http://didakteka.santurtzieus.com/api.php?action=feedcontributions&user=83.213.50.155&feedformat=atomDidakteka - Lankidearen ekarpenak [eu]2024-03-28T12:03:17ZLankidearen ekarpenakMediaWiki 1.24.1http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Probak_egiteko_gunea&diff=3824Probak egiteko gunea2007-11-15T09:47:52Z<p>83.213.50.155: /* Oharrak */</p>
<hr />
<div>'''Hemen nahi beste proba egin dezakezu!'''<br />
<br />
[[Irudi:sardina.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Ikus [http://es.wikipedia.org/wiki/Historia Artikulu hau]<br />
<br />
:Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
<br />
::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
:::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
[http://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Artikuluen_formatua]<br />
<br />
<tt>http://en.wikipedia.org/upload/b/bc/Wiki.png</tt><br />
<br />
Desde tiempos antiguos, la soldadura ha sido un método importante para conectar metales.<br />
<ref>Sociedad Americana de Soldadura</ref> Mientras los procedimientos manuales han<br />
sido más usados históricamente,<ref name="Historia de soldadura">Historia de<br />
soldadura, página 57</ref> los métodos automáticos desarrollados en años recientes,<br />
<ref name=JS>[[Enero]], [[2004]], página 16</ref> han hecho que ahora, la mayor parte<br />
de la soldadura industrial se haga con métodos automáticos.<ref name="Historia de soldadura"/><br />
El ''Jornal de Soldadura'' notó ese cambio hace dos años, afirmando que el cambio no debe<br />
sorprender a nadie.<ref name=JS/><br />
<br />
Ez da beti ondo onartua izan eskola horretako egileen filosoafia <ref>Baltierratik datorrena, kasu</ref>. Hala ere, denek dute komuneko ezugarria.<br />
<br />
<br />
<ref>ORTEGA Y GASSET, José (1928): ''La "Filosofía de la Historia" de Hegel y la Historiología'', en ''Obras Completas. Vol. IV'', Madrid: Taurus, 2005. ISBN 8430605924.</ref> y el DRAE lo define como el estudio de ''la estructura, leyes y condiciones de la realidad histórica''<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<references /><br />
<br />
[[Irudi:http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg]]<br />
<br />
<br />
[[Images:expoele.jpg]]<br />
<br />
http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg<br />
<br />
[[images/1/1f/Ipod.jpg]]<br />
<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| '''ESTRATEGIA ZUZENAK''' || '''ZEHARKAKO ESTRATEGIAK'''<br />
|- valign=top<br />
|<br />
:Hizkuntzarekin lotura zuzena dutenak<br />
<br />
<br />
'''Oroimen-estrategiak'''<br />
::Informazio berria gordetzen eta berreskuratzen laguntzen dutenak<br />
'''Estrategia kognitiboak'''<br />
::Hizkuntz mezuak ulertzen eta ekoizten laguntzen dutenak<br />
<br />
<br />
'''Konpentsazio-estrategiak'''<br />
::Helburu komunikatibo bat lortzearren hutsuneak edo akatsak konpontzeko erabiltzen direnak.<br />
|<br />
:Hizkuntza-elementuekin lotura zuzena ez dutenak, baina ikas-prozesua gidatu eta bultzatzen dutenak<br />
<br />
<br />
'''Estrategia metakognitiboak'''<br />
::Ikasleari ikas-prozesuaz jabetzen laguntzen diotenak<br />
<br />
'''Estrategia afektiboak'''<br />
::Ikaslearen emozioak, motibazioak eta jarrerak bideratzen dituztenak<br />
'''Estrategia sozialak'''<br />
::Elkarreraginaren bidez ikaskuntza errazten dutenak<br />
<br />
|}<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| '''TREBETASUNAK'''|| '''INPLIKATURIKO EZAGUTZAK'''<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metodologikoak'''<br />
|<br />
*Helburuak definitzen jakitea<br />
*Materialak aukeratzea<br />
<br />
*Lan-teknika eta metodoei buruz erabakiak hartzea<br />
<br />
*Emaitzak ebaluatzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Linguistikoak eta metalinguistikoak'''<br />
|<br />
*Hizkuntzen funtzionamendu komunikatiboari buruzko ezagutzak<br />
*Ahozko zein idatzizko hizkuntzaren ezaugarriak<br />
<br />
*Ulermenak eta ekoizpenak dituzten aldeak ezagutzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metakognitiboak'''<br />
|<br />
*Nork bere burua ikasle lanetan ezagutzea<br />
*Erabilitako ikas-estrategiei buruz hausnarketa egitea<br />
<br />
*Norberak ikasitakoa eta izaniko ikas-prozesua auto-ebaluatzea<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Probak_egiteko_gunea&diff=3822Probak egiteko gunea2007-11-15T09:47:16Z<p>83.213.50.155: /* Oharrak */</p>
<hr />
<div>'''Hemen nahi beste proba egin dezakezu!'''<br />
<br />
[[Irudi:sardina.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Ikus [http://es.wikipedia.org/wiki/Historia Artikulu hau]<br />
<br />
:Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
<br />
::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
:::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
[http://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Artikuluen_formatua]<br />
<br />
<tt>http://en.wikipedia.org/upload/b/bc/Wiki.png</tt><br />
<br />
Desde tiempos antiguos, la soldadura ha sido un método importante para conectar metales.<br />
<ref>Sociedad Americana de Soldadura</ref> Mientras los procedimientos manuales han<br />
sido más usados históricamente,<ref name="Historia de soldadura">Historia de<br />
soldadura, página 57</ref> los métodos automáticos desarrollados en años recientes,<br />
<ref name=JS>[[Enero]], [[2004]], página 16</ref> han hecho que ahora, la mayor parte<br />
de la soldadura industrial se haga con métodos automáticos.<ref name="Historia de soldadura"/><br />
El ''Jornal de Soldadura'' notó ese cambio hace dos años, afirmando que el cambio no debe<br />
sorprender a nadie.<ref name=JS/><br />
<br />
Ez da beti ondo onartua izan eskola horretako egileen filosoafia <ref>Baltierratik datorrena, kasu</ref>. Hala ere, denek dute komuneko ezugarria.<br />
<br />
<br />
<ref>ORTEGA Y GASSET, José (1928): ''La "Filosofía de la Historia" de Hegel y la Historiología'', en ''Obras Completas. Vol. IV'', Madrid: Taurus, 2005. ISBN 8430605924.</ref> y el DRAE lo define como el estudio de ''la estructura, leyes y condiciones de la realidad histórica''<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<references /><br />
<br />
[[Irudi:http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg]]<br />
<br />
<br />
[[Images:expoele.jpg]]<br />
<br />
http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg<br />
<br />
[[images/1/1f/Ipod.jpg]]<br />
<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| '''ESTRATEGIA ZUZENAK''' || '''ZEHARKAKO ESTRATEGIAK'''<br />
|- valign=top<br />
|<br />
:Hizkuntzarekin lotura zuzena dutenak<br />
<br />
<br />
'''Oroimen-estrategiak'''<br />
::Informazio berria gordetzen eta berreskuratzen laguntzen dutenak<br />
'''Estrategia kognitiboak'''<br />
::Hizkuntz mezuak ulertzen eta ekoizten laguntzen dutenak<br />
<br />
'''Konpentsazio-estrategiak'''<br />
::Helburu komunikatibo bat lortzearren hutsuneak edo akatsak konpontzeko erabiltzen direnak.<br />
|<br />
:Hizkuntza-elementuekin lotura zuzena ez dutenak, baina ikas-prozesua gidatu eta bultzatzen dutenak<br />
<br />
'''Estrategia metakognitiboak'''<br />
::Ikasleari ikas-prozesuaz jabetzen laguntzen diotenak<br />
<br />
'''Estrategia afektiboak'''<br />
::Ikaslearen emozioak, motibazioak eta jarrerak bideratzen dituztenak<br />
'''Estrategia sozialak'''<br />
::Elkarreraginaren bidez ikaskuntza errazten dutenak<br />
<br />
|}<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| '''TREBETASUNAK'''|| '''INPLIKATURIKO EZAGUTZAK'''<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metodologikoak'''<br />
|<br />
*Helburuak definitzen jakitea<br />
*Materialak aukeratzea<br />
<br />
*Lan-teknika eta metodoei buruz erabakiak hartzea<br />
<br />
*Emaitzak ebaluatzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Linguistikoak eta metalinguistikoak'''<br />
|<br />
*Hizkuntzen funtzionamendu komunikatiboari buruzko ezagutzak<br />
*Ahozko zein idatzizko hizkuntzaren ezaugarriak<br />
<br />
*Ulermenak eta ekoizpenak dituzten aldeak ezagutzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metakognitiboak'''<br />
|<br />
*Nork bere burua ikasle lanetan ezagutzea<br />
*Erabilitako ikas-estrategiei buruz hausnarketa egitea<br />
<br />
*Norberak ikasitakoa eta izaniko ikas-prozesua auto-ebaluatzea<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Probak_egiteko_gunea&diff=3821Probak egiteko gunea2007-11-15T09:46:32Z<p>83.213.50.155: /* Oharrak */</p>
<hr />
<div>'''Hemen nahi beste proba egin dezakezu!'''<br />
<br />
[[Irudi:sardina.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Ikus [http://es.wikipedia.org/wiki/Historia Artikulu hau]<br />
<br />
:Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
<br />
::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
:::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
[http://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Artikuluen_formatua]<br />
<br />
<tt>http://en.wikipedia.org/upload/b/bc/Wiki.png</tt><br />
<br />
Desde tiempos antiguos, la soldadura ha sido un método importante para conectar metales.<br />
<ref>Sociedad Americana de Soldadura</ref> Mientras los procedimientos manuales han<br />
sido más usados históricamente,<ref name="Historia de soldadura">Historia de<br />
soldadura, página 57</ref> los métodos automáticos desarrollados en años recientes,<br />
<ref name=JS>[[Enero]], [[2004]], página 16</ref> han hecho que ahora, la mayor parte<br />
de la soldadura industrial se haga con métodos automáticos.<ref name="Historia de soldadura"/><br />
El ''Jornal de Soldadura'' notó ese cambio hace dos años, afirmando que el cambio no debe<br />
sorprender a nadie.<ref name=JS/><br />
<br />
Ez da beti ondo onartua izan eskola horretako egileen filosoafia <ref>Baltierratik datorrena, kasu</ref>. Hala ere, denek dute komuneko ezugarria.<br />
<br />
<br />
<ref>ORTEGA Y GASSET, José (1928): ''La "Filosofía de la Historia" de Hegel y la Historiología'', en ''Obras Completas. Vol. IV'', Madrid: Taurus, 2005. ISBN 8430605924.</ref> y el DRAE lo define como el estudio de ''la estructura, leyes y condiciones de la realidad histórica''<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<references /><br />
<br />
[[Irudi:http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg]]<br />
<br />
<br />
[[Images:expoele.jpg]]<br />
<br />
http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg<br />
<br />
[[images/1/1f/Ipod.jpg]]<br />
<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| '''ESTRATEGIA ZUZENAK''' || '''ZEHARKAKO ESTRATEGIAK'''<br />
|- valign=top<br />
|<br />
:Hizkuntzarekin lotura zuzena dutenak<br />
<br />
<br />
'''Oroimen-estrategiak'''<br />
::Informazio berria gordetzen eta berreskuratzen laguntzen dutenak<br />
'''Estrategia kognitiboak'''<br />
::Hizkuntz mezuak ulertzen eta ekoizten laguntzen dutenak<br />
'''Konpentsazio-estrategiak'''<br />
::Helburu komunikatibo bat lortzearren hutsuneak edo akatsak konpontzeko erabiltzen direnak.<br />
|<br />
:Hizkuntza-elementuekin lotura zuzena ez dutenak, baina ikas-prozesua gidatu eta bultzatzen dutenak<br />
<br />
'''Estrategia metakognitiboak'''<br />
::Ikasleari ikas-prozesuaz jabetzen laguntzen diotenak<br />
'''Estrategia afektiboak'''<br />
::Ikaslearen emozioak, motibazioak eta jarrerak bideratzen dituztenak<br />
'''Estrategia sozialak'''<br />
::Elkarreraginaren bidez ikaskuntza errazten dutenak<br />
<br />
|}<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| '''TREBETASUNAK'''|| '''INPLIKATURIKO EZAGUTZAK'''<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metodologikoak'''<br />
|<br />
*Helburuak definitzen jakitea<br />
*Materialak aukeratzea<br />
<br />
*Lan-teknika eta metodoei buruz erabakiak hartzea<br />
<br />
*Emaitzak ebaluatzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Linguistikoak eta metalinguistikoak'''<br />
|<br />
*Hizkuntzen funtzionamendu komunikatiboari buruzko ezagutzak<br />
*Ahozko zein idatzizko hizkuntzaren ezaugarriak<br />
<br />
*Ulermenak eta ekoizpenak dituzten aldeak ezagutzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metakognitiboak'''<br />
|<br />
*Nork bere burua ikasle lanetan ezagutzea<br />
*Erabilitako ikas-estrategiei buruz hausnarketa egitea<br />
<br />
*Norberak ikasitakoa eta izaniko ikas-prozesua auto-ebaluatzea<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Probak_egiteko_gunea&diff=3820Probak egiteko gunea2007-11-15T09:46:08Z<p>83.213.50.155: /* Oharrak */</p>
<hr />
<div>'''Hemen nahi beste proba egin dezakezu!'''<br />
<br />
[[Irudi:sardina.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Ikus [http://es.wikipedia.org/wiki/Historia Artikulu hau]<br />
<br />
:Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
<br />
::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
:::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
[http://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Artikuluen_formatua]<br />
<br />
<tt>http://en.wikipedia.org/upload/b/bc/Wiki.png</tt><br />
<br />
Desde tiempos antiguos, la soldadura ha sido un método importante para conectar metales.<br />
<ref>Sociedad Americana de Soldadura</ref> Mientras los procedimientos manuales han<br />
sido más usados históricamente,<ref name="Historia de soldadura">Historia de<br />
soldadura, página 57</ref> los métodos automáticos desarrollados en años recientes,<br />
<ref name=JS>[[Enero]], [[2004]], página 16</ref> han hecho que ahora, la mayor parte<br />
de la soldadura industrial se haga con métodos automáticos.<ref name="Historia de soldadura"/><br />
El ''Jornal de Soldadura'' notó ese cambio hace dos años, afirmando que el cambio no debe<br />
sorprender a nadie.<ref name=JS/><br />
<br />
Ez da beti ondo onartua izan eskola horretako egileen filosoafia <ref>Baltierratik datorrena, kasu</ref>. Hala ere, denek dute komuneko ezugarria.<br />
<br />
<br />
<ref>ORTEGA Y GASSET, José (1928): ''La "Filosofía de la Historia" de Hegel y la Historiología'', en ''Obras Completas. Vol. IV'', Madrid: Taurus, 2005. ISBN 8430605924.</ref> y el DRAE lo define como el estudio de ''la estructura, leyes y condiciones de la realidad histórica''<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<references /><br />
<br />
[[Irudi:http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg]]<br />
<br />
<br />
[[Images:expoele.jpg]]<br />
<br />
http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg<br />
<br />
[[images/1/1f/Ipod.jpg]]<br />
<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| '''ESTRATEGIA ZUZENAK''' || '''ZEHARKAKO ESTRATEGIAK'''<br />
|- valign=top<br />
|<br />
:Hizkuntzarekin lotura zuzena dutenak<br />
<br />
'''Oroimen-estrategiak'''<br />
::Informazio berria gordetzen eta berreskuratzen laguntzen dutenak<br />
'''Estrategia kognitiboak'''<br />
::Hizkuntz mezuak ulertzen eta ekoizten laguntzen dutenak<br />
'''Konpentsazio-estrategiak'''<br />
::Helburu komunikatibo bat lortzearren hutsuneak edo akatsak konpontzeko erabiltzen direnak.<br />
|<br />
:Hizkuntza-elementuekin lotura zuzena ez dutenak, baina ikas-prozesua gidatu eta bultzatzen dutenak<br />
<br />
'''Estrategia metakognitiboak'''<br />
::Ikasleari ikas-prozesuaz jabetzen laguntzen diotenak<br />
'''Estrategia afektiboak'''<br />
::Ikaslearen emozioak, motibazioak eta jarrerak bideratzen dituztenak<br />
'''Estrategia sozialak'''<br />
::Elkarreraginaren bidez ikaskuntza errazten dutenak<br />
<br />
|}<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| '''TREBETASUNAK'''|| '''INPLIKATURIKO EZAGUTZAK'''<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metodologikoak'''<br />
|<br />
*Helburuak definitzen jakitea<br />
*Materialak aukeratzea<br />
<br />
*Lan-teknika eta metodoei buruz erabakiak hartzea<br />
<br />
*Emaitzak ebaluatzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Linguistikoak eta metalinguistikoak'''<br />
|<br />
*Hizkuntzen funtzionamendu komunikatiboari buruzko ezagutzak<br />
*Ahozko zein idatzizko hizkuntzaren ezaugarriak<br />
<br />
*Ulermenak eta ekoizpenak dituzten aldeak ezagutzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metakognitiboak'''<br />
|<br />
*Nork bere burua ikasle lanetan ezagutzea<br />
*Erabilitako ikas-estrategiei buruz hausnarketa egitea<br />
<br />
*Norberak ikasitakoa eta izaniko ikas-prozesua auto-ebaluatzea<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Probak_egiteko_gunea&diff=3819Probak egiteko gunea2007-11-15T09:45:43Z<p>83.213.50.155: /* Oharrak */</p>
<hr />
<div>'''Hemen nahi beste proba egin dezakezu!'''<br />
<br />
[[Irudi:sardina.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Ikus [http://es.wikipedia.org/wiki/Historia Artikulu hau]<br />
<br />
:Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
<br />
::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
:::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
[http://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Artikuluen_formatua]<br />
<br />
<tt>http://en.wikipedia.org/upload/b/bc/Wiki.png</tt><br />
<br />
Desde tiempos antiguos, la soldadura ha sido un método importante para conectar metales.<br />
<ref>Sociedad Americana de Soldadura</ref> Mientras los procedimientos manuales han<br />
sido más usados históricamente,<ref name="Historia de soldadura">Historia de<br />
soldadura, página 57</ref> los métodos automáticos desarrollados en años recientes,<br />
<ref name=JS>[[Enero]], [[2004]], página 16</ref> han hecho que ahora, la mayor parte<br />
de la soldadura industrial se haga con métodos automáticos.<ref name="Historia de soldadura"/><br />
El ''Jornal de Soldadura'' notó ese cambio hace dos años, afirmando que el cambio no debe<br />
sorprender a nadie.<ref name=JS/><br />
<br />
Ez da beti ondo onartua izan eskola horretako egileen filosoafia <ref>Baltierratik datorrena, kasu</ref>. Hala ere, denek dute komuneko ezugarria.<br />
<br />
<br />
<ref>ORTEGA Y GASSET, José (1928): ''La "Filosofía de la Historia" de Hegel y la Historiología'', en ''Obras Completas. Vol. IV'', Madrid: Taurus, 2005. ISBN 8430605924.</ref> y el DRAE lo define como el estudio de ''la estructura, leyes y condiciones de la realidad histórica''<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<references /><br />
<br />
[[Irudi:http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg]]<br />
<br />
<br />
[[Images:expoele.jpg]]<br />
<br />
http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg<br />
<br />
[[images/1/1f/Ipod.jpg]]<br />
<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| ESTRATEGIA ZUZENAK || ZEHARKAKO ESTRATEGIAK<br />
|- valign=top<br />
|<br />
:Hizkuntzarekin lotura zuzena dutenak<br />
<br />
'''Oroimen-estrategiak'''<br />
::Informazio berria gordetzen eta berreskuratzen laguntzen dutenak<br />
'''Estrategia kognitiboak'''<br />
::Hizkuntz mezuak ulertzen eta ekoizten laguntzen dutenak<br />
'''Konpentsazio-estrategiak'''<br />
::Helburu komunikatibo bat lortzearren hutsuneak edo akatsak konpontzeko erabiltzen direnak.<br />
|<br />
:Hizkuntza-elementuekin lotura zuzena ez dutenak, baina ikas-prozesua gidatu eta bultzatzen dutenak<br />
<br />
'''Estrategia metakognitiboak'''<br />
::Ikasleari ikas-prozesuaz jabetzen laguntzen diotenak<br />
'''Estrategia afektiboak'''<br />
::Ikaslearen emozioak, motibazioak eta jarrerak bideratzen dituztenak<br />
'''Estrategia sozialak'''<br />
::Elkarreraginaren bidez ikaskuntza errazten dutenak<br />
<br />
|}<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| '''TREBETASUNAK'''|| '''INPLIKATURIKO EZAGUTZAK'''<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metodologikoak'''<br />
|<br />
*Helburuak definitzen jakitea<br />
*Materialak aukeratzea<br />
<br />
*Lan-teknika eta metodoei buruz erabakiak hartzea<br />
<br />
*Emaitzak ebaluatzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Linguistikoak eta metalinguistikoak'''<br />
|<br />
*Hizkuntzen funtzionamendu komunikatiboari buruzko ezagutzak<br />
*Ahozko zein idatzizko hizkuntzaren ezaugarriak<br />
<br />
*Ulermenak eta ekoizpenak dituzten aldeak ezagutzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metakognitiboak'''<br />
|<br />
*Nork bere burua ikasle lanetan ezagutzea<br />
*Erabilitako ikas-estrategiei buruz hausnarketa egitea<br />
<br />
*Norberak ikasitakoa eta izaniko ikas-prozesua auto-ebaluatzea<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Probak_egiteko_gunea&diff=3818Probak egiteko gunea2007-11-15T09:45:23Z<p>83.213.50.155: /* Oharrak */</p>
<hr />
<div>'''Hemen nahi beste proba egin dezakezu!'''<br />
<br />
[[Irudi:sardina.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Ikus [http://es.wikipedia.org/wiki/Historia Artikulu hau]<br />
<br />
:Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
<br />
::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
:::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
[http://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Artikuluen_formatua]<br />
<br />
<tt>http://en.wikipedia.org/upload/b/bc/Wiki.png</tt><br />
<br />
Desde tiempos antiguos, la soldadura ha sido un método importante para conectar metales.<br />
<ref>Sociedad Americana de Soldadura</ref> Mientras los procedimientos manuales han<br />
sido más usados históricamente,<ref name="Historia de soldadura">Historia de<br />
soldadura, página 57</ref> los métodos automáticos desarrollados en años recientes,<br />
<ref name=JS>[[Enero]], [[2004]], página 16</ref> han hecho que ahora, la mayor parte<br />
de la soldadura industrial se haga con métodos automáticos.<ref name="Historia de soldadura"/><br />
El ''Jornal de Soldadura'' notó ese cambio hace dos años, afirmando que el cambio no debe<br />
sorprender a nadie.<ref name=JS/><br />
<br />
Ez da beti ondo onartua izan eskola horretako egileen filosoafia <ref>Baltierratik datorrena, kasu</ref>. Hala ere, denek dute komuneko ezugarria.<br />
<br />
<br />
<ref>ORTEGA Y GASSET, José (1928): ''La "Filosofía de la Historia" de Hegel y la Historiología'', en ''Obras Completas. Vol. IV'', Madrid: Taurus, 2005. ISBN 8430605924.</ref> y el DRAE lo define como el estudio de ''la estructura, leyes y condiciones de la realidad histórica''<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<references /><br />
<br />
[[Irudi:http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg]]<br />
<br />
<br />
[[Images:expoele.jpg]]<br />
<br />
http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg<br />
<br />
[[images/1/1f/Ipod.jpg]]<br />
<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| ESTRATEGIA ZUZENAK || ZEHARKAKO ESTRATEGIAK<br />
|- valign=top<br />
|:Hizkuntzarekin lotura zuzena dutenak<br />
<br />
'''Oroimen-estrategiak'''<br />
::Informazio berria gordetzen eta berreskuratzen laguntzen dutenak<br />
'''Estrategia kognitiboak'''<br />
::Hizkuntz mezuak ulertzen eta ekoizten laguntzen dutenak<br />
'''Konpentsazio-estrategiak'''<br />
::Helburu komunikatibo bat lortzearren hutsuneak edo akatsak konpontzeko erabiltzen direnak.<br />
|:Hizkuntza-elementuekin lotura zuzena ez dutenak, baina ikas-prozesua gidatu eta bultzatzen dutenak<br />
<br />
'''Estrategia metakognitiboak'''<br />
::Ikasleari ikas-prozesuaz jabetzen laguntzen diotenak<br />
'''Estrategia afektiboak'''<br />
::Ikaslearen emozioak, motibazioak eta jarrerak bideratzen dituztenak<br />
'''Estrategia sozialak'''<br />
::Elkarreraginaren bidez ikaskuntza errazten dutenak<br />
<br />
|}<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| '''TREBETASUNAK'''|| '''INPLIKATURIKO EZAGUTZAK'''<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metodologikoak'''<br />
|<br />
*Helburuak definitzen jakitea<br />
*Materialak aukeratzea<br />
<br />
*Lan-teknika eta metodoei buruz erabakiak hartzea<br />
<br />
*Emaitzak ebaluatzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Linguistikoak eta metalinguistikoak'''<br />
|<br />
*Hizkuntzen funtzionamendu komunikatiboari buruzko ezagutzak<br />
*Ahozko zein idatzizko hizkuntzaren ezaugarriak<br />
<br />
*Ulermenak eta ekoizpenak dituzten aldeak ezagutzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metakognitiboak'''<br />
|<br />
*Nork bere burua ikasle lanetan ezagutzea<br />
*Erabilitako ikas-estrategiei buruz hausnarketa egitea<br />
<br />
*Norberak ikasitakoa eta izaniko ikas-prozesua auto-ebaluatzea<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Probak_egiteko_gunea&diff=3817Probak egiteko gunea2007-11-15T09:43:33Z<p>83.213.50.155: /* Oharrak */</p>
<hr />
<div>'''Hemen nahi beste proba egin dezakezu!'''<br />
<br />
[[Irudi:sardina.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Ikus [http://es.wikipedia.org/wiki/Historia Artikulu hau]<br />
<br />
:Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
<br />
::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
:::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
[http://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Artikuluen_formatua]<br />
<br />
<tt>http://en.wikipedia.org/upload/b/bc/Wiki.png</tt><br />
<br />
Desde tiempos antiguos, la soldadura ha sido un método importante para conectar metales.<br />
<ref>Sociedad Americana de Soldadura</ref> Mientras los procedimientos manuales han<br />
sido más usados históricamente,<ref name="Historia de soldadura">Historia de<br />
soldadura, página 57</ref> los métodos automáticos desarrollados en años recientes,<br />
<ref name=JS>[[Enero]], [[2004]], página 16</ref> han hecho que ahora, la mayor parte<br />
de la soldadura industrial se haga con métodos automáticos.<ref name="Historia de soldadura"/><br />
El ''Jornal de Soldadura'' notó ese cambio hace dos años, afirmando que el cambio no debe<br />
sorprender a nadie.<ref name=JS/><br />
<br />
Ez da beti ondo onartua izan eskola horretako egileen filosoafia <ref>Baltierratik datorrena, kasu</ref>. Hala ere, denek dute komuneko ezugarria.<br />
<br />
<br />
<ref>ORTEGA Y GASSET, José (1928): ''La "Filosofía de la Historia" de Hegel y la Historiología'', en ''Obras Completas. Vol. IV'', Madrid: Taurus, 2005. ISBN 8430605924.</ref> y el DRAE lo define como el estudio de ''la estructura, leyes y condiciones de la realidad histórica''<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<references /><br />
<br />
[[Irudi:http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg]]<br />
<br />
<br />
[[Images:expoele.jpg]]<br />
<br />
http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg<br />
<br />
[[images/1/1f/Ipod.jpg]]<br />
<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| ESTRATEGIA ZUZENAK || ZEHARKAKO ESTRATEGIAK<br />
|- valign=top<br />
|Hizkuntzarekin lotura zuzena dutenak<br />
Oroimen-estrategiakInformazio berria gordetzen eta berreskuratzen laguntzen dutenak<br />
Estrategia kognitiboak<br />
Hizkuntz mezuak ulertzen eta ekoizten laguntzen dutenak<br />
Konpentsazio-estrategiak<br />
Helburu komunikatibo bat lortzearren hutsuneak edo akatsak konpontzeko erabiltzen direnak.<br />
|Hizkuntza-elementuekin lotura zuzena ez dutenak, baina ikas-prozesua gidatu eta bultzatzen dutenak<br />
Estrategia metakognitiboak<br />
Ikasleari ikas-prozesuaz jabetzen laguntzen diotenak<br />
Estrategia afektiboak<br />
Ikaslearen emozioak, motibazioak eta jarrerak bideratzen dituztenak<br />
Estrategia sozialak<br />
Elkarreraginaren bidez ikaskuntza errazten dutenak<br />
<br />
|}<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| '''TREBETASUNAK'''|| '''INPLIKATURIKO EZAGUTZAK'''<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metodologikoak'''<br />
|<br />
*Helburuak definitzen jakitea<br />
*Materialak aukeratzea<br />
<br />
*Lan-teknika eta metodoei buruz erabakiak hartzea<br />
<br />
*Emaitzak ebaluatzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Linguistikoak eta metalinguistikoak'''<br />
|<br />
*Hizkuntzen funtzionamendu komunikatiboari buruzko ezagutzak<br />
*Ahozko zein idatzizko hizkuntzaren ezaugarriak<br />
<br />
*Ulermenak eta ekoizpenak dituzten aldeak ezagutzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metakognitiboak'''<br />
|<br />
*Nork bere burua ikasle lanetan ezagutzea<br />
*Erabilitako ikas-estrategiei buruz hausnarketa egitea<br />
<br />
*Norberak ikasitakoa eta izaniko ikas-prozesua auto-ebaluatzea<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Probak_egiteko_gunea&diff=3816Probak egiteko gunea2007-11-15T09:42:53Z<p>83.213.50.155: /* Oharrak */</p>
<hr />
<div>'''Hemen nahi beste proba egin dezakezu!'''<br />
<br />
[[Irudi:sardina.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Ikus [http://es.wikipedia.org/wiki/Historia Artikulu hau]<br />
<br />
:Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
<br />
::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
:::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
[http://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Artikuluen_formatua]<br />
<br />
<tt>http://en.wikipedia.org/upload/b/bc/Wiki.png</tt><br />
<br />
Desde tiempos antiguos, la soldadura ha sido un método importante para conectar metales.<br />
<ref>Sociedad Americana de Soldadura</ref> Mientras los procedimientos manuales han<br />
sido más usados históricamente,<ref name="Historia de soldadura">Historia de<br />
soldadura, página 57</ref> los métodos automáticos desarrollados en años recientes,<br />
<ref name=JS>[[Enero]], [[2004]], página 16</ref> han hecho que ahora, la mayor parte<br />
de la soldadura industrial se haga con métodos automáticos.<ref name="Historia de soldadura"/><br />
El ''Jornal de Soldadura'' notó ese cambio hace dos años, afirmando que el cambio no debe<br />
sorprender a nadie.<ref name=JS/><br />
<br />
Ez da beti ondo onartua izan eskola horretako egileen filosoafia <ref>Baltierratik datorrena, kasu</ref>. Hala ere, denek dute komuneko ezugarria.<br />
<br />
<br />
<ref>ORTEGA Y GASSET, José (1928): ''La "Filosofía de la Historia" de Hegel y la Historiología'', en ''Obras Completas. Vol. IV'', Madrid: Taurus, 2005. ISBN 8430605924.</ref> y el DRAE lo define como el estudio de ''la estructura, leyes y condiciones de la realidad histórica''<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<references /><br />
<br />
[[Irudi:http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg]]<br />
<br />
<br />
[[Images:expoele.jpg]]<br />
<br />
http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg<br />
<br />
[[images/1/1f/Ipod.jpg]]<br />
<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| ESTRATEGIA ZUZENAK || ZEHARKAKO ESTRATEGIAK<br />
|- valign=top<br />
|Hizkuntzarekin lotura zuzena dutenak<br />
Oroimen-estrategiakInformazio berria gordetzen eta berreskuratzen laguntzen dutenak<br />
Estrategia kognitiboak<br />
Hizkuntz mezuak ulertzen eta ekoizten laguntzen dutenak<br />
Konpentsazio-estrategiak<br />
Helburu komunikatibo bat lortzearren hutsuneak edo akatsak konpontzeko erabiltzen direnak.|| ZEHARKAKO ESTRATEGIAK<br />
|- valign=top<br />
|Hizkuntza-elementuekin lotura zuzena ez dutenak, baina ikas-prozesua gidatu eta bultzatzen dutenak<br />
Estrategia metakognitiboak<br />
Ikasleari ikas-prozesuaz jabetzen laguntzen diotenak<br />
Estrategia afektiboak<br />
Ikaslearen emozioak, motibazioak eta jarrerak bideratzen dituztenak<br />
Estrategia sozialak<br />
Elkarreraginaren bidez ikaskuntza errazten dutenak<br />
<br />
|}<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| '''TREBETASUNAK'''|| '''INPLIKATURIKO EZAGUTZAK'''<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metodologikoak'''<br />
|<br />
*Helburuak definitzen jakitea<br />
*Materialak aukeratzea<br />
<br />
*Lan-teknika eta metodoei buruz erabakiak hartzea<br />
<br />
*Emaitzak ebaluatzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Linguistikoak eta metalinguistikoak'''<br />
|<br />
*Hizkuntzen funtzionamendu komunikatiboari buruzko ezagutzak<br />
*Ahozko zein idatzizko hizkuntzaren ezaugarriak<br />
<br />
*Ulermenak eta ekoizpenak dituzten aldeak ezagutzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metakognitiboak'''<br />
|<br />
*Nork bere burua ikasle lanetan ezagutzea<br />
*Erabilitako ikas-estrategiei buruz hausnarketa egitea<br />
<br />
*Norberak ikasitakoa eta izaniko ikas-prozesua auto-ebaluatzea<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Probak_egiteko_gunea&diff=3815Probak egiteko gunea2007-11-15T09:42:34Z<p>83.213.50.155: /* Oharrak */</p>
<hr />
<div>'''Hemen nahi beste proba egin dezakezu!'''<br />
<br />
[[Irudi:sardina.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Ikus [http://es.wikipedia.org/wiki/Historia Artikulu hau]<br />
<br />
:Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
<br />
::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
:::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
[http://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Artikuluen_formatua]<br />
<br />
<tt>http://en.wikipedia.org/upload/b/bc/Wiki.png</tt><br />
<br />
Desde tiempos antiguos, la soldadura ha sido un método importante para conectar metales.<br />
<ref>Sociedad Americana de Soldadura</ref> Mientras los procedimientos manuales han<br />
sido más usados históricamente,<ref name="Historia de soldadura">Historia de<br />
soldadura, página 57</ref> los métodos automáticos desarrollados en años recientes,<br />
<ref name=JS>[[Enero]], [[2004]], página 16</ref> han hecho que ahora, la mayor parte<br />
de la soldadura industrial se haga con métodos automáticos.<ref name="Historia de soldadura"/><br />
El ''Jornal de Soldadura'' notó ese cambio hace dos años, afirmando que el cambio no debe<br />
sorprender a nadie.<ref name=JS/><br />
<br />
Ez da beti ondo onartua izan eskola horretako egileen filosoafia <ref>Baltierratik datorrena, kasu</ref>. Hala ere, denek dute komuneko ezugarria.<br />
<br />
<br />
<ref>ORTEGA Y GASSET, José (1928): ''La "Filosofía de la Historia" de Hegel y la Historiología'', en ''Obras Completas. Vol. IV'', Madrid: Taurus, 2005. ISBN 8430605924.</ref> y el DRAE lo define como el estudio de ''la estructura, leyes y condiciones de la realidad histórica''<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<references /><br />
<br />
[[Irudi:http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg]]<br />
<br />
<br />
[[Images:expoele.jpg]]<br />
<br />
http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg<br />
<br />
[[images/1/1f/Ipod.jpg]]<br />
<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| ESTRATEGIA ZUZENAK || ZEHARKAKO ESTRATEGIAK<br />
|- valign=top<br />
Hizkuntzarekin lotura zuzena dutenak<br />
Oroimen-estrategiakInformazio berria gordetzen eta berreskuratzen laguntzen dutenak<br />
Estrategia kognitiboak<br />
Hizkuntz mezuak ulertzen eta ekoizten laguntzen dutenak<br />
Konpentsazio-estrategiak<br />
Helburu komunikatibo bat lortzearren hutsuneak edo akatsak konpontzeko erabiltzen direnak.|| ZEHARKAKO ESTRATEGIAK<br />
|- valign=top<br />
Hizkuntza-elementuekin lotura zuzena ez dutenak, baina ikas-prozesua gidatu eta bultzatzen dutenak<br />
Estrategia metakognitiboak<br />
Ikasleari ikas-prozesuaz jabetzen laguntzen diotenak<br />
Estrategia afektiboak<br />
Ikaslearen emozioak, motibazioak eta jarrerak bideratzen dituztenak<br />
Estrategia sozialak<br />
Elkarreraginaren bidez ikaskuntza errazten dutenak<br />
<br />
|}<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| '''TREBETASUNAK'''|| '''INPLIKATURIKO EZAGUTZAK'''<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metodologikoak'''<br />
|<br />
*Helburuak definitzen jakitea<br />
*Materialak aukeratzea<br />
<br />
*Lan-teknika eta metodoei buruz erabakiak hartzea<br />
<br />
*Emaitzak ebaluatzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Linguistikoak eta metalinguistikoak'''<br />
|<br />
*Hizkuntzen funtzionamendu komunikatiboari buruzko ezagutzak<br />
*Ahozko zein idatzizko hizkuntzaren ezaugarriak<br />
<br />
*Ulermenak eta ekoizpenak dituzten aldeak ezagutzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metakognitiboak'''<br />
|<br />
*Nork bere burua ikasle lanetan ezagutzea<br />
*Erabilitako ikas-estrategiei buruz hausnarketa egitea<br />
<br />
*Norberak ikasitakoa eta izaniko ikas-prozesua auto-ebaluatzea<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Probak_egiteko_gunea&diff=3814Probak egiteko gunea2007-11-15T09:41:49Z<p>83.213.50.155: /* Oharrak */</p>
<hr />
<div>'''Hemen nahi beste proba egin dezakezu!'''<br />
<br />
[[Irudi:sardina.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Ikus [http://es.wikipedia.org/wiki/Historia Artikulu hau]<br />
<br />
:Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
<br />
::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
:::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
[http://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Artikuluen_formatua]<br />
<br />
<tt>http://en.wikipedia.org/upload/b/bc/Wiki.png</tt><br />
<br />
Desde tiempos antiguos, la soldadura ha sido un método importante para conectar metales.<br />
<ref>Sociedad Americana de Soldadura</ref> Mientras los procedimientos manuales han<br />
sido más usados históricamente,<ref name="Historia de soldadura">Historia de<br />
soldadura, página 57</ref> los métodos automáticos desarrollados en años recientes,<br />
<ref name=JS>[[Enero]], [[2004]], página 16</ref> han hecho que ahora, la mayor parte<br />
de la soldadura industrial se haga con métodos automáticos.<ref name="Historia de soldadura"/><br />
El ''Jornal de Soldadura'' notó ese cambio hace dos años, afirmando que el cambio no debe<br />
sorprender a nadie.<ref name=JS/><br />
<br />
Ez da beti ondo onartua izan eskola horretako egileen filosoafia <ref>Baltierratik datorrena, kasu</ref>. Hala ere, denek dute komuneko ezugarria.<br />
<br />
<br />
<ref>ORTEGA Y GASSET, José (1928): ''La "Filosofía de la Historia" de Hegel y la Historiología'', en ''Obras Completas. Vol. IV'', Madrid: Taurus, 2005. ISBN 8430605924.</ref> y el DRAE lo define como el estudio de ''la estructura, leyes y condiciones de la realidad histórica''<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<references /><br />
<br />
[[Irudi:http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg]]<br />
<br />
<br />
[[Images:expoele.jpg]]<br />
<br />
http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg<br />
<br />
[[images/1/1f/Ipod.jpg]]<br />
<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| ESTRATEGIA ZUZENAK || ZEHARKAKO ESTRATEGIAK<br />
|- valign=top<br />
Hizkuntzarekin lotura zuzena dutenak<br />
Oroimen-estrategiakInformazio berria gordetzen eta berreskuratzen laguntzen dutenak<br />
Estrategia kognitiboak<br />
Hizkuntz mezuak ulertzen eta ekoizten laguntzen dutenak<br />
Konpentsazio-estrategiak<br />
Helburu komunikatibo bat lortzearren hutsuneak edo akatsak konpontzeko erabiltzen direnak.|| ZEHARKAKO ESTRATEGIAK<br />
|Hizkuntza-elementuekin lotura zuzena ez dutenak, baina ikas-prozesua gidatu eta bultzatzen dutenak<br />
Estrategia metakognitiboak<br />
Ikasleari ikas-prozesuaz jabetzen laguntzen diotenak<br />
Estrategia afektiboak<br />
Ikaslearen emozioak, motibazioak eta jarrerak bideratzen dituztenak<br />
Estrategia sozialak<br />
Elkarreraginaren bidez ikaskuntza errazten dutenak<br />
<br />
|}<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| '''TREBETASUNAK'''|| '''INPLIKATURIKO EZAGUTZAK'''<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metodologikoak'''<br />
|<br />
*Helburuak definitzen jakitea<br />
*Materialak aukeratzea<br />
<br />
*Lan-teknika eta metodoei buruz erabakiak hartzea<br />
<br />
*Emaitzak ebaluatzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Linguistikoak eta metalinguistikoak'''<br />
|<br />
*Hizkuntzen funtzionamendu komunikatiboari buruzko ezagutzak<br />
*Ahozko zein idatzizko hizkuntzaren ezaugarriak<br />
<br />
*Ulermenak eta ekoizpenak dituzten aldeak ezagutzea<br />
<br />
|- valign=top<br />
|<br />
<br />
<br />
'''Metakognitiboak'''<br />
|<br />
*Nork bere burua ikasle lanetan ezagutzea<br />
*Erabilitako ikas-estrategiei buruz hausnarketa egitea<br />
<br />
*Norberak ikasitakoa eta izaniko ikas-prozesua auto-ebaluatzea<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Probak_egiteko_gunea&diff=3813Probak egiteko gunea2007-11-15T09:36:38Z<p>83.213.50.155: /* Oharrak */</p>
<hr />
<div>'''Hemen nahi beste proba egin dezakezu!'''<br />
<br />
[[Irudi:sardina.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Ikus [http://es.wikipedia.org/wiki/Historia Artikulu hau]<br />
<br />
:Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
<br />
::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
:::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
[http://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Artikuluen_formatua]<br />
<br />
<tt>http://en.wikipedia.org/upload/b/bc/Wiki.png</tt><br />
<br />
Desde tiempos antiguos, la soldadura ha sido un método importante para conectar metales.<br />
<ref>Sociedad Americana de Soldadura</ref> Mientras los procedimientos manuales han<br />
sido más usados históricamente,<ref name="Historia de soldadura">Historia de<br />
soldadura, página 57</ref> los métodos automáticos desarrollados en años recientes,<br />
<ref name=JS>[[Enero]], [[2004]], página 16</ref> han hecho que ahora, la mayor parte<br />
de la soldadura industrial se haga con métodos automáticos.<ref name="Historia de soldadura"/><br />
El ''Jornal de Soldadura'' notó ese cambio hace dos años, afirmando que el cambio no debe<br />
sorprender a nadie.<ref name=JS/><br />
<br />
Ez da beti ondo onartua izan eskola horretako egileen filosoafia <ref>Baltierratik datorrena, kasu</ref>. Hala ere, denek dute komuneko ezugarria.<br />
<br />
<br />
<ref>ORTEGA Y GASSET, José (1928): ''La "Filosofía de la Historia" de Hegel y la Historiología'', en ''Obras Completas. Vol. IV'', Madrid: Taurus, 2005. ISBN 8430605924.</ref> y el DRAE lo define como el estudio de ''la estructura, leyes y condiciones de la realidad histórica''<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<references /><br />
<br />
[[Irudi:http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg]]<br />
<br />
<br />
[[Images:expoele.jpg]]<br />
<br />
http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg<br />
<br />
[[images/1/1f/Ipod.jpg]]<br />
<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| ESTRATEGIA ZUZENAK || ZEHARKAKO ESTRATEGIAK<br />
<br />
Hizkuntzarekin lotura zuzena dutenak<br />
Oroimen-estrategiakInformazio berria gordetzen eta berreskuratzen laguntzen dutenak<br />
Estrategia kognitiboak<br />
Hizkuntz mezuak ulertzen eta ekoizten laguntzen dutenak<br />
Konpentsazio-estrategiak<br />
Helburu komunikatibo bat lortzearren hutsuneak edo akatsak konpontzeko erabiltzen direnak.|| ZEHARKAKO ESTRATEGIAK<br />
|Hizkuntza-elementuekin lotura zuzena ez dutenak, baina ikas-prozesua gidatu eta bultzatzen dutenak<br />
Estrategia metakognitiboak<br />
Ikasleari ikas-prozesuaz jabetzen laguntzen diotenak<br />
Estrategia afektiboak<br />
Ikaslearen emozioak, motibazioak eta jarrerak bideratzen dituztenak<br />
Estrategia sozialak<br />
Elkarreraginaren bidez ikaskuntza errazten dutenak<br />
<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Probak_egiteko_gunea&diff=3812Probak egiteko gunea2007-11-15T09:36:25Z<p>83.213.50.155: /* Oharrak */</p>
<hr />
<div>'''Hemen nahi beste proba egin dezakezu!'''<br />
<br />
[[Irudi:sardina.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Ikus [http://es.wikipedia.org/wiki/Historia Artikulu hau]<br />
<br />
:Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
<br />
::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
:::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
[http://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Artikuluen_formatua]<br />
<br />
<tt>http://en.wikipedia.org/upload/b/bc/Wiki.png</tt><br />
<br />
Desde tiempos antiguos, la soldadura ha sido un método importante para conectar metales.<br />
<ref>Sociedad Americana de Soldadura</ref> Mientras los procedimientos manuales han<br />
sido más usados históricamente,<ref name="Historia de soldadura">Historia de<br />
soldadura, página 57</ref> los métodos automáticos desarrollados en años recientes,<br />
<ref name=JS>[[Enero]], [[2004]], página 16</ref> han hecho que ahora, la mayor parte<br />
de la soldadura industrial se haga con métodos automáticos.<ref name="Historia de soldadura"/><br />
El ''Jornal de Soldadura'' notó ese cambio hace dos años, afirmando que el cambio no debe<br />
sorprender a nadie.<ref name=JS/><br />
<br />
Ez da beti ondo onartua izan eskola horretako egileen filosoafia <ref>Baltierratik datorrena, kasu</ref>. Hala ere, denek dute komuneko ezugarria.<br />
<br />
<br />
<ref>ORTEGA Y GASSET, José (1928): ''La "Filosofía de la Historia" de Hegel y la Historiología'', en ''Obras Completas. Vol. IV'', Madrid: Taurus, 2005. ISBN 8430605924.</ref> y el DRAE lo define como el estudio de ''la estructura, leyes y condiciones de la realidad histórica''<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<references /><br />
<br />
[[Irudi:http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg]]<br />
<br />
<br />
[[Images:expoele.jpg]]<br />
<br />
http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg<br />
<br />
[[images/1/1f/Ipod.jpg]]<br />
<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| ESTRATEGIA ZUZENAK || ZEHARKAKO ESTRATEGIAK<br />
|<br />
Hizkuntzarekin lotura zuzena dutenak<br />
Oroimen-estrategiakInformazio berria gordetzen eta berreskuratzen laguntzen dutenak<br />
Estrategia kognitiboak<br />
Hizkuntz mezuak ulertzen eta ekoizten laguntzen dutenak<br />
Konpentsazio-estrategiak<br />
Helburu komunikatibo bat lortzearren hutsuneak edo akatsak konpontzeko erabiltzen direnak.|| ZEHARKAKO ESTRATEGIAK<br />
|Hizkuntza-elementuekin lotura zuzena ez dutenak, baina ikas-prozesua gidatu eta bultzatzen dutenak<br />
Estrategia metakognitiboak<br />
Ikasleari ikas-prozesuaz jabetzen laguntzen diotenak<br />
Estrategia afektiboak<br />
Ikaslearen emozioak, motibazioak eta jarrerak bideratzen dituztenak<br />
Estrategia sozialak<br />
Elkarreraginaren bidez ikaskuntza errazten dutenak<br />
<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Probak_egiteko_gunea&diff=3811Probak egiteko gunea2007-11-15T09:35:37Z<p>83.213.50.155: /* Oharrak */</p>
<hr />
<div>'''Hemen nahi beste proba egin dezakezu!'''<br />
<br />
[[Irudi:sardina.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Ikus [http://es.wikipedia.org/wiki/Historia Artikulu hau]<br />
<br />
:Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
<br />
::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
:::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
[http://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Artikuluen_formatua]<br />
<br />
<tt>http://en.wikipedia.org/upload/b/bc/Wiki.png</tt><br />
<br />
Desde tiempos antiguos, la soldadura ha sido un método importante para conectar metales.<br />
<ref>Sociedad Americana de Soldadura</ref> Mientras los procedimientos manuales han<br />
sido más usados históricamente,<ref name="Historia de soldadura">Historia de<br />
soldadura, página 57</ref> los métodos automáticos desarrollados en años recientes,<br />
<ref name=JS>[[Enero]], [[2004]], página 16</ref> han hecho que ahora, la mayor parte<br />
de la soldadura industrial se haga con métodos automáticos.<ref name="Historia de soldadura"/><br />
El ''Jornal de Soldadura'' notó ese cambio hace dos años, afirmando que el cambio no debe<br />
sorprender a nadie.<ref name=JS/><br />
<br />
Ez da beti ondo onartua izan eskola horretako egileen filosoafia <ref>Baltierratik datorrena, kasu</ref>. Hala ere, denek dute komuneko ezugarria.<br />
<br />
<br />
<ref>ORTEGA Y GASSET, José (1928): ''La "Filosofía de la Historia" de Hegel y la Historiología'', en ''Obras Completas. Vol. IV'', Madrid: Taurus, 2005. ISBN 8430605924.</ref> y el DRAE lo define como el estudio de ''la estructura, leyes y condiciones de la realidad histórica''<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<references /><br />
<br />
[[Irudi:http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg]]<br />
<br />
<br />
[[Images:expoele.jpg]]<br />
<br />
http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg<br />
<br />
[[images/1/1f/Ipod.jpg]]<br />
<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| ESTRATEGIA ZUZENAK<br />
Hizkuntzarekin lotura zuzena dutenak<br />
Oroimen-estrategiakInformazio berria gordetzen eta berreskuratzen laguntzen dutenak<br />
Estrategia kognitiboak<br />
Hizkuntz mezuak ulertzen eta ekoizten laguntzen dutenak<br />
Konpentsazio-estrategiak<br />
Helburu komunikatibo bat lortzearren hutsuneak edo akatsak konpontzeko erabiltzen direnak.|| ZEHARKAKO ESTRATEGIAK<br />
Hizkuntza-elementuekin lotura zuzena ez dutenak, baina ikas-prozesua gidatu eta bultzatzen dutenak<br />
Estrategia metakognitiboak<br />
Ikasleari ikas-prozesuaz jabetzen laguntzen diotenak<br />
Estrategia afektiboak<br />
Ikaslearen emozioak, motibazioak eta jarrerak bideratzen dituztenak<br />
Estrategia sozialak<br />
Elkarreraginaren bidez ikaskuntza errazten dutenak<br />
-|<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Probak_egiteko_gunea&diff=3810Probak egiteko gunea2007-11-15T09:35:10Z<p>83.213.50.155: /* Oharrak */</p>
<hr />
<div>'''Hemen nahi beste proba egin dezakezu!'''<br />
<br />
[[Irudi:sardina.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Ikus [http://es.wikipedia.org/wiki/Historia Artikulu hau]<br />
<br />
:Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
<br />
::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
:::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
[http://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Artikuluen_formatua]<br />
<br />
<tt>http://en.wikipedia.org/upload/b/bc/Wiki.png</tt><br />
<br />
Desde tiempos antiguos, la soldadura ha sido un método importante para conectar metales.<br />
<ref>Sociedad Americana de Soldadura</ref> Mientras los procedimientos manuales han<br />
sido más usados históricamente,<ref name="Historia de soldadura">Historia de<br />
soldadura, página 57</ref> los métodos automáticos desarrollados en años recientes,<br />
<ref name=JS>[[Enero]], [[2004]], página 16</ref> han hecho que ahora, la mayor parte<br />
de la soldadura industrial se haga con métodos automáticos.<ref name="Historia de soldadura"/><br />
El ''Jornal de Soldadura'' notó ese cambio hace dos años, afirmando que el cambio no debe<br />
sorprender a nadie.<ref name=JS/><br />
<br />
Ez da beti ondo onartua izan eskola horretako egileen filosoafia <ref>Baltierratik datorrena, kasu</ref>. Hala ere, denek dute komuneko ezugarria.<br />
<br />
<br />
<ref>ORTEGA Y GASSET, José (1928): ''La "Filosofía de la Historia" de Hegel y la Historiología'', en ''Obras Completas. Vol. IV'', Madrid: Taurus, 2005. ISBN 8430605924.</ref> y el DRAE lo define como el estudio de ''la estructura, leyes y condiciones de la realidad histórica''<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<references /><br />
<br />
[[Irudi:http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg]]<br />
<br />
<br />
[[Images:expoele.jpg]]<br />
<br />
http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg<br />
<br />
[[images/1/1f/Ipod.jpg]]<br />
<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| ESTRATEGIA ZUZENAK<br />
Hizkuntzarekin lotura zuzena dutenak<br />
Oroimen-estrategiakInformazio berria gordetzen eta berreskuratzen laguntzen dutenak<br />
Estrategia kognitiboak<br />
Hizkuntz mezuak ulertzen eta ekoizten laguntzen dutenak<br />
Konpentsazio-estrategiak<br />
Helburu komunikatibo bat lortzearren hutsuneak edo akatsak konpontzeko erabiltzen direnak.|| ZEHARKAKO ESTRATEGIAK<br />
Hizkuntza-elementuekin lotura zuzena ez dutenak, baina ikas-prozesua gidatu eta bultzatzen dutenak<br />
Estrategia metakognitiboak<br />
Ikasleari ikas-prozesuaz jabetzen laguntzen diotenak<br />
Estrategia afektiboak<br />
Ikaslearen emozioak, motibazioak eta jarrerak bideratzen dituztenak<br />
Estrategia sozialak<br />
Elkarreraginaren bidez ikaskuntza errazten dutenak<br />
<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Probak_egiteko_gunea&diff=3808Probak egiteko gunea2007-11-15T09:34:23Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>'''Hemen nahi beste proba egin dezakezu!'''<br />
<br />
[[Irudi:sardina.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Ikus [http://es.wikipedia.org/wiki/Historia Artikulu hau]<br />
<br />
:Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
<br />
::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
:::Ez da makala<ref> Hori jakin nahi nuke nik </ref> harek egindako lana. Izan ere, aspaldi-aspaldikoa da gure zorigaitzaren etorria eta are zaharragoa, gure joana.<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
[http://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Artikuluen_formatua]<br />
<br />
<tt>http://en.wikipedia.org/upload/b/bc/Wiki.png</tt><br />
<br />
Desde tiempos antiguos, la soldadura ha sido un método importante para conectar metales.<br />
<ref>Sociedad Americana de Soldadura</ref> Mientras los procedimientos manuales han<br />
sido más usados históricamente,<ref name="Historia de soldadura">Historia de<br />
soldadura, página 57</ref> los métodos automáticos desarrollados en años recientes,<br />
<ref name=JS>[[Enero]], [[2004]], página 16</ref> han hecho que ahora, la mayor parte<br />
de la soldadura industrial se haga con métodos automáticos.<ref name="Historia de soldadura"/><br />
El ''Jornal de Soldadura'' notó ese cambio hace dos años, afirmando que el cambio no debe<br />
sorprender a nadie.<ref name=JS/><br />
<br />
Ez da beti ondo onartua izan eskola horretako egileen filosoafia <ref>Baltierratik datorrena, kasu</ref>. Hala ere, denek dute komuneko ezugarria.<br />
<br />
<br />
<ref>ORTEGA Y GASSET, José (1928): ''La "Filosofía de la Historia" de Hegel y la Historiología'', en ''Obras Completas. Vol. IV'', Madrid: Taurus, 2005. ISBN 8430605924.</ref> y el DRAE lo define como el estudio de ''la estructura, leyes y condiciones de la realidad histórica''<br />
<br />
==Oharrak==<br />
<references/><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<references /><br />
<br />
[[Irudi:http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg]]<br />
<br />
<br />
[[Images:expoele.jpg]]<br />
<br />
http://www.santurtzieus.com/images/expoele.jpg<br />
<br />
[[images/1/1f/Ipod.jpg]]<br />
<br />
<br />
<br />
{| {{Taula polita}}<br />
|-<br />
| ESTRATEGIA ZUZENAKHizkuntzarekin lotura zuzena dutenakOroimen-estrategiakInformazio berria gordetzen eta berreskuratzen laguntzen dutenakEstrategia kognitiboakHizkuntz mezuak ulertzen eta ekoizten laguntzen dutenakKonpentsazio-estrategiakHelburu komunikatibo bat lortzearren hutsuneak edo akatsak konpontzeko erabiltzen direnak.|| ZEHARKAKO ESTRATEGIAKHizkuntza-elementuekin lotura zuzena ez dutenak, baina ikas-prozesua gidatu eta bultzatzen dutenakEstrategia metakognitiboakIkasleari ikas-prozesuaz jabetzen laguntzen diotenakEstrategia afektiboakIkaslearen emozioak, motibazioak eta jarrerak bideratzen dituztenakEstrategia sozialakElkarreraginaren bidez ikaskuntza errazten dutenak<br />
<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Ezin_badiezu_irabazi,_erabil_egin_itzazu!_edo_nola_aprobetxatu_ikaslearen_itzulpen_joera_eta_erroreak&diff=3766Ezin badiezu irabazi, erabil egin itzazu! edo nola aprobetxatu ikaslearen itzulpen joera eta erroreak2007-11-15T08:09:16Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>Lehenik eta behin, orriotara bildutakoak euskara irakasle izandako itzultzaile baten gogoetak besterik ez dira. Irakaskuntzaren alderdi pragmatikoa dugu aztergai jardunaldietan eta ikuspegi orrietatik, hiztunen (edo hiztun-gaien) ekoizte "hutsak" ezin alboratzekoak ditugu, beraz.<br />
<br />
Judoan eta beste borroka arte batzuetan garrantzi handiko lege bat izaten dute beti begi aurrean: kontrarioaren eraso indarra norberaren onurarako erabiltzea. Bigarren hizkuntza irakasterakoan, irakasleak nahi baino indar eta denbora gehiago eman behar izaten ditu erroreen aurkako borrokan, baita akatsa "ia" kontuan izaten ez duten metodologietan ere. Hori ikasleak bere buruaren aurka egindako borroka eskerga ahaztu barik.<br />
<br />
Beste hizkuntza bat ikasten hasterakoan, ikaslea, nahitaez, interprete bihurtzen da, hau da, entzundakoa deskodetu, ulertu, mezu berria kodetu eta igorri beharko du. Zertan esanik ez dago, interpretazioak oso teknika bereziak behar ditu, horietako batzuk ikasten gaitzak ere direnak. Baina ikaslea ez da interpreta izango lanbidez eta ez ditu zertan ikasirik. Nolanahi ere den, oso begi aurrean izan beharko du oinarrizko arau bat: interpretazioan garrantzikoena mezua dela, forma baino. Mezu zehatza, hori bai. Eta hortik ikasle askoren alferreko ahaleginen jatorria: buruan dena hitzez hitz itzuli nahi izatea, formari mezuari baino areago begiratzea.<br />
<br />
Bestalde, egun ere, kontraesan moduko bat izaten da: metodologia askok itzulpena ikas metodo gisa baztertu arren, ariketetan itzulpena erabili ohi dute ariketetan. Eta bidenabar esan dezakegu erabilera didaktiko horretan, eskaintzen diren itzulpen guztiak ez dira itzulpenik egokienak itzulpengintzaren aldetik. Hori, bidaidea ahaztu gabe, hau da, hiztegi elebiduna, edo bestela esanda, hiztegi "itzulia". Itzulpena ez bada helburu didaktikoa, zergatik erabili material elebiduna? Segur aski, bai irakasleak, bai ikasleak ezinbesteko makulu dutelako. Baina kezkatxo bat piztu behar genuke: zergatik ez erabili hizkuntza bakarreko hiztegia?<br />
<br />
Guztiarekin ere, erroreaz dihardugula, itauntxo bat ere egin dezakegu: berbaldun talde batek "txarto" berba egin dezake? Edo bestela galdetuta? Zelan defini daiteke errorea? Noiz da oztopo errorea, hutsa? Komunikazioa eragozten duenean, hau da, "itzulpen naturala" ez denean. (Adibideren bat: "Ni ez dakit" gogorragoa da gramatikaren aldetik pragmatikaren aldetik baino, baina "Kaixo!" adineko bati esatea baino, "Ez dogu asko balixo!" erantzuna eragiten badu, larriagoa inondik ere.)<br />
<br />
Psikolinguistikaren ikuspegitik, ez ei dago errorea eta itzulpen joera guztiz saihesterik. Oso gogoan izatekoak dira Steven Pinker irakasleak "buru hizkuntzaz" egindako ekarpenak, alegia, giza hiztunak halako biologi mekanismo sorta bat duela eta horrelakoei esker txikitan hizkuntzak erraz samar ikasten direla. Zenbat eta adinean aurrerago, beste hizkuntza bat ikasterakoan, orduan eta gehiago kalkatu beharra izaten da hasierako, jatorrizko hizkuntz sistemaren gainean. Azken ikerketen arabera, adina faktore erabakigarria da hizkuntza ikasteko ahalmenaren fosilizazioan. Ondorioz esatea dugu bigarren hizkuntza ezin dela ikasi lehenengoa bezain ondo, batez ere ahoskeraren aldetik, neurona zirkuituek malgutasuna galtzen dute eta. Hizkuntza baten sostengu diren neurona zirkuituak (umetan sendotuak) beste hizkuntzara egokitu beharra, horra hor, segur aski, arazoen jatorria.<br />
<br />
Guztiarekin ere errorearen garrantzia erlatibizatu beharrean geundeke: ikasitakoa gizartean erabilita, errore tasa izurgarri jaisten da. Bestalde, dikotomia faltsua bezain benetakoa jazotzen da: ikaslea ikasten hasten den unetik beretik bihurtzen da hiztun komunitatearen kide, baina halaber, ez da kide solaskideak halakotzat jo arte: zein dira horretarako baldintzak? Horra hor Euskal Herrian ere argitu beharreko kontu muntaduna.<br />
<br />
Erroreei atzera ere oratuta, hutsak, itzulpen arazo moduan aztertuz gero, itzulpen jakintzen soluzioak erabili behar genituzke. Oro har, gertaera bat nabarmentzen da batez ere hiztegi eta joskera mintzagai hartuta: ikasleak halako gramatika kategoria baten ordez beste kategoria bereko beste bat espero du ("hiztegiaren sindromea"), hau da, izenaren ordez izena, nahiz eta maiztasunaren aldetik, kategoriek ez duten beti agerpen tasa bera izaten hizkuntza guztietan; eta halako joskeraren ordez, baliokidea espero du, hau da, ("gramatikaren sindromea") erlatiboa -> erlatiboa. Bestela esanda, ia nahi gabe, estilistikaren alorrera lerratzen gara, estilistika konparatura. Eta alor hori ia batere jorratu barik dugu.<br />
<br />
Irtenbideetako bat itzulpengintza lantzea litzateke, baina ez orain arte eginiko moduan. Kontua litzateke itzulpen "profesionala" asmo didaktikoz erabiltzea. hau da, itzulpen ariketa klasikoa gainditzea. Inongo didaktikak ez dio itzulpenari itzuri egiten. Galde egin ere genezake zergatik egin behar ote dion? Zein oinarri biologiko eta psikolinguistiko datza bi edo hizkuntza gehiagoren harremanen pean? Buru algoritmo eta operazio ezkutuak izan daitezke eta, zelan edo hala, ia gehienetan halako buru itzulpen moduko bat gertatu.<br />
<br />
Hizkuntza ikasketa eta itzulpena hizkuntza unibertsalen ikuspegitik ere aztertu beharrekoa dugu, alegia, ia gizaki guztiok gauzak izendatzeko eta esateko partzuer ditugun hizkuntza baliabideak. Hortik ere abiatu behar genuke ikaslearen prozesadorean zer gertatzen den aztertzen eta hizkuntza baliabideak ematekotan.<br />
<br />
Ikasleak errealitate bera adierazteko baina bi adierazle izango ditu: lehen hizkuntzakoa eta bigarrenekoa. Batek huts egiten badu, hiztunak bestera joko du, errealitatea bat eta bera delako. Ikasleak segurtasunez lotu behar du adierazle ikasi berria beste hizkuntzako adierazleari eta denotatzen duen errealitateari. "Hoba ez!" erabil dezakegu adibidetzat: erreferenteak segurtasunez identifikatu beharko ditu ikasleak, bestela ez du inongo aukerarik izango bere sisteman txertatzeko.<br />
<br />
Itzulpenaren lehenengo oinarria: itzulgaia ondo ulertzea. Horra hor zereginik gaitzena ikaslearentzat! Bestalde, nolako itzulpena behar du? Libroa eta ez lotua, orpoz orpokoa. Hitzarekiko fideltasunaren arazoa da muina, gakoa! Ikasleak ulertu behar du muina ez dela adierazlea, adierazia baino. Baina, horra hor kontraesana, adierazleak ere zuzen eta artez ezagutu beharko ditu.<br />
<br />
Bada beste arazo bat eta itzulpen joera areagotzen du: ikasleak jasotzen duen inputaren kalitatea ez da behar bezain ona izaten sarri, ez behintzat komunikazioaren aldetik.<br />
<br />
Baliokidetasun arauak kontuan hartzen dituzten metodologiek ikaslearen arrakasta areagotu dezakete. Irakasleak baliokide ofizialik ematen ez badu, zer egin dezake ikasleak? Segur aski, bere aldetik bilatu, ezinegona sortzen baita esangura zehatzik jakin ezik.<br />
<br />
Mezua deskodetzen eta berriro formulatzen trebatzen behar dugu ikaslea, baliokidetasuna irizpide gisa erabilita adierazleak lantzerakoan.<br />
<br />
Itzulpena Psikolinguistikaren eta Neurolinguistikaren ikuspegitik hauxe baino ez da: dispositibo biologiko autonomoa, eleaniztunak menperatzen dituen hizkuntza guztien azpikoa. Beraz, inhibizio mekanismoak kontrolatu behar dira, halako neurona sare jakin batzuei itzuri egiteko. Nekez borrokatuko da errore eta itzulpen joera "txarren" aurka interferentzi fenomenoaren oinarri neuropsikolinguistikoak aztertzeke. Horiek horrela, honako hauek izan behar ditugu kontuan:<br />
<br />
#Zenbateraino sakondu behar da bigarren hizkuntzan lehenengo hizkuntzaren mezua emateko?<br />
#Itzultzerakoan, zenbateraino barrendu daitezkeen bigarren hizkuntzako egitura linguistikoak? (interpretazioaren arazoa)<br />
<br />
Ikaslea itzultzailetzat hartuta, zertan bereizten da elebidun arrunta eta itzultzailea? Itzultzaileak, sarritan, ez du betetzen elebitasun indibidualaren definizio eskolastiko osoa. Itzultzaileak inoren ideiak darabiltza, elebidunak bereak (normalean).<br />
<br />
Itzulpena aipagai, ezin alde batera utzi euskal literaturan gertatutakoa: garbizalekeria boladan izan denetan, itzulpena gaitzetsi egin dute batzuek sormen lana ulergarriagoa eta jatorragoa delakoan. Gero, itzulpen lan batzuk ulergarriago gertatzen dira sormenezkoak baino. Komunikazio eginkizunak daude tartean.<br />
<br />
Itzulpena, baina, ez da gertaera osagai bakarrekoa. Hainbat itzulpen mota dago: akademikoa, pedagogikoa, profesionala, artistikoa... Begi bistan dago denak ez direla erabilgarri hizkuntza irakaskuntzaren ikuspegitik, ez neurri berean, bederen.<br />
<br />
Proposamen moduan, zergatik ez erabili akatsak zuzentzen emandako denboraren erdia, behintzat, itzulpen teknikak lantzen?<br />
<br />
Itzulpenenetan, alderdi pragmatikoaren aldetik, bi mutur izango genituzke: itzulpen semantikoa eta itzulpen komunikatiboa. Bigarrenak kontuan hartzen du hartzailea eta ahalik eta testurik ulergarrienak sortzera jotzen du. Lehenengoa jatorrizko testuaren ezaugarri guztiak errespetatzen ahalegintzen da. Hizkuntzen irakaskuntzan, komunikatiboa bilatu behar da, baina oinarri semantikoa ahaztu gabe.<br />
<br />
Translatologiak aztertutakoetatik, honako itzulpen prozedura hauetan treba dezakegu ikaslea:<br />
<br />
1. Gardenak, asko landu behar ez direnak:<br />
<br />
:*Mailegua.<br />
:*Sinonimia.<br />
:*Kalkoa:<br />
<br />
::adierazpidekoa: mugimendu feministak (adierazpen modu berria)<br />
<br />
::egiturazkoa: sein ken bi berdin lau (egitura sintaktiko berria).<br />
<br />
::Hitzez hitzeko itzulpena: ipar mintzatokia -> tribuna norte<br />
<br />
2. Lausoak, ikasleekin landu beharrekoak:<br />
<br />
:*Transposizioa (gramatikarekin zerikusia duen prozedura bakarra):<br />
<br />
::Automatikoa, nahitaezkoa: Echar sal -> gatza eman.<br />
<br />
::Gramatika egiturarik ez : Se trata de entenderlo -> gauza da ulertzea.<br />
<br />
::Zuzeneko itzulpena ez da naturala: Fue publicado -> argitaratu zuten.<br />
<br />
::Hutsune lexikoa ordezkatzea: Comunmente se cree -> jendearen ustez.<br />
<br />
:*Modulazioa (ikuspegia aldatzea):<br />
<br />
::Baiezkoa ezezkoaren ordez: No tiene nada de tonto:->azkarra da oso.<br />
<br />
::Ezezkoa baiezkoaren ordez: No llueve -> ateri du.<br />
<br />
::Konkretua abstraktuaren ordez: Sentarse junto a la chimenea -> sutondoan jesartzea.<br />
<br />
::Kausa efektuaren partez: No se te ve el pelo -> ia ez zara etxetik agertzen.<br />
<br />
::Zati bat beste baten partez: De cabo a rabo -> lehehengo orritik amaieraraino<br />
<br />
::Terminoak alderantziz: Seguro de enfermedad -> gaixo(tasun) asegurua.<br />
<br />
::Aktiboa pasiboaren partez: Se comenta -> adierazi dute, esan omen dute.<br />
<br />
::Espazioa denboraren partez: De ahora en adelante -> hemendik aurrera.<br />
<br />
::Ikurrak: 5% -> %5<br />
<br />
::Mugak, tarteak, neurriak eta abarrak.<br />
<br />
Newmark itzul teorilariaren aburuz, "positiboa bi ukapenen partez" edo "bi negatibo positiboaren partez" deritzona da modulazio garrantzitsu bakarra:<br />
<br />
::No tiene nada de tonto: Azkarra da oso.<br />
<br />
::No te quepa ninguna duda: Seguru egon!<br />
<br />
::Ateri da!: ¡No cae ni gota!<br />
<br />
::Bai ote!?: ¡No me digas!<br />
<br />
::Bai?: ¿No me lo creo ni un poquito!<br />
<br />
:*Baliokidetasuna: azken muturrerainoko modulazioa, hizkuntza bakoitzean irudi finko eta aldaezin bihurtu direnak, ez dira aukerakoak<br />
<br />
:::cara a cara -> aurrez aurre<br />
<br />
:::cambio de sentido -> itzulbidea<br />
<br />
:::lluvia fina -> zirimiria<br />
<br />
:*Egokitzapena (kulturak elkarretara moldatzea)<br />
<br />
:::etxeko abereak -> Afrikan: alde egiten ez duten abereak<br />
<br />
:::muy señora mía -> andre hori<br />
<br />
:::el pan nuestro de cada día -> egun honetako ogia<br />
<br />
:::taloa -> tortilla (Mexikon)<br />
<br />
:*Zabalkuntza<br />
<br />
:::cincuentón -> berrogeita hamarretik gorakoa<br />
<br />
:*Azalpena<br />
<br />
:::euskaltegia -> centro de enseñanza de euskara a adultos<br />
<br />
:::euskalgintza-> conjunto de actividades culturales producidas en euskera<br />
<br />
:*Ezabapena<br />
<br />
:::procedimiento a seguir -> jardunbidea<br />
<br />
:::el día 24 de abril -> apirilaren 24an<br />
<br />
:::diferentes fases de la contratación -> kontratazio aldiak<br />
<br />
:::mi padre -> aita<br />
<br />
:*Konpentsazioa<br />
<br />
Nonbait galdutakoa beste inon berreskuratzea.<br />
<br />
Ezin amaitu literatura bera harira ekarri barik, metafora modulazioaren eta baliokidetasunaren arteko baliabideak dugu eta!<br />
<br />
Proposamena izango litzateke ikasleen erroreak itzulpen teknika eta prozeduren aldetik aztertzea eta lantzea, horretarako lan metodologia izanik ikasleekin itzulpen mintegia eratzea. Ikasleak testu erreal sakon samarrak jasoko lituzke (pentsalarienak). Testu fotokopiatua, gainean lan egin ahal izatekoa (metahizkuntza) banatuko litzaieke. Etxean aurretik landutakoan, ikasgelan bakoitzaren ekarpena aztertuko litzateke. Ikasleak erabilgarri izan behar lituzke nahi beste hiztegi elebakar eta kontsulta material mota. Eskolako lanketa ikasle bakoitzaren diagnosia egiteko bide on-ona da (interferentziak, bortxak...). Ostean, azken bertsioa prestatzea prestatu behar lukete denon artean. testu bakoitzak agerrarazitako hutsek bestelako lanketarako bidea erakutsiko lukete.<br />
<br />
[[Kategoria:Dokumentazioa]]<br />
[[Kategoria:Artikuluak]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Ezin_badiezu_irabazi,_erabil_egin_itzazu!_edo_nola_aprobetxatu_ikaslearen_itzulpen_joera_eta_erroreak&diff=3765Ezin badiezu irabazi, erabil egin itzazu! edo nola aprobetxatu ikaslearen itzulpen joera eta erroreak2007-11-15T08:08:29Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>Lehenik eta behin, orriotara bildutakoak euskara irakasle izandako itzultzaile baten gogoetak besterik ez dira. Irakaskuntzaren alderdi pragmatikoa dugu aztergai jardunaldietan eta ikuspegi orrietatik, hiztunen (edo hiztun-gaien) ekoizte "hutsak" ezin alboratzekoak ditugu, beraz.<br />
<br />
Judoan eta beste borroka arte batzuetan garrantzi handiko lege bat izaten dute beti begi aurrean: kontrarioaren eraso indarra norberaren onurarako erabiltzea. Bigarren hizkuntza irakasterakoan, irakasleak nahi baino indar eta denbora gehiago eman behar izaten ditu erroreen aurkako borrokan, baita akatsa "ia" kontuan izaten ez duten metodologietan ere. Hori ikasleak bere buruaren aurka egindako borroka eskerga ahaztu barik.<br />
<br />
Beste hizkuntza bat ikasten hasterakoan, ikaslea, nahitaez, interprete bihurtzen da, hau da, entzundakoa deskodetu, ulertu, mezu berria kodetu eta igorri beharko du. Zertan esanik ez dago, interpretazioak oso teknika bereziak behar ditu, horietako batzuk ikasten gaitzak ere direnak. Baina ikaslea ez da interpreta izango lanbidez eta ez ditu zertan ikasirik. Nolanahi ere den, oso begi aurrean izan beharko du oinarrizko arau bat: interpretazioan garrantzikoena mezua dela, forma baino. Mezu zehatza, hori bai. Eta hortik ikasle askoren alferreko ahaleginen jatorria: buruan dena hitzez hitz itzuli nahi izatea, formari mezuari baino areago begiratzea.<br />
<br />
Bestalde, egun ere, kontraesan moduko bat izaten da: metodologia askok itzulpena ikas metodo gisa baztertu arren, ariketetan itzulpena erabili ohi dute ariketetan. Eta bidenabar esan dezakegu erabilera didaktiko horretan, eskaintzen diren itzulpen guztiak ez dira itzulpenik egokienak itzulpengintzaren aldetik. Hori, bidaidea ahaztu gabe, hau da, hiztegi elebiduna, edo bestela esanda, hiztegi "itzulia". Itzulpena ez bada helburu didaktikoa, zergatik erabili material elebiduna? Segur aski, bai irakasleak, bai ikasleak ezinbesteko makulu dutelako. Baina kezkatxo bat piztu behar genuke: zergatik ez erabili hizkuntza bakarreko hiztegia?<br />
<br />
Guztiarekin ere, erroreaz dihardugula, itauntxo bat ere egin dezakegu: berbaldun talde batek "txarto" berba egin dezake? Edo bestela galdetuta? Zelan defini daiteke errorea? Noiz da oztopo errorea, hutsa? Komunikazioa eragozten duenean, hau da, "itzulpen naturala" ez denean. (Adibideren bat: "Ni ez dakit" gogorragoa da gramatikaren aldetik pragmatikaren aldetik baino, baina "Kaixo!" adineko bati esatea baino, "Ez dogu asko balixo!" erantzuna eragiten badu, larriagoa inondik ere.)<br />
<br />
Psikolinguistikaren ikuspegitik, ez ei dago errorea eta itzulpen joera guztiz saihesterik. Oso gogoan izatekoak dira Steven Pinker irakasleak "buru hizkuntzaz" egindako ekarpenak, alegia, giza hiztunak halako biologi mekanismo sorta bat duela eta horrelakoei esker txikitan hizkuntzak erraz samar ikasten direla. Zenbat eta adinean aurrerago, beste hizkuntza bat ikasterakoan, orduan eta gehiago kalkatu beharra izaten da hasierako, jatorrizko hizkuntz sistemaren gainean. Azken ikerketen arabera, adina faktore erabakigarria da hizkuntza ikasteko ahalmenaren fosilizazioan. Ondorioz esatea dugu bigarren hizkuntza ezin dela ikasi lehenengoa bezain ondo, batez ere ahoskeraren aldetik, neurona zirkuituek malgutasuna galtzen dute eta. Hizkuntza baten sostengu diren neurona zirkuituak (umetan sendotuak) beste hizkuntzara egokitu beharra, horra hor, segur aski, arazoen jatorria.<br />
<br />
Guztiarekin ere errorearen garrantzia erlatibizatu beharrean geundeke: ikasitakoa gizartean erabilita, errore tasa izurgarri jaisten da. Bestalde, dikotomia faltsua bezain benetakoa jazotzen da: ikaslea ikasten hasten den unetik beretik bihurtzen da hiztun komunitatearen kide, baina halaber, ez da kide solaskideak halakotzat jo arte: zein dira horretarako baldintzak? Horra hor Euskal Herrian ere argitu beharreko kontu muntaduna.<br />
<br />
Erroreei atzera ere oratuta, hutsak, itzulpen arazo moduan aztertuz gero, itzulpen jakintzen soluzioak erabili behar genituzke. Oro har, gertaera bat nabarmentzen da batez ere hiztegi eta joskera mintzagai hartuta: ikasleak halako gramatika kategoria baten ordez beste kategoria bereko beste bat espero du ("hiztegiaren sindromea"), hau da, izenaren ordez izena, nahiz eta maiztasunaren aldetik, kategoriek ez duten beti agerpen tasa bera izaten hizkuntza guztietan; eta halako joskeraren ordez, baliokidea espero du, hau da, ("gramatikaren sindromea") erlatiboa -> erlatiboa. Bestela esanda, ia nahi gabe, estilistikaren alorrera lerratzen gara, estilistika konparatura. Eta alor hori ia batere jorratu barik dugu.<br />
<br />
Irtenbideetako bat itzulpengintza lantzea litzateke, baina ez orain arte eginiko moduan. Kontua litzateke itzulpen "profesionala" asmo didaktikoz erabiltzea. hau da, itzulpen ariketa klasikoa gainditzea. Inongo didaktikak ez dio itzulpenari itzuri egiten. Galde egin ere genezake zergatik egin behar ote dion? Zein oinarri biologiko eta psikolinguistiko datza bi edo hizkuntza gehiagoren harremanen pean? Buru algoritmo eta operazio ezkutuak izan daitezke eta, zelan edo hala, ia gehienetan halako buru itzulpen moduko bat gertatu.<br />
<br />
Hizkuntza ikasketa eta itzulpena hizkuntza unibertsalen ikuspegitik ere aztertu beharrekoa dugu, alegia, ia gizaki guztiok gauzak izendatzeko eta esateko partzuer ditugun hizkuntza baliabideak. Hortik ere abiatu behar genuke ikaslearen prozesadorean zer gertatzen den aztertzen eta hizkuntza baliabideak ematekotan.<br />
<br />
Ikasleak errealitate bera adierazteko baina bi adierazle izango ditu: lehen hizkuntzakoa eta bigarrenekoa. Batek huts egiten badu, hiztunak bestera joko du, errealitatea bat eta bera delako. Ikasleak segurtasunez lotu behar du adierazle ikasi berria beste hizkuntzako adierazleari eta denotatzen duen errealitateari. "Hoba ez!" erabil dezakegu adibidetzat: erreferenteak segurtasunez identifikatu beharko ditu ikasleak, bestela ez du inongo aukerarik izango bere sisteman txertatzeko.<br />
<br />
Itzulpenaren lehenengo oinarria: itzulgaia ondo ulertzea. Horra hor zereginik gaitzena ikaslearentzat! Bestalde, nolako itzulpena behar du? Libroa eta ez lotua, orpoz orpokoa. Hitzarekiko fideltasunaren arazoa da muina, gakoa! Ikasleak ulertu behar du muina ez dela adierazlea, adierazia baino. Baina, horra hor kontraesana, adierazleak ere zuzen eta artez ezagutu beharko ditu.<br />
<br />
Bada beste arazo bat eta itzulpen joera areagotzen du: ikasleak jasotzen duen inputaren kalitatea ez da behar bezain ona izaten sarri, ez behintzat komunikazioaren aldetik.<br />
<br />
Baliokidetasun arauak kontuan hartzen dituzten metodologiek ikaslearen arrakasta areagotu dezakete. Irakasleak baliokide ofizialik ematen ez badu, zer egin dezake ikasleak? Segur aski, bere aldetik bilatu, ezinegona sortzen baita esangura zehatzik jakin ezik.<br />
<br />
Mezua deskodetzen eta berriro formulatzen trebatzen behar dugu ikaslea, baliokidetasuna irizpide gisa erabilita adierazleak lantzerakoan.<br />
<br />
Itzulpena Psikolinguistikaren eta Neurolinguistikaren ikuspegitik hauxe baino ez da: dispositibo biologiko autonomoa, eleaniztunak menperatzen dituen hizkuntza guztien azpikoa. Beraz, inhibizio mekanismoak kontrolatu behar dira, halako neurona sare jakin batzuei itzuri egiteko. Nekez borrokatuko da errore eta itzulpen joera "txarren" aurka interferentzi fenomenoaren oinarri neuropsikolinguistikoak aztertzeke. Horiek horrela, honako hauek izan behar ditugu kontuan:<br />
<br />
#Zenbateraino sakondu behar da bigarren hizkuntzan lehenengo hizkuntzaren mezua emateko?<br />
#Itzultzerakoan, zenbateraino barrendu daitezkeen bigarren hizkuntzako egitura linguistikoak? (interpretazioaren arazoa)<br />
<br />
Ikaslea itzultzailetzat hartuta, zertan bereizten da elebidun arrunta eta itzultzailea? Itzultzaileak, sarritan, ez du betetzen elebitasun indibidualaren definizio eskolastiko osoa. Itzultzaileak inoren ideiak darabiltza, elebidunak bereak (normalean).<br />
<br />
Itzulpena aipagai, ezin alde batera utzi euskal literaturan gertatutakoa: garbizalekeria boladan izan denetan, itzulpena gaitzetsi egin dute batzuek sormen lana ulergarriagoa eta jatorragoa delakoan. Gero, itzulpen lan batzuk ulergarriago gertatzen dira sormenezkoak baino. Komunikazio eginkizunak daude tartean.<br />
<br />
Itzulpena, baina, ez da gertaera osagai bakarrekoa. Hainbat itzulpen mota dago: akademikoa, pedagogikoa, profesionala, artistikoa... Begi bistan dago denak ez direla erabilgarri hizkuntza irakaskuntzaren ikuspegitik, ez neurri berean, bederen.<br />
<br />
Proposamen moduan, zergatik ez erabili akatsak zuzentzen emandako denboraren erdia, behintzat, itzulpen teknikak lantzen?<br />
<br />
Itzulpenenetan, alderdi pragmatikoaren aldetik, bi mutur izango genituzke: itzulpen semantikoa eta itzulpen komunikatiboa. Bigarrenak kontuan hartzen du hartzailea eta ahalik eta testurik ulergarrienak sortzera jotzen du. Lehenengoa jatorrizko testuaren ezaugarri guztiak errespetatzen ahalegintzen da. Hizkuntzen irakaskuntzan, komunikatiboa bilatu behar da, baina oinarri semantikoa ahaztu gabe.<br />
<br />
Translatologiak aztertutakoetatik, honako itzulpen prozedura hauetan treba dezakegu ikaslea:<br />
<br />
1. Gardenak, asko landu behar ez direnak:<br />
<br />
:*Mailegua.<br />
:*Sinonimia.<br />
:*Kalkoa:<br />
<br />
::adierazpidekoa: mugimendu feministak (adierazpen modu berria)<br />
<br />
::egiturazkoa: sein ken bi berdin lau (egitura sintaktiko berria).<br />
<br />
::Hitzez hitzeko itzulpena: ipar mintzatokia -> tribuna norte<br />
<br />
2. Lausoak, ikasleekin landu beharrekoak:<br />
<br />
:*Transposizioa (gramatikarekin zerikusia duen prozedura bakarra):<br />
<br />
::Automatikoa, nahitaezkoa: Echar sal -> gatza eman.<br />
<br />
::Gramatika egiturarik ez : Se trata de entenderlo -> gauza da ulertzea.<br />
<br />
::Zuzeneko itzulpena ez da naturala: Fue publicado -> argitaratu zuten.<br />
<br />
::Hutsune lexikoa ordezkatzea: Comunmente se cree -> jendearen ustez.<br />
<br />
:*Modulazioa (ikuspegia aldatzea):<br />
<br />
::Baiezkoa ezezkoaren ordez: No tiene nada de tonto:->azkarra da oso.<br />
<br />
::Ezezkoa baiezkoaren ordez: No llueve -> ateri du.<br />
<br />
::Konkretua abstraktuaren ordez: Sentarse junto a la chimenea -> sutondoan jesartzea.<br />
<br />
::Kausa efektuaren partez: No se te ve el pelo -> ia ez zara etxetik agertzen.<br />
<br />
::Zati bat beste baten partez: De cabo a rabo -> lehehengo orritik amaieraraino<br />
<br />
::Terminoak alderantziz: Seguro de enfermedad -> gaixo(tasun) asegurua.<br />
<br />
::Aktiboa pasiboaren partez: Se comenta -> adierazi dute, esan omen dute.<br />
<br />
::Espazioa denboraren partez: De ahora en adelante -> hemendik aurrera.<br />
<br />
::Ikurrak: 5% -> %5<br />
<br />
::Mugak, tarteak, neurriak eta abarrak.<br />
<br />
Newmark itzul teorilariaren aburuz, "positiboa bi ukapenen partez" edo "bi negatibo positiboaren partez" deritzona da modulazio garrantzitsu bakarra:<br />
<br />
::No tiene nada de tonto: Azkarra da oso.<br />
<br />
::No te quepa ninguna duda: Seguru egon!<br />
<br />
::Ateri da!: ¡No cae ni gota!<br />
<br />
::Bai ote!?: ¡No me digas!<br />
<br />
::Bai?: ¿No me lo creo ni un poquito!<br />
<br />
:*Baliokidetasuna: azken muturrerainoko modulazioa, hizkuntza bakoitzean irudi finko eta aldaezin bihurtu direnak, ez dira aukerakoak<br />
<br />
:::cara a cara -> aurrez aurre<br />
<br />
:::cambio de sentido -> itzulbidea<br />
<br />
:::lluvia fina -> zirimiria<br />
<br />
:*Egokitzapena (kulturak elkarretara moldatzea)<br />
<br />
:::etxeko abereak -> Afrikan: alde egiten ez duten abereak<br />
<br />
:::muy señora mía -> andre hori<br />
<br />
:::el pan nuestro de cada día -> egun honetako ogia<br />
<br />
:::taloa -> tortilla (Mexikon)<br />
<br />
:*Zabalkuntza<br />
<br />
:::cincuentón -> berrogeita hamarretik gorakoa<br />
<br />
:*Azalpena<br />
<br />
:::euskaltegia -> centro de enseñanza de euskara a adultos<br />
<br />
:::euskalgintza-> conjunto de actividades culturales producidas en euskera<br />
<br />
:*Ezabapena<br />
<br />
:::procedimiento a seguir -> jardunbidea<br />
<br />
:::el día 24 de abril -> apirilaren 24an<br />
<br />
:::diferentes fases de la contratación -> kontratazio aldiak<br />
<br />
:::mi padre -> aita<br />
<br />
<br />
:*Konpentsazioa<br />
<br />
Nonbait galdutakoa beste inon berreskuratzea.<br />
<br />
Ezin amaitu literatura bera harira ekarri barik, metafora modulazioaren eta baliokidetasunaren arteko baliabideak dugu eta!<br />
<br />
Proposamena izango litzateke ikasleen erroreak itzulpen teknika eta prozeduren aldetik aztertzea eta lantzea, horretarako lan metodologia izanik ikasleekin itzulpen mintegia eratzea. Ikasleak testu erreal sakon samarrak jasoko lituzke (pentsalarienak). Testu fotokopiatua, gainean lan egin ahal izatekoa (metahizkuntza) banatuko litzaieke. Etxean aurretik landutakoan, ikasgelan bakoitzaren ekarpena aztertuko litzateke. Ikasleak erabilgarri izan behar lituzke nahi beste hiztegi elebakar eta kontsulta material mota. Eskolako lanketa ikasle bakoitzaren diagnosia egiteko bide on-ona da (interferentziak, bortxak...). Ostean, azken bertsioa prestatzea prestatu behar lukete denon artean. testu bakoitzak agerrarazitako hutsek bestelako lanketarako bidea erakutsiko lukete.</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Ezin_badiezu_irabazi,_erabil_egin_itzazu!_edo_nola_aprobetxatu_ikaslearen_itzulpen_joera_eta_erroreak&diff=3764Ezin badiezu irabazi, erabil egin itzazu! edo nola aprobetxatu ikaslearen itzulpen joera eta erroreak2007-11-15T08:07:59Z<p>83.213.50.155: New page: Lehenik eta behin, orriotara bildutakoak euskara irakasle izandako itzultzaile baten gogoetak besterik ez dira. Irakaskuntzaren alderdi pragmatikoa dugu aztergai jardunaldietan eta ikuspeg...</p>
<hr />
<div>Lehenik eta behin, orriotara bildutakoak euskara irakasle izandako itzultzaile baten gogoetak besterik ez dira. Irakaskuntzaren alderdi pragmatikoa dugu aztergai jardunaldietan eta ikuspegi orrietatik, hiztunen (edo hiztun-gaien) ekoizte "hutsak" ezin alboratzekoak ditugu, beraz.<br />
<br />
Judoan eta beste borroka arte batzuetan garrantzi handiko lege bat izaten dute beti begi aurrean: kontrarioaren eraso indarra norberaren onurarako erabiltzea. Bigarren hizkuntza irakasterakoan, irakasleak nahi baino indar eta denbora gehiago eman behar izaten ditu erroreen aurkako borrokan, baita akatsa "ia" kontuan izaten ez duten metodologietan ere. Hori ikasleak bere buruaren aurka egindako borroka eskerga ahaztu barik.<br />
<br />
Beste hizkuntza bat ikasten hasterakoan, ikaslea, nahitaez, interprete bihurtzen da, hau da, entzundakoa deskodetu, ulertu, mezu berria kodetu eta igorri beharko du. Zertan esanik ez dago, interpretazioak oso teknika bereziak behar ditu, horietako batzuk ikasten gaitzak ere direnak. Baina ikaslea ez da interpreta izango lanbidez eta ez ditu zertan ikasirik. Nolanahi ere den, oso begi aurrean izan beharko du oinarrizko arau bat: interpretazioan garrantzikoena mezua dela, forma baino. Mezu zehatza, hori bai. Eta hortik ikasle askoren alferreko ahaleginen jatorria: buruan dena hitzez hitz itzuli nahi izatea, formari mezuari baino areago begiratzea.<br />
<br />
Bestalde, egun ere, kontraesan moduko bat izaten da: metodologia askok itzulpena ikas metodo gisa baztertu arren, ariketetan itzulpena erabili ohi dute ariketetan. Eta bidenabar esan dezakegu erabilera didaktiko horretan, eskaintzen diren itzulpen guztiak ez dira itzulpenik egokienak itzulpengintzaren aldetik. Hori, bidaidea ahaztu gabe, hau da, hiztegi elebiduna, edo bestela esanda, hiztegi "itzulia". Itzulpena ez bada helburu didaktikoa, zergatik erabili material elebiduna? Segur aski, bai irakasleak, bai ikasleak ezinbesteko makulu dutelako. Baina kezkatxo bat piztu behar genuke: zergatik ez erabili hizkuntza bakarreko hiztegia?<br />
<br />
Guztiarekin ere, erroreaz dihardugula, itauntxo bat ere egin dezakegu: berbaldun talde batek "txarto" berba egin dezake? Edo bestela galdetuta? Zelan defini daiteke errorea? Noiz da oztopo errorea, hutsa? Komunikazioa eragozten duenean, hau da, "itzulpen naturala" ez denean. (Adibideren bat: "Ni ez dakit" gogorragoa da gramatikaren aldetik pragmatikaren aldetik baino, baina "Kaixo!" adineko bati esatea baino, "Ez dogu asko balixo!" erantzuna eragiten badu, larriagoa inondik ere.)<br />
<br />
Psikolinguistikaren ikuspegitik, ez ei dago errorea eta itzulpen joera guztiz saihesterik. Oso gogoan izatekoak dira Steven Pinker irakasleak "buru hizkuntzaz" egindako ekarpenak, alegia, giza hiztunak halako biologi mekanismo sorta bat duela eta horrelakoei esker txikitan hizkuntzak erraz samar ikasten direla. Zenbat eta adinean aurrerago, beste hizkuntza bat ikasterakoan, orduan eta gehiago kalkatu beharra izaten da hasierako, jatorrizko hizkuntz sistemaren gainean. Azken ikerketen arabera, adina faktore erabakigarria da hizkuntza ikasteko ahalmenaren fosilizazioan. Ondorioz esatea dugu bigarren hizkuntza ezin dela ikasi lehenengoa bezain ondo, batez ere ahoskeraren aldetik, neurona zirkuituek malgutasuna galtzen dute eta. Hizkuntza baten sostengu diren neurona zirkuituak (umetan sendotuak) beste hizkuntzara egokitu beharra, horra hor, segur aski, arazoen jatorria.<br />
<br />
Guztiarekin ere errorearen garrantzia erlatibizatu beharrean geundeke: ikasitakoa gizartean erabilita, errore tasa izurgarri jaisten da. Bestalde, dikotomia faltsua bezain benetakoa jazotzen da: ikaslea ikasten hasten den unetik beretik bihurtzen da hiztun komunitatearen kide, baina halaber, ez da kide solaskideak halakotzat jo arte: zein dira horretarako baldintzak? Horra hor Euskal Herrian ere argitu beharreko kontu muntaduna.<br />
<br />
Erroreei atzera ere oratuta, hutsak, itzulpen arazo moduan aztertuz gero, itzulpen jakintzen soluzioak erabili behar genituzke. Oro har, gertaera bat nabarmentzen da batez ere hiztegi eta joskera mintzagai hartuta: ikasleak halako gramatika kategoria baten ordez beste kategoria bereko beste bat espero du ("hiztegiaren sindromea"), hau da, izenaren ordez izena, nahiz eta maiztasunaren aldetik, kategoriek ez duten beti agerpen tasa bera izaten hizkuntza guztietan; eta halako joskeraren ordez, baliokidea espero du, hau da, ("gramatikaren sindromea") erlatiboa -> erlatiboa. Bestela esanda, ia nahi gabe, estilistikaren alorrera lerratzen gara, estilistika konparatura. Eta alor hori ia batere jorratu barik dugu.<br />
<br />
Irtenbideetako bat itzulpengintza lantzea litzateke, baina ez orain arte eginiko moduan. Kontua litzateke itzulpen "profesionala" asmo didaktikoz erabiltzea. hau da, itzulpen ariketa klasikoa gainditzea. Inongo didaktikak ez dio itzulpenari itzuri egiten. Galde egin ere genezake zergatik egin behar ote dion? Zein oinarri biologiko eta psikolinguistiko datza bi edo hizkuntza gehiagoren harremanen pean? Buru algoritmo eta operazio ezkutuak izan daitezke eta, zelan edo hala, ia gehienetan halako buru itzulpen moduko bat gertatu.<br />
<br />
Hizkuntza ikasketa eta itzulpena hizkuntza unibertsalen ikuspegitik ere aztertu beharrekoa dugu, alegia, ia gizaki guztiok gauzak izendatzeko eta esateko partzuer ditugun hizkuntza baliabideak. Hortik ere abiatu behar genuke ikaslearen prozesadorean zer gertatzen den aztertzen eta hizkuntza baliabideak ematekotan.<br />
<br />
Ikasleak errealitate bera adierazteko baina bi adierazle izango ditu: lehen hizkuntzakoa eta bigarrenekoa. Batek huts egiten badu, hiztunak bestera joko du, errealitatea bat eta bera delako. Ikasleak segurtasunez lotu behar du adierazle ikasi berria beste hizkuntzako adierazleari eta denotatzen duen errealitateari. "Hoba ez!" erabil dezakegu adibidetzat: erreferenteak segurtasunez identifikatu beharko ditu ikasleak, bestela ez du inongo aukerarik izango bere sisteman txertatzeko.<br />
<br />
Itzulpenaren lehenengo oinarria: itzulgaia ondo ulertzea. Horra hor zereginik gaitzena ikaslearentzat! Bestalde, nolako itzulpena behar du? Libroa eta ez lotua, orpoz orpokoa. Hitzarekiko fideltasunaren arazoa da muina, gakoa! Ikasleak ulertu behar du muina ez dela adierazlea, adierazia baino. Baina, horra hor kontraesana, adierazleak ere zuzen eta artez ezagutu beharko ditu.<br />
<br />
Bada beste arazo bat eta itzulpen joera areagotzen du: ikasleak jasotzen duen inputaren kalitatea ez da behar bezain ona izaten sarri, ez behintzat komunikazioaren aldetik.<br />
<br />
Baliokidetasun arauak kontuan hartzen dituzten metodologiek ikaslearen arrakasta areagotu dezakete. Irakasleak baliokide ofizialik ematen ez badu, zer egin dezake ikasleak? Segur aski, bere aldetik bilatu, ezinegona sortzen baita esangura zehatzik jakin ezik.<br />
<br />
Mezua deskodetzen eta berriro formulatzen trebatzen behar dugu ikaslea, baliokidetasuna irizpide gisa erabilita adierazleak lantzerakoan.<br />
<br />
Itzulpena Psikolinguistikaren eta Neurolinguistikaren ikuspegitik hauxe baino ez da: dispositibo biologiko autonomoa, eleaniztunak menperatzen dituen hizkuntza guztien azpikoa. Beraz, inhibizio mekanismoak kontrolatu behar dira, halako neurona sare jakin batzuei itzuri egiteko. Nekez borrokatuko da errore eta itzulpen joera "txarren" aurka interferentzi fenomenoaren oinarri neuropsikolinguistikoak aztertzeke. Horiek horrela, honako hauek izan behar ditugu kontuan:<br />
<br />
#Zenbateraino sakondu behar da bigarren hizkuntzan lehenengo hizkuntzaren mezua emateko?<br />
#Itzultzerakoan, zenbateraino barrendu daitezkeen bigarren hizkuntzako egitura linguistikoak? (interpretazioaren arazoa)<br />
<br />
Ikaslea itzultzailetzat hartuta, zertan bereizten da elebidun arrunta eta itzultzailea? Itzultzaileak, sarritan, ez du betetzen elebitasun indibidualaren definizio eskolastiko osoa. Itzultzaileak inoren ideiak darabiltza, elebidunak bereak (normalean).<br />
<br />
Itzulpena aipagai, ezin alde batera utzi euskal literaturan gertatutakoa: garbizalekeria boladan izan denetan, itzulpena gaitzetsi egin dute batzuek sormen lana ulergarriagoa eta jatorragoa delakoan. Gero, itzulpen lan batzuk ulergarriago gertatzen dira sormenezkoak baino. Komunikazio eginkizunak daude tartean.<br />
<br />
Itzulpena, baina, ez da gertaera osagai bakarrekoa. Hainbat itzulpen mota dago: akademikoa, pedagogikoa, profesionala, artistikoa... Begi bistan dago denak ez direla erabilgarri hizkuntza irakaskuntzaren ikuspegitik, ez neurri berean, bederen.<br />
<br />
Proposamen moduan, zergatik ez erabili akatsak zuzentzen emandako denboraren erdia, behintzat, itzulpen teknikak lantzen?<br />
<br />
Itzulpenenetan, alderdi pragmatikoaren aldetik, bi mutur izango genituzke: itzulpen semantikoa eta itzulpen komunikatiboa. Bigarrenak kontuan hartzen du hartzailea eta ahalik eta testurik ulergarrienak sortzera jotzen du. Lehenengoa jatorrizko testuaren ezaugarri guztiak errespetatzen ahalegintzen da. Hizkuntzen irakaskuntzan, komunikatiboa bilatu behar da, baina oinarri semantikoa ahaztu gabe.<br />
<br />
Translatologiak aztertutakoetatik, honako itzulpen prozedura hauetan treba dezakegu ikaslea:<br />
<br />
1. Gardenak, asko landu behar ez direnak:<br />
<br />
:*Mailegua.<br />
:*Sinonimia.<br />
:*Kalkoa:<br />
<br />
::adierazpidekoa: mugimendu feministak (adierazpen modu berria)<br />
<br />
::egiturazkoa: sein ken bi berdin lau (egitura sintaktiko berria).<br />
<br />
::Hitzez hitzeko itzulpena: ipar mintzatokia -> tribuna norte<br />
<br />
2. Lausoak, ikasleekin landu beharrekoak:<br />
<br />
:*Transposizioa (gramatikarekin zerikusia duen prozedura bakarra):<br />
<br />
::Automatikoa, nahitaezkoa: Echar sal -> gatza eman.<br />
<br />
::Gramatika egiturarik ez : Se trata de entenderlo -> gauza da ulertzea.<br />
<br />
::Zuzeneko itzulpena ez da naturala: Fue publicado -> argitaratu zuten.<br />
<br />
::Hutsune lexikoa ordezkatzea: Comunmente se cree -> jendearen ustez.<br />
<br />
:*Modulazioa (ikuspegia aldatzea):<br />
<br />
::Baiezkoa ezezkoaren ordez: No tiene nada de tonto:->azkarra da oso.<br />
<br />
::Ezezkoa baiezkoaren ordez: No llueve -> ateri du.<br />
<br />
::Konkretua abstraktuaren ordez: Sentarse junto a la chimenea -> sutondoan jesartzea.<br />
<br />
::Kausa efektuaren partez: No se te ve el pelo -> ia ez zara etxetik agertzen.<br />
<br />
::Zati bat beste baten partez: De cabo a rabo -> lehehengo orritik amaieraraino<br />
<br />
::Terminoak alderantziz: Seguro de enfermedad -> gaixo(tasun) asegurua.<br />
<br />
::Aktiboa pasiboaren partez: Se comenta -> adierazi dute, esan omen dute.<br />
<br />
::Espazioa denboraren partez: De ahora en adelante -> hemendik aurrera.<br />
<br />
::Ikurrak: 5% -> %5<br />
<br />
::Mugak, tarteak, neurriak eta abarrak.<br />
<br />
Newmark itzul teorilariaren aburuz, "positiboa bi ukapenen partez" edo "bi negatibo positiboaren partez" deritzona da modulazio garrantzitsu bakarra:<br />
<br />
::No tiene nada de tonto: Azkarra da oso.<br />
<br />
::No te quepa ninguna duda: Seguru egon!<br />
<br />
::Ateri da!: ¡No cae ni gota!<br />
<br />
::Bai ote!?: ¡No me digas!<br />
<br />
::Bai?: ¿No me lo creo ni un poquito!<br />
<br />
:*Baliokidetasuna: azken muturrerainoko modulazioa, hizkuntza bakoitzean irudi finko eta aldaezin bihurtu direnak, ez dira aukerakoak<br />
<br />
:::cara a cara -> aurrez aurre<br />
<br />
:::cambio de sentido -> itzulbidea<br />
<br />
:::lluvia fina -> zirimiria<br />
<br />
:*Egokitzapena (kulturak elkarretara moldatzea)<br />
<br />
:::etxeko abereak -> Afrikan: alde egiten ez duten abereak<br />
<br />
:::muy señora mía -> andre hori<br />
<br />
:::el pan nuestro de cada día -> egun honetako ogia<br />
<br />
:::taloa -> tortilla (Mexikon)<br />
<br />
:*Zabalkuntza<br />
<br />
:::cincuentón -> berrogeita hamarretik gorakoa<br />
<br />
:*Azalpena<br />
<br />
:::euskaltegia -> centro de enseñanza de euskara a adultos<br />
<br />
:::euskalgintza-> conjunto de actividades culturales producidas en euskera<br />
<br />
:*Ezabapena<br />
<br />
:::procedimiento a seguir -> jardunbidea<br />
<br />
:::el día 24 de abril -> apirilaren 24an<br />
<br />
:::diferentes fases de la contratación -> kontratazio aldiak<br />
<br />
:::mi padre -> aita<br />
<br />
<br />
<br />
:*Konpentsazioa<br />
<br />
Nonbait galdutakoa beste inon berreskuratzea.<br />
<br />
Ezin amaitu literatura bera harira ekarri barik, metafora modulazioaren eta baliokidetasunaren arteko baliabideak dugu eta!<br />
<br />
Proposamena izango litzateke ikasleen erroreak itzulpen teknika eta prozeduren aldetik aztertzea eta lantzea, horretarako lan metodologia izanik ikasleekin itzulpen mintegia eratzea. Ikasleak testu erreal sakon samarrak jasoko lituzke (pentsalarienak). Testu fotokopiatua, gainean lan egin ahal izatekoa (metahizkuntza) banatuko litzaieke. Etxean aurretik landutakoan, ikasgelan bakoitzaren ekarpena aztertuko litzateke. Ikasleak erabilgarri izan behar lituzke nahi beste hiztegi elebakar eta kontsulta material mota. Eskolako lanketa ikasle bakoitzaren diagnosia egiteko bide on-ona da (interferentziak, bortxak...). Ostean, azken bertsioa prestatzea prestatu behar lukete denon artean. testu bakoitzak agerrarazitako hutsek bestelako lanketarako bidea erakutsiko lukete.</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Artikuluak&diff=3761Artikuluak2007-11-15T08:00:53Z<p>83.213.50.155: /* Ezin badiezu irabazi, erabil egin itzazu! edo nola aprobetxatu ikaslearen itzulpen joera eta erroreak */</p>
<hr />
<div>__NOTOC__<br />
<br />
'''Didaktikari buruzko artikuluak'''<br />
<br />
<br />
==[[Moodle Euskaraz: Hizkuntza handien pare]]==<br />
<br />
Abel Camachok Euskal Herriko Unibertsitateko IKTen Gerenteordetzak antolatu zituen ''MoodleMoot Euskadi 2007'' izeneko jardunaldietan aurkeztutako komunikazioa. Jardunaldiak Donostiako Ibaetako campuseko Joxe Mari Korta Zentroan izan ziren 2007ko ekainaren 27an eta 28an.<br />
<br />
==[[Topaguneak sarean: birtualtasunaren naturaltasuna]]==<br />
<br />
Aitor Etxebarriak Euskara Elkarteen Topaguneak antolatutako '''Mintzapraktika egitasmoak: Erabilera lantzeko tresna eraginkorrak''' izeneko jardunaldietan aurkeztutako komunikazioa. Jardunaldiak Durangoko Landako Elkartegian izan ziren 2005eko azaroaren 10ean.<br />
<br />
==[[Las TIC y el aprendizaje de lenguas: un cambio de escenario]]==<br />
<br />
Pedro Lonbidek Jaume I Unibertsitateko GIAPEL ikerketa-taldeak antolatutako ''I. Congreso Internacional. Las TIC y la autonomía en el aprendizaje de lenguas'' izeneko kongresuan aurkeztutako komunikazioa. Kongresua Castelló-n izan zen 2004ko maiatzaren 26tik 28ra bitartean.<br />
<br />
==[http://www.erabili.com/zer_berri/muinetik/1100610250 Hizkuntzen Portfolio Europarra: hizkuntzak ikasteko tresna]==<br />
<br />
Abel Camachok [http://www.erabili.com erabili.com aldizkari elektronikoan] 2004ko azaroaren 22an argitara emandako artikulua.<br />
<br />
==[[Proyecto de materiales en un contexto de autoaprendizaje: hacia un hipertexto]]==<br />
<br />
Abel Camachok 2003ko Trobada de Centres d´Autoaprenentatge-n aurkeztutako ponentzia<br />
<br />
==[[Etsipena eta ikasteko ezintasuna]]==<br />
<br />
Gloria Sanchez Frutosek UEUko Helduen Euskalduntzearen V. Jardunaldietan aurkeztutako ponentzia (2002)<br />
<br />
==[[Nolako irakaslea zara? Egin zure profila!]]==<br />
Pilar Montoyak UEUko Helduen Euskalduntzearen V. Jardunaldietan aurkeztutako ponentzia (2002)<br />
<br />
==[[Urratsetik mailara: erronkak eta lan-ildoak]]==<br />
Abel Camachok UEUko Helduen Euskalduntzearen I. Mintegian aurkeztutako ponentzia (2002)<br />
<br />
==[[Euskaltegiaren Kurrikulu Proiektuaren diseinurako irizpideak eta baliabideak]]==<br />
<br />
==[[Hizkuntza didaktikaren erronka berriak]]==<br />
Matilde Sainz Osinagak (Mondragon Unibertsitatea) UEUko Helduen Euskalduntzearen IV. Jardunaldietan aurkeztutako ponentzia (2001)<br />
<br />
==[[Internet bidezko euskalduntzea]]==<br />
Gloria Sanchez Frutosek UEUko Helduen Euskalduntzearen IV. Jardunaldietan aukeztutako komunikazioa (2001)<br />
<br />
==[[XXI. mendeko euskaltegia eta informatika]]==<br />
Jose Miguel Arnaizek UEUren Informatikari Euskaldunen Bilkuran aurkeztutako komunkazioa (2001)<br />
<br />
==[[Servicio de autoaprendizaje del Euskaltegi Municipal de Santurtzi]]==<br />
<br />
Pedro Lonbidek 2001eko Trobada de Centres d´Autoaprenentatge-n aurkeztutako komunikazioa<br />
<br />
==[[Zergatik erabili testu errealak ikasle hasi berriekin?]]==<br />
Aitziber San Romanek UEUko Helduen Euskalduntzearen III. Jardunaldietan aurkeztutako komunikazioa (2000)<br />
<br />
==[[Hizkuntz normalizazioa euskaltegian]]==<br />
Aitor Etxebarriak UEUko Helduen Euskalduntzearen III. Jardunaldietan aurkeztutako ponentzia (2000)<br />
<br />
==[[Eduki kulturalak, bai. Baina zer da hori?]]==<br />
<br />
Pedro Lonbidek UEUko Helduen Euskalduntzearen III. Jardunaldietan aurkeztutako komunikazioa (2000)<br />
<br />
==[[Ezin badiezu irabazi, erabil egin itzazu! edo nola aprobetxatu ikaslearen itzulpen joera eta erroreak]]==<br />
<br />
Karlos del Olmok UEUko Helduen Euskalduntzearen III. Jardunaldietan aurkeztutako komunikazioa (2000)<br />
<br />
==2001==<br />
* [http://www.santurtzieus.com/irakasle/zerberri/ueu/2001/didaktika_erronkak.htm Hizkuntza didaktikaren erronka berriak]. <br />
* [http://www.santurtzieus.com/irakasle/zerberri/ueu/2001/kaosa_ikasbide.htm Kaosa ikasbide: Internet eta hizkuntza]. Karlos del Olmo (EIZIE)<br />
<br />
<br />
==2000==<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
* [http://www.santurtzieus.com/irakasle/zerberri/ueu/2000/ezin_badiezu_irabazi.htm Ezin badiezu irabazi, erabil egin itzazu! edo nola aprobetxatu ikaslearen itzulpen joera eta erroreak]. Karlos del Olmo (EIZIE)<br />
* [http://www.santurtzieus.com/irakasle/zerberri/ueu/2000/ikasestiloak.htm Ikasestiloak]. Iñaki Pikabea (EHU/UPV)<br />
* Zertan ikasi behar da irakurle trebea izateko? Abel Camacho eta Pedro Lonbide<br />
* Autonomia eta ikas-estrategiak aurrez aurre. Abel Camacho eta Pedro Lonbide)<br />
<br />
==1999==<br />
<br />
*Ikaslea: ikasprozesuaren protagonista nagusia. Itxaso Lejarza eta Gloria Sanchez (SUE)<br />
*Ikas-estrategiak Barrenet-ik: euskaldunaldi ona izateko estrategiak. Begoña Martinez eta Sabin Zabala (HABE)<br />
*Irakurketa-prozesua eta lanketa estrategikoa. Abel Camacho (SUE)<br />
*Euskal Telebista euskararen irakaskuntzarako tresna baliagarria bihurtzeko saiakera. Manu Goenaga (SUE)<br />
*Autoikaskuntzarako oinarrizko baliabideak: aholkularitza-saioak. Pedro Lonbide (SUE)<br />
*Komunikazioaren hobekuntza helduen euskalduntze-alfabetatzean. Jokin Azkue (HABE)<br />
*Gela irekia: Santurtziko Udal Euskaltegiaren autoikaskuntza-zerbitzua. Jose Miguel Arnaiz (SUE)<br />
*Teknologiaren papera ikaslearengan ardaztutako ikaskuntza/irakaskuntza eta ikasguneak sustatzeko. David G. Little (Dublingo Unibertsitatea)<br />
*Ikaslearen autonomia eta autoikaskuntza: kasu baten azterketa. David Little (Dublingo Unibertsitatea)<br />
*Tandem-a eta hizkuntzaren urruneko ikaskuntza: e-mail eta MOOen erabilera. David Little (Dublingo unibertsitatea)<br />
<br />
<br />
[[Kategoria:Dokumentazioa]]<br />
[[Kategoria:Artikuluak]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Artikuluak&diff=3760Artikuluak2007-11-15T08:00:21Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>__NOTOC__<br />
<br />
'''Didaktikari buruzko artikuluak'''<br />
<br />
<br />
==[[Moodle Euskaraz: Hizkuntza handien pare]]==<br />
<br />
Abel Camachok Euskal Herriko Unibertsitateko IKTen Gerenteordetzak antolatu zituen ''MoodleMoot Euskadi 2007'' izeneko jardunaldietan aurkeztutako komunikazioa. Jardunaldiak Donostiako Ibaetako campuseko Joxe Mari Korta Zentroan izan ziren 2007ko ekainaren 27an eta 28an.<br />
<br />
==[[Topaguneak sarean: birtualtasunaren naturaltasuna]]==<br />
<br />
Aitor Etxebarriak Euskara Elkarteen Topaguneak antolatutako '''Mintzapraktika egitasmoak: Erabilera lantzeko tresna eraginkorrak''' izeneko jardunaldietan aurkeztutako komunikazioa. Jardunaldiak Durangoko Landako Elkartegian izan ziren 2005eko azaroaren 10ean.<br />
<br />
==[[Las TIC y el aprendizaje de lenguas: un cambio de escenario]]==<br />
<br />
Pedro Lonbidek Jaume I Unibertsitateko GIAPEL ikerketa-taldeak antolatutako ''I. Congreso Internacional. Las TIC y la autonomía en el aprendizaje de lenguas'' izeneko kongresuan aurkeztutako komunikazioa. Kongresua Castelló-n izan zen 2004ko maiatzaren 26tik 28ra bitartean.<br />
<br />
==[http://www.erabili.com/zer_berri/muinetik/1100610250 Hizkuntzen Portfolio Europarra: hizkuntzak ikasteko tresna]==<br />
<br />
Abel Camachok [http://www.erabili.com erabili.com aldizkari elektronikoan] 2004ko azaroaren 22an argitara emandako artikulua.<br />
<br />
==[[Proyecto de materiales en un contexto de autoaprendizaje: hacia un hipertexto]]==<br />
<br />
Abel Camachok 2003ko Trobada de Centres d´Autoaprenentatge-n aurkeztutako ponentzia<br />
<br />
==[[Etsipena eta ikasteko ezintasuna]]==<br />
<br />
Gloria Sanchez Frutosek UEUko Helduen Euskalduntzearen V. Jardunaldietan aurkeztutako ponentzia (2002)<br />
<br />
==[[Nolako irakaslea zara? Egin zure profila!]]==<br />
Pilar Montoyak UEUko Helduen Euskalduntzearen V. Jardunaldietan aurkeztutako ponentzia (2002)<br />
<br />
==[[Urratsetik mailara: erronkak eta lan-ildoak]]==<br />
Abel Camachok UEUko Helduen Euskalduntzearen I. Mintegian aurkeztutako ponentzia (2002)<br />
<br />
==[[Euskaltegiaren Kurrikulu Proiektuaren diseinurako irizpideak eta baliabideak]]==<br />
<br />
==[[Hizkuntza didaktikaren erronka berriak]]==<br />
Matilde Sainz Osinagak (Mondragon Unibertsitatea) UEUko Helduen Euskalduntzearen IV. Jardunaldietan aurkeztutako ponentzia (2001)<br />
<br />
==[[Internet bidezko euskalduntzea]]==<br />
Gloria Sanchez Frutosek UEUko Helduen Euskalduntzearen IV. Jardunaldietan aukeztutako komunikazioa (2001)<br />
<br />
==[[XXI. mendeko euskaltegia eta informatika]]==<br />
Jose Miguel Arnaizek UEUren Informatikari Euskaldunen Bilkuran aurkeztutako komunkazioa (2001)<br />
<br />
==[[Servicio de autoaprendizaje del Euskaltegi Municipal de Santurtzi]]==<br />
<br />
Pedro Lonbidek 2001eko Trobada de Centres d´Autoaprenentatge-n aurkeztutako komunikazioa<br />
<br />
==[[Zergatik erabili testu errealak ikasle hasi berriekin?]]==<br />
Aitziber San Romanek UEUko Helduen Euskalduntzearen III. Jardunaldietan aurkeztutako komunikazioa (2000)<br />
<br />
==[[Hizkuntz normalizazioa euskaltegian]]==<br />
Aitor Etxebarriak UEUko Helduen Euskalduntzearen III. Jardunaldietan aurkeztutako ponentzia (2000)<br />
<br />
==[[Eduki kulturalak, bai. Baina zer da hori?]]==<br />
<br />
Pedro Lonbidek UEUko Helduen Euskalduntzearen III. Jardunaldietan aurkeztutako komunikazioa (2000)<br />
<br />
==[[Ezin badiezu irabazi, erabil egin itzazu! edo nola aprobetxatu ikaslearen itzulpen joera eta erroreak]]==<br />
<br />
Karlos del Olmok<br />
<br />
==2001==<br />
* [http://www.santurtzieus.com/irakasle/zerberri/ueu/2001/didaktika_erronkak.htm Hizkuntza didaktikaren erronka berriak]. <br />
* [http://www.santurtzieus.com/irakasle/zerberri/ueu/2001/kaosa_ikasbide.htm Kaosa ikasbide: Internet eta hizkuntza]. Karlos del Olmo (EIZIE)<br />
<br />
<br />
==2000==<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
* [http://www.santurtzieus.com/irakasle/zerberri/ueu/2000/ezin_badiezu_irabazi.htm Ezin badiezu irabazi, erabil egin itzazu! edo nola aprobetxatu ikaslearen itzulpen joera eta erroreak]. Karlos del Olmo (EIZIE)<br />
* [http://www.santurtzieus.com/irakasle/zerberri/ueu/2000/ikasestiloak.htm Ikasestiloak]. Iñaki Pikabea (EHU/UPV)<br />
* Zertan ikasi behar da irakurle trebea izateko? Abel Camacho eta Pedro Lonbide<br />
* Autonomia eta ikas-estrategiak aurrez aurre. Abel Camacho eta Pedro Lonbide)<br />
<br />
==1999==<br />
<br />
*Ikaslea: ikasprozesuaren protagonista nagusia. Itxaso Lejarza eta Gloria Sanchez (SUE)<br />
*Ikas-estrategiak Barrenet-ik: euskaldunaldi ona izateko estrategiak. Begoña Martinez eta Sabin Zabala (HABE)<br />
*Irakurketa-prozesua eta lanketa estrategikoa. Abel Camacho (SUE)<br />
*Euskal Telebista euskararen irakaskuntzarako tresna baliagarria bihurtzeko saiakera. Manu Goenaga (SUE)<br />
*Autoikaskuntzarako oinarrizko baliabideak: aholkularitza-saioak. Pedro Lonbide (SUE)<br />
*Komunikazioaren hobekuntza helduen euskalduntze-alfabetatzean. Jokin Azkue (HABE)<br />
*Gela irekia: Santurtziko Udal Euskaltegiaren autoikaskuntza-zerbitzua. Jose Miguel Arnaiz (SUE)<br />
*Teknologiaren papera ikaslearengan ardaztutako ikaskuntza/irakaskuntza eta ikasguneak sustatzeko. David G. Little (Dublingo Unibertsitatea)<br />
*Ikaslearen autonomia eta autoikaskuntza: kasu baten azterketa. David Little (Dublingo Unibertsitatea)<br />
*Tandem-a eta hizkuntzaren urruneko ikaskuntza: e-mail eta MOOen erabilera. David Little (Dublingo unibertsitatea)<br />
<br />
<br />
[[Kategoria:Dokumentazioa]]<br />
[[Kategoria:Artikuluak]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Artikuluak&diff=3743Artikuluak2007-11-14T15:55:41Z<p>83.213.50.155: /* 2000 */</p>
<hr />
<div>__NOTOC__<br />
<br />
'''Didaktikari buruzko artikuluak'''<br />
<br />
<br />
==[[Moodle Euskaraz: Hizkuntza handien pare]]==<br />
<br />
Abel Camachok Euskal Herriko Unibertsitateko IKTen Gerenteordetzak antolatu zituen ''MoodleMoot Euskadi 2007'' izeneko jardunaldietan aurkeztutako komunikazioa. Jardunaldiak Donostiako Ibaetako campuseko Joxe Mari Korta Zentroan izan ziren 2007ko ekainaren 27an eta 28an.<br />
<br />
==[[Topaguneak sarean: birtualtasunaren naturaltasuna]]==<br />
<br />
Aitor Etxebarriak Euskara Elkarteen Topaguneak antolatutako '''Mintzapraktika egitasmoak: Erabilera lantzeko tresna eraginkorrak''' izeneko jardunaldietan aurkeztutako komunikazioa. Jardunaldiak Durangoko Landako Elkartegian izan ziren 2005eko azaroaren 10ean.<br />
<br />
==[[Las TIC y el aprendizaje de lenguas: un cambio de escenario]]==<br />
<br />
Pedro Lonbidek Jaume I Unibertsitateko GIAPEL ikerketa-taldeak antolatutako ''I. Congreso Internacional. Las TIC y la autonomía en el aprendizaje de lenguas'' izeneko kongresuan aurkeztutako komunikazioa. Kongresua Castelló-n izan zen 2004ko maiatzaren 26tik 28ra bitartean.<br />
<br />
==[http://www.erabili.com/zer_berri/muinetik/1100610250 Hizkuntzen Portfolio Europarra: hizkuntzak ikasteko tresna]==<br />
<br />
Abel Camachok [http://www.erabili.com erabili.com aldizkari elektronikoan] 2004ko azaroaren 22an argitara emandako artikulua.<br />
<br />
==[[Proyecto de materiales en un contexto de autoaprendizaje: hacia un hipertexto]]==<br />
<br />
Abel Camachok 2003ko Trobada de Centres d´Autoaprenentatge-n aurkeztutako ponentzia<br />
<br />
==[[Etsipena eta ikasteko ezintasuna]]==<br />
<br />
Gloria Sanchez Frutosek UEUko Helduen Euskalduntzearen V. Jardunaldietan aurkeztutako ponentzia (2002)<br />
<br />
==[[Nolako irakaslea zara? Egin zure profila!]]==<br />
Pilar Montoyak UEUko Helduen Euskalduntzearen V. Jardunaldietan aurkeztutako ponentzia (2002)<br />
<br />
==[[Urratsetik mailara: erronkak eta lan-ildoak]]==<br />
Abel Camachok UEUko Helduen Euskalduntzearen I. Mintegian aurkeztutako ponentzia (2002)<br />
<br />
==[[Euskaltegiaren Kurrikulu Proiektuaren diseinurako irizpideak eta baliabideak]]==<br />
<br />
==[[Hizkuntza didaktikaren erronka berriak]]==<br />
Matilde Sainz Osinagak (Mondragon Unibertsitatea) UEUko Helduen Euskalduntzearen IV. Jardunaldietan aurkeztutako ponentzia (2001)<br />
<br />
==[[Internet bidezko euskalduntzea]]==<br />
Gloria Sanchez Frutosek UEUko Helduen Euskalduntzearen IV. Jardunaldietan aukeztutako komunikazioa (2001)<br />
<br />
==[[XXI. mendeko euskaltegia eta informatika]]==<br />
Jose Miguel Arnaizek UEUren Informatikari Euskaldunen Bilkuran aurkeztutako komunkazioa (2001)<br />
<br />
==[[Servicio de autoaprendizaje del Euskaltegi Municipal de Santurtzi]]==<br />
<br />
Pedro Lonbidek 2001eko Trobada de Centres d´Autoaprenentatge-n aurkeztutako komunikazioa<br />
<br />
==[[Zergatik erabili testu errealak ikasle hasi berriekin?]]==<br />
Aitziber San Romanek UEUko Helduen Euskalduntzearen III. Jardunaldietan aurkeztutako komunikazioa (2000)<br />
<br />
==[[Hizkuntz normalizazioa euskaltegian]]==<br />
Aitor Etxebarriak UEUko Helduen Euskalduntzearen III. Jardunaldietan aurkeztutako ponentzia (2000)<br />
<br />
==2001==<br />
* [http://www.santurtzieus.com/irakasle/zerberri/ueu/2001/didaktika_erronkak.htm Hizkuntza didaktikaren erronka berriak]. <br />
* [http://www.santurtzieus.com/irakasle/zerberri/ueu/2001/kaosa_ikasbide.htm Kaosa ikasbide: Internet eta hizkuntza]. Karlos del Olmo (EIZIE)<br />
<br />
<br />
==2000==<br />
<br />
<br />
<br />
* [http://www.santurtzieus.com/irakasle/zerberri/ueu/2000/eduki_kulturak_bai.htm Eduki kulturalak, bai. Baina zer da hori?] Pedro Lonbide (SUE)<br />
* [http://www.santurtzieus.com/irakasle/zerberri/ueu/2000/ezin_badiezu_irabazi.htm Ezin badiezu irabazi, erabil egin itzazu! edo nola aprobetxatu ikaslearen itzulpen joera eta erroreak]. Karlos del Olmo (EIZIE)<br />
* [http://www.santurtzieus.com/irakasle/zerberri/ueu/2000/ikasestiloak.htm Ikasestiloak]. Iñaki Pikabea (EHU/UPV)<br />
* Zertan ikasi behar da irakurle trebea izateko? Abel Camacho eta Pedro Lonbide<br />
* Autonomia eta ikas-estrategiak aurrez aurre. Abel Camacho eta Pedro Lonbide)<br />
<br />
==1999==<br />
<br />
*Ikaslea: ikasprozesuaren protagonista nagusia. Itxaso Lejarza eta Gloria Sanchez (SUE)<br />
*Ikas-estrategiak Barrenet-ik: euskaldunaldi ona izateko estrategiak. Begoña Martinez eta Sabin Zabala (HABE)<br />
*Irakurketa-prozesua eta lanketa estrategikoa. Abel Camacho (SUE)<br />
*Euskal Telebista euskararen irakaskuntzarako tresna baliagarria bihurtzeko saiakera. Manu Goenaga (SUE)<br />
*Autoikaskuntzarako oinarrizko baliabideak: aholkularitza-saioak. Pedro Lonbide (SUE)<br />
*Komunikazioaren hobekuntza helduen euskalduntze-alfabetatzean. Jokin Azkue (HABE)<br />
*Gela irekia: Santurtziko Udal Euskaltegiaren autoikaskuntza-zerbitzua. Jose Miguel Arnaiz (SUE)<br />
*Teknologiaren papera ikaslearengan ardaztutako ikaskuntza/irakaskuntza eta ikasguneak sustatzeko. David G. Little (Dublingo Unibertsitatea)<br />
*Ikaslearen autonomia eta autoikaskuntza: kasu baten azterketa. David Little (Dublingo Unibertsitatea)<br />
*Tandem-a eta hizkuntzaren urruneko ikaskuntza: e-mail eta MOOen erabilera. David Little (Dublingo unibertsitatea)<br />
<br />
<br />
[[Kategoria:Dokumentazioa]]<br />
[[Kategoria:Artikuluak]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Hizkuntz_normalizazioa_euskaltegian&diff=3742Hizkuntz normalizazioa euskaltegian2007-11-14T15:53:02Z<p>83.213.50.155: /* OINARRIZKO BIBLIOGRAFIA */</p>
<hr />
<div>==ABIAPUNTUA==<br />
<br />
Ezertan hasi aurretik, zein errealitatetatik hitz egiten dudan argitu nahi nuke. Santurtziko Udal Euskaltegiko irakaslea naiz eta 13 urte daramat bertan.<br />
Ingurua, imajina dezakezuenez, ia erabat erdalduna. Euskaltegia "irla euskalduna", inguruko itsaso gaztelaniadunaren erdian.<br />
Normalizazio kontu hau (definitu aurretik, deskriba dezagun ohiko ikastorduetatik kanpo egiten diren ekintza osagarriak, ikasgelatik kanpokoak) aspalditik hartu izan da kontuan, premiazkotzat edo hartu izan da, baina ez du izan tratamendu jarraitua, berezitua... eta beste faktore batzuen menpe egon da (irakasleon lan-baldintzak, beste zereginek uzten zuten neurrian...)<br />
<br />
Hain zuzen ere errealitate honek bultzatu nau gai honi ekitera, gai honetan sakontzera. Beraz, aurretiaz esan behar dizuet, ez duzuela aurkituko praktikatik sortutako esperientzia ederren kontakizunik. Esperientziaren beraren urritasunak animatu nau orain kontatu dizkizuedan gogoeta hauek egitera. Esan genezake, beraz, gai honetan aditua baino gai honek kezkatua naizela.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZER DEN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Kontzeptu hau argitze aldera, hainbat iturritara jo dut. Hala ere, ez da orain nire asmoa berau goitik behera jorratzea, gero baliagarriak izango zaizkigun zenbait elementu ateratzea baizik.<br />
<br />
===Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Berton agertzen da "normalizazioa" hitza, nahiz eta ez definitu. Zuzenean esaten da Plana hizkuntzaren normalizazioa eskuratzen jarraitzeko plan estrategikoa dela eta arazo nagusiez, honi begirako helburuez, egitarau eta ebaluazio-irizpideez mintzo da.<br />
<br />
HPSren zuzendari zeneko elkarrizketa batean, honelaxe laburbiltzen du Josune Ariztondok :<br />
<br />
"Euskalerrian euskararen berreskurapen osoa lortzeko maila pertsonalean, sozialean eta ofizialean euskararen aldeko urratsak areagotzea", hauxe litzateke Biziberritzearen helburu nagusia. Eta honek 3 helburu estrategiko ditu:<br />
<br />
#Lehenik euskararen ondorengoetaratzea aurreikusten du. Hots, euskararen transmisioa.<br />
#Bigarrenak zera dio: "belaunaldi berrietako euskaldunentzat euskara heldu-aroko eremu berezi eta garrantzizkoetarako atsegin eta gaztelania bezain baliozko egitean datza, beste erabilera-eremu garrantzizkoetara zabalduz (lan-mundua, aisia, kirola ...)<br />
#Hirugarrena euskararen elikadurarekin dago lotuta: hizkuntza eroso eta erraz hitz egiteko liburu irrati, aldizkari, egunkari, telebista...<br />
<br />
===Euskararen Unibertsoa===<br />
<br />
Izen honen inguruan antolatu ziren jardunaldietan, bai berauek prestatu aurretik, bai berauen garapenean, bai berauen emaitza izango zen KONTSEILUAren garapenean, garrantzi handia eman zitzaion gogoetari, hausnarketari. Eta gogoeta honen baitan beste termino bat erabiltzen da: "garapen oso eta eutsigarria". Berau definitzeko honelako parafrasia egiten da:<br />
<br />
*Euskal hizkuntza komunitatean: komunitatearen bizitza euskaraz egitea garatu behar da norabide guztietan.<br />
*Euskaldun pertsona: euskararen jakintza eta erabilera gradu desberdinetako euskaldunez osatua dagoenez gure komunitatea, euskaldun gehienen euskarazko gaitasuna "goren gradura" da garapen osoaren zantzua.<br />
*Euskara: hizkuntza ere garapen osoa behar du lortu euskal komunitateak gaur eta biharko erronken aurrean hizkuntza baliabide eta tresna egokiak izan ditzan.<br />
*Euskararen aldekotasuna: euskararen aldeko zaletasuna eta motibazioa iraunkorki garatu behar da<br />
<br />
"Garapen eutsigarria" definitzerakoan, besteak beste, protagonista berrien beharra aipatzen da, euskaldun pertsona: "ez da deus egiten pertsonak euskara ikasi arren, gero eskuratutako gaitasun hori galtzen badu". Horretarako estrategia berriak behar dira.<br />
<br />
Ildo beretik Bai Euskarari Akordioan ere aipatzen da kontu hau, gauzatu gabeko errealitatea bailitzan: egoera eznormaldutik abiatu eta arlo eta esparru guztietako euskararen normalkuntza osora iritsi. Hitz batean esateko, eta Bai Euskarari Akordioaren Plan Estrategikoaren Misioa definitzeko hitz berak erabiliz: "Euskarak garapen osoa lor dezan, bere normalizazioa behin-betiko bideratu".<br />
<br />
Noren edo zeren normalizazioa, beraz? Argi dago euskararena, hizkuntza den aldetik. Baina euskara, beste edozein hizkuntza bezala, ez da berez bizi, izpiritu hutsa bailitzan. Bere bizitza erabileran, produkzioan gauzatzen da. Eta horretan sartzen dira hiztunak, gizabanakoak, subjektu indibidualak. Beraz, "normalizazioa" hitzarekin, eta gure jardunari begira, zera esan nahi dugu:<br />
*Gure eskuetatik igarotzen den hiztungai hori euskal hiztun bihurtzea: hau da, euskaraz komunikatzeko gaitasunarekin eta euskaraz komunikatzeko joera argiarekin.<br />
*Hiztunak irabazteaz gain, hiztunok aritzen diren esparru sozialak ere, aldi berean, euskararentzat irabaztea.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZERGATIK EUSKALTEGIAN NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Agian baten bat harritu egingo da euskaltegiaren zereginen barruan kokatzen dugulako normalizazioarena. Jarraian berau justifikatzen edo arrazoitzen saiatuko naiz.<br />
<br />
Ezer baino lehen aitortu behar dugu euskara irakaste hutsa normalizazioaren atal bat dugula, ezinbesteko atala esango genuke, ezinbestekoa baita gure hizkuntzaren normalizaziorako gutxienez euskara bera ezagutu eta menperatzea.<br />
<br />
Beraz, hizkuntza irakastea normalizaziorako ezinbesteko baldintza da. Baina nahikoa ote da? Hementxe bukatzen ote da gure lana? (eta gure diodanean, zentroez, euskaltegiez ... ari naiz) Muga gintezke lan honetara?<br />
<br />
Hau erantzuteko errepara diezaiogun berriro zenbait dokumentutan esaten denari.<br />
<br />
===Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Plan hau HEAri buruz ari delarik, lehendabizi lorpenei erreparatzen die:<br />
*Hegoaldeko gazteetan gero eta gutxiago dira euskaraz irakurtzeko edo idazteko zailtasuna duten euskaldunak. Euskararen berreskurapenean, ikastolekin batera, HEA izan da ekinbiderik eta mugimendurik garrantzitsuena.<br />
*Eskaera handia dago gizartean. Euskaltegiekiko oniritzia ere nahik zabala dela esan daiteke.<br />
*Etengabeko berrikuntza eta hobekuntzan dihardu.<br />
*Azkenik homologazioa eta sinatutako akordioak ere aipatzen ditu.<br />
<br />
Baina gabezietara joaz, honako hauek nabaritzen ditu:<br />
*Emaitzak ez dira onak: hasten diren askok ez dute ikasturtea (are gutxiago ikas-prozesua) amaitzen.<br />
*Harreman urria dute beste euskaltegiekin eta hizkuntzak irakasten dituzten akademiekin.<br />
*Beste gabezia bat dirulaguntzen banaketarekin eta laguntza ofizialekiko menpekotasunarekin lotzen du.<br />
*Azkenik, euskararen ideologizazioa aipatzen du.<br />
<br />
Eta aurrera begira, honako erronka hauek planteatzen ditu:<br />
*HEAko ekintzabideak erabileraren ingurukoarekin uztartu.<br />
*Arreta berezia jarri euskararen bizitasun soziolinguistikoa indartzeko ezinbestekoak diren gune geografikoetan, giza taldeetan eta gizarte eremuetan.<br />
*Horretarako efektu biderkatzailea izan dezaketen giza taldeak identifikatu behar dira, helburu zehatzei erantzuteko ikastaroak antolatu e.a.<br />
<br />
===HEOK===<br />
<br />
Helduen Oinarrizko Kurrikuluak badu "Hizkuntza" eta "Alderdi Psikopedagogikoarekin" batera "Alderdi Soziokulturala" izeneko atala. Eta, beronen barruan, Alderdi Soziologikoa eta Alderdi Kulturala.<br />
<br />
'''Alderdi Soziologikoa'''<br />
<br />
Hemen ere hiru atal edo arlo bereizten ditu: normalizazio soziala, linguistikoa eta motibazioa.<br />
<br />
a) Normalizazio soziala<br />
<br />
Normalizazio sozialari dagokionez, zera aipatzen du: euskararen egoera soziolinguistikoak baduela eraginik eta ondoriorik euskararen irakaskuntzan eta kurrikulugintzan. Eta egoera hau deskribatzeko laurden batek baino ez duela ezagutzen aipatzen da, nahiz eta orain arte hartutako neurriak onuragarriak izan diren EAEn.<br />
<br />
Egoera honi aurre egiteko "euskaldun osoak" lortu beharra azpimarratzen du, hauxe izanik HEAren azken helburua.<br />
<br />
Ildo beretik aipatzen da euskaltegiaren zeregina garrantzitsua dela euskararen berreskurapenean.<br />
<br />
Euskaltegitik kanpoko eguneroko jardunean osatu behar du ikasleak euskaltegiko lana. Giro erdaldunetan aukera hori oso murritza denez, euskaltegiaren esku gelditzen da egoera normal batean nolabait gizarteari edo inguruari dagokion zeregina. Horrela, ahalegin berezia egin beharko dute irakasleek eta euskaltegiak inguruak ikasleari eskaintzen ez diona eskaintzen: euskara ikasteko eta erabiltzeko aukera.<br />
<br />
b) Normalizazio linguistikoa<br />
<br />
Normalizazio linguistikoari dagokionez, kurrikuluak irakaskuntzan ahozko erregistro bereziak lantzeak eta euskara-ikasleen hizkera artifiziala leuntzeak eta girotzeak duten garrantzia azpimarratzen du. Honen inguruan, bi esparru aipatzen dira:<br />
*Hizkuntzaren irakaskuntzaren inguruko hausnarketa, euskaratik bertatik egin beharrekoa, beste hizkuntzetakoa ere gogoan izanik, noski.<br />
*Euskarak berezkoak dituen esparruak ekartzen dira gogora (etxea, kalea, lagunartea ...) eta berauek aintzat hartzea.<br />
<br />
c) Normalizazio eta motibazioa<br />
<br />
Arlo honetan esaten dena, egia esan, urruti samar geratzen zaigu, azken batean gizarte osoari baitagokio. Kurrikuluan planteatzen den bezala, motibazioa hizkuntza batek gizarte mailan eskuratzen duen prestigioarekin lotzen da. Dena den, motibazioak hau baino inplikazio handiagoak ditu, nire ustez, hirugarren atalean ikusiko ditugunak, hain zuzen ere.<br />
<br />
Azkenik, Hizkuntza atalaren deskribapenean, berau definitzeko erabiltzen diren zenbait kontzeptuk argi islatzen dute bi arloren arteko erlazioa:<br />
*Ezagutzatik erabilerara<br />
*Zuzentasunetik egokitasunera<br />
*Gaitasun linguistikotik gaitasun komunikatibora<br />
<br />
==Errealitatean bertan oinarritua.==<br />
<br />
Errealitateak berak zer dioen hobeto ikusteko SIADECOk 1996ko ekainean buruturiko "Helduen Euskalduntzea: Eskaintza eta Eskariaren egoera eta Etorkizunaren aurreikuspenak" izeneko ikerlanera jo dugu eta bertan eskaintzen diren hainbat daturen entresaka bat egin.<br />
Oro har panorama nahiko baikorra aurkezten du: euskararekiko jarrera positiboa, euskaltegien irudi eta onarpen maila nahiko ona; ezagutza mailan potentzial ona ulermen mailan (gehiago dira nekez ulertzen dutenak ezer ulertzen ez dutenak baino), ez horrenbeste, ordea, ahozko adierazpenaren mailan. 27 urtekoa da matrikulatuen arteko bataz besteko adina eta denbora falta ez matrikulatzearen edo prozesu uztearen arrazoi nagusia, beste batzuen artean. Motibazioak direla eta, handiagoa da motibazio afektibo ideologikoen pisua, motibazio pragmatikoena baino, tartean geratzen delarik motibazio komunikatzailea.<br />
Euskaltegien zenbait arlo zehatz baloratzerakoan, baloraziorik baxuena bai kultur edukien lanketak eta ekintza osagarrien arloak jasotzen dute. Ikerketa egin dutenek berek hiru hipotesi zabaltzen dute honen inguruan: edo jendeak aspektu hauek gehiago lantzea eskatzen du, edo ez dago konforme gaur eguneko lanketarekin, edo ez die garrantzi handirik eskaintzen.<br />
Datuek argi erakusten dute gutxiago izan direla euskaltegietan lortutako mailari eutsi diotenak edo berau hobetu dutenak, galdu dutenak baino. Euskara maila apaldu edo galtzeko arrazoi nagusia ikasleen inguru erdalduna aipatzen da, alde handiarekin gainera (%55); euskara mailari eusteko edo berau hobetzeko erabili dituzten bideen artean lagunena eta familia barruko komunikazioa izan dira bide nagusiak.<br />
Euskaltegietako ikastaroen bidez zer lortu nahi zuten galdetu denean, gehiengo handi batek ondo hitz egitea zela beren helburu nagusia esan zuten (% 63,7). Ondoren, eta oso urruti, datoz bestelako helburuak: ondo ulertu(% 9,6), gramatika ezagutzak (% 3,5), EGA (% 6,9), oinarrizko ezagutza (% 7,2)... Baina ondoren helburuok bete zituzten ala ez galdetu zitzaienean aspektu kezkagarri bat azalarazi zuten: "euskaltegietatik pasa diren 20-39 bitarteko erdaldunen artean gehiengoak (% 67) ez du lortu irakaskuntza prozesu honen bidez lortu nahi zuen maila.<br />
Tartean prozesuaren etetea ere gertatu da kasu askotan. Etetearen arrazoi nagusia denbora falta izan da (%47,4) edo lana (%9,9). %1,9k bakarrik adierazi zuen nahi zuen maila jaso ondoren utzi zuela prozesua.<br />
Kultura kontsumo mailari dagokionez, beste hizkuntzetan gertatzen den bezala, baxu samarra da kultura idatziarena eta altuagoa ikus-entzunezkoena, nahiz eta ikerketak adierazi zenbat eta gazteagoak izan, orduan eta handiagoa dela euskarazko kultur produktuen kontsumoa.<br />
<br />
Ikerketak proposatzen dituen bi ondorio nabarmendu nahi nituzke:<br />
Behar eta planteamendu berrien beharra, ikasleen bilakaera gertutik jarraitu eta hainbat elementu kontuan hartuta (adina, dakarten euskara maila, interesak, helburuak, euskaltegiarekin zerikusia duten aspektuen balorazioa, erabilera aukerak, ekintza osagarrien beharra eta balorazioa...).<br />
Gune geografiko eta euskaltegi desberdinen artean sumatzen diren desberdintasun handiak. Nahiz eta euskalduntzeari buruzko joerak homogeneo samarrak izan, desberdintasun nabarmena sumatzen dira herrialde, hiriburuen artean eta erakunde eta euskaltegien artean ere. Euskaltegiek, beraz, duten ikasleria nolakoa den ezagutu eta ahalik eta egokien erantzun beharko diote ikasle-mota bakoitzak planteatzen dituen esakune eta ahalmenei.<br />
<br />
==Dokumentuetatik harantzago==<br />
<br />
Orain arte agiri eta dokumentu idatzietan aipatutako arrazoiak aurkeztu ditugu. Ez da nire asmoa izan inoren aurrean zerbaiten inposaketa proposatzea edo balizko inposizio baterako oinarriak ezartzea. Ez. Honekin zera nahi izan dut: hurrengo atalean garatuko dudanari nolabaiteko oinarri teorikoa eskaini, borondate eta militantzia hutsean geratu gabe.<br />
<br />
Dokumentu idatzietan aurki genitzakeen baino arrazoi gehiago aipa genitzake euskaltegien ardura hau argudiatzeko:<br />
*Euskal Herriko zenbait lekutan (Nafarroa eta Iparraldean bereziki) eskola ez da tresna nahikoa normalizaziorako.<br />
*Larrun-ek HEAren inguruan antolatutako mahai inguru batean Erramun Osak esandakoa ekarri nahi dut orain gogora: "Ezin dugu ahaztu haurrentzat helduak direla erreferentzia eta helduek finkatzen dituzten hizkuntza erreferentziak txertatzen direla haurrengan. (...) Zenbaitetan pertsona helduen artean eragiteak haurrengan ere eragina du. (...) Helduak euskalduntzean eta alfabetatzean erabilera esparru berriak irabazteko gauza bagara, horrekin erakusten ari gara euskara ikastea ez dela alferrikako ahalegina. (...) Erabilera esparruak irabazi behar dira, modu honetan bakarrik kontzientzia ditzakegu gazteak".<br />
*Honekin lotu beharra dugu EKBk BAT aldizkarian "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa" izeneko artikuluan egiten duen baieztapen hau:<br />
<br />
:''"Gazteak dira, oro har, euskararen ezagutza mailaren eta erabilpenaren arteko desfaserik handiena agertzen dutenak, euskararekiko motibaziorik altuena adieraztearekin batera. Kontraesan honen azalpena ez da lortzen gazteen bizkar errua botaz eta beren jokabidea gezur sozialtzat salatuz. (...) Adin talde horrek gizartean nagusi den egoera (erdararen nagusitasunarena) islatu eta areagotu baizik ez du egiten".''<br />
<br />
Aipatutako mahai inguru horretan ere Sagrario Alemanek esanak dira honako hauek:<br />
<br />
:''"Guk euskaldunak atera nahi ditugu eta, beraz, gure lana ez da izan behar bakarrik hizkuntza egiturak eta horrelakoak irakastea; gurean euskara irakastea beti egon da loturik motibazioa eta erabilerarekin. Datozkigun ikasleak motibazio batekin datozkigu eta ateratzean zaletuak bihurtzen ditugu"''<br />
<br />
Azken argudio hauekin iritzien munduan sartu gara eta jabetzen naiz eztabaidagarriak izan litezkeela, oso, aurreko guztiak ere eztabaidagarriak izan diren bezala. Izan ere, azken batean borondateak eta euskararekiko konpromisoak nolabaiteko pisua izango du planteamendu honetan. Bide honetatik abiatzeko azken erabakia ez da etorriko argudio pisutsu eta ukaezinetatik, nolabaiteko konbentzimendu pertsonaletik baizik.<br />
<br />
Eta beste kontu bat. Hemen, nagusiki, Euskaltegiek zentro eta erakunde gisa izan ditzakeen erantzukizun eta ardurez ari gara. Beste kontu bat izango da (eta ukaezineko garrantzia duena) ardura honi aurre egiteak berarekin dakartzan bestelako kezka eta arazoak, antolaketa eta baldintza laboralen aldetik.<br />
<br />
Tokian tokiko egoeraren arabera (bai euskarak toki horretan bizi duen egoera, zein bertako euskaltegiak dituen aukera eta baliabideen arabera) ikasgu bakoitza hausnarketa bat egitera gonbidatu nahi dut, gai honek zer nolako oihartzuna duen eta izan beharko lukeen argitze aldera.<br />
<br />
==NOLA EKIN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOARI EUSKALTEGIAN==<br />
<br />
Atal honi ekin aurretik berriro gogoratu nahi dut nondik abiatzen naizen eta, bereziki, zein errealitate dudan gogoan.<br />
<br />
Hiru egoera posible ikusten ditut:<br />
<br />
#Euskaltegia Normalizazioaren kontu hau oso argi duten sare nagusi baten barruan dago eta sare honek ere oso argi ditu arlo hau aurrera eramateko klabeak , behar diren bitartekoak e.a. (lehenago aipatu dudan AEK, IKA edo bestelako erakundeak leudeke).<br />
#Euskaltegia kokatuta dagoen herriko instituzio publikoekin harreman ona du eta berauekin elkarlanean normalizazio plangintza itxurosoa diseina dezake.<br />
#Euskaltegiak bere buruaren ardura du eta dituen bitartekoen arabera antolatu behar du bere jardun osoa.<br />
<br />
Nik, nagusiki, azken egoeran dauden euskaltegietan pentsatuz egingo ditut ondorengo hausnarketak (eta, gainera, ingurune soziolinguistiko nagusiki erdaldunean), nahiz eta hasieran esango ditudan kontsiderazio orokorrak denentzat izan daitezkeen baliagarriak.<br />
<br />
===Hasierako ohar batzuk===<br />
<br />
Berriro gogoratu nahi nuke irakaste hutsarekin ere normalizazioan ari garela.<br />
<br />
Bestetik ezinbesteko printzipio nagusi eta saihestezina: ikaslearen/engadik abiatu behar dugula. Eta hau diogunean ikaslea kokatuta dagoen ingurua esan nahi dut; baita ikaslea euskaltegira hurbiltzen denean dituen espektatibak, helburuak, berezko motibazioa ere. Hau da, daukagun egoerarekin jokatu behar dugula, ez nahiko genukeenarekin. Eta lehendabizi datorkigun ikaslearen helburuak ase behar ditugula. Motibazio instrumental jakin bat badu, lehenengo horixe ase beharko dugu.<br />
<br />
HABEren zuzendari orokorrak Euskaldunon Egunkaria-ra (2000ko otsailak 10) egindako adierazpen batzuk ekarri nahi ditut hona:<br />
<br />
"Ikasle bakoitzak bere arrazoiak ditu euskara ikasteko, besteak beste, lana bilatzeko aukerak gehitzea, gizartean hobeto integratzeko bideak eraikitzea, seme-alabei ikas-laguntza eskaintzea, administrazioetako euskara plangintzetan parte hartzea, eta abar. Bestetik, ikaslea euskaltegira joaten denean, euskara ahalik eta azkarren ikasi nahi du. Bai HABEk bai euskaltegiek saiatu behar dugu ikasle bakoitzak nahi duen hori lor dezan kalitatezko irakaskuntza eskainiz. Hori de gure erronka."<br />
<br />
Hauxe da gure etxea, gure proiektua eraiki behar dugun oinarria. Honen gainean gauzatu beharra dugu gure asmoa.<br />
<br />
Eta honekin hurrengo kontsiderazioa: gure jardun pedagogikoa zenbat eta kalitate handiagokoa izan, orduan eta eraginkorragoa izango dela. Baliteke (eta uste dut gehienok izango dugula horren esperientzia) ikasle bat titulu edo agiri jakin baten bila hurbiltzea euskaltegira, edo bestelako beharrizan jakin eta zehatz bat betetzera, eta prozesuan zehar euskaltzaletzea. Horretarako ezinbesteko baldintza da gure lana kalitatezkoa izatea<br />
<br />
===Azken batean, zer lortu beharko genuke normalizazioaren klabe hau izanda?===<br />
Lehenengo eta behin ikasleak/ek euskararen aldeko pertzepzio positiboa izatea.<br />
Identifikatzea, zaletzea: euskara kontsumitu eta euskara erabiltzea.<br />
Erabilera esparru minimoak ziurtatzea.<br />
Azkenean, euskaldun osoak lortzea.<br />
<br />
===Nola? Lanerako printzipio orokorrak===<br />
<br />
"Nola" hau aipatzerakoan motibazioa datorkigu burura (oraingo honetan "motibazioa" zentzu hertsiago batean). Nola zaletu ikasleak?<br />
<br />
Pertsuasioaren bidea. Hau nola lortu? Euskara esperientzia gozagarriekin lotuz. Eta hona ekarri nahi ditut Kafe Antzokia eta Zenbat Gara euskara taldean lanean diharduen Todor Etxaburuk Argia aldizkarian (2000ko martxoak 19) adierazitakoa:<br />
<br />
:''"Euskarak motiba dezake, baina beti ere ikasleari zerbait berezia eskaintzen badio; plus bat, gainerako hizkuntzena ez bezalako kultur-molde original bat (ez hobea, ez txarragoa, desberdina baizik), munduari erantzunak emateko kosmo-ikuskera propio bat, ikasleari zerbait esango diona, ikaslea aberastuko duena. (...) Gainerako hizkuntzetan egin ohi dutenaren fotokopia merke batekin ez goaz inora. (...) Erantzun propioak,originalak behar ditugu (...)."''<br />
<br />
:''"Euskarak motibatu egingo ditu ikasleak baldin eta hizkuntza horren bidez bestelako harreman batzuen lekuko badira, baldin eta euskal guneetan giro ona, osasuntsua ikusten badute, baldin eta euskara eta ludikotasuna, euskara eta bitalismoa lotzen badituzte. Hortaz, euskararen aldeko dei agonikorik ez, mesedez, akabo hileta-jotzeak, biba euskara, biba Pellot eta biba festa!"'' (...)<br />
<br />
:''"Motibazio handiena zer da? Bizitza eta harremanak, eta harreman horietan zer sartzen da? Dena: larru jotzea, lana, juerga, kultura, askatasuna, erantzukizuna"''.<br />
<br />
Hitz hauek, jakina, nondik eginda dauden ez dugu bistatik galdu behar (kultura-proiektu handi bat...). Edonola ere, berriro azpimarratu nahi nuke, guztion esku baitago, arestian esandako zerbait: ikasleak euskaltegira dakartzan beharrak asetzeak eta hauxe kalitatezko irakaskuntzarekin lortzeak duten garrantzi izugarria.<br />
<br />
Beste kontu bat zera da: zeharka egin beharreko edo egin genezakeen lan guztia: lehen aipatutako kalitatezko jarduna, eduki soziokultural egoki eta aukeratuak.<br />
<br />
Eta beste ohar bat. Agian modaz pasatakotzat joko dute askok, beste garai bateko kontuak...; hala ere, esan egingo dut: nire ustez ikasle mota jakin batentzako garrantzi handikoa izan daiteke norberaren, irakaslearen eredua. Modu askotara adieraz genezake zer nolako kultura kontsumitzaileak garen: pertsonaia famatuen adibideak jartzen ditugunean, telebista-saioren bat gomendatzen dugunean, irakur-zaletasunak adierazten ditugunean, erosten dugun egunkaria, euskararekiko eta ikasleen kulturarekiko agertzen dugun jarrera baikor eta errespetagarria...<br />
<br />
"Seriotasunez" landu arlo hau. Honen aurka joango litzateke noizean behineko dedikazioa, "a salto de mata" aritzea... Seriotasun honek zer suposatuko luke?<br />
<br />
#Inguruaren azterketa batetik abiatzea. (SIADECOren ondorioetan lehen nabarmendu dudanez) Euskaltegira datorren, klase jakin batean dagoen ikasleriaren azterketa: adina, zaletasunak, kultura-kontsumoa, inguruak erabilerarako eskaintzen dituen aukerak...<br />
#Arlo iraunkorra: gure kurrikulu eta programazioan txertatua, programatua (ikuspegi globalarekin, maiztasun jakin batekin...), arduradun bat edo batzuekin, beharrezkoa balitz edo horretara dedikatu ahalko balitz, diru-partida jakin bat asignaturik...<br />
#Helburu jakin batzuekin, egiten denari osotasuna emango diotena (motibatu, girotu, praktikatu, kontaktua egin...).<br />
#Elkarlanean, koordinazioan ... ahal den neurrian. Elkarlanerako gune posible batzuk: herriko edo inguruko euskalgintza, erakunde publikoak ... indarrak sakabanatu ordez, metatzeko Honelako esperientzia asko ekar genezake gogora. Nik bat aipatzearren, oraintsu komunikabideetan agertu dena, Lasarte-Orian 1998tik martxan dagoen "Kuadrillategi" izenekoa aipatu nahi dut, bertako AEK, Ttakun kultur elkartea eta Udaleko Euskara Zerbitzuak bultzatua. Lasarte-Orian gazteen artean euskararen erabilera hutsune handia zegoela ikusirik lanean hasi ziren ekintza programa bat martxan jarri zelarik. Ekintza hauen helburua zera da: modu natural batean euskaraz hitz egitea eta elkar ulertzea, gazte euskaldun eta erdaldunez osatutako gazte koadrilen artean.<br />
<br />
===Jardunbide zehatzak===<br />
<br />
Honetan sailkapen hau egitea erabaki dut:<br />
<br />
#Alde batetik ohiko jardun estandarrean (hau da klaseak ematean) txertatu ahal diren proposamenak.<br />
#Bestetik, dedikazio akademikotik kanpo landu beharrekoak<br />
<br />
====Ohiko jardun estandarrarekin lotuak====<br />
<br />
1. Ikasle talde eraginkorrak, berezituak osatzeko ahaleginak egitea... Eskaintza zabaldu, efektu biderkatzailea izan dezaketen ikastaldeei eman lehentasuna. (adibidez, dendariz, kirol-monitorez, gazte-hezitzailez ... osatutako ikastaldeak) Hau ikasturte hasieran burutu beharreko ekintza litzateke eta aurretiaz ondo pentsatu eta erabakitzea ezinbestekoa (argi dago arlo honetarako, kasu askotan, ez dela nahikoa gure asmoa, gure gainetik dagoen beste baten erabakiaren zain. Horrezaz gain, hemen ere elkarlanaren premia nabari-nabaria da euskaltegi bat baino gehiago dagoen herrietan).<br />
<br />
Josune Ariztondok (1999) ideia bera azpimarratzen du:<br />
<br />
:''"Euskaltegiek eta erabilera-planak. Euskaltegiek leku oso esanguratsua dute euskararen normalizazioan, euskararen erabilera bermatzeko hizkuntza-gaitasuna ezinbesteko baldintza delako. Hau guztia dela eta, euskaltegiek, euren planifikazioa egiten dutenean kontuan hartu beharko dute lehenetsi egin behar dituztela hainbat ikasle edo ikasle-talde, gehienbat lehentasunezko esparruetakoak direnak eta hain zuzen ere erabilera-planetan parte hartzen dutenak: dendari, sektore sozio-ekonomikokoak, gurasoak, herri-langileak, irakasleak... Honek guztiak ahalegin berezia eska dezake ikas-moduluak antolatzerakoan, ikasmaterialak prestatzerakoan, egutegi eta ordutegi diseinatzerakoan''<br />
<br />
2. Eduki soziokulturalak. Badakit hurrengo komunikazioak (ikus Pedro Lonbideren lana) honetaz zabalago hitz egingo duela, baina adibide batzuk jarri nahi nituzke hemen:<br />
<br />
*Literatur zaletasuna pizteko "Literatur ibilbideak". Kultur elementu ezberdinak uztartzeko baliabideak dira: hizkuntza, literatura, artea, historia, etnografia ... Ibilbide horiek ongi diseinatuak eta behar duten dokumentu osagarriekin programatuak egon behar dute. (Badira hainbat jardun "aurkikuntza-joko"en tankerakoak, liburutegian edo entziklopedian bilaketak egitekoak ...) Edo-eta literatur tailerrak antolatu<br />
*Ikasle bakoitzaren ekarpenak ere bultzatu egin behar dira. Irakasleak ikasle bakoitzak zer eman dezakeen ezagutu behar du eta taldekideen aurrean azaltzeko aukerak sortu.<br />
*Historiaren gaineko testuak hizkuntzaren alderditik jorratzeak ikasleen adorea eta jakin mina piztu ditzake.<br />
*Publizitatearen lanketa: ikuspuntu soziolinguistikotik sektore jakin batzuei zuzenduriko mezuen erregistro-mota, oraindik bizi-bizirik dauden aurreiritziak edota "euskal produktuek" nortasun-sentimenduekin duten lotura... Ikuspegi linguistiko soiletik ere, trebetasun sortzaile nahiz hartzaileen alderdi guztiak dira jorratzekoak: osagai semantikoak, morfologikoak, ortografikoak, sintaktikoak... Gainera, ikuspegi bikoitzetik, analisiarenetik eta ekoizpenarenetik.<br />
<br />
3. Kultura produkzioa klasera eramatea, klasearen dinamikan txertatzea litzateke, azken batean, hemen proposatzen dena.Baina, kontuz: ondo aukeratu eta erabiliak, kontrako efektua sor ez dezaten.<br />
<br />
Aurreko iradokizun hauek galizieraren irakaskuntzan eta hedapenean lanean ari den Xosé A. Calviñori (1999)zor dizkiot.<br />
<br />
====Klasetik kanpo====<br />
<br />
#Lehenengo eta behin, komunikabideetan eta inguru hurbilean egunero antolatu eta eskaintzen diren ekintza, ospakizun eta kultur saioen berri eman. Hau ilustratzeko gure euskaltegian egiten dugun esperientzia xume baten berri emango dizuet: badugu pasabideetan informazio orokorrerako kortxo handia. Bertan dugu, besteak beste "Gaurko gomendioak" izeneko txoko txiki bat eta berau egunero betetzen saiatzen gara ETBko bizpahiru saio gomendatuz eta inguruan euskaraz antolatzen diren ekitaldien berri eskainiz (hitzaldiak, erakusketa, kontzertu, filmak...).<br />
#Kontsumitzera bultzatu. Honetarako aurrebaldintza egokia litzateke liburu, aldizkari eta disko mailegu zerbitzua antolatzea.<br />
#Euskaltegian bertan klasetik kanpo egoteko gunea sortzea, gure baliabideek aukera hau eskainiz gero (gela txiki bat irakurtzeko, kafea hartzeko ...) Hemen aitortu behar dizuet, nire aspaldiko ametsa dela, gure euskaltegian gauzatzekoa, baina orain arte beteezina. Jabetzen naiz honelako ekimenak martxan jartzeak zer suposatzen duen: kudeaketa egokia, ardurak banatzea, e.a.<br />
#Barnetegiak, txangoak...<br />
#Pertsonaia ezagunak (artistak, ipuin kontalariak, kirolariak...). Arlo honetan ere, beste askotan bezala, ezinbestekotzat jotzen dut elkarlana. Arlo honetan antolatzen dena, gehienbat euskaltegiaren ikuspegitik baino harantzago egin beharko litzateke, gutxienez inguruan euskara ikaste prozesuan dauden guztiei begira eta horretan ari diren guztiekin elkarlanean. Bakoitza bere aldetik aritzea, baliabide asko kontsumitzeaz gain, kalterako izan baitaiteke.<br />
#Gidatutako bisitaldi historikoak: Ikastaroaren osagarri gisa, onuragarriak dira bertako historia, artea, ohitura eta tradizioak ezagutzeko, eta, halaber, kulturaren osagaiez eta nortasun-kontzeptuari batasuna ematen dioten alderdiez jabetzeko.<br />
<br />
<br />
<br />
==BUKATZEKO==<br />
<br />
Nire jardun honetatik bizpahiru gauza azpimarratu nahi nituzke:<br />
<br />
#Orain arte egindako lana aintzat hartu eta baloratu beharrekoa da.<br />
#Hortik hasita, eta gaur egungo egoera soziolinguistikoa ikusirik, ezinbestekotzat jotzen dudala normalizazio arlo honi ekitea, beti ere argi izanik, gure lana ikaslearen beharren betetzetik harantzago doala.<br />
#Arlo honi ekiteko nik hiru elementu hauek lehenetsi nahi ditut:<br />
<br />
:*Ikasleen beharretatik abiatu eta eguneroko lanaren kalitatea zaindu beharra.<br />
:*Normalizazio lan honi seriotasunez ekitea, seriotasun hori azalpenean planteatu dudan bezala (programazio baten barruan, dedikazio finko eta iraunkorra ...)<br />
:*Elkarlana. Tokian tokiko indarrak bildu, metatu eta koordinatu.<br />
<br />
<br />
:4. Azkenik, ezin ahaztu eta saihestu arlo hau guk nahiko genukeen bezain ongi aurrera eramateko faktore garrantzitsu bat: honek behar dituen giza baliabideak eta honekin lotuta, langileon lan baldintzak e.a. Honi aurre egiteko formula magikorik ez dago: ahal den guztia negoziatu (eta honetarako planteamendu serioak aurkeztu) eta lortzen dena lortzen dela, ahalik eta etekinik handiena atera.<br />
<br />
==OINARRIZKO BIBLIOGRAFIA==<br />
<br />
<br />
*ARIZTONDO, J. (1999): "Helduen euskalduntze alfabetatzea eta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia". HIZPIDE. Monografiak 3, 5-12<br />
*ASKOREN ARTEAN: Euskararen Unibertsoa. Jardunaldiak. Donostia, 1998<br />
*ASKOREN ARTEAN (2000): Mahaingurua: Euskalduntze-Alfabetatzea. LARRUN 32.<br />
*CALVIÑO, X. A. (1999): "Helduei galiziera irakasteko curriculumaren berrikuntza: paradigmak eta irakasleen formazioa eta materialak" HIZPIDE. Monografiak 3, 119-135<br />
*EKB (1990): "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa". BAT Soziolinguistika Aldizkaria 7-8, 159-175<br />
*EUSKO JAURLARITZA: Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia<br />
*HABE: Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua. Donostia, 1999<br />
<br />
<br />
[[Kategoria:Dokumentazioa]]<br />
[[Kategoria:Artikuluak]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Hizkuntz_normalizazioa_euskaltegian&diff=3741Hizkuntz normalizazioa euskaltegian2007-11-14T15:52:00Z<p>83.213.50.155: /* Ohiko jardun estandarrarekin lotuak */</p>
<hr />
<div>==ABIAPUNTUA==<br />
<br />
Ezertan hasi aurretik, zein errealitatetatik hitz egiten dudan argitu nahi nuke. Santurtziko Udal Euskaltegiko irakaslea naiz eta 13 urte daramat bertan.<br />
Ingurua, imajina dezakezuenez, ia erabat erdalduna. Euskaltegia "irla euskalduna", inguruko itsaso gaztelaniadunaren erdian.<br />
Normalizazio kontu hau (definitu aurretik, deskriba dezagun ohiko ikastorduetatik kanpo egiten diren ekintza osagarriak, ikasgelatik kanpokoak) aspalditik hartu izan da kontuan, premiazkotzat edo hartu izan da, baina ez du izan tratamendu jarraitua, berezitua... eta beste faktore batzuen menpe egon da (irakasleon lan-baldintzak, beste zereginek uzten zuten neurrian...)<br />
<br />
Hain zuzen ere errealitate honek bultzatu nau gai honi ekitera, gai honetan sakontzera. Beraz, aurretiaz esan behar dizuet, ez duzuela aurkituko praktikatik sortutako esperientzia ederren kontakizunik. Esperientziaren beraren urritasunak animatu nau orain kontatu dizkizuedan gogoeta hauek egitera. Esan genezake, beraz, gai honetan aditua baino gai honek kezkatua naizela.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZER DEN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Kontzeptu hau argitze aldera, hainbat iturritara jo dut. Hala ere, ez da orain nire asmoa berau goitik behera jorratzea, gero baliagarriak izango zaizkigun zenbait elementu ateratzea baizik.<br />
<br />
===Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Berton agertzen da "normalizazioa" hitza, nahiz eta ez definitu. Zuzenean esaten da Plana hizkuntzaren normalizazioa eskuratzen jarraitzeko plan estrategikoa dela eta arazo nagusiez, honi begirako helburuez, egitarau eta ebaluazio-irizpideez mintzo da.<br />
<br />
HPSren zuzendari zeneko elkarrizketa batean, honelaxe laburbiltzen du Josune Ariztondok :<br />
<br />
"Euskalerrian euskararen berreskurapen osoa lortzeko maila pertsonalean, sozialean eta ofizialean euskararen aldeko urratsak areagotzea", hauxe litzateke Biziberritzearen helburu nagusia. Eta honek 3 helburu estrategiko ditu:<br />
<br />
#Lehenik euskararen ondorengoetaratzea aurreikusten du. Hots, euskararen transmisioa.<br />
#Bigarrenak zera dio: "belaunaldi berrietako euskaldunentzat euskara heldu-aroko eremu berezi eta garrantzizkoetarako atsegin eta gaztelania bezain baliozko egitean datza, beste erabilera-eremu garrantzizkoetara zabalduz (lan-mundua, aisia, kirola ...)<br />
#Hirugarrena euskararen elikadurarekin dago lotuta: hizkuntza eroso eta erraz hitz egiteko liburu irrati, aldizkari, egunkari, telebista...<br />
<br />
===Euskararen Unibertsoa===<br />
<br />
Izen honen inguruan antolatu ziren jardunaldietan, bai berauek prestatu aurretik, bai berauen garapenean, bai berauen emaitza izango zen KONTSEILUAren garapenean, garrantzi handia eman zitzaion gogoetari, hausnarketari. Eta gogoeta honen baitan beste termino bat erabiltzen da: "garapen oso eta eutsigarria". Berau definitzeko honelako parafrasia egiten da:<br />
<br />
*Euskal hizkuntza komunitatean: komunitatearen bizitza euskaraz egitea garatu behar da norabide guztietan.<br />
*Euskaldun pertsona: euskararen jakintza eta erabilera gradu desberdinetako euskaldunez osatua dagoenez gure komunitatea, euskaldun gehienen euskarazko gaitasuna "goren gradura" da garapen osoaren zantzua.<br />
*Euskara: hizkuntza ere garapen osoa behar du lortu euskal komunitateak gaur eta biharko erronken aurrean hizkuntza baliabide eta tresna egokiak izan ditzan.<br />
*Euskararen aldekotasuna: euskararen aldeko zaletasuna eta motibazioa iraunkorki garatu behar da<br />
<br />
"Garapen eutsigarria" definitzerakoan, besteak beste, protagonista berrien beharra aipatzen da, euskaldun pertsona: "ez da deus egiten pertsonak euskara ikasi arren, gero eskuratutako gaitasun hori galtzen badu". Horretarako estrategia berriak behar dira.<br />
<br />
Ildo beretik Bai Euskarari Akordioan ere aipatzen da kontu hau, gauzatu gabeko errealitatea bailitzan: egoera eznormaldutik abiatu eta arlo eta esparru guztietako euskararen normalkuntza osora iritsi. Hitz batean esateko, eta Bai Euskarari Akordioaren Plan Estrategikoaren Misioa definitzeko hitz berak erabiliz: "Euskarak garapen osoa lor dezan, bere normalizazioa behin-betiko bideratu".<br />
<br />
Noren edo zeren normalizazioa, beraz? Argi dago euskararena, hizkuntza den aldetik. Baina euskara, beste edozein hizkuntza bezala, ez da berez bizi, izpiritu hutsa bailitzan. Bere bizitza erabileran, produkzioan gauzatzen da. Eta horretan sartzen dira hiztunak, gizabanakoak, subjektu indibidualak. Beraz, "normalizazioa" hitzarekin, eta gure jardunari begira, zera esan nahi dugu:<br />
*Gure eskuetatik igarotzen den hiztungai hori euskal hiztun bihurtzea: hau da, euskaraz komunikatzeko gaitasunarekin eta euskaraz komunikatzeko joera argiarekin.<br />
*Hiztunak irabazteaz gain, hiztunok aritzen diren esparru sozialak ere, aldi berean, euskararentzat irabaztea.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZERGATIK EUSKALTEGIAN NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Agian baten bat harritu egingo da euskaltegiaren zereginen barruan kokatzen dugulako normalizazioarena. Jarraian berau justifikatzen edo arrazoitzen saiatuko naiz.<br />
<br />
Ezer baino lehen aitortu behar dugu euskara irakaste hutsa normalizazioaren atal bat dugula, ezinbesteko atala esango genuke, ezinbestekoa baita gure hizkuntzaren normalizaziorako gutxienez euskara bera ezagutu eta menperatzea.<br />
<br />
Beraz, hizkuntza irakastea normalizaziorako ezinbesteko baldintza da. Baina nahikoa ote da? Hementxe bukatzen ote da gure lana? (eta gure diodanean, zentroez, euskaltegiez ... ari naiz) Muga gintezke lan honetara?<br />
<br />
Hau erantzuteko errepara diezaiogun berriro zenbait dokumentutan esaten denari.<br />
<br />
===Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Plan hau HEAri buruz ari delarik, lehendabizi lorpenei erreparatzen die:<br />
*Hegoaldeko gazteetan gero eta gutxiago dira euskaraz irakurtzeko edo idazteko zailtasuna duten euskaldunak. Euskararen berreskurapenean, ikastolekin batera, HEA izan da ekinbiderik eta mugimendurik garrantzitsuena.<br />
*Eskaera handia dago gizartean. Euskaltegiekiko oniritzia ere nahik zabala dela esan daiteke.<br />
*Etengabeko berrikuntza eta hobekuntzan dihardu.<br />
*Azkenik homologazioa eta sinatutako akordioak ere aipatzen ditu.<br />
<br />
Baina gabezietara joaz, honako hauek nabaritzen ditu:<br />
*Emaitzak ez dira onak: hasten diren askok ez dute ikasturtea (are gutxiago ikas-prozesua) amaitzen.<br />
*Harreman urria dute beste euskaltegiekin eta hizkuntzak irakasten dituzten akademiekin.<br />
*Beste gabezia bat dirulaguntzen banaketarekin eta laguntza ofizialekiko menpekotasunarekin lotzen du.<br />
*Azkenik, euskararen ideologizazioa aipatzen du.<br />
<br />
Eta aurrera begira, honako erronka hauek planteatzen ditu:<br />
*HEAko ekintzabideak erabileraren ingurukoarekin uztartu.<br />
*Arreta berezia jarri euskararen bizitasun soziolinguistikoa indartzeko ezinbestekoak diren gune geografikoetan, giza taldeetan eta gizarte eremuetan.<br />
*Horretarako efektu biderkatzailea izan dezaketen giza taldeak identifikatu behar dira, helburu zehatzei erantzuteko ikastaroak antolatu e.a.<br />
<br />
===HEOK===<br />
<br />
Helduen Oinarrizko Kurrikuluak badu "Hizkuntza" eta "Alderdi Psikopedagogikoarekin" batera "Alderdi Soziokulturala" izeneko atala. Eta, beronen barruan, Alderdi Soziologikoa eta Alderdi Kulturala.<br />
<br />
'''Alderdi Soziologikoa'''<br />
<br />
Hemen ere hiru atal edo arlo bereizten ditu: normalizazio soziala, linguistikoa eta motibazioa.<br />
<br />
a) Normalizazio soziala<br />
<br />
Normalizazio sozialari dagokionez, zera aipatzen du: euskararen egoera soziolinguistikoak baduela eraginik eta ondoriorik euskararen irakaskuntzan eta kurrikulugintzan. Eta egoera hau deskribatzeko laurden batek baino ez duela ezagutzen aipatzen da, nahiz eta orain arte hartutako neurriak onuragarriak izan diren EAEn.<br />
<br />
Egoera honi aurre egiteko "euskaldun osoak" lortu beharra azpimarratzen du, hauxe izanik HEAren azken helburua.<br />
<br />
Ildo beretik aipatzen da euskaltegiaren zeregina garrantzitsua dela euskararen berreskurapenean.<br />
<br />
Euskaltegitik kanpoko eguneroko jardunean osatu behar du ikasleak euskaltegiko lana. Giro erdaldunetan aukera hori oso murritza denez, euskaltegiaren esku gelditzen da egoera normal batean nolabait gizarteari edo inguruari dagokion zeregina. Horrela, ahalegin berezia egin beharko dute irakasleek eta euskaltegiak inguruak ikasleari eskaintzen ez diona eskaintzen: euskara ikasteko eta erabiltzeko aukera.<br />
<br />
b) Normalizazio linguistikoa<br />
<br />
Normalizazio linguistikoari dagokionez, kurrikuluak irakaskuntzan ahozko erregistro bereziak lantzeak eta euskara-ikasleen hizkera artifiziala leuntzeak eta girotzeak duten garrantzia azpimarratzen du. Honen inguruan, bi esparru aipatzen dira:<br />
*Hizkuntzaren irakaskuntzaren inguruko hausnarketa, euskaratik bertatik egin beharrekoa, beste hizkuntzetakoa ere gogoan izanik, noski.<br />
*Euskarak berezkoak dituen esparruak ekartzen dira gogora (etxea, kalea, lagunartea ...) eta berauek aintzat hartzea.<br />
<br />
c) Normalizazio eta motibazioa<br />
<br />
Arlo honetan esaten dena, egia esan, urruti samar geratzen zaigu, azken batean gizarte osoari baitagokio. Kurrikuluan planteatzen den bezala, motibazioa hizkuntza batek gizarte mailan eskuratzen duen prestigioarekin lotzen da. Dena den, motibazioak hau baino inplikazio handiagoak ditu, nire ustez, hirugarren atalean ikusiko ditugunak, hain zuzen ere.<br />
<br />
Azkenik, Hizkuntza atalaren deskribapenean, berau definitzeko erabiltzen diren zenbait kontzeptuk argi islatzen dute bi arloren arteko erlazioa:<br />
*Ezagutzatik erabilerara<br />
*Zuzentasunetik egokitasunera<br />
*Gaitasun linguistikotik gaitasun komunikatibora<br />
<br />
==Errealitatean bertan oinarritua.==<br />
<br />
Errealitateak berak zer dioen hobeto ikusteko SIADECOk 1996ko ekainean buruturiko "Helduen Euskalduntzea: Eskaintza eta Eskariaren egoera eta Etorkizunaren aurreikuspenak" izeneko ikerlanera jo dugu eta bertan eskaintzen diren hainbat daturen entresaka bat egin.<br />
Oro har panorama nahiko baikorra aurkezten du: euskararekiko jarrera positiboa, euskaltegien irudi eta onarpen maila nahiko ona; ezagutza mailan potentzial ona ulermen mailan (gehiago dira nekez ulertzen dutenak ezer ulertzen ez dutenak baino), ez horrenbeste, ordea, ahozko adierazpenaren mailan. 27 urtekoa da matrikulatuen arteko bataz besteko adina eta denbora falta ez matrikulatzearen edo prozesu uztearen arrazoi nagusia, beste batzuen artean. Motibazioak direla eta, handiagoa da motibazio afektibo ideologikoen pisua, motibazio pragmatikoena baino, tartean geratzen delarik motibazio komunikatzailea.<br />
Euskaltegien zenbait arlo zehatz baloratzerakoan, baloraziorik baxuena bai kultur edukien lanketak eta ekintza osagarrien arloak jasotzen dute. Ikerketa egin dutenek berek hiru hipotesi zabaltzen dute honen inguruan: edo jendeak aspektu hauek gehiago lantzea eskatzen du, edo ez dago konforme gaur eguneko lanketarekin, edo ez die garrantzi handirik eskaintzen.<br />
Datuek argi erakusten dute gutxiago izan direla euskaltegietan lortutako mailari eutsi diotenak edo berau hobetu dutenak, galdu dutenak baino. Euskara maila apaldu edo galtzeko arrazoi nagusia ikasleen inguru erdalduna aipatzen da, alde handiarekin gainera (%55); euskara mailari eusteko edo berau hobetzeko erabili dituzten bideen artean lagunena eta familia barruko komunikazioa izan dira bide nagusiak.<br />
Euskaltegietako ikastaroen bidez zer lortu nahi zuten galdetu denean, gehiengo handi batek ondo hitz egitea zela beren helburu nagusia esan zuten (% 63,7). Ondoren, eta oso urruti, datoz bestelako helburuak: ondo ulertu(% 9,6), gramatika ezagutzak (% 3,5), EGA (% 6,9), oinarrizko ezagutza (% 7,2)... Baina ondoren helburuok bete zituzten ala ez galdetu zitzaienean aspektu kezkagarri bat azalarazi zuten: "euskaltegietatik pasa diren 20-39 bitarteko erdaldunen artean gehiengoak (% 67) ez du lortu irakaskuntza prozesu honen bidez lortu nahi zuen maila.<br />
Tartean prozesuaren etetea ere gertatu da kasu askotan. Etetearen arrazoi nagusia denbora falta izan da (%47,4) edo lana (%9,9). %1,9k bakarrik adierazi zuen nahi zuen maila jaso ondoren utzi zuela prozesua.<br />
Kultura kontsumo mailari dagokionez, beste hizkuntzetan gertatzen den bezala, baxu samarra da kultura idatziarena eta altuagoa ikus-entzunezkoena, nahiz eta ikerketak adierazi zenbat eta gazteagoak izan, orduan eta handiagoa dela euskarazko kultur produktuen kontsumoa.<br />
<br />
Ikerketak proposatzen dituen bi ondorio nabarmendu nahi nituzke:<br />
Behar eta planteamendu berrien beharra, ikasleen bilakaera gertutik jarraitu eta hainbat elementu kontuan hartuta (adina, dakarten euskara maila, interesak, helburuak, euskaltegiarekin zerikusia duten aspektuen balorazioa, erabilera aukerak, ekintza osagarrien beharra eta balorazioa...).<br />
Gune geografiko eta euskaltegi desberdinen artean sumatzen diren desberdintasun handiak. Nahiz eta euskalduntzeari buruzko joerak homogeneo samarrak izan, desberdintasun nabarmena sumatzen dira herrialde, hiriburuen artean eta erakunde eta euskaltegien artean ere. Euskaltegiek, beraz, duten ikasleria nolakoa den ezagutu eta ahalik eta egokien erantzun beharko diote ikasle-mota bakoitzak planteatzen dituen esakune eta ahalmenei.<br />
<br />
==Dokumentuetatik harantzago==<br />
<br />
Orain arte agiri eta dokumentu idatzietan aipatutako arrazoiak aurkeztu ditugu. Ez da nire asmoa izan inoren aurrean zerbaiten inposaketa proposatzea edo balizko inposizio baterako oinarriak ezartzea. Ez. Honekin zera nahi izan dut: hurrengo atalean garatuko dudanari nolabaiteko oinarri teorikoa eskaini, borondate eta militantzia hutsean geratu gabe.<br />
<br />
Dokumentu idatzietan aurki genitzakeen baino arrazoi gehiago aipa genitzake euskaltegien ardura hau argudiatzeko:<br />
*Euskal Herriko zenbait lekutan (Nafarroa eta Iparraldean bereziki) eskola ez da tresna nahikoa normalizaziorako.<br />
*Larrun-ek HEAren inguruan antolatutako mahai inguru batean Erramun Osak esandakoa ekarri nahi dut orain gogora: "Ezin dugu ahaztu haurrentzat helduak direla erreferentzia eta helduek finkatzen dituzten hizkuntza erreferentziak txertatzen direla haurrengan. (...) Zenbaitetan pertsona helduen artean eragiteak haurrengan ere eragina du. (...) Helduak euskalduntzean eta alfabetatzean erabilera esparru berriak irabazteko gauza bagara, horrekin erakusten ari gara euskara ikastea ez dela alferrikako ahalegina. (...) Erabilera esparruak irabazi behar dira, modu honetan bakarrik kontzientzia ditzakegu gazteak".<br />
*Honekin lotu beharra dugu EKBk BAT aldizkarian "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa" izeneko artikuluan egiten duen baieztapen hau:<br />
<br />
:''"Gazteak dira, oro har, euskararen ezagutza mailaren eta erabilpenaren arteko desfaserik handiena agertzen dutenak, euskararekiko motibaziorik altuena adieraztearekin batera. Kontraesan honen azalpena ez da lortzen gazteen bizkar errua botaz eta beren jokabidea gezur sozialtzat salatuz. (...) Adin talde horrek gizartean nagusi den egoera (erdararen nagusitasunarena) islatu eta areagotu baizik ez du egiten".''<br />
<br />
Aipatutako mahai inguru horretan ere Sagrario Alemanek esanak dira honako hauek:<br />
<br />
:''"Guk euskaldunak atera nahi ditugu eta, beraz, gure lana ez da izan behar bakarrik hizkuntza egiturak eta horrelakoak irakastea; gurean euskara irakastea beti egon da loturik motibazioa eta erabilerarekin. Datozkigun ikasleak motibazio batekin datozkigu eta ateratzean zaletuak bihurtzen ditugu"''<br />
<br />
Azken argudio hauekin iritzien munduan sartu gara eta jabetzen naiz eztabaidagarriak izan litezkeela, oso, aurreko guztiak ere eztabaidagarriak izan diren bezala. Izan ere, azken batean borondateak eta euskararekiko konpromisoak nolabaiteko pisua izango du planteamendu honetan. Bide honetatik abiatzeko azken erabakia ez da etorriko argudio pisutsu eta ukaezinetatik, nolabaiteko konbentzimendu pertsonaletik baizik.<br />
<br />
Eta beste kontu bat. Hemen, nagusiki, Euskaltegiek zentro eta erakunde gisa izan ditzakeen erantzukizun eta ardurez ari gara. Beste kontu bat izango da (eta ukaezineko garrantzia duena) ardura honi aurre egiteak berarekin dakartzan bestelako kezka eta arazoak, antolaketa eta baldintza laboralen aldetik.<br />
<br />
Tokian tokiko egoeraren arabera (bai euskarak toki horretan bizi duen egoera, zein bertako euskaltegiak dituen aukera eta baliabideen arabera) ikasgu bakoitza hausnarketa bat egitera gonbidatu nahi dut, gai honek zer nolako oihartzuna duen eta izan beharko lukeen argitze aldera.<br />
<br />
==NOLA EKIN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOARI EUSKALTEGIAN==<br />
<br />
Atal honi ekin aurretik berriro gogoratu nahi dut nondik abiatzen naizen eta, bereziki, zein errealitate dudan gogoan.<br />
<br />
Hiru egoera posible ikusten ditut:<br />
<br />
#Euskaltegia Normalizazioaren kontu hau oso argi duten sare nagusi baten barruan dago eta sare honek ere oso argi ditu arlo hau aurrera eramateko klabeak , behar diren bitartekoak e.a. (lehenago aipatu dudan AEK, IKA edo bestelako erakundeak leudeke).<br />
#Euskaltegia kokatuta dagoen herriko instituzio publikoekin harreman ona du eta berauekin elkarlanean normalizazio plangintza itxurosoa diseina dezake.<br />
#Euskaltegiak bere buruaren ardura du eta dituen bitartekoen arabera antolatu behar du bere jardun osoa.<br />
<br />
Nik, nagusiki, azken egoeran dauden euskaltegietan pentsatuz egingo ditut ondorengo hausnarketak (eta, gainera, ingurune soziolinguistiko nagusiki erdaldunean), nahiz eta hasieran esango ditudan kontsiderazio orokorrak denentzat izan daitezkeen baliagarriak.<br />
<br />
===Hasierako ohar batzuk===<br />
<br />
Berriro gogoratu nahi nuke irakaste hutsarekin ere normalizazioan ari garela.<br />
<br />
Bestetik ezinbesteko printzipio nagusi eta saihestezina: ikaslearen/engadik abiatu behar dugula. Eta hau diogunean ikaslea kokatuta dagoen ingurua esan nahi dut; baita ikaslea euskaltegira hurbiltzen denean dituen espektatibak, helburuak, berezko motibazioa ere. Hau da, daukagun egoerarekin jokatu behar dugula, ez nahiko genukeenarekin. Eta lehendabizi datorkigun ikaslearen helburuak ase behar ditugula. Motibazio instrumental jakin bat badu, lehenengo horixe ase beharko dugu.<br />
<br />
HABEren zuzendari orokorrak Euskaldunon Egunkaria-ra (2000ko otsailak 10) egindako adierazpen batzuk ekarri nahi ditut hona:<br />
<br />
"Ikasle bakoitzak bere arrazoiak ditu euskara ikasteko, besteak beste, lana bilatzeko aukerak gehitzea, gizartean hobeto integratzeko bideak eraikitzea, seme-alabei ikas-laguntza eskaintzea, administrazioetako euskara plangintzetan parte hartzea, eta abar. Bestetik, ikaslea euskaltegira joaten denean, euskara ahalik eta azkarren ikasi nahi du. Bai HABEk bai euskaltegiek saiatu behar dugu ikasle bakoitzak nahi duen hori lor dezan kalitatezko irakaskuntza eskainiz. Hori de gure erronka."<br />
<br />
Hauxe da gure etxea, gure proiektua eraiki behar dugun oinarria. Honen gainean gauzatu beharra dugu gure asmoa.<br />
<br />
Eta honekin hurrengo kontsiderazioa: gure jardun pedagogikoa zenbat eta kalitate handiagokoa izan, orduan eta eraginkorragoa izango dela. Baliteke (eta uste dut gehienok izango dugula horren esperientzia) ikasle bat titulu edo agiri jakin baten bila hurbiltzea euskaltegira, edo bestelako beharrizan jakin eta zehatz bat betetzera, eta prozesuan zehar euskaltzaletzea. Horretarako ezinbesteko baldintza da gure lana kalitatezkoa izatea<br />
<br />
===Azken batean, zer lortu beharko genuke normalizazioaren klabe hau izanda?===<br />
Lehenengo eta behin ikasleak/ek euskararen aldeko pertzepzio positiboa izatea.<br />
Identifikatzea, zaletzea: euskara kontsumitu eta euskara erabiltzea.<br />
Erabilera esparru minimoak ziurtatzea.<br />
Azkenean, euskaldun osoak lortzea.<br />
<br />
===Nola? Lanerako printzipio orokorrak===<br />
<br />
"Nola" hau aipatzerakoan motibazioa datorkigu burura (oraingo honetan "motibazioa" zentzu hertsiago batean). Nola zaletu ikasleak?<br />
<br />
Pertsuasioaren bidea. Hau nola lortu? Euskara esperientzia gozagarriekin lotuz. Eta hona ekarri nahi ditut Kafe Antzokia eta Zenbat Gara euskara taldean lanean diharduen Todor Etxaburuk Argia aldizkarian (2000ko martxoak 19) adierazitakoa:<br />
<br />
:''"Euskarak motiba dezake, baina beti ere ikasleari zerbait berezia eskaintzen badio; plus bat, gainerako hizkuntzena ez bezalako kultur-molde original bat (ez hobea, ez txarragoa, desberdina baizik), munduari erantzunak emateko kosmo-ikuskera propio bat, ikasleari zerbait esango diona, ikaslea aberastuko duena. (...) Gainerako hizkuntzetan egin ohi dutenaren fotokopia merke batekin ez goaz inora. (...) Erantzun propioak,originalak behar ditugu (...)."''<br />
<br />
:''"Euskarak motibatu egingo ditu ikasleak baldin eta hizkuntza horren bidez bestelako harreman batzuen lekuko badira, baldin eta euskal guneetan giro ona, osasuntsua ikusten badute, baldin eta euskara eta ludikotasuna, euskara eta bitalismoa lotzen badituzte. Hortaz, euskararen aldeko dei agonikorik ez, mesedez, akabo hileta-jotzeak, biba euskara, biba Pellot eta biba festa!"'' (...)<br />
<br />
:''"Motibazio handiena zer da? Bizitza eta harremanak, eta harreman horietan zer sartzen da? Dena: larru jotzea, lana, juerga, kultura, askatasuna, erantzukizuna"''.<br />
<br />
Hitz hauek, jakina, nondik eginda dauden ez dugu bistatik galdu behar (kultura-proiektu handi bat...). Edonola ere, berriro azpimarratu nahi nuke, guztion esku baitago, arestian esandako zerbait: ikasleak euskaltegira dakartzan beharrak asetzeak eta hauxe kalitatezko irakaskuntzarekin lortzeak duten garrantzi izugarria.<br />
<br />
Beste kontu bat zera da: zeharka egin beharreko edo egin genezakeen lan guztia: lehen aipatutako kalitatezko jarduna, eduki soziokultural egoki eta aukeratuak.<br />
<br />
Eta beste ohar bat. Agian modaz pasatakotzat joko dute askok, beste garai bateko kontuak...; hala ere, esan egingo dut: nire ustez ikasle mota jakin batentzako garrantzi handikoa izan daiteke norberaren, irakaslearen eredua. Modu askotara adieraz genezake zer nolako kultura kontsumitzaileak garen: pertsonaia famatuen adibideak jartzen ditugunean, telebista-saioren bat gomendatzen dugunean, irakur-zaletasunak adierazten ditugunean, erosten dugun egunkaria, euskararekiko eta ikasleen kulturarekiko agertzen dugun jarrera baikor eta errespetagarria...<br />
<br />
"Seriotasunez" landu arlo hau. Honen aurka joango litzateke noizean behineko dedikazioa, "a salto de mata" aritzea... Seriotasun honek zer suposatuko luke?<br />
<br />
#Inguruaren azterketa batetik abiatzea. (SIADECOren ondorioetan lehen nabarmendu dudanez) Euskaltegira datorren, klase jakin batean dagoen ikasleriaren azterketa: adina, zaletasunak, kultura-kontsumoa, inguruak erabilerarako eskaintzen dituen aukerak...<br />
#Arlo iraunkorra: gure kurrikulu eta programazioan txertatua, programatua (ikuspegi globalarekin, maiztasun jakin batekin...), arduradun bat edo batzuekin, beharrezkoa balitz edo horretara dedikatu ahalko balitz, diru-partida jakin bat asignaturik...<br />
#Helburu jakin batzuekin, egiten denari osotasuna emango diotena (motibatu, girotu, praktikatu, kontaktua egin...).<br />
#Elkarlanean, koordinazioan ... ahal den neurrian. Elkarlanerako gune posible batzuk: herriko edo inguruko euskalgintza, erakunde publikoak ... indarrak sakabanatu ordez, metatzeko Honelako esperientzia asko ekar genezake gogora. Nik bat aipatzearren, oraintsu komunikabideetan agertu dena, Lasarte-Orian 1998tik martxan dagoen "Kuadrillategi" izenekoa aipatu nahi dut, bertako AEK, Ttakun kultur elkartea eta Udaleko Euskara Zerbitzuak bultzatua. Lasarte-Orian gazteen artean euskararen erabilera hutsune handia zegoela ikusirik lanean hasi ziren ekintza programa bat martxan jarri zelarik. Ekintza hauen helburua zera da: modu natural batean euskaraz hitz egitea eta elkar ulertzea, gazte euskaldun eta erdaldunez osatutako gazte koadrilen artean.<br />
<br />
===Jardunbide zehatzak===<br />
<br />
Honetan sailkapen hau egitea erabaki dut:<br />
<br />
#Alde batetik ohiko jardun estandarrean (hau da klaseak ematean) txertatu ahal diren proposamenak.<br />
#Bestetik, dedikazio akademikotik kanpo landu beharrekoak<br />
<br />
====Ohiko jardun estandarrarekin lotuak====<br />
<br />
1. Ikasle talde eraginkorrak, berezituak osatzeko ahaleginak egitea... Eskaintza zabaldu, efektu biderkatzailea izan dezaketen ikastaldeei eman lehentasuna. (adibidez, dendariz, kirol-monitorez, gazte-hezitzailez ... osatutako ikastaldeak) Hau ikasturte hasieran burutu beharreko ekintza litzateke eta aurretiaz ondo pentsatu eta erabakitzea ezinbestekoa (argi dago arlo honetarako, kasu askotan, ez dela nahikoa gure asmoa, gure gainetik dagoen beste baten erabakiaren zain. Horrezaz gain, hemen ere elkarlanaren premia nabari-nabaria da euskaltegi bat baino gehiago dagoen herrietan).<br />
<br />
Josune Ariztondok (1999) ideia bera azpimarratzen du:<br />
<br />
:''"Euskaltegiek eta erabilera-planak. Euskaltegiek leku oso esanguratsua dute euskararen normalizazioan, euskararen erabilera bermatzeko hizkuntza-gaitasuna ezinbesteko baldintza delako. Hau guztia dela eta, euskaltegiek, euren planifikazioa egiten dutenean kontuan hartu beharko dute lehenetsi egin behar dituztela hainbat ikasle edo ikasle-talde, gehienbat lehentasunezko esparruetakoak direnak eta hain zuzen ere erabilera-planetan parte hartzen dutenak: dendari, sektore sozio-ekonomikokoak, gurasoak, herri-langileak, irakasleak... Honek guztiak ahalegin berezia eska dezake ikas-moduluak antolatzerakoan, ikasmaterialak prestatzerakoan, egutegi eta ordutegi diseinatzerakoan''<br />
<br />
2. Eduki soziokulturalak. Badakit hurrengo komunikazioak (ikus Pedro Lonbideren lana) honetaz zabalago hitz egingo duela, baina adibide batzuk jarri nahi nituzke hemen:<br />
<br />
*Literatur zaletasuna pizteko "Literatur ibilbideak". Kultur elementu ezberdinak uztartzeko baliabideak dira: hizkuntza, literatura, artea, historia, etnografia ... Ibilbide horiek ongi diseinatuak eta behar duten dokumentu osagarriekin programatuak egon behar dute. (Badira hainbat jardun "aurkikuntza-joko"en tankerakoak, liburutegian edo entziklopedian bilaketak egitekoak ...) Edo-eta literatur tailerrak antolatu<br />
*Ikasle bakoitzaren ekarpenak ere bultzatu egin behar dira. Irakasleak ikasle bakoitzak zer eman dezakeen ezagutu behar du eta taldekideen aurrean azaltzeko aukerak sortu.<br />
*Historiaren gaineko testuak hizkuntzaren alderditik jorratzeak ikasleen adorea eta jakin mina piztu ditzake.<br />
*Publizitatearen lanketa: ikuspuntu soziolinguistikotik sektore jakin batzuei zuzenduriko mezuen erregistro-mota, oraindik bizi-bizirik dauden aurreiritziak edota "euskal produktuek" nortasun-sentimenduekin duten lotura... Ikuspegi linguistiko soiletik ere, trebetasun sortzaile nahiz hartzaileen alderdi guztiak dira jorratzekoak: osagai semantikoak, morfologikoak, ortografikoak, sintaktikoak... Gainera, ikuspegi bikoitzetik, analisiarenetik eta ekoizpenarenetik.<br />
<br />
3. Kultura produkzioa klasera eramatea, klasearen dinamikan txertatzea litzateke, azken batean, hemen proposatzen dena.Baina, kontuz: ondo aukeratu eta erabiliak, kontrako efektua sor ez dezaten.<br />
<br />
Aurreko iradokizun hauek galizieraren irakaskuntzan eta hedapenean lanean ari den Xosé A. Calviñori (1999)zor dizkiot.<br />
<br />
====Klasetik kanpo====<br />
<br />
#Lehenengo eta behin, komunikabideetan eta inguru hurbilean egunero antolatu eta eskaintzen diren ekintza, ospakizun eta kultur saioen berri eman. Hau ilustratzeko gure euskaltegian egiten dugun esperientzia xume baten berri emango dizuet: badugu pasabideetan informazio orokorrerako kortxo handia. Bertan dugu, besteak beste "Gaurko gomendioak" izeneko txoko txiki bat eta berau egunero betetzen saiatzen gara ETBko bizpahiru saio gomendatuz eta inguruan euskaraz antolatzen diren ekitaldien berri eskainiz (hitzaldiak, erakusketa, kontzertu, filmak...).<br />
#Kontsumitzera bultzatu. Honetarako aurrebaldintza egokia litzateke liburu, aldizkari eta disko mailegu zerbitzua antolatzea.<br />
#Euskaltegian bertan klasetik kanpo egoteko gunea sortzea, gure baliabideek aukera hau eskainiz gero (gela txiki bat irakurtzeko, kafea hartzeko ...) Hemen aitortu behar dizuet, nire aspaldiko ametsa dela, gure euskaltegian gauzatzekoa, baina orain arte beteezina. Jabetzen naiz honelako ekimenak martxan jartzeak zer suposatzen duen: kudeaketa egokia, ardurak banatzea, e.a.<br />
#Barnetegiak, txangoak...<br />
#Pertsonaia ezagunak (artistak, ipuin kontalariak, kirolariak...). Arlo honetan ere, beste askotan bezala, ezinbestekotzat jotzen dut elkarlana. Arlo honetan antolatzen dena, gehienbat euskaltegiaren ikuspegitik baino harantzago egin beharko litzateke, gutxienez inguruan euskara ikaste prozesuan dauden guztiei begira eta horretan ari diren guztiekin elkarlanean. Bakoitza bere aldetik aritzea, baliabide asko kontsumitzeaz gain, kalterako izan baitaiteke.<br />
#Gidatutako bisitaldi historikoak: Ikastaroaren osagarri gisa, onuragarriak dira bertako historia, artea, ohitura eta tradizioak ezagutzeko, eta, halaber, kulturaren osagaiez eta nortasun-kontzeptuari batasuna ematen dioten alderdiez jabetzeko.<br />
<br />
<br />
<br />
==BUKATZEKO==<br />
<br />
Nire jardun honetatik bizpahiru gauza azpimarratu nahi nituzke:<br />
<br />
#Orain arte egindako lana aintzat hartu eta baloratu beharrekoa da.<br />
#Hortik hasita, eta gaur egungo egoera soziolinguistikoa ikusirik, ezinbestekotzat jotzen dudala normalizazio arlo honi ekitea, beti ere argi izanik, gure lana ikaslearen beharren betetzetik harantzago doala.<br />
#Arlo honi ekiteko nik hiru elementu hauek lehenetsi nahi ditut:<br />
<br />
:*Ikasleen beharretatik abiatu eta eguneroko lanaren kalitatea zaindu beharra.<br />
:*Normalizazio lan honi seriotasunez ekitea, seriotasun hori azalpenean planteatu dudan bezala (programazio baten barruan, dedikazio finko eta iraunkorra ...)<br />
:*Elkarlana. Tokian tokiko indarrak bildu, metatu eta koordinatu.<br />
<br />
<br />
:4. Azkenik, ezin ahaztu eta saihestu arlo hau guk nahiko genukeen bezain ongi aurrera eramateko faktore garrantzitsu bat: honek behar dituen giza baliabideak eta honekin lotuta, langileon lan baldintzak e.a. Honi aurre egiteko formula magikorik ez dago: ahal den guztia negoziatu (eta honetarako planteamendu serioak aurkeztu) eta lortzen dena lortzen dela, ahalik eta etekinik handiena atera.<br />
<br />
==OINARRIZKO BIBLIOGRAFIA==<br />
<br />
<br />
*ARIZTONDO, J. (1999): "Helduen euskalduntze alfabetatzea eta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia". HIZPIDE. Monografiak 3, 5-12<br />
*ASKOREN ARTEAN: Euskararen Unibertsoa. Jardunaldiak. Donostia, 1998<br />
*ASKOREN ARTEAN (2000): Mahaingurua: Euskalduntze-Alfabetatzea. LARRUN 32.<br />
*CALVIÑO, X. A. (1999): "Helduei galiziera irakasteko curriculumaren berrikuntza: paradigmak eta irakasleen formazioa eta materialak" HIZPIDE. Monografiak 3, 119-135<br />
*EKB (1990): "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa". BAT Soziolinguistika Aldizkaria 7-8, 159-175<br />
*EUSKO JAURLARITZA: Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia<br />
*HABE: Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua. Donostia, 1999</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Hizkuntz_normalizazioa_euskaltegian&diff=3740Hizkuntz normalizazioa euskaltegian2007-11-14T15:51:46Z<p>83.213.50.155: /* OINARRIZKO BIBLIOGRAFIA */</p>
<hr />
<div>==ABIAPUNTUA==<br />
<br />
Ezertan hasi aurretik, zein errealitatetatik hitz egiten dudan argitu nahi nuke. Santurtziko Udal Euskaltegiko irakaslea naiz eta 13 urte daramat bertan.<br />
Ingurua, imajina dezakezuenez, ia erabat erdalduna. Euskaltegia "irla euskalduna", inguruko itsaso gaztelaniadunaren erdian.<br />
Normalizazio kontu hau (definitu aurretik, deskriba dezagun ohiko ikastorduetatik kanpo egiten diren ekintza osagarriak, ikasgelatik kanpokoak) aspalditik hartu izan da kontuan, premiazkotzat edo hartu izan da, baina ez du izan tratamendu jarraitua, berezitua... eta beste faktore batzuen menpe egon da (irakasleon lan-baldintzak, beste zereginek uzten zuten neurrian...)<br />
<br />
Hain zuzen ere errealitate honek bultzatu nau gai honi ekitera, gai honetan sakontzera. Beraz, aurretiaz esan behar dizuet, ez duzuela aurkituko praktikatik sortutako esperientzia ederren kontakizunik. Esperientziaren beraren urritasunak animatu nau orain kontatu dizkizuedan gogoeta hauek egitera. Esan genezake, beraz, gai honetan aditua baino gai honek kezkatua naizela.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZER DEN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Kontzeptu hau argitze aldera, hainbat iturritara jo dut. Hala ere, ez da orain nire asmoa berau goitik behera jorratzea, gero baliagarriak izango zaizkigun zenbait elementu ateratzea baizik.<br />
<br />
===Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Berton agertzen da "normalizazioa" hitza, nahiz eta ez definitu. Zuzenean esaten da Plana hizkuntzaren normalizazioa eskuratzen jarraitzeko plan estrategikoa dela eta arazo nagusiez, honi begirako helburuez, egitarau eta ebaluazio-irizpideez mintzo da.<br />
<br />
HPSren zuzendari zeneko elkarrizketa batean, honelaxe laburbiltzen du Josune Ariztondok :<br />
<br />
"Euskalerrian euskararen berreskurapen osoa lortzeko maila pertsonalean, sozialean eta ofizialean euskararen aldeko urratsak areagotzea", hauxe litzateke Biziberritzearen helburu nagusia. Eta honek 3 helburu estrategiko ditu:<br />
<br />
#Lehenik euskararen ondorengoetaratzea aurreikusten du. Hots, euskararen transmisioa.<br />
#Bigarrenak zera dio: "belaunaldi berrietako euskaldunentzat euskara heldu-aroko eremu berezi eta garrantzizkoetarako atsegin eta gaztelania bezain baliozko egitean datza, beste erabilera-eremu garrantzizkoetara zabalduz (lan-mundua, aisia, kirola ...)<br />
#Hirugarrena euskararen elikadurarekin dago lotuta: hizkuntza eroso eta erraz hitz egiteko liburu irrati, aldizkari, egunkari, telebista...<br />
<br />
===Euskararen Unibertsoa===<br />
<br />
Izen honen inguruan antolatu ziren jardunaldietan, bai berauek prestatu aurretik, bai berauen garapenean, bai berauen emaitza izango zen KONTSEILUAren garapenean, garrantzi handia eman zitzaion gogoetari, hausnarketari. Eta gogoeta honen baitan beste termino bat erabiltzen da: "garapen oso eta eutsigarria". Berau definitzeko honelako parafrasia egiten da:<br />
<br />
*Euskal hizkuntza komunitatean: komunitatearen bizitza euskaraz egitea garatu behar da norabide guztietan.<br />
*Euskaldun pertsona: euskararen jakintza eta erabilera gradu desberdinetako euskaldunez osatua dagoenez gure komunitatea, euskaldun gehienen euskarazko gaitasuna "goren gradura" da garapen osoaren zantzua.<br />
*Euskara: hizkuntza ere garapen osoa behar du lortu euskal komunitateak gaur eta biharko erronken aurrean hizkuntza baliabide eta tresna egokiak izan ditzan.<br />
*Euskararen aldekotasuna: euskararen aldeko zaletasuna eta motibazioa iraunkorki garatu behar da<br />
<br />
"Garapen eutsigarria" definitzerakoan, besteak beste, protagonista berrien beharra aipatzen da, euskaldun pertsona: "ez da deus egiten pertsonak euskara ikasi arren, gero eskuratutako gaitasun hori galtzen badu". Horretarako estrategia berriak behar dira.<br />
<br />
Ildo beretik Bai Euskarari Akordioan ere aipatzen da kontu hau, gauzatu gabeko errealitatea bailitzan: egoera eznormaldutik abiatu eta arlo eta esparru guztietako euskararen normalkuntza osora iritsi. Hitz batean esateko, eta Bai Euskarari Akordioaren Plan Estrategikoaren Misioa definitzeko hitz berak erabiliz: "Euskarak garapen osoa lor dezan, bere normalizazioa behin-betiko bideratu".<br />
<br />
Noren edo zeren normalizazioa, beraz? Argi dago euskararena, hizkuntza den aldetik. Baina euskara, beste edozein hizkuntza bezala, ez da berez bizi, izpiritu hutsa bailitzan. Bere bizitza erabileran, produkzioan gauzatzen da. Eta horretan sartzen dira hiztunak, gizabanakoak, subjektu indibidualak. Beraz, "normalizazioa" hitzarekin, eta gure jardunari begira, zera esan nahi dugu:<br />
*Gure eskuetatik igarotzen den hiztungai hori euskal hiztun bihurtzea: hau da, euskaraz komunikatzeko gaitasunarekin eta euskaraz komunikatzeko joera argiarekin.<br />
*Hiztunak irabazteaz gain, hiztunok aritzen diren esparru sozialak ere, aldi berean, euskararentzat irabaztea.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZERGATIK EUSKALTEGIAN NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Agian baten bat harritu egingo da euskaltegiaren zereginen barruan kokatzen dugulako normalizazioarena. Jarraian berau justifikatzen edo arrazoitzen saiatuko naiz.<br />
<br />
Ezer baino lehen aitortu behar dugu euskara irakaste hutsa normalizazioaren atal bat dugula, ezinbesteko atala esango genuke, ezinbestekoa baita gure hizkuntzaren normalizaziorako gutxienez euskara bera ezagutu eta menperatzea.<br />
<br />
Beraz, hizkuntza irakastea normalizaziorako ezinbesteko baldintza da. Baina nahikoa ote da? Hementxe bukatzen ote da gure lana? (eta gure diodanean, zentroez, euskaltegiez ... ari naiz) Muga gintezke lan honetara?<br />
<br />
Hau erantzuteko errepara diezaiogun berriro zenbait dokumentutan esaten denari.<br />
<br />
===Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Plan hau HEAri buruz ari delarik, lehendabizi lorpenei erreparatzen die:<br />
*Hegoaldeko gazteetan gero eta gutxiago dira euskaraz irakurtzeko edo idazteko zailtasuna duten euskaldunak. Euskararen berreskurapenean, ikastolekin batera, HEA izan da ekinbiderik eta mugimendurik garrantzitsuena.<br />
*Eskaera handia dago gizartean. Euskaltegiekiko oniritzia ere nahik zabala dela esan daiteke.<br />
*Etengabeko berrikuntza eta hobekuntzan dihardu.<br />
*Azkenik homologazioa eta sinatutako akordioak ere aipatzen ditu.<br />
<br />
Baina gabezietara joaz, honako hauek nabaritzen ditu:<br />
*Emaitzak ez dira onak: hasten diren askok ez dute ikasturtea (are gutxiago ikas-prozesua) amaitzen.<br />
*Harreman urria dute beste euskaltegiekin eta hizkuntzak irakasten dituzten akademiekin.<br />
*Beste gabezia bat dirulaguntzen banaketarekin eta laguntza ofizialekiko menpekotasunarekin lotzen du.<br />
*Azkenik, euskararen ideologizazioa aipatzen du.<br />
<br />
Eta aurrera begira, honako erronka hauek planteatzen ditu:<br />
*HEAko ekintzabideak erabileraren ingurukoarekin uztartu.<br />
*Arreta berezia jarri euskararen bizitasun soziolinguistikoa indartzeko ezinbestekoak diren gune geografikoetan, giza taldeetan eta gizarte eremuetan.<br />
*Horretarako efektu biderkatzailea izan dezaketen giza taldeak identifikatu behar dira, helburu zehatzei erantzuteko ikastaroak antolatu e.a.<br />
<br />
===HEOK===<br />
<br />
Helduen Oinarrizko Kurrikuluak badu "Hizkuntza" eta "Alderdi Psikopedagogikoarekin" batera "Alderdi Soziokulturala" izeneko atala. Eta, beronen barruan, Alderdi Soziologikoa eta Alderdi Kulturala.<br />
<br />
'''Alderdi Soziologikoa'''<br />
<br />
Hemen ere hiru atal edo arlo bereizten ditu: normalizazio soziala, linguistikoa eta motibazioa.<br />
<br />
a) Normalizazio soziala<br />
<br />
Normalizazio sozialari dagokionez, zera aipatzen du: euskararen egoera soziolinguistikoak baduela eraginik eta ondoriorik euskararen irakaskuntzan eta kurrikulugintzan. Eta egoera hau deskribatzeko laurden batek baino ez duela ezagutzen aipatzen da, nahiz eta orain arte hartutako neurriak onuragarriak izan diren EAEn.<br />
<br />
Egoera honi aurre egiteko "euskaldun osoak" lortu beharra azpimarratzen du, hauxe izanik HEAren azken helburua.<br />
<br />
Ildo beretik aipatzen da euskaltegiaren zeregina garrantzitsua dela euskararen berreskurapenean.<br />
<br />
Euskaltegitik kanpoko eguneroko jardunean osatu behar du ikasleak euskaltegiko lana. Giro erdaldunetan aukera hori oso murritza denez, euskaltegiaren esku gelditzen da egoera normal batean nolabait gizarteari edo inguruari dagokion zeregina. Horrela, ahalegin berezia egin beharko dute irakasleek eta euskaltegiak inguruak ikasleari eskaintzen ez diona eskaintzen: euskara ikasteko eta erabiltzeko aukera.<br />
<br />
b) Normalizazio linguistikoa<br />
<br />
Normalizazio linguistikoari dagokionez, kurrikuluak irakaskuntzan ahozko erregistro bereziak lantzeak eta euskara-ikasleen hizkera artifiziala leuntzeak eta girotzeak duten garrantzia azpimarratzen du. Honen inguruan, bi esparru aipatzen dira:<br />
*Hizkuntzaren irakaskuntzaren inguruko hausnarketa, euskaratik bertatik egin beharrekoa, beste hizkuntzetakoa ere gogoan izanik, noski.<br />
*Euskarak berezkoak dituen esparruak ekartzen dira gogora (etxea, kalea, lagunartea ...) eta berauek aintzat hartzea.<br />
<br />
c) Normalizazio eta motibazioa<br />
<br />
Arlo honetan esaten dena, egia esan, urruti samar geratzen zaigu, azken batean gizarte osoari baitagokio. Kurrikuluan planteatzen den bezala, motibazioa hizkuntza batek gizarte mailan eskuratzen duen prestigioarekin lotzen da. Dena den, motibazioak hau baino inplikazio handiagoak ditu, nire ustez, hirugarren atalean ikusiko ditugunak, hain zuzen ere.<br />
<br />
Azkenik, Hizkuntza atalaren deskribapenean, berau definitzeko erabiltzen diren zenbait kontzeptuk argi islatzen dute bi arloren arteko erlazioa:<br />
*Ezagutzatik erabilerara<br />
*Zuzentasunetik egokitasunera<br />
*Gaitasun linguistikotik gaitasun komunikatibora<br />
<br />
==Errealitatean bertan oinarritua.==<br />
<br />
Errealitateak berak zer dioen hobeto ikusteko SIADECOk 1996ko ekainean buruturiko "Helduen Euskalduntzea: Eskaintza eta Eskariaren egoera eta Etorkizunaren aurreikuspenak" izeneko ikerlanera jo dugu eta bertan eskaintzen diren hainbat daturen entresaka bat egin.<br />
Oro har panorama nahiko baikorra aurkezten du: euskararekiko jarrera positiboa, euskaltegien irudi eta onarpen maila nahiko ona; ezagutza mailan potentzial ona ulermen mailan (gehiago dira nekez ulertzen dutenak ezer ulertzen ez dutenak baino), ez horrenbeste, ordea, ahozko adierazpenaren mailan. 27 urtekoa da matrikulatuen arteko bataz besteko adina eta denbora falta ez matrikulatzearen edo prozesu uztearen arrazoi nagusia, beste batzuen artean. Motibazioak direla eta, handiagoa da motibazio afektibo ideologikoen pisua, motibazio pragmatikoena baino, tartean geratzen delarik motibazio komunikatzailea.<br />
Euskaltegien zenbait arlo zehatz baloratzerakoan, baloraziorik baxuena bai kultur edukien lanketak eta ekintza osagarrien arloak jasotzen dute. Ikerketa egin dutenek berek hiru hipotesi zabaltzen dute honen inguruan: edo jendeak aspektu hauek gehiago lantzea eskatzen du, edo ez dago konforme gaur eguneko lanketarekin, edo ez die garrantzi handirik eskaintzen.<br />
Datuek argi erakusten dute gutxiago izan direla euskaltegietan lortutako mailari eutsi diotenak edo berau hobetu dutenak, galdu dutenak baino. Euskara maila apaldu edo galtzeko arrazoi nagusia ikasleen inguru erdalduna aipatzen da, alde handiarekin gainera (%55); euskara mailari eusteko edo berau hobetzeko erabili dituzten bideen artean lagunena eta familia barruko komunikazioa izan dira bide nagusiak.<br />
Euskaltegietako ikastaroen bidez zer lortu nahi zuten galdetu denean, gehiengo handi batek ondo hitz egitea zela beren helburu nagusia esan zuten (% 63,7). Ondoren, eta oso urruti, datoz bestelako helburuak: ondo ulertu(% 9,6), gramatika ezagutzak (% 3,5), EGA (% 6,9), oinarrizko ezagutza (% 7,2)... Baina ondoren helburuok bete zituzten ala ez galdetu zitzaienean aspektu kezkagarri bat azalarazi zuten: "euskaltegietatik pasa diren 20-39 bitarteko erdaldunen artean gehiengoak (% 67) ez du lortu irakaskuntza prozesu honen bidez lortu nahi zuen maila.<br />
Tartean prozesuaren etetea ere gertatu da kasu askotan. Etetearen arrazoi nagusia denbora falta izan da (%47,4) edo lana (%9,9). %1,9k bakarrik adierazi zuen nahi zuen maila jaso ondoren utzi zuela prozesua.<br />
Kultura kontsumo mailari dagokionez, beste hizkuntzetan gertatzen den bezala, baxu samarra da kultura idatziarena eta altuagoa ikus-entzunezkoena, nahiz eta ikerketak adierazi zenbat eta gazteagoak izan, orduan eta handiagoa dela euskarazko kultur produktuen kontsumoa.<br />
<br />
Ikerketak proposatzen dituen bi ondorio nabarmendu nahi nituzke:<br />
Behar eta planteamendu berrien beharra, ikasleen bilakaera gertutik jarraitu eta hainbat elementu kontuan hartuta (adina, dakarten euskara maila, interesak, helburuak, euskaltegiarekin zerikusia duten aspektuen balorazioa, erabilera aukerak, ekintza osagarrien beharra eta balorazioa...).<br />
Gune geografiko eta euskaltegi desberdinen artean sumatzen diren desberdintasun handiak. Nahiz eta euskalduntzeari buruzko joerak homogeneo samarrak izan, desberdintasun nabarmena sumatzen dira herrialde, hiriburuen artean eta erakunde eta euskaltegien artean ere. Euskaltegiek, beraz, duten ikasleria nolakoa den ezagutu eta ahalik eta egokien erantzun beharko diote ikasle-mota bakoitzak planteatzen dituen esakune eta ahalmenei.<br />
<br />
==Dokumentuetatik harantzago==<br />
<br />
Orain arte agiri eta dokumentu idatzietan aipatutako arrazoiak aurkeztu ditugu. Ez da nire asmoa izan inoren aurrean zerbaiten inposaketa proposatzea edo balizko inposizio baterako oinarriak ezartzea. Ez. Honekin zera nahi izan dut: hurrengo atalean garatuko dudanari nolabaiteko oinarri teorikoa eskaini, borondate eta militantzia hutsean geratu gabe.<br />
<br />
Dokumentu idatzietan aurki genitzakeen baino arrazoi gehiago aipa genitzake euskaltegien ardura hau argudiatzeko:<br />
*Euskal Herriko zenbait lekutan (Nafarroa eta Iparraldean bereziki) eskola ez da tresna nahikoa normalizaziorako.<br />
*Larrun-ek HEAren inguruan antolatutako mahai inguru batean Erramun Osak esandakoa ekarri nahi dut orain gogora: "Ezin dugu ahaztu haurrentzat helduak direla erreferentzia eta helduek finkatzen dituzten hizkuntza erreferentziak txertatzen direla haurrengan. (...) Zenbaitetan pertsona helduen artean eragiteak haurrengan ere eragina du. (...) Helduak euskalduntzean eta alfabetatzean erabilera esparru berriak irabazteko gauza bagara, horrekin erakusten ari gara euskara ikastea ez dela alferrikako ahalegina. (...) Erabilera esparruak irabazi behar dira, modu honetan bakarrik kontzientzia ditzakegu gazteak".<br />
*Honekin lotu beharra dugu EKBk BAT aldizkarian "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa" izeneko artikuluan egiten duen baieztapen hau:<br />
<br />
:''"Gazteak dira, oro har, euskararen ezagutza mailaren eta erabilpenaren arteko desfaserik handiena agertzen dutenak, euskararekiko motibaziorik altuena adieraztearekin batera. Kontraesan honen azalpena ez da lortzen gazteen bizkar errua botaz eta beren jokabidea gezur sozialtzat salatuz. (...) Adin talde horrek gizartean nagusi den egoera (erdararen nagusitasunarena) islatu eta areagotu baizik ez du egiten".''<br />
<br />
Aipatutako mahai inguru horretan ere Sagrario Alemanek esanak dira honako hauek:<br />
<br />
:''"Guk euskaldunak atera nahi ditugu eta, beraz, gure lana ez da izan behar bakarrik hizkuntza egiturak eta horrelakoak irakastea; gurean euskara irakastea beti egon da loturik motibazioa eta erabilerarekin. Datozkigun ikasleak motibazio batekin datozkigu eta ateratzean zaletuak bihurtzen ditugu"''<br />
<br />
Azken argudio hauekin iritzien munduan sartu gara eta jabetzen naiz eztabaidagarriak izan litezkeela, oso, aurreko guztiak ere eztabaidagarriak izan diren bezala. Izan ere, azken batean borondateak eta euskararekiko konpromisoak nolabaiteko pisua izango du planteamendu honetan. Bide honetatik abiatzeko azken erabakia ez da etorriko argudio pisutsu eta ukaezinetatik, nolabaiteko konbentzimendu pertsonaletik baizik.<br />
<br />
Eta beste kontu bat. Hemen, nagusiki, Euskaltegiek zentro eta erakunde gisa izan ditzakeen erantzukizun eta ardurez ari gara. Beste kontu bat izango da (eta ukaezineko garrantzia duena) ardura honi aurre egiteak berarekin dakartzan bestelako kezka eta arazoak, antolaketa eta baldintza laboralen aldetik.<br />
<br />
Tokian tokiko egoeraren arabera (bai euskarak toki horretan bizi duen egoera, zein bertako euskaltegiak dituen aukera eta baliabideen arabera) ikasgu bakoitza hausnarketa bat egitera gonbidatu nahi dut, gai honek zer nolako oihartzuna duen eta izan beharko lukeen argitze aldera.<br />
<br />
==NOLA EKIN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOARI EUSKALTEGIAN==<br />
<br />
Atal honi ekin aurretik berriro gogoratu nahi dut nondik abiatzen naizen eta, bereziki, zein errealitate dudan gogoan.<br />
<br />
Hiru egoera posible ikusten ditut:<br />
<br />
#Euskaltegia Normalizazioaren kontu hau oso argi duten sare nagusi baten barruan dago eta sare honek ere oso argi ditu arlo hau aurrera eramateko klabeak , behar diren bitartekoak e.a. (lehenago aipatu dudan AEK, IKA edo bestelako erakundeak leudeke).<br />
#Euskaltegia kokatuta dagoen herriko instituzio publikoekin harreman ona du eta berauekin elkarlanean normalizazio plangintza itxurosoa diseina dezake.<br />
#Euskaltegiak bere buruaren ardura du eta dituen bitartekoen arabera antolatu behar du bere jardun osoa.<br />
<br />
Nik, nagusiki, azken egoeran dauden euskaltegietan pentsatuz egingo ditut ondorengo hausnarketak (eta, gainera, ingurune soziolinguistiko nagusiki erdaldunean), nahiz eta hasieran esango ditudan kontsiderazio orokorrak denentzat izan daitezkeen baliagarriak.<br />
<br />
===Hasierako ohar batzuk===<br />
<br />
Berriro gogoratu nahi nuke irakaste hutsarekin ere normalizazioan ari garela.<br />
<br />
Bestetik ezinbesteko printzipio nagusi eta saihestezina: ikaslearen/engadik abiatu behar dugula. Eta hau diogunean ikaslea kokatuta dagoen ingurua esan nahi dut; baita ikaslea euskaltegira hurbiltzen denean dituen espektatibak, helburuak, berezko motibazioa ere. Hau da, daukagun egoerarekin jokatu behar dugula, ez nahiko genukeenarekin. Eta lehendabizi datorkigun ikaslearen helburuak ase behar ditugula. Motibazio instrumental jakin bat badu, lehenengo horixe ase beharko dugu.<br />
<br />
HABEren zuzendari orokorrak Euskaldunon Egunkaria-ra (2000ko otsailak 10) egindako adierazpen batzuk ekarri nahi ditut hona:<br />
<br />
"Ikasle bakoitzak bere arrazoiak ditu euskara ikasteko, besteak beste, lana bilatzeko aukerak gehitzea, gizartean hobeto integratzeko bideak eraikitzea, seme-alabei ikas-laguntza eskaintzea, administrazioetako euskara plangintzetan parte hartzea, eta abar. Bestetik, ikaslea euskaltegira joaten denean, euskara ahalik eta azkarren ikasi nahi du. Bai HABEk bai euskaltegiek saiatu behar dugu ikasle bakoitzak nahi duen hori lor dezan kalitatezko irakaskuntza eskainiz. Hori de gure erronka."<br />
<br />
Hauxe da gure etxea, gure proiektua eraiki behar dugun oinarria. Honen gainean gauzatu beharra dugu gure asmoa.<br />
<br />
Eta honekin hurrengo kontsiderazioa: gure jardun pedagogikoa zenbat eta kalitate handiagokoa izan, orduan eta eraginkorragoa izango dela. Baliteke (eta uste dut gehienok izango dugula horren esperientzia) ikasle bat titulu edo agiri jakin baten bila hurbiltzea euskaltegira, edo bestelako beharrizan jakin eta zehatz bat betetzera, eta prozesuan zehar euskaltzaletzea. Horretarako ezinbesteko baldintza da gure lana kalitatezkoa izatea<br />
<br />
===Azken batean, zer lortu beharko genuke normalizazioaren klabe hau izanda?===<br />
Lehenengo eta behin ikasleak/ek euskararen aldeko pertzepzio positiboa izatea.<br />
Identifikatzea, zaletzea: euskara kontsumitu eta euskara erabiltzea.<br />
Erabilera esparru minimoak ziurtatzea.<br />
Azkenean, euskaldun osoak lortzea.<br />
<br />
===Nola? Lanerako printzipio orokorrak===<br />
<br />
"Nola" hau aipatzerakoan motibazioa datorkigu burura (oraingo honetan "motibazioa" zentzu hertsiago batean). Nola zaletu ikasleak?<br />
<br />
Pertsuasioaren bidea. Hau nola lortu? Euskara esperientzia gozagarriekin lotuz. Eta hona ekarri nahi ditut Kafe Antzokia eta Zenbat Gara euskara taldean lanean diharduen Todor Etxaburuk Argia aldizkarian (2000ko martxoak 19) adierazitakoa:<br />
<br />
:''"Euskarak motiba dezake, baina beti ere ikasleari zerbait berezia eskaintzen badio; plus bat, gainerako hizkuntzena ez bezalako kultur-molde original bat (ez hobea, ez txarragoa, desberdina baizik), munduari erantzunak emateko kosmo-ikuskera propio bat, ikasleari zerbait esango diona, ikaslea aberastuko duena. (...) Gainerako hizkuntzetan egin ohi dutenaren fotokopia merke batekin ez goaz inora. (...) Erantzun propioak,originalak behar ditugu (...)."''<br />
<br />
:''"Euskarak motibatu egingo ditu ikasleak baldin eta hizkuntza horren bidez bestelako harreman batzuen lekuko badira, baldin eta euskal guneetan giro ona, osasuntsua ikusten badute, baldin eta euskara eta ludikotasuna, euskara eta bitalismoa lotzen badituzte. Hortaz, euskararen aldeko dei agonikorik ez, mesedez, akabo hileta-jotzeak, biba euskara, biba Pellot eta biba festa!"'' (...)<br />
<br />
:''"Motibazio handiena zer da? Bizitza eta harremanak, eta harreman horietan zer sartzen da? Dena: larru jotzea, lana, juerga, kultura, askatasuna, erantzukizuna"''.<br />
<br />
Hitz hauek, jakina, nondik eginda dauden ez dugu bistatik galdu behar (kultura-proiektu handi bat...). Edonola ere, berriro azpimarratu nahi nuke, guztion esku baitago, arestian esandako zerbait: ikasleak euskaltegira dakartzan beharrak asetzeak eta hauxe kalitatezko irakaskuntzarekin lortzeak duten garrantzi izugarria.<br />
<br />
Beste kontu bat zera da: zeharka egin beharreko edo egin genezakeen lan guztia: lehen aipatutako kalitatezko jarduna, eduki soziokultural egoki eta aukeratuak.<br />
<br />
Eta beste ohar bat. Agian modaz pasatakotzat joko dute askok, beste garai bateko kontuak...; hala ere, esan egingo dut: nire ustez ikasle mota jakin batentzako garrantzi handikoa izan daiteke norberaren, irakaslearen eredua. Modu askotara adieraz genezake zer nolako kultura kontsumitzaileak garen: pertsonaia famatuen adibideak jartzen ditugunean, telebista-saioren bat gomendatzen dugunean, irakur-zaletasunak adierazten ditugunean, erosten dugun egunkaria, euskararekiko eta ikasleen kulturarekiko agertzen dugun jarrera baikor eta errespetagarria...<br />
<br />
"Seriotasunez" landu arlo hau. Honen aurka joango litzateke noizean behineko dedikazioa, "a salto de mata" aritzea... Seriotasun honek zer suposatuko luke?<br />
<br />
#Inguruaren azterketa batetik abiatzea. (SIADECOren ondorioetan lehen nabarmendu dudanez) Euskaltegira datorren, klase jakin batean dagoen ikasleriaren azterketa: adina, zaletasunak, kultura-kontsumoa, inguruak erabilerarako eskaintzen dituen aukerak...<br />
#Arlo iraunkorra: gure kurrikulu eta programazioan txertatua, programatua (ikuspegi globalarekin, maiztasun jakin batekin...), arduradun bat edo batzuekin, beharrezkoa balitz edo horretara dedikatu ahalko balitz, diru-partida jakin bat asignaturik...<br />
#Helburu jakin batzuekin, egiten denari osotasuna emango diotena (motibatu, girotu, praktikatu, kontaktua egin...).<br />
#Elkarlanean, koordinazioan ... ahal den neurrian. Elkarlanerako gune posible batzuk: herriko edo inguruko euskalgintza, erakunde publikoak ... indarrak sakabanatu ordez, metatzeko Honelako esperientzia asko ekar genezake gogora. Nik bat aipatzearren, oraintsu komunikabideetan agertu dena, Lasarte-Orian 1998tik martxan dagoen "Kuadrillategi" izenekoa aipatu nahi dut, bertako AEK, Ttakun kultur elkartea eta Udaleko Euskara Zerbitzuak bultzatua. Lasarte-Orian gazteen artean euskararen erabilera hutsune handia zegoela ikusirik lanean hasi ziren ekintza programa bat martxan jarri zelarik. Ekintza hauen helburua zera da: modu natural batean euskaraz hitz egitea eta elkar ulertzea, gazte euskaldun eta erdaldunez osatutako gazte koadrilen artean.<br />
<br />
===Jardunbide zehatzak===<br />
<br />
Honetan sailkapen hau egitea erabaki dut:<br />
<br />
#Alde batetik ohiko jardun estandarrean (hau da klaseak ematean) txertatu ahal diren proposamenak.<br />
#Bestetik, dedikazio akademikotik kanpo landu beharrekoak<br />
<br />
====Ohiko jardun estandarrarekin lotuak====<br />
<br />
1. Ikasle talde eraginkorrak, berezituak osatzeko ahaleginak egitea... Eskaintza zabaldu, efektu biderkatzailea izan dezaketen ikastaldeei eman lehentasuna. (adibidez, dendariz, kirol-monitorez, gazte-hezitzailez ... osatutako ikastaldeak) Hau ikasturte hasieran burutu beharreko ekintza litzateke eta aurretiaz ondo pentsatu eta erabakitzea ezinbestekoa (argi dago arlo honetarako, kasu askotan, ez dela nahikoa gure asmoa, gure gainetik dagoen beste baten erabakiaren zain. Horrezaz gain, hemen ere elkarlanaren premia nabari-nabaria da euskaltegi bat baino gehiago dagoen herrietan).<br />
<br />
Josune Ariztondok (1999) ideia bera azpimarratzen du:<br />
<br />
:''"Euskaltegiek eta erabilera-planak. Euskaltegiek leku oso esanguratsua dute euskararen normalizazioan, euskararen erabilera bermatzeko hizkuntza-gaitasuna ezinbesteko baldintza delako. Hau guztia dela eta, euskaltegiek, euren planifikazioa egiten dutenean kontuan hartu beharko dute lehenetsi egin behar dituztela hainbat ikasle edo ikasle-talde, gehienbat lehentasunezko esparruetakoak direnak eta hain zuzen ere erabilera-planetan parte hartzen dutenak: dendari, sektore sozio-ekonomikokoak, gurasoak, herri-langileak, irakasleak... Honek guztiak ahalegin berezia eska dezake ikas-moduluak antolatzerakoan, ikasmaterialak prestatzerakoan, egutegi eta ordutegi diseinatzerakoan''<br />
<br />
2. Eduki soziokulturalak. Badakit hurrengo komunikazioak (ikus Pedro Lonbideren lana) honetaz zabalago hitz egingo duela, baina adibide batzuk jarri nahi nituzke hemen:<br />
<br />
*Literatur zaletasuna pizteko "Literatur ibilbideak". Kultur elementu ezberdinak uztartzeko baliabideak dira: hizkuntza, literatura, artea, historia, etnografia ... Ibilbide horiek ongi diseinatuak eta behar duten dokumentu osagarriekin programatuak egon behar dute. (Badira hainbat jardun "aurkikuntza-joko"en tankerakoak, liburutegian edo entziklopedian bilaketak egitekoak ...) Edo-eta literatur tailerrak antolatu<br />
*Ikasle bakoitzaren ekarpenak ere bultzatu egin behar dira. Irakasleak ikasle bakoitzak zer eman dezakeen ezagutu behar du eta taldekideen aurrean azaltzeko aukerak sortu.<br />
*Historiaren gaineko testuak hizkuntzaren alderditik jorratzeak ikasleen adorea eta jakin mina piztu ditzake.<br />
*Publizitatearen lanketa: ikuspuntu soziolinguistikotik sektore jakin batzuei zuzenduriko mezuen erregistro-mota, oraindik bizi-bizirik dauden aurreiritziak edota "euskal produktuek" nortasun-sentimenduekin duten lotura... Ikuspegi linguistiko soiletik ere, trebetasun sortzaile nahiz hartzaileen alderdi guztiak dira jorratzekoak: osagai semantikoak, morfologikoak, ortografikoak, sintaktikoak... Gainera, ikuspegi bikoitzetik, analisiarenetik eta ekoizpenarenetik.<br />
<br />
3. Kultura produkzioa klasera eramatea, klasearen dinamikan txertatzea litzateke, azken batean, hemen proposatzen dena.Baina, kontuz: ondo aukeratu eta erabiliak, kontrako efektua sor ez dezaten.<br />
<br />
Aurreko iradokizun hauek galizieraren irakaskuntzan eta hedapenean lanean ari den Xosé A. Calviñori (1999)zor dizkiot.<br />
<br />
====Klasetik kanpo====<br />
<br />
#Lehenengo eta behin, komunikabideetan eta inguru hurbilean egunero antolatu eta eskaintzen diren ekintza, ospakizun eta kultur saioen berri eman. Hau ilustratzeko gure euskaltegian egiten dugun esperientzia xume baten berri emango dizuet: badugu pasabideetan informazio orokorrerako kortxo handia. Bertan dugu, besteak beste "Gaurko gomendioak" izeneko txoko txiki bat eta berau egunero betetzen saiatzen gara ETBko bizpahiru saio gomendatuz eta inguruan euskaraz antolatzen diren ekitaldien berri eskainiz (hitzaldiak, erakusketa, kontzertu, filmak...).<br />
#Kontsumitzera bultzatu. Honetarako aurrebaldintza egokia litzateke liburu, aldizkari eta disko mailegu zerbitzua antolatzea.<br />
#Euskaltegian bertan klasetik kanpo egoteko gunea sortzea, gure baliabideek aukera hau eskainiz gero (gela txiki bat irakurtzeko, kafea hartzeko ...) Hemen aitortu behar dizuet, nire aspaldiko ametsa dela, gure euskaltegian gauzatzekoa, baina orain arte beteezina. Jabetzen naiz honelako ekimenak martxan jartzeak zer suposatzen duen: kudeaketa egokia, ardurak banatzea, e.a.<br />
#Barnetegiak, txangoak...<br />
#Pertsonaia ezagunak (artistak, ipuin kontalariak, kirolariak...). Arlo honetan ere, beste askotan bezala, ezinbestekotzat jotzen dut elkarlana. Arlo honetan antolatzen dena, gehienbat euskaltegiaren ikuspegitik baino harantzago egin beharko litzateke, gutxienez inguruan euskara ikaste prozesuan dauden guztiei begira eta horretan ari diren guztiekin elkarlanean. Bakoitza bere aldetik aritzea, baliabide asko kontsumitzeaz gain, kalterako izan baitaiteke.<br />
#Gidatutako bisitaldi historikoak: Ikastaroaren osagarri gisa, onuragarriak dira bertako historia, artea, ohitura eta tradizioak ezagutzeko, eta, halaber, kulturaren osagaiez eta nortasun-kontzeptuari batasuna ematen dioten alderdiez jabetzeko.<br />
<br />
<br />
<br />
==BUKATZEKO==<br />
<br />
Nire jardun honetatik bizpahiru gauza azpimarratu nahi nituzke:<br />
<br />
#Orain arte egindako lana aintzat hartu eta baloratu beharrekoa da.<br />
#Hortik hasita, eta gaur egungo egoera soziolinguistikoa ikusirik, ezinbestekotzat jotzen dudala normalizazio arlo honi ekitea, beti ere argi izanik, gure lana ikaslearen beharren betetzetik harantzago doala.<br />
#Arlo honi ekiteko nik hiru elementu hauek lehenetsi nahi ditut:<br />
<br />
:*Ikasleen beharretatik abiatu eta eguneroko lanaren kalitatea zaindu beharra.<br />
:*Normalizazio lan honi seriotasunez ekitea, seriotasun hori azalpenean planteatu dudan bezala (programazio baten barruan, dedikazio finko eta iraunkorra ...)<br />
:*Elkarlana. Tokian tokiko indarrak bildu, metatu eta koordinatu.<br />
<br />
<br />
:4. Azkenik, ezin ahaztu eta saihestu arlo hau guk nahiko genukeen bezain ongi aurrera eramateko faktore garrantzitsu bat: honek behar dituen giza baliabideak eta honekin lotuta, langileon lan baldintzak e.a. Honi aurre egiteko formula magikorik ez dago: ahal den guztia negoziatu (eta honetarako planteamendu serioak aurkeztu) eta lortzen dena lortzen dela, ahalik eta etekinik handiena atera.<br />
<br />
==OINARRIZKO BIBLIOGRAFIA==<br />
<br />
<br />
*ARIZTONDO, J. (1999): "Helduen euskalduntze alfabetatzea eta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia". HIZPIDE. Monografiak 3, 5-12<br />
*ASKOREN ARTEAN: Euskararen Unibertsoa. Jardunaldiak. Donostia, 1998<br />
*ASKOREN ARTEAN (2000): Mahaingurua: Euskalduntze-Alfabetatzea. LARRUN 32.<br />
*CALVIÑO, X. A. (1999): "Helduei galiziera irakasteko curriculumaren berrikuntza: paradigmak eta irakasleen formazioa eta materialak" HIZPIDE. Monografiak 3, 119-135<br />
*EKB (1990): "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa". BAT Soziolinguistika Aldizkaria 7-8, 159-175<br />
*EUSKO JAURLARITZA: Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia<br />
*HABE: Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua. Donostia, 1999</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Hizkuntz_normalizazioa_euskaltegian&diff=3739Hizkuntz normalizazioa euskaltegian2007-11-14T15:51:06Z<p>83.213.50.155: /* BUKATZEKO */</p>
<hr />
<div>==ABIAPUNTUA==<br />
<br />
Ezertan hasi aurretik, zein errealitatetatik hitz egiten dudan argitu nahi nuke. Santurtziko Udal Euskaltegiko irakaslea naiz eta 13 urte daramat bertan.<br />
Ingurua, imajina dezakezuenez, ia erabat erdalduna. Euskaltegia "irla euskalduna", inguruko itsaso gaztelaniadunaren erdian.<br />
Normalizazio kontu hau (definitu aurretik, deskriba dezagun ohiko ikastorduetatik kanpo egiten diren ekintza osagarriak, ikasgelatik kanpokoak) aspalditik hartu izan da kontuan, premiazkotzat edo hartu izan da, baina ez du izan tratamendu jarraitua, berezitua... eta beste faktore batzuen menpe egon da (irakasleon lan-baldintzak, beste zereginek uzten zuten neurrian...)<br />
<br />
Hain zuzen ere errealitate honek bultzatu nau gai honi ekitera, gai honetan sakontzera. Beraz, aurretiaz esan behar dizuet, ez duzuela aurkituko praktikatik sortutako esperientzia ederren kontakizunik. Esperientziaren beraren urritasunak animatu nau orain kontatu dizkizuedan gogoeta hauek egitera. Esan genezake, beraz, gai honetan aditua baino gai honek kezkatua naizela.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZER DEN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Kontzeptu hau argitze aldera, hainbat iturritara jo dut. Hala ere, ez da orain nire asmoa berau goitik behera jorratzea, gero baliagarriak izango zaizkigun zenbait elementu ateratzea baizik.<br />
<br />
===Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Berton agertzen da "normalizazioa" hitza, nahiz eta ez definitu. Zuzenean esaten da Plana hizkuntzaren normalizazioa eskuratzen jarraitzeko plan estrategikoa dela eta arazo nagusiez, honi begirako helburuez, egitarau eta ebaluazio-irizpideez mintzo da.<br />
<br />
HPSren zuzendari zeneko elkarrizketa batean, honelaxe laburbiltzen du Josune Ariztondok :<br />
<br />
"Euskalerrian euskararen berreskurapen osoa lortzeko maila pertsonalean, sozialean eta ofizialean euskararen aldeko urratsak areagotzea", hauxe litzateke Biziberritzearen helburu nagusia. Eta honek 3 helburu estrategiko ditu:<br />
<br />
#Lehenik euskararen ondorengoetaratzea aurreikusten du. Hots, euskararen transmisioa.<br />
#Bigarrenak zera dio: "belaunaldi berrietako euskaldunentzat euskara heldu-aroko eremu berezi eta garrantzizkoetarako atsegin eta gaztelania bezain baliozko egitean datza, beste erabilera-eremu garrantzizkoetara zabalduz (lan-mundua, aisia, kirola ...)<br />
#Hirugarrena euskararen elikadurarekin dago lotuta: hizkuntza eroso eta erraz hitz egiteko liburu irrati, aldizkari, egunkari, telebista...<br />
<br />
===Euskararen Unibertsoa===<br />
<br />
Izen honen inguruan antolatu ziren jardunaldietan, bai berauek prestatu aurretik, bai berauen garapenean, bai berauen emaitza izango zen KONTSEILUAren garapenean, garrantzi handia eman zitzaion gogoetari, hausnarketari. Eta gogoeta honen baitan beste termino bat erabiltzen da: "garapen oso eta eutsigarria". Berau definitzeko honelako parafrasia egiten da:<br />
<br />
*Euskal hizkuntza komunitatean: komunitatearen bizitza euskaraz egitea garatu behar da norabide guztietan.<br />
*Euskaldun pertsona: euskararen jakintza eta erabilera gradu desberdinetako euskaldunez osatua dagoenez gure komunitatea, euskaldun gehienen euskarazko gaitasuna "goren gradura" da garapen osoaren zantzua.<br />
*Euskara: hizkuntza ere garapen osoa behar du lortu euskal komunitateak gaur eta biharko erronken aurrean hizkuntza baliabide eta tresna egokiak izan ditzan.<br />
*Euskararen aldekotasuna: euskararen aldeko zaletasuna eta motibazioa iraunkorki garatu behar da<br />
<br />
"Garapen eutsigarria" definitzerakoan, besteak beste, protagonista berrien beharra aipatzen da, euskaldun pertsona: "ez da deus egiten pertsonak euskara ikasi arren, gero eskuratutako gaitasun hori galtzen badu". Horretarako estrategia berriak behar dira.<br />
<br />
Ildo beretik Bai Euskarari Akordioan ere aipatzen da kontu hau, gauzatu gabeko errealitatea bailitzan: egoera eznormaldutik abiatu eta arlo eta esparru guztietako euskararen normalkuntza osora iritsi. Hitz batean esateko, eta Bai Euskarari Akordioaren Plan Estrategikoaren Misioa definitzeko hitz berak erabiliz: "Euskarak garapen osoa lor dezan, bere normalizazioa behin-betiko bideratu".<br />
<br />
Noren edo zeren normalizazioa, beraz? Argi dago euskararena, hizkuntza den aldetik. Baina euskara, beste edozein hizkuntza bezala, ez da berez bizi, izpiritu hutsa bailitzan. Bere bizitza erabileran, produkzioan gauzatzen da. Eta horretan sartzen dira hiztunak, gizabanakoak, subjektu indibidualak. Beraz, "normalizazioa" hitzarekin, eta gure jardunari begira, zera esan nahi dugu:<br />
*Gure eskuetatik igarotzen den hiztungai hori euskal hiztun bihurtzea: hau da, euskaraz komunikatzeko gaitasunarekin eta euskaraz komunikatzeko joera argiarekin.<br />
*Hiztunak irabazteaz gain, hiztunok aritzen diren esparru sozialak ere, aldi berean, euskararentzat irabaztea.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZERGATIK EUSKALTEGIAN NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Agian baten bat harritu egingo da euskaltegiaren zereginen barruan kokatzen dugulako normalizazioarena. Jarraian berau justifikatzen edo arrazoitzen saiatuko naiz.<br />
<br />
Ezer baino lehen aitortu behar dugu euskara irakaste hutsa normalizazioaren atal bat dugula, ezinbesteko atala esango genuke, ezinbestekoa baita gure hizkuntzaren normalizaziorako gutxienez euskara bera ezagutu eta menperatzea.<br />
<br />
Beraz, hizkuntza irakastea normalizaziorako ezinbesteko baldintza da. Baina nahikoa ote da? Hementxe bukatzen ote da gure lana? (eta gure diodanean, zentroez, euskaltegiez ... ari naiz) Muga gintezke lan honetara?<br />
<br />
Hau erantzuteko errepara diezaiogun berriro zenbait dokumentutan esaten denari.<br />
<br />
===Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Plan hau HEAri buruz ari delarik, lehendabizi lorpenei erreparatzen die:<br />
*Hegoaldeko gazteetan gero eta gutxiago dira euskaraz irakurtzeko edo idazteko zailtasuna duten euskaldunak. Euskararen berreskurapenean, ikastolekin batera, HEA izan da ekinbiderik eta mugimendurik garrantzitsuena.<br />
*Eskaera handia dago gizartean. Euskaltegiekiko oniritzia ere nahik zabala dela esan daiteke.<br />
*Etengabeko berrikuntza eta hobekuntzan dihardu.<br />
*Azkenik homologazioa eta sinatutako akordioak ere aipatzen ditu.<br />
<br />
Baina gabezietara joaz, honako hauek nabaritzen ditu:<br />
*Emaitzak ez dira onak: hasten diren askok ez dute ikasturtea (are gutxiago ikas-prozesua) amaitzen.<br />
*Harreman urria dute beste euskaltegiekin eta hizkuntzak irakasten dituzten akademiekin.<br />
*Beste gabezia bat dirulaguntzen banaketarekin eta laguntza ofizialekiko menpekotasunarekin lotzen du.<br />
*Azkenik, euskararen ideologizazioa aipatzen du.<br />
<br />
Eta aurrera begira, honako erronka hauek planteatzen ditu:<br />
*HEAko ekintzabideak erabileraren ingurukoarekin uztartu.<br />
*Arreta berezia jarri euskararen bizitasun soziolinguistikoa indartzeko ezinbestekoak diren gune geografikoetan, giza taldeetan eta gizarte eremuetan.<br />
*Horretarako efektu biderkatzailea izan dezaketen giza taldeak identifikatu behar dira, helburu zehatzei erantzuteko ikastaroak antolatu e.a.<br />
<br />
===HEOK===<br />
<br />
Helduen Oinarrizko Kurrikuluak badu "Hizkuntza" eta "Alderdi Psikopedagogikoarekin" batera "Alderdi Soziokulturala" izeneko atala. Eta, beronen barruan, Alderdi Soziologikoa eta Alderdi Kulturala.<br />
<br />
'''Alderdi Soziologikoa'''<br />
<br />
Hemen ere hiru atal edo arlo bereizten ditu: normalizazio soziala, linguistikoa eta motibazioa.<br />
<br />
a) Normalizazio soziala<br />
<br />
Normalizazio sozialari dagokionez, zera aipatzen du: euskararen egoera soziolinguistikoak baduela eraginik eta ondoriorik euskararen irakaskuntzan eta kurrikulugintzan. Eta egoera hau deskribatzeko laurden batek baino ez duela ezagutzen aipatzen da, nahiz eta orain arte hartutako neurriak onuragarriak izan diren EAEn.<br />
<br />
Egoera honi aurre egiteko "euskaldun osoak" lortu beharra azpimarratzen du, hauxe izanik HEAren azken helburua.<br />
<br />
Ildo beretik aipatzen da euskaltegiaren zeregina garrantzitsua dela euskararen berreskurapenean.<br />
<br />
Euskaltegitik kanpoko eguneroko jardunean osatu behar du ikasleak euskaltegiko lana. Giro erdaldunetan aukera hori oso murritza denez, euskaltegiaren esku gelditzen da egoera normal batean nolabait gizarteari edo inguruari dagokion zeregina. Horrela, ahalegin berezia egin beharko dute irakasleek eta euskaltegiak inguruak ikasleari eskaintzen ez diona eskaintzen: euskara ikasteko eta erabiltzeko aukera.<br />
<br />
b) Normalizazio linguistikoa<br />
<br />
Normalizazio linguistikoari dagokionez, kurrikuluak irakaskuntzan ahozko erregistro bereziak lantzeak eta euskara-ikasleen hizkera artifiziala leuntzeak eta girotzeak duten garrantzia azpimarratzen du. Honen inguruan, bi esparru aipatzen dira:<br />
*Hizkuntzaren irakaskuntzaren inguruko hausnarketa, euskaratik bertatik egin beharrekoa, beste hizkuntzetakoa ere gogoan izanik, noski.<br />
*Euskarak berezkoak dituen esparruak ekartzen dira gogora (etxea, kalea, lagunartea ...) eta berauek aintzat hartzea.<br />
<br />
c) Normalizazio eta motibazioa<br />
<br />
Arlo honetan esaten dena, egia esan, urruti samar geratzen zaigu, azken batean gizarte osoari baitagokio. Kurrikuluan planteatzen den bezala, motibazioa hizkuntza batek gizarte mailan eskuratzen duen prestigioarekin lotzen da. Dena den, motibazioak hau baino inplikazio handiagoak ditu, nire ustez, hirugarren atalean ikusiko ditugunak, hain zuzen ere.<br />
<br />
Azkenik, Hizkuntza atalaren deskribapenean, berau definitzeko erabiltzen diren zenbait kontzeptuk argi islatzen dute bi arloren arteko erlazioa:<br />
*Ezagutzatik erabilerara<br />
*Zuzentasunetik egokitasunera<br />
*Gaitasun linguistikotik gaitasun komunikatibora<br />
<br />
==Errealitatean bertan oinarritua.==<br />
<br />
Errealitateak berak zer dioen hobeto ikusteko SIADECOk 1996ko ekainean buruturiko "Helduen Euskalduntzea: Eskaintza eta Eskariaren egoera eta Etorkizunaren aurreikuspenak" izeneko ikerlanera jo dugu eta bertan eskaintzen diren hainbat daturen entresaka bat egin.<br />
Oro har panorama nahiko baikorra aurkezten du: euskararekiko jarrera positiboa, euskaltegien irudi eta onarpen maila nahiko ona; ezagutza mailan potentzial ona ulermen mailan (gehiago dira nekez ulertzen dutenak ezer ulertzen ez dutenak baino), ez horrenbeste, ordea, ahozko adierazpenaren mailan. 27 urtekoa da matrikulatuen arteko bataz besteko adina eta denbora falta ez matrikulatzearen edo prozesu uztearen arrazoi nagusia, beste batzuen artean. Motibazioak direla eta, handiagoa da motibazio afektibo ideologikoen pisua, motibazio pragmatikoena baino, tartean geratzen delarik motibazio komunikatzailea.<br />
Euskaltegien zenbait arlo zehatz baloratzerakoan, baloraziorik baxuena bai kultur edukien lanketak eta ekintza osagarrien arloak jasotzen dute. Ikerketa egin dutenek berek hiru hipotesi zabaltzen dute honen inguruan: edo jendeak aspektu hauek gehiago lantzea eskatzen du, edo ez dago konforme gaur eguneko lanketarekin, edo ez die garrantzi handirik eskaintzen.<br />
Datuek argi erakusten dute gutxiago izan direla euskaltegietan lortutako mailari eutsi diotenak edo berau hobetu dutenak, galdu dutenak baino. Euskara maila apaldu edo galtzeko arrazoi nagusia ikasleen inguru erdalduna aipatzen da, alde handiarekin gainera (%55); euskara mailari eusteko edo berau hobetzeko erabili dituzten bideen artean lagunena eta familia barruko komunikazioa izan dira bide nagusiak.<br />
Euskaltegietako ikastaroen bidez zer lortu nahi zuten galdetu denean, gehiengo handi batek ondo hitz egitea zela beren helburu nagusia esan zuten (% 63,7). Ondoren, eta oso urruti, datoz bestelako helburuak: ondo ulertu(% 9,6), gramatika ezagutzak (% 3,5), EGA (% 6,9), oinarrizko ezagutza (% 7,2)... Baina ondoren helburuok bete zituzten ala ez galdetu zitzaienean aspektu kezkagarri bat azalarazi zuten: "euskaltegietatik pasa diren 20-39 bitarteko erdaldunen artean gehiengoak (% 67) ez du lortu irakaskuntza prozesu honen bidez lortu nahi zuen maila.<br />
Tartean prozesuaren etetea ere gertatu da kasu askotan. Etetearen arrazoi nagusia denbora falta izan da (%47,4) edo lana (%9,9). %1,9k bakarrik adierazi zuen nahi zuen maila jaso ondoren utzi zuela prozesua.<br />
Kultura kontsumo mailari dagokionez, beste hizkuntzetan gertatzen den bezala, baxu samarra da kultura idatziarena eta altuagoa ikus-entzunezkoena, nahiz eta ikerketak adierazi zenbat eta gazteagoak izan, orduan eta handiagoa dela euskarazko kultur produktuen kontsumoa.<br />
<br />
Ikerketak proposatzen dituen bi ondorio nabarmendu nahi nituzke:<br />
Behar eta planteamendu berrien beharra, ikasleen bilakaera gertutik jarraitu eta hainbat elementu kontuan hartuta (adina, dakarten euskara maila, interesak, helburuak, euskaltegiarekin zerikusia duten aspektuen balorazioa, erabilera aukerak, ekintza osagarrien beharra eta balorazioa...).<br />
Gune geografiko eta euskaltegi desberdinen artean sumatzen diren desberdintasun handiak. Nahiz eta euskalduntzeari buruzko joerak homogeneo samarrak izan, desberdintasun nabarmena sumatzen dira herrialde, hiriburuen artean eta erakunde eta euskaltegien artean ere. Euskaltegiek, beraz, duten ikasleria nolakoa den ezagutu eta ahalik eta egokien erantzun beharko diote ikasle-mota bakoitzak planteatzen dituen esakune eta ahalmenei.<br />
<br />
==Dokumentuetatik harantzago==<br />
<br />
Orain arte agiri eta dokumentu idatzietan aipatutako arrazoiak aurkeztu ditugu. Ez da nire asmoa izan inoren aurrean zerbaiten inposaketa proposatzea edo balizko inposizio baterako oinarriak ezartzea. Ez. Honekin zera nahi izan dut: hurrengo atalean garatuko dudanari nolabaiteko oinarri teorikoa eskaini, borondate eta militantzia hutsean geratu gabe.<br />
<br />
Dokumentu idatzietan aurki genitzakeen baino arrazoi gehiago aipa genitzake euskaltegien ardura hau argudiatzeko:<br />
*Euskal Herriko zenbait lekutan (Nafarroa eta Iparraldean bereziki) eskola ez da tresna nahikoa normalizaziorako.<br />
*Larrun-ek HEAren inguruan antolatutako mahai inguru batean Erramun Osak esandakoa ekarri nahi dut orain gogora: "Ezin dugu ahaztu haurrentzat helduak direla erreferentzia eta helduek finkatzen dituzten hizkuntza erreferentziak txertatzen direla haurrengan. (...) Zenbaitetan pertsona helduen artean eragiteak haurrengan ere eragina du. (...) Helduak euskalduntzean eta alfabetatzean erabilera esparru berriak irabazteko gauza bagara, horrekin erakusten ari gara euskara ikastea ez dela alferrikako ahalegina. (...) Erabilera esparruak irabazi behar dira, modu honetan bakarrik kontzientzia ditzakegu gazteak".<br />
*Honekin lotu beharra dugu EKBk BAT aldizkarian "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa" izeneko artikuluan egiten duen baieztapen hau:<br />
<br />
:''"Gazteak dira, oro har, euskararen ezagutza mailaren eta erabilpenaren arteko desfaserik handiena agertzen dutenak, euskararekiko motibaziorik altuena adieraztearekin batera. Kontraesan honen azalpena ez da lortzen gazteen bizkar errua botaz eta beren jokabidea gezur sozialtzat salatuz. (...) Adin talde horrek gizartean nagusi den egoera (erdararen nagusitasunarena) islatu eta areagotu baizik ez du egiten".''<br />
<br />
Aipatutako mahai inguru horretan ere Sagrario Alemanek esanak dira honako hauek:<br />
<br />
:''"Guk euskaldunak atera nahi ditugu eta, beraz, gure lana ez da izan behar bakarrik hizkuntza egiturak eta horrelakoak irakastea; gurean euskara irakastea beti egon da loturik motibazioa eta erabilerarekin. Datozkigun ikasleak motibazio batekin datozkigu eta ateratzean zaletuak bihurtzen ditugu"''<br />
<br />
Azken argudio hauekin iritzien munduan sartu gara eta jabetzen naiz eztabaidagarriak izan litezkeela, oso, aurreko guztiak ere eztabaidagarriak izan diren bezala. Izan ere, azken batean borondateak eta euskararekiko konpromisoak nolabaiteko pisua izango du planteamendu honetan. Bide honetatik abiatzeko azken erabakia ez da etorriko argudio pisutsu eta ukaezinetatik, nolabaiteko konbentzimendu pertsonaletik baizik.<br />
<br />
Eta beste kontu bat. Hemen, nagusiki, Euskaltegiek zentro eta erakunde gisa izan ditzakeen erantzukizun eta ardurez ari gara. Beste kontu bat izango da (eta ukaezineko garrantzia duena) ardura honi aurre egiteak berarekin dakartzan bestelako kezka eta arazoak, antolaketa eta baldintza laboralen aldetik.<br />
<br />
Tokian tokiko egoeraren arabera (bai euskarak toki horretan bizi duen egoera, zein bertako euskaltegiak dituen aukera eta baliabideen arabera) ikasgu bakoitza hausnarketa bat egitera gonbidatu nahi dut, gai honek zer nolako oihartzuna duen eta izan beharko lukeen argitze aldera.<br />
<br />
==NOLA EKIN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOARI EUSKALTEGIAN==<br />
<br />
Atal honi ekin aurretik berriro gogoratu nahi dut nondik abiatzen naizen eta, bereziki, zein errealitate dudan gogoan.<br />
<br />
Hiru egoera posible ikusten ditut:<br />
<br />
#Euskaltegia Normalizazioaren kontu hau oso argi duten sare nagusi baten barruan dago eta sare honek ere oso argi ditu arlo hau aurrera eramateko klabeak , behar diren bitartekoak e.a. (lehenago aipatu dudan AEK, IKA edo bestelako erakundeak leudeke).<br />
#Euskaltegia kokatuta dagoen herriko instituzio publikoekin harreman ona du eta berauekin elkarlanean normalizazio plangintza itxurosoa diseina dezake.<br />
#Euskaltegiak bere buruaren ardura du eta dituen bitartekoen arabera antolatu behar du bere jardun osoa.<br />
<br />
Nik, nagusiki, azken egoeran dauden euskaltegietan pentsatuz egingo ditut ondorengo hausnarketak (eta, gainera, ingurune soziolinguistiko nagusiki erdaldunean), nahiz eta hasieran esango ditudan kontsiderazio orokorrak denentzat izan daitezkeen baliagarriak.<br />
<br />
===Hasierako ohar batzuk===<br />
<br />
Berriro gogoratu nahi nuke irakaste hutsarekin ere normalizazioan ari garela.<br />
<br />
Bestetik ezinbesteko printzipio nagusi eta saihestezina: ikaslearen/engadik abiatu behar dugula. Eta hau diogunean ikaslea kokatuta dagoen ingurua esan nahi dut; baita ikaslea euskaltegira hurbiltzen denean dituen espektatibak, helburuak, berezko motibazioa ere. Hau da, daukagun egoerarekin jokatu behar dugula, ez nahiko genukeenarekin. Eta lehendabizi datorkigun ikaslearen helburuak ase behar ditugula. Motibazio instrumental jakin bat badu, lehenengo horixe ase beharko dugu.<br />
<br />
HABEren zuzendari orokorrak Euskaldunon Egunkaria-ra (2000ko otsailak 10) egindako adierazpen batzuk ekarri nahi ditut hona:<br />
<br />
"Ikasle bakoitzak bere arrazoiak ditu euskara ikasteko, besteak beste, lana bilatzeko aukerak gehitzea, gizartean hobeto integratzeko bideak eraikitzea, seme-alabei ikas-laguntza eskaintzea, administrazioetako euskara plangintzetan parte hartzea, eta abar. Bestetik, ikaslea euskaltegira joaten denean, euskara ahalik eta azkarren ikasi nahi du. Bai HABEk bai euskaltegiek saiatu behar dugu ikasle bakoitzak nahi duen hori lor dezan kalitatezko irakaskuntza eskainiz. Hori de gure erronka."<br />
<br />
Hauxe da gure etxea, gure proiektua eraiki behar dugun oinarria. Honen gainean gauzatu beharra dugu gure asmoa.<br />
<br />
Eta honekin hurrengo kontsiderazioa: gure jardun pedagogikoa zenbat eta kalitate handiagokoa izan, orduan eta eraginkorragoa izango dela. Baliteke (eta uste dut gehienok izango dugula horren esperientzia) ikasle bat titulu edo agiri jakin baten bila hurbiltzea euskaltegira, edo bestelako beharrizan jakin eta zehatz bat betetzera, eta prozesuan zehar euskaltzaletzea. Horretarako ezinbesteko baldintza da gure lana kalitatezkoa izatea<br />
<br />
===Azken batean, zer lortu beharko genuke normalizazioaren klabe hau izanda?===<br />
Lehenengo eta behin ikasleak/ek euskararen aldeko pertzepzio positiboa izatea.<br />
Identifikatzea, zaletzea: euskara kontsumitu eta euskara erabiltzea.<br />
Erabilera esparru minimoak ziurtatzea.<br />
Azkenean, euskaldun osoak lortzea.<br />
<br />
===Nola? Lanerako printzipio orokorrak===<br />
<br />
"Nola" hau aipatzerakoan motibazioa datorkigu burura (oraingo honetan "motibazioa" zentzu hertsiago batean). Nola zaletu ikasleak?<br />
<br />
Pertsuasioaren bidea. Hau nola lortu? Euskara esperientzia gozagarriekin lotuz. Eta hona ekarri nahi ditut Kafe Antzokia eta Zenbat Gara euskara taldean lanean diharduen Todor Etxaburuk Argia aldizkarian (2000ko martxoak 19) adierazitakoa:<br />
<br />
:''"Euskarak motiba dezake, baina beti ere ikasleari zerbait berezia eskaintzen badio; plus bat, gainerako hizkuntzena ez bezalako kultur-molde original bat (ez hobea, ez txarragoa, desberdina baizik), munduari erantzunak emateko kosmo-ikuskera propio bat, ikasleari zerbait esango diona, ikaslea aberastuko duena. (...) Gainerako hizkuntzetan egin ohi dutenaren fotokopia merke batekin ez goaz inora. (...) Erantzun propioak,originalak behar ditugu (...)."''<br />
<br />
:''"Euskarak motibatu egingo ditu ikasleak baldin eta hizkuntza horren bidez bestelako harreman batzuen lekuko badira, baldin eta euskal guneetan giro ona, osasuntsua ikusten badute, baldin eta euskara eta ludikotasuna, euskara eta bitalismoa lotzen badituzte. Hortaz, euskararen aldeko dei agonikorik ez, mesedez, akabo hileta-jotzeak, biba euskara, biba Pellot eta biba festa!"'' (...)<br />
<br />
:''"Motibazio handiena zer da? Bizitza eta harremanak, eta harreman horietan zer sartzen da? Dena: larru jotzea, lana, juerga, kultura, askatasuna, erantzukizuna"''.<br />
<br />
Hitz hauek, jakina, nondik eginda dauden ez dugu bistatik galdu behar (kultura-proiektu handi bat...). Edonola ere, berriro azpimarratu nahi nuke, guztion esku baitago, arestian esandako zerbait: ikasleak euskaltegira dakartzan beharrak asetzeak eta hauxe kalitatezko irakaskuntzarekin lortzeak duten garrantzi izugarria.<br />
<br />
Beste kontu bat zera da: zeharka egin beharreko edo egin genezakeen lan guztia: lehen aipatutako kalitatezko jarduna, eduki soziokultural egoki eta aukeratuak.<br />
<br />
Eta beste ohar bat. Agian modaz pasatakotzat joko dute askok, beste garai bateko kontuak...; hala ere, esan egingo dut: nire ustez ikasle mota jakin batentzako garrantzi handikoa izan daiteke norberaren, irakaslearen eredua. Modu askotara adieraz genezake zer nolako kultura kontsumitzaileak garen: pertsonaia famatuen adibideak jartzen ditugunean, telebista-saioren bat gomendatzen dugunean, irakur-zaletasunak adierazten ditugunean, erosten dugun egunkaria, euskararekiko eta ikasleen kulturarekiko agertzen dugun jarrera baikor eta errespetagarria...<br />
<br />
"Seriotasunez" landu arlo hau. Honen aurka joango litzateke noizean behineko dedikazioa, "a salto de mata" aritzea... Seriotasun honek zer suposatuko luke?<br />
<br />
#Inguruaren azterketa batetik abiatzea. (SIADECOren ondorioetan lehen nabarmendu dudanez) Euskaltegira datorren, klase jakin batean dagoen ikasleriaren azterketa: adina, zaletasunak, kultura-kontsumoa, inguruak erabilerarako eskaintzen dituen aukerak...<br />
#Arlo iraunkorra: gure kurrikulu eta programazioan txertatua, programatua (ikuspegi globalarekin, maiztasun jakin batekin...), arduradun bat edo batzuekin, beharrezkoa balitz edo horretara dedikatu ahalko balitz, diru-partida jakin bat asignaturik...<br />
#Helburu jakin batzuekin, egiten denari osotasuna emango diotena (motibatu, girotu, praktikatu, kontaktua egin...).<br />
#Elkarlanean, koordinazioan ... ahal den neurrian. Elkarlanerako gune posible batzuk: herriko edo inguruko euskalgintza, erakunde publikoak ... indarrak sakabanatu ordez, metatzeko Honelako esperientzia asko ekar genezake gogora. Nik bat aipatzearren, oraintsu komunikabideetan agertu dena, Lasarte-Orian 1998tik martxan dagoen "Kuadrillategi" izenekoa aipatu nahi dut, bertako AEK, Ttakun kultur elkartea eta Udaleko Euskara Zerbitzuak bultzatua. Lasarte-Orian gazteen artean euskararen erabilera hutsune handia zegoela ikusirik lanean hasi ziren ekintza programa bat martxan jarri zelarik. Ekintza hauen helburua zera da: modu natural batean euskaraz hitz egitea eta elkar ulertzea, gazte euskaldun eta erdaldunez osatutako gazte koadrilen artean.<br />
<br />
===Jardunbide zehatzak===<br />
<br />
Honetan sailkapen hau egitea erabaki dut:<br />
<br />
#Alde batetik ohiko jardun estandarrean (hau da klaseak ematean) txertatu ahal diren proposamenak.<br />
#Bestetik, dedikazio akademikotik kanpo landu beharrekoak<br />
<br />
====Ohiko jardun estandarrarekin lotuak====<br />
<br />
1. Ikasle talde eraginkorrak, berezituak osatzeko ahaleginak egitea... Eskaintza zabaldu, efektu biderkatzailea izan dezaketen ikastaldeei eman lehentasuna. (adibidez, dendariz, kirol-monitorez, gazte-hezitzailez ... osatutako ikastaldeak) Hau ikasturte hasieran burutu beharreko ekintza litzateke eta aurretiaz ondo pentsatu eta erabakitzea ezinbestekoa (argi dago arlo honetarako, kasu askotan, ez dela nahikoa gure asmoa, gure gainetik dagoen beste baten erabakiaren zain. Horrezaz gain, hemen ere elkarlanaren premia nabari-nabaria da euskaltegi bat baino gehiago dagoen herrietan).<br />
<br />
Josune Ariztondok (1999) ideia bera azpimarratzen du:<br />
<br />
:''"Euskaltegiek eta erabilera-planak. Euskaltegiek leku oso esanguratsua dute euskararen normalizazioan, euskararen erabilera bermatzeko hizkuntza-gaitasuna ezinbesteko baldintza delako. Hau guztia dela eta, euskaltegiek, euren planifikazioa egiten dutenean kontuan hartu beharko dute lehenetsi egin behar dituztela hainbat ikasle edo ikasle-talde, gehienbat lehentasunezko esparruetakoak direnak eta hain zuzen ere erabilera-planetan parte hartzen dutenak: dendari, sektore sozio-ekonomikokoak, gurasoak, herri-langileak, irakasleak... Honek guztiak ahalegin berezia eska dezake ikas-moduluak antolatzerakoan, ikasmaterialak prestatzerakoan, egutegi eta ordutegi diseinatzerakoan''<br />
<br />
2. Eduki soziokulturalak. Badakit hurrengo komunikazioak (ikus Pedro Lonbideren lana) honetaz zabalago hitz egingo duela, baina adibide batzuk jarri nahi nituzke hemen:<br />
<br />
*Literatur zaletasuna pizteko "Literatur ibilbideak". Kultur elementu ezberdinak uztartzeko baliabideak dira: hizkuntza, literatura, artea, historia, etnografia ... Ibilbide horiek ongi diseinatuak eta behar duten dokumentu osagarriekin programatuak egon behar dute. (Badira hainbat jardun "aurkikuntza-joko"en tankerakoak, liburutegian edo entziklopedian bilaketak egitekoak ...) Edo-eta literatur tailerrak antolatu<br />
*Ikasle bakoitzaren ekarpenak ere bultzatu egin behar dira. Irakasleak ikasle bakoitzak zer eman dezakeen ezagutu behar du eta taldekideen aurrean azaltzeko aukerak sortu.<br />
*Historiaren gaineko testuak hizkuntzaren alderditik jorratzeak ikasleen adorea eta jakin mina piztu ditzake.<br />
*Publizitatearen lanketa: ikuspuntu soziolinguistikotik sektore jakin batzuei zuzenduriko mezuen erregistro-mota, oraindik bizi-bizirik dauden aurreiritziak edota "euskal produktuek" nortasun-sentimenduekin duten lotura... Ikuspegi linguistiko soiletik ere, trebetasun sortzaile nahiz hartzaileen alderdi guztiak dira jorratzekoak: osagai semantikoak, morfologikoak, ortografikoak, sintaktikoak... Gainera, ikuspegi bikoitzetik, analisiarenetik eta ekoizpenarenetik.<br />
<br />
3. Kultura produkzioa klasera eramatea, klasearen dinamikan txertatzea litzateke, azken batean, hemen proposatzen dena.Baina, kontuz: ondo aukeratu eta erabiliak, kontrako efektua sor ez dezaten.<br />
<br />
Aurreko iradokizun hauek galizieraren irakaskuntzan eta hedapenean lanean ari den Xosé A. Calviñori (1999)zor dizkiot.<br />
<br />
====Klasetik kanpo====<br />
<br />
#Lehenengo eta behin, komunikabideetan eta inguru hurbilean egunero antolatu eta eskaintzen diren ekintza, ospakizun eta kultur saioen berri eman. Hau ilustratzeko gure euskaltegian egiten dugun esperientzia xume baten berri emango dizuet: badugu pasabideetan informazio orokorrerako kortxo handia. Bertan dugu, besteak beste "Gaurko gomendioak" izeneko txoko txiki bat eta berau egunero betetzen saiatzen gara ETBko bizpahiru saio gomendatuz eta inguruan euskaraz antolatzen diren ekitaldien berri eskainiz (hitzaldiak, erakusketa, kontzertu, filmak...).<br />
#Kontsumitzera bultzatu. Honetarako aurrebaldintza egokia litzateke liburu, aldizkari eta disko mailegu zerbitzua antolatzea.<br />
#Euskaltegian bertan klasetik kanpo egoteko gunea sortzea, gure baliabideek aukera hau eskainiz gero (gela txiki bat irakurtzeko, kafea hartzeko ...) Hemen aitortu behar dizuet, nire aspaldiko ametsa dela, gure euskaltegian gauzatzekoa, baina orain arte beteezina. Jabetzen naiz honelako ekimenak martxan jartzeak zer suposatzen duen: kudeaketa egokia, ardurak banatzea, e.a.<br />
#Barnetegiak, txangoak...<br />
#Pertsonaia ezagunak (artistak, ipuin kontalariak, kirolariak...). Arlo honetan ere, beste askotan bezala, ezinbestekotzat jotzen dut elkarlana. Arlo honetan antolatzen dena, gehienbat euskaltegiaren ikuspegitik baino harantzago egin beharko litzateke, gutxienez inguruan euskara ikaste prozesuan dauden guztiei begira eta horretan ari diren guztiekin elkarlanean. Bakoitza bere aldetik aritzea, baliabide asko kontsumitzeaz gain, kalterako izan baitaiteke.<br />
#Gidatutako bisitaldi historikoak: Ikastaroaren osagarri gisa, onuragarriak dira bertako historia, artea, ohitura eta tradizioak ezagutzeko, eta, halaber, kulturaren osagaiez eta nortasun-kontzeptuari batasuna ematen dioten alderdiez jabetzeko.<br />
<br />
<br />
<br />
==BUKATZEKO==<br />
<br />
Nire jardun honetatik bizpahiru gauza azpimarratu nahi nituzke:<br />
<br />
#Orain arte egindako lana aintzat hartu eta baloratu beharrekoa da.<br />
#Hortik hasita, eta gaur egungo egoera soziolinguistikoa ikusirik, ezinbestekotzat jotzen dudala normalizazio arlo honi ekitea, beti ere argi izanik, gure lana ikaslearen beharren betetzetik harantzago doala.<br />
#Arlo honi ekiteko nik hiru elementu hauek lehenetsi nahi ditut:<br />
<br />
:*Ikasleen beharretatik abiatu eta eguneroko lanaren kalitatea zaindu beharra.<br />
:*Normalizazio lan honi seriotasunez ekitea, seriotasun hori azalpenean planteatu dudan bezala (programazio baten barruan, dedikazio finko eta iraunkorra ...)<br />
:*Elkarlana. Tokian tokiko indarrak bildu, metatu eta koordinatu.<br />
<br />
<br />
:4. Azkenik, ezin ahaztu eta saihestu arlo hau guk nahiko genukeen bezain ongi aurrera eramateko faktore garrantzitsu bat: honek behar dituen giza baliabideak eta honekin lotuta, langileon lan baldintzak e.a. Honi aurre egiteko formula magikorik ez dago: ahal den guztia negoziatu (eta honetarako planteamendu serioak aurkeztu) eta lortzen dena lortzen dela, ahalik eta etekinik handiena atera.<br />
<br />
==OINARRIZKO BIBLIOGRAFIA==<br />
<br />
<br />
ARIZTONDO, J. (1999): "Helduen euskalduntze alfabetatzea eta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia". HIZPIDE. Monografiak 3, 5-12<br />
<br />
<br />
ASKOREN ARTEAN: Euskararen Unibertsoa. Jardunaldiak. Donostia, 1998<br />
<br />
<br />
ASKOREN ARTEAN (2000): Mahaingurua: Euskalduntze-Alfabetatzea. LARRUN 32.<br />
<br />
<br />
CALVIÑO, X. A. (1999): "Helduei galiziera irakasteko curriculumaren berrikuntza: paradigmak eta irakasleen formazioa eta materialak" HIZPIDE. Monografiak 3, 119-135<br />
<br />
<br />
EKB (1990): "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa". BAT Soziolinguistika Aldizkaria 7-8, 159-175<br />
<br />
<br />
EUSKO JAURLARITZA: Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia<br />
<br />
<br />
HABE: Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua. Donostia, 1999</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Hizkuntz_normalizazioa_euskaltegian&diff=3738Hizkuntz normalizazioa euskaltegian2007-11-14T15:50:53Z<p>83.213.50.155: /* BUKATZEKO */</p>
<hr />
<div>==ABIAPUNTUA==<br />
<br />
Ezertan hasi aurretik, zein errealitatetatik hitz egiten dudan argitu nahi nuke. Santurtziko Udal Euskaltegiko irakaslea naiz eta 13 urte daramat bertan.<br />
Ingurua, imajina dezakezuenez, ia erabat erdalduna. Euskaltegia "irla euskalduna", inguruko itsaso gaztelaniadunaren erdian.<br />
Normalizazio kontu hau (definitu aurretik, deskriba dezagun ohiko ikastorduetatik kanpo egiten diren ekintza osagarriak, ikasgelatik kanpokoak) aspalditik hartu izan da kontuan, premiazkotzat edo hartu izan da, baina ez du izan tratamendu jarraitua, berezitua... eta beste faktore batzuen menpe egon da (irakasleon lan-baldintzak, beste zereginek uzten zuten neurrian...)<br />
<br />
Hain zuzen ere errealitate honek bultzatu nau gai honi ekitera, gai honetan sakontzera. Beraz, aurretiaz esan behar dizuet, ez duzuela aurkituko praktikatik sortutako esperientzia ederren kontakizunik. Esperientziaren beraren urritasunak animatu nau orain kontatu dizkizuedan gogoeta hauek egitera. Esan genezake, beraz, gai honetan aditua baino gai honek kezkatua naizela.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZER DEN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Kontzeptu hau argitze aldera, hainbat iturritara jo dut. Hala ere, ez da orain nire asmoa berau goitik behera jorratzea, gero baliagarriak izango zaizkigun zenbait elementu ateratzea baizik.<br />
<br />
===Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Berton agertzen da "normalizazioa" hitza, nahiz eta ez definitu. Zuzenean esaten da Plana hizkuntzaren normalizazioa eskuratzen jarraitzeko plan estrategikoa dela eta arazo nagusiez, honi begirako helburuez, egitarau eta ebaluazio-irizpideez mintzo da.<br />
<br />
HPSren zuzendari zeneko elkarrizketa batean, honelaxe laburbiltzen du Josune Ariztondok :<br />
<br />
"Euskalerrian euskararen berreskurapen osoa lortzeko maila pertsonalean, sozialean eta ofizialean euskararen aldeko urratsak areagotzea", hauxe litzateke Biziberritzearen helburu nagusia. Eta honek 3 helburu estrategiko ditu:<br />
<br />
#Lehenik euskararen ondorengoetaratzea aurreikusten du. Hots, euskararen transmisioa.<br />
#Bigarrenak zera dio: "belaunaldi berrietako euskaldunentzat euskara heldu-aroko eremu berezi eta garrantzizkoetarako atsegin eta gaztelania bezain baliozko egitean datza, beste erabilera-eremu garrantzizkoetara zabalduz (lan-mundua, aisia, kirola ...)<br />
#Hirugarrena euskararen elikadurarekin dago lotuta: hizkuntza eroso eta erraz hitz egiteko liburu irrati, aldizkari, egunkari, telebista...<br />
<br />
===Euskararen Unibertsoa===<br />
<br />
Izen honen inguruan antolatu ziren jardunaldietan, bai berauek prestatu aurretik, bai berauen garapenean, bai berauen emaitza izango zen KONTSEILUAren garapenean, garrantzi handia eman zitzaion gogoetari, hausnarketari. Eta gogoeta honen baitan beste termino bat erabiltzen da: "garapen oso eta eutsigarria". Berau definitzeko honelako parafrasia egiten da:<br />
<br />
*Euskal hizkuntza komunitatean: komunitatearen bizitza euskaraz egitea garatu behar da norabide guztietan.<br />
*Euskaldun pertsona: euskararen jakintza eta erabilera gradu desberdinetako euskaldunez osatua dagoenez gure komunitatea, euskaldun gehienen euskarazko gaitasuna "goren gradura" da garapen osoaren zantzua.<br />
*Euskara: hizkuntza ere garapen osoa behar du lortu euskal komunitateak gaur eta biharko erronken aurrean hizkuntza baliabide eta tresna egokiak izan ditzan.<br />
*Euskararen aldekotasuna: euskararen aldeko zaletasuna eta motibazioa iraunkorki garatu behar da<br />
<br />
"Garapen eutsigarria" definitzerakoan, besteak beste, protagonista berrien beharra aipatzen da, euskaldun pertsona: "ez da deus egiten pertsonak euskara ikasi arren, gero eskuratutako gaitasun hori galtzen badu". Horretarako estrategia berriak behar dira.<br />
<br />
Ildo beretik Bai Euskarari Akordioan ere aipatzen da kontu hau, gauzatu gabeko errealitatea bailitzan: egoera eznormaldutik abiatu eta arlo eta esparru guztietako euskararen normalkuntza osora iritsi. Hitz batean esateko, eta Bai Euskarari Akordioaren Plan Estrategikoaren Misioa definitzeko hitz berak erabiliz: "Euskarak garapen osoa lor dezan, bere normalizazioa behin-betiko bideratu".<br />
<br />
Noren edo zeren normalizazioa, beraz? Argi dago euskararena, hizkuntza den aldetik. Baina euskara, beste edozein hizkuntza bezala, ez da berez bizi, izpiritu hutsa bailitzan. Bere bizitza erabileran, produkzioan gauzatzen da. Eta horretan sartzen dira hiztunak, gizabanakoak, subjektu indibidualak. Beraz, "normalizazioa" hitzarekin, eta gure jardunari begira, zera esan nahi dugu:<br />
*Gure eskuetatik igarotzen den hiztungai hori euskal hiztun bihurtzea: hau da, euskaraz komunikatzeko gaitasunarekin eta euskaraz komunikatzeko joera argiarekin.<br />
*Hiztunak irabazteaz gain, hiztunok aritzen diren esparru sozialak ere, aldi berean, euskararentzat irabaztea.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZERGATIK EUSKALTEGIAN NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Agian baten bat harritu egingo da euskaltegiaren zereginen barruan kokatzen dugulako normalizazioarena. Jarraian berau justifikatzen edo arrazoitzen saiatuko naiz.<br />
<br />
Ezer baino lehen aitortu behar dugu euskara irakaste hutsa normalizazioaren atal bat dugula, ezinbesteko atala esango genuke, ezinbestekoa baita gure hizkuntzaren normalizaziorako gutxienez euskara bera ezagutu eta menperatzea.<br />
<br />
Beraz, hizkuntza irakastea normalizaziorako ezinbesteko baldintza da. Baina nahikoa ote da? Hementxe bukatzen ote da gure lana? (eta gure diodanean, zentroez, euskaltegiez ... ari naiz) Muga gintezke lan honetara?<br />
<br />
Hau erantzuteko errepara diezaiogun berriro zenbait dokumentutan esaten denari.<br />
<br />
===Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Plan hau HEAri buruz ari delarik, lehendabizi lorpenei erreparatzen die:<br />
*Hegoaldeko gazteetan gero eta gutxiago dira euskaraz irakurtzeko edo idazteko zailtasuna duten euskaldunak. Euskararen berreskurapenean, ikastolekin batera, HEA izan da ekinbiderik eta mugimendurik garrantzitsuena.<br />
*Eskaera handia dago gizartean. Euskaltegiekiko oniritzia ere nahik zabala dela esan daiteke.<br />
*Etengabeko berrikuntza eta hobekuntzan dihardu.<br />
*Azkenik homologazioa eta sinatutako akordioak ere aipatzen ditu.<br />
<br />
Baina gabezietara joaz, honako hauek nabaritzen ditu:<br />
*Emaitzak ez dira onak: hasten diren askok ez dute ikasturtea (are gutxiago ikas-prozesua) amaitzen.<br />
*Harreman urria dute beste euskaltegiekin eta hizkuntzak irakasten dituzten akademiekin.<br />
*Beste gabezia bat dirulaguntzen banaketarekin eta laguntza ofizialekiko menpekotasunarekin lotzen du.<br />
*Azkenik, euskararen ideologizazioa aipatzen du.<br />
<br />
Eta aurrera begira, honako erronka hauek planteatzen ditu:<br />
*HEAko ekintzabideak erabileraren ingurukoarekin uztartu.<br />
*Arreta berezia jarri euskararen bizitasun soziolinguistikoa indartzeko ezinbestekoak diren gune geografikoetan, giza taldeetan eta gizarte eremuetan.<br />
*Horretarako efektu biderkatzailea izan dezaketen giza taldeak identifikatu behar dira, helburu zehatzei erantzuteko ikastaroak antolatu e.a.<br />
<br />
===HEOK===<br />
<br />
Helduen Oinarrizko Kurrikuluak badu "Hizkuntza" eta "Alderdi Psikopedagogikoarekin" batera "Alderdi Soziokulturala" izeneko atala. Eta, beronen barruan, Alderdi Soziologikoa eta Alderdi Kulturala.<br />
<br />
'''Alderdi Soziologikoa'''<br />
<br />
Hemen ere hiru atal edo arlo bereizten ditu: normalizazio soziala, linguistikoa eta motibazioa.<br />
<br />
a) Normalizazio soziala<br />
<br />
Normalizazio sozialari dagokionez, zera aipatzen du: euskararen egoera soziolinguistikoak baduela eraginik eta ondoriorik euskararen irakaskuntzan eta kurrikulugintzan. Eta egoera hau deskribatzeko laurden batek baino ez duela ezagutzen aipatzen da, nahiz eta orain arte hartutako neurriak onuragarriak izan diren EAEn.<br />
<br />
Egoera honi aurre egiteko "euskaldun osoak" lortu beharra azpimarratzen du, hauxe izanik HEAren azken helburua.<br />
<br />
Ildo beretik aipatzen da euskaltegiaren zeregina garrantzitsua dela euskararen berreskurapenean.<br />
<br />
Euskaltegitik kanpoko eguneroko jardunean osatu behar du ikasleak euskaltegiko lana. Giro erdaldunetan aukera hori oso murritza denez, euskaltegiaren esku gelditzen da egoera normal batean nolabait gizarteari edo inguruari dagokion zeregina. Horrela, ahalegin berezia egin beharko dute irakasleek eta euskaltegiak inguruak ikasleari eskaintzen ez diona eskaintzen: euskara ikasteko eta erabiltzeko aukera.<br />
<br />
b) Normalizazio linguistikoa<br />
<br />
Normalizazio linguistikoari dagokionez, kurrikuluak irakaskuntzan ahozko erregistro bereziak lantzeak eta euskara-ikasleen hizkera artifiziala leuntzeak eta girotzeak duten garrantzia azpimarratzen du. Honen inguruan, bi esparru aipatzen dira:<br />
*Hizkuntzaren irakaskuntzaren inguruko hausnarketa, euskaratik bertatik egin beharrekoa, beste hizkuntzetakoa ere gogoan izanik, noski.<br />
*Euskarak berezkoak dituen esparruak ekartzen dira gogora (etxea, kalea, lagunartea ...) eta berauek aintzat hartzea.<br />
<br />
c) Normalizazio eta motibazioa<br />
<br />
Arlo honetan esaten dena, egia esan, urruti samar geratzen zaigu, azken batean gizarte osoari baitagokio. Kurrikuluan planteatzen den bezala, motibazioa hizkuntza batek gizarte mailan eskuratzen duen prestigioarekin lotzen da. Dena den, motibazioak hau baino inplikazio handiagoak ditu, nire ustez, hirugarren atalean ikusiko ditugunak, hain zuzen ere.<br />
<br />
Azkenik, Hizkuntza atalaren deskribapenean, berau definitzeko erabiltzen diren zenbait kontzeptuk argi islatzen dute bi arloren arteko erlazioa:<br />
*Ezagutzatik erabilerara<br />
*Zuzentasunetik egokitasunera<br />
*Gaitasun linguistikotik gaitasun komunikatibora<br />
<br />
==Errealitatean bertan oinarritua.==<br />
<br />
Errealitateak berak zer dioen hobeto ikusteko SIADECOk 1996ko ekainean buruturiko "Helduen Euskalduntzea: Eskaintza eta Eskariaren egoera eta Etorkizunaren aurreikuspenak" izeneko ikerlanera jo dugu eta bertan eskaintzen diren hainbat daturen entresaka bat egin.<br />
Oro har panorama nahiko baikorra aurkezten du: euskararekiko jarrera positiboa, euskaltegien irudi eta onarpen maila nahiko ona; ezagutza mailan potentzial ona ulermen mailan (gehiago dira nekez ulertzen dutenak ezer ulertzen ez dutenak baino), ez horrenbeste, ordea, ahozko adierazpenaren mailan. 27 urtekoa da matrikulatuen arteko bataz besteko adina eta denbora falta ez matrikulatzearen edo prozesu uztearen arrazoi nagusia, beste batzuen artean. Motibazioak direla eta, handiagoa da motibazio afektibo ideologikoen pisua, motibazio pragmatikoena baino, tartean geratzen delarik motibazio komunikatzailea.<br />
Euskaltegien zenbait arlo zehatz baloratzerakoan, baloraziorik baxuena bai kultur edukien lanketak eta ekintza osagarrien arloak jasotzen dute. Ikerketa egin dutenek berek hiru hipotesi zabaltzen dute honen inguruan: edo jendeak aspektu hauek gehiago lantzea eskatzen du, edo ez dago konforme gaur eguneko lanketarekin, edo ez die garrantzi handirik eskaintzen.<br />
Datuek argi erakusten dute gutxiago izan direla euskaltegietan lortutako mailari eutsi diotenak edo berau hobetu dutenak, galdu dutenak baino. Euskara maila apaldu edo galtzeko arrazoi nagusia ikasleen inguru erdalduna aipatzen da, alde handiarekin gainera (%55); euskara mailari eusteko edo berau hobetzeko erabili dituzten bideen artean lagunena eta familia barruko komunikazioa izan dira bide nagusiak.<br />
Euskaltegietako ikastaroen bidez zer lortu nahi zuten galdetu denean, gehiengo handi batek ondo hitz egitea zela beren helburu nagusia esan zuten (% 63,7). Ondoren, eta oso urruti, datoz bestelako helburuak: ondo ulertu(% 9,6), gramatika ezagutzak (% 3,5), EGA (% 6,9), oinarrizko ezagutza (% 7,2)... Baina ondoren helburuok bete zituzten ala ez galdetu zitzaienean aspektu kezkagarri bat azalarazi zuten: "euskaltegietatik pasa diren 20-39 bitarteko erdaldunen artean gehiengoak (% 67) ez du lortu irakaskuntza prozesu honen bidez lortu nahi zuen maila.<br />
Tartean prozesuaren etetea ere gertatu da kasu askotan. Etetearen arrazoi nagusia denbora falta izan da (%47,4) edo lana (%9,9). %1,9k bakarrik adierazi zuen nahi zuen maila jaso ondoren utzi zuela prozesua.<br />
Kultura kontsumo mailari dagokionez, beste hizkuntzetan gertatzen den bezala, baxu samarra da kultura idatziarena eta altuagoa ikus-entzunezkoena, nahiz eta ikerketak adierazi zenbat eta gazteagoak izan, orduan eta handiagoa dela euskarazko kultur produktuen kontsumoa.<br />
<br />
Ikerketak proposatzen dituen bi ondorio nabarmendu nahi nituzke:<br />
Behar eta planteamendu berrien beharra, ikasleen bilakaera gertutik jarraitu eta hainbat elementu kontuan hartuta (adina, dakarten euskara maila, interesak, helburuak, euskaltegiarekin zerikusia duten aspektuen balorazioa, erabilera aukerak, ekintza osagarrien beharra eta balorazioa...).<br />
Gune geografiko eta euskaltegi desberdinen artean sumatzen diren desberdintasun handiak. Nahiz eta euskalduntzeari buruzko joerak homogeneo samarrak izan, desberdintasun nabarmena sumatzen dira herrialde, hiriburuen artean eta erakunde eta euskaltegien artean ere. Euskaltegiek, beraz, duten ikasleria nolakoa den ezagutu eta ahalik eta egokien erantzun beharko diote ikasle-mota bakoitzak planteatzen dituen esakune eta ahalmenei.<br />
<br />
==Dokumentuetatik harantzago==<br />
<br />
Orain arte agiri eta dokumentu idatzietan aipatutako arrazoiak aurkeztu ditugu. Ez da nire asmoa izan inoren aurrean zerbaiten inposaketa proposatzea edo balizko inposizio baterako oinarriak ezartzea. Ez. Honekin zera nahi izan dut: hurrengo atalean garatuko dudanari nolabaiteko oinarri teorikoa eskaini, borondate eta militantzia hutsean geratu gabe.<br />
<br />
Dokumentu idatzietan aurki genitzakeen baino arrazoi gehiago aipa genitzake euskaltegien ardura hau argudiatzeko:<br />
*Euskal Herriko zenbait lekutan (Nafarroa eta Iparraldean bereziki) eskola ez da tresna nahikoa normalizaziorako.<br />
*Larrun-ek HEAren inguruan antolatutako mahai inguru batean Erramun Osak esandakoa ekarri nahi dut orain gogora: "Ezin dugu ahaztu haurrentzat helduak direla erreferentzia eta helduek finkatzen dituzten hizkuntza erreferentziak txertatzen direla haurrengan. (...) Zenbaitetan pertsona helduen artean eragiteak haurrengan ere eragina du. (...) Helduak euskalduntzean eta alfabetatzean erabilera esparru berriak irabazteko gauza bagara, horrekin erakusten ari gara euskara ikastea ez dela alferrikako ahalegina. (...) Erabilera esparruak irabazi behar dira, modu honetan bakarrik kontzientzia ditzakegu gazteak".<br />
*Honekin lotu beharra dugu EKBk BAT aldizkarian "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa" izeneko artikuluan egiten duen baieztapen hau:<br />
<br />
:''"Gazteak dira, oro har, euskararen ezagutza mailaren eta erabilpenaren arteko desfaserik handiena agertzen dutenak, euskararekiko motibaziorik altuena adieraztearekin batera. Kontraesan honen azalpena ez da lortzen gazteen bizkar errua botaz eta beren jokabidea gezur sozialtzat salatuz. (...) Adin talde horrek gizartean nagusi den egoera (erdararen nagusitasunarena) islatu eta areagotu baizik ez du egiten".''<br />
<br />
Aipatutako mahai inguru horretan ere Sagrario Alemanek esanak dira honako hauek:<br />
<br />
:''"Guk euskaldunak atera nahi ditugu eta, beraz, gure lana ez da izan behar bakarrik hizkuntza egiturak eta horrelakoak irakastea; gurean euskara irakastea beti egon da loturik motibazioa eta erabilerarekin. Datozkigun ikasleak motibazio batekin datozkigu eta ateratzean zaletuak bihurtzen ditugu"''<br />
<br />
Azken argudio hauekin iritzien munduan sartu gara eta jabetzen naiz eztabaidagarriak izan litezkeela, oso, aurreko guztiak ere eztabaidagarriak izan diren bezala. Izan ere, azken batean borondateak eta euskararekiko konpromisoak nolabaiteko pisua izango du planteamendu honetan. Bide honetatik abiatzeko azken erabakia ez da etorriko argudio pisutsu eta ukaezinetatik, nolabaiteko konbentzimendu pertsonaletik baizik.<br />
<br />
Eta beste kontu bat. Hemen, nagusiki, Euskaltegiek zentro eta erakunde gisa izan ditzakeen erantzukizun eta ardurez ari gara. Beste kontu bat izango da (eta ukaezineko garrantzia duena) ardura honi aurre egiteak berarekin dakartzan bestelako kezka eta arazoak, antolaketa eta baldintza laboralen aldetik.<br />
<br />
Tokian tokiko egoeraren arabera (bai euskarak toki horretan bizi duen egoera, zein bertako euskaltegiak dituen aukera eta baliabideen arabera) ikasgu bakoitza hausnarketa bat egitera gonbidatu nahi dut, gai honek zer nolako oihartzuna duen eta izan beharko lukeen argitze aldera.<br />
<br />
==NOLA EKIN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOARI EUSKALTEGIAN==<br />
<br />
Atal honi ekin aurretik berriro gogoratu nahi dut nondik abiatzen naizen eta, bereziki, zein errealitate dudan gogoan.<br />
<br />
Hiru egoera posible ikusten ditut:<br />
<br />
#Euskaltegia Normalizazioaren kontu hau oso argi duten sare nagusi baten barruan dago eta sare honek ere oso argi ditu arlo hau aurrera eramateko klabeak , behar diren bitartekoak e.a. (lehenago aipatu dudan AEK, IKA edo bestelako erakundeak leudeke).<br />
#Euskaltegia kokatuta dagoen herriko instituzio publikoekin harreman ona du eta berauekin elkarlanean normalizazio plangintza itxurosoa diseina dezake.<br />
#Euskaltegiak bere buruaren ardura du eta dituen bitartekoen arabera antolatu behar du bere jardun osoa.<br />
<br />
Nik, nagusiki, azken egoeran dauden euskaltegietan pentsatuz egingo ditut ondorengo hausnarketak (eta, gainera, ingurune soziolinguistiko nagusiki erdaldunean), nahiz eta hasieran esango ditudan kontsiderazio orokorrak denentzat izan daitezkeen baliagarriak.<br />
<br />
===Hasierako ohar batzuk===<br />
<br />
Berriro gogoratu nahi nuke irakaste hutsarekin ere normalizazioan ari garela.<br />
<br />
Bestetik ezinbesteko printzipio nagusi eta saihestezina: ikaslearen/engadik abiatu behar dugula. Eta hau diogunean ikaslea kokatuta dagoen ingurua esan nahi dut; baita ikaslea euskaltegira hurbiltzen denean dituen espektatibak, helburuak, berezko motibazioa ere. Hau da, daukagun egoerarekin jokatu behar dugula, ez nahiko genukeenarekin. Eta lehendabizi datorkigun ikaslearen helburuak ase behar ditugula. Motibazio instrumental jakin bat badu, lehenengo horixe ase beharko dugu.<br />
<br />
HABEren zuzendari orokorrak Euskaldunon Egunkaria-ra (2000ko otsailak 10) egindako adierazpen batzuk ekarri nahi ditut hona:<br />
<br />
"Ikasle bakoitzak bere arrazoiak ditu euskara ikasteko, besteak beste, lana bilatzeko aukerak gehitzea, gizartean hobeto integratzeko bideak eraikitzea, seme-alabei ikas-laguntza eskaintzea, administrazioetako euskara plangintzetan parte hartzea, eta abar. Bestetik, ikaslea euskaltegira joaten denean, euskara ahalik eta azkarren ikasi nahi du. Bai HABEk bai euskaltegiek saiatu behar dugu ikasle bakoitzak nahi duen hori lor dezan kalitatezko irakaskuntza eskainiz. Hori de gure erronka."<br />
<br />
Hauxe da gure etxea, gure proiektua eraiki behar dugun oinarria. Honen gainean gauzatu beharra dugu gure asmoa.<br />
<br />
Eta honekin hurrengo kontsiderazioa: gure jardun pedagogikoa zenbat eta kalitate handiagokoa izan, orduan eta eraginkorragoa izango dela. Baliteke (eta uste dut gehienok izango dugula horren esperientzia) ikasle bat titulu edo agiri jakin baten bila hurbiltzea euskaltegira, edo bestelako beharrizan jakin eta zehatz bat betetzera, eta prozesuan zehar euskaltzaletzea. Horretarako ezinbesteko baldintza da gure lana kalitatezkoa izatea<br />
<br />
===Azken batean, zer lortu beharko genuke normalizazioaren klabe hau izanda?===<br />
Lehenengo eta behin ikasleak/ek euskararen aldeko pertzepzio positiboa izatea.<br />
Identifikatzea, zaletzea: euskara kontsumitu eta euskara erabiltzea.<br />
Erabilera esparru minimoak ziurtatzea.<br />
Azkenean, euskaldun osoak lortzea.<br />
<br />
===Nola? Lanerako printzipio orokorrak===<br />
<br />
"Nola" hau aipatzerakoan motibazioa datorkigu burura (oraingo honetan "motibazioa" zentzu hertsiago batean). Nola zaletu ikasleak?<br />
<br />
Pertsuasioaren bidea. Hau nola lortu? Euskara esperientzia gozagarriekin lotuz. Eta hona ekarri nahi ditut Kafe Antzokia eta Zenbat Gara euskara taldean lanean diharduen Todor Etxaburuk Argia aldizkarian (2000ko martxoak 19) adierazitakoa:<br />
<br />
:''"Euskarak motiba dezake, baina beti ere ikasleari zerbait berezia eskaintzen badio; plus bat, gainerako hizkuntzena ez bezalako kultur-molde original bat (ez hobea, ez txarragoa, desberdina baizik), munduari erantzunak emateko kosmo-ikuskera propio bat, ikasleari zerbait esango diona, ikaslea aberastuko duena. (...) Gainerako hizkuntzetan egin ohi dutenaren fotokopia merke batekin ez goaz inora. (...) Erantzun propioak,originalak behar ditugu (...)."''<br />
<br />
:''"Euskarak motibatu egingo ditu ikasleak baldin eta hizkuntza horren bidez bestelako harreman batzuen lekuko badira, baldin eta euskal guneetan giro ona, osasuntsua ikusten badute, baldin eta euskara eta ludikotasuna, euskara eta bitalismoa lotzen badituzte. Hortaz, euskararen aldeko dei agonikorik ez, mesedez, akabo hileta-jotzeak, biba euskara, biba Pellot eta biba festa!"'' (...)<br />
<br />
:''"Motibazio handiena zer da? Bizitza eta harremanak, eta harreman horietan zer sartzen da? Dena: larru jotzea, lana, juerga, kultura, askatasuna, erantzukizuna"''.<br />
<br />
Hitz hauek, jakina, nondik eginda dauden ez dugu bistatik galdu behar (kultura-proiektu handi bat...). Edonola ere, berriro azpimarratu nahi nuke, guztion esku baitago, arestian esandako zerbait: ikasleak euskaltegira dakartzan beharrak asetzeak eta hauxe kalitatezko irakaskuntzarekin lortzeak duten garrantzi izugarria.<br />
<br />
Beste kontu bat zera da: zeharka egin beharreko edo egin genezakeen lan guztia: lehen aipatutako kalitatezko jarduna, eduki soziokultural egoki eta aukeratuak.<br />
<br />
Eta beste ohar bat. Agian modaz pasatakotzat joko dute askok, beste garai bateko kontuak...; hala ere, esan egingo dut: nire ustez ikasle mota jakin batentzako garrantzi handikoa izan daiteke norberaren, irakaslearen eredua. Modu askotara adieraz genezake zer nolako kultura kontsumitzaileak garen: pertsonaia famatuen adibideak jartzen ditugunean, telebista-saioren bat gomendatzen dugunean, irakur-zaletasunak adierazten ditugunean, erosten dugun egunkaria, euskararekiko eta ikasleen kulturarekiko agertzen dugun jarrera baikor eta errespetagarria...<br />
<br />
"Seriotasunez" landu arlo hau. Honen aurka joango litzateke noizean behineko dedikazioa, "a salto de mata" aritzea... Seriotasun honek zer suposatuko luke?<br />
<br />
#Inguruaren azterketa batetik abiatzea. (SIADECOren ondorioetan lehen nabarmendu dudanez) Euskaltegira datorren, klase jakin batean dagoen ikasleriaren azterketa: adina, zaletasunak, kultura-kontsumoa, inguruak erabilerarako eskaintzen dituen aukerak...<br />
#Arlo iraunkorra: gure kurrikulu eta programazioan txertatua, programatua (ikuspegi globalarekin, maiztasun jakin batekin...), arduradun bat edo batzuekin, beharrezkoa balitz edo horretara dedikatu ahalko balitz, diru-partida jakin bat asignaturik...<br />
#Helburu jakin batzuekin, egiten denari osotasuna emango diotena (motibatu, girotu, praktikatu, kontaktua egin...).<br />
#Elkarlanean, koordinazioan ... ahal den neurrian. Elkarlanerako gune posible batzuk: herriko edo inguruko euskalgintza, erakunde publikoak ... indarrak sakabanatu ordez, metatzeko Honelako esperientzia asko ekar genezake gogora. Nik bat aipatzearren, oraintsu komunikabideetan agertu dena, Lasarte-Orian 1998tik martxan dagoen "Kuadrillategi" izenekoa aipatu nahi dut, bertako AEK, Ttakun kultur elkartea eta Udaleko Euskara Zerbitzuak bultzatua. Lasarte-Orian gazteen artean euskararen erabilera hutsune handia zegoela ikusirik lanean hasi ziren ekintza programa bat martxan jarri zelarik. Ekintza hauen helburua zera da: modu natural batean euskaraz hitz egitea eta elkar ulertzea, gazte euskaldun eta erdaldunez osatutako gazte koadrilen artean.<br />
<br />
===Jardunbide zehatzak===<br />
<br />
Honetan sailkapen hau egitea erabaki dut:<br />
<br />
#Alde batetik ohiko jardun estandarrean (hau da klaseak ematean) txertatu ahal diren proposamenak.<br />
#Bestetik, dedikazio akademikotik kanpo landu beharrekoak<br />
<br />
====Ohiko jardun estandarrarekin lotuak====<br />
<br />
1. Ikasle talde eraginkorrak, berezituak osatzeko ahaleginak egitea... Eskaintza zabaldu, efektu biderkatzailea izan dezaketen ikastaldeei eman lehentasuna. (adibidez, dendariz, kirol-monitorez, gazte-hezitzailez ... osatutako ikastaldeak) Hau ikasturte hasieran burutu beharreko ekintza litzateke eta aurretiaz ondo pentsatu eta erabakitzea ezinbestekoa (argi dago arlo honetarako, kasu askotan, ez dela nahikoa gure asmoa, gure gainetik dagoen beste baten erabakiaren zain. Horrezaz gain, hemen ere elkarlanaren premia nabari-nabaria da euskaltegi bat baino gehiago dagoen herrietan).<br />
<br />
Josune Ariztondok (1999) ideia bera azpimarratzen du:<br />
<br />
:''"Euskaltegiek eta erabilera-planak. Euskaltegiek leku oso esanguratsua dute euskararen normalizazioan, euskararen erabilera bermatzeko hizkuntza-gaitasuna ezinbesteko baldintza delako. Hau guztia dela eta, euskaltegiek, euren planifikazioa egiten dutenean kontuan hartu beharko dute lehenetsi egin behar dituztela hainbat ikasle edo ikasle-talde, gehienbat lehentasunezko esparruetakoak direnak eta hain zuzen ere erabilera-planetan parte hartzen dutenak: dendari, sektore sozio-ekonomikokoak, gurasoak, herri-langileak, irakasleak... Honek guztiak ahalegin berezia eska dezake ikas-moduluak antolatzerakoan, ikasmaterialak prestatzerakoan, egutegi eta ordutegi diseinatzerakoan''<br />
<br />
2. Eduki soziokulturalak. Badakit hurrengo komunikazioak (ikus Pedro Lonbideren lana) honetaz zabalago hitz egingo duela, baina adibide batzuk jarri nahi nituzke hemen:<br />
<br />
*Literatur zaletasuna pizteko "Literatur ibilbideak". Kultur elementu ezberdinak uztartzeko baliabideak dira: hizkuntza, literatura, artea, historia, etnografia ... Ibilbide horiek ongi diseinatuak eta behar duten dokumentu osagarriekin programatuak egon behar dute. (Badira hainbat jardun "aurkikuntza-joko"en tankerakoak, liburutegian edo entziklopedian bilaketak egitekoak ...) Edo-eta literatur tailerrak antolatu<br />
*Ikasle bakoitzaren ekarpenak ere bultzatu egin behar dira. Irakasleak ikasle bakoitzak zer eman dezakeen ezagutu behar du eta taldekideen aurrean azaltzeko aukerak sortu.<br />
*Historiaren gaineko testuak hizkuntzaren alderditik jorratzeak ikasleen adorea eta jakin mina piztu ditzake.<br />
*Publizitatearen lanketa: ikuspuntu soziolinguistikotik sektore jakin batzuei zuzenduriko mezuen erregistro-mota, oraindik bizi-bizirik dauden aurreiritziak edota "euskal produktuek" nortasun-sentimenduekin duten lotura... Ikuspegi linguistiko soiletik ere, trebetasun sortzaile nahiz hartzaileen alderdi guztiak dira jorratzekoak: osagai semantikoak, morfologikoak, ortografikoak, sintaktikoak... Gainera, ikuspegi bikoitzetik, analisiarenetik eta ekoizpenarenetik.<br />
<br />
3. Kultura produkzioa klasera eramatea, klasearen dinamikan txertatzea litzateke, azken batean, hemen proposatzen dena.Baina, kontuz: ondo aukeratu eta erabiliak, kontrako efektua sor ez dezaten.<br />
<br />
Aurreko iradokizun hauek galizieraren irakaskuntzan eta hedapenean lanean ari den Xosé A. Calviñori (1999)zor dizkiot.<br />
<br />
====Klasetik kanpo====<br />
<br />
#Lehenengo eta behin, komunikabideetan eta inguru hurbilean egunero antolatu eta eskaintzen diren ekintza, ospakizun eta kultur saioen berri eman. Hau ilustratzeko gure euskaltegian egiten dugun esperientzia xume baten berri emango dizuet: badugu pasabideetan informazio orokorrerako kortxo handia. Bertan dugu, besteak beste "Gaurko gomendioak" izeneko txoko txiki bat eta berau egunero betetzen saiatzen gara ETBko bizpahiru saio gomendatuz eta inguruan euskaraz antolatzen diren ekitaldien berri eskainiz (hitzaldiak, erakusketa, kontzertu, filmak...).<br />
#Kontsumitzera bultzatu. Honetarako aurrebaldintza egokia litzateke liburu, aldizkari eta disko mailegu zerbitzua antolatzea.<br />
#Euskaltegian bertan klasetik kanpo egoteko gunea sortzea, gure baliabideek aukera hau eskainiz gero (gela txiki bat irakurtzeko, kafea hartzeko ...) Hemen aitortu behar dizuet, nire aspaldiko ametsa dela, gure euskaltegian gauzatzekoa, baina orain arte beteezina. Jabetzen naiz honelako ekimenak martxan jartzeak zer suposatzen duen: kudeaketa egokia, ardurak banatzea, e.a.<br />
#Barnetegiak, txangoak...<br />
#Pertsonaia ezagunak (artistak, ipuin kontalariak, kirolariak...). Arlo honetan ere, beste askotan bezala, ezinbestekotzat jotzen dut elkarlana. Arlo honetan antolatzen dena, gehienbat euskaltegiaren ikuspegitik baino harantzago egin beharko litzateke, gutxienez inguruan euskara ikaste prozesuan dauden guztiei begira eta horretan ari diren guztiekin elkarlanean. Bakoitza bere aldetik aritzea, baliabide asko kontsumitzeaz gain, kalterako izan baitaiteke.<br />
#Gidatutako bisitaldi historikoak: Ikastaroaren osagarri gisa, onuragarriak dira bertako historia, artea, ohitura eta tradizioak ezagutzeko, eta, halaber, kulturaren osagaiez eta nortasun-kontzeptuari batasuna ematen dioten alderdiez jabetzeko.<br />
<br />
<br />
<br />
==BUKATZEKO==<br />
<br />
Nire jardun honetatik bizpahiru gauza azpimarratu nahi nituzke:<br />
<br />
#Orain arte egindako lana aintzat hartu eta baloratu beharrekoa da.<br />
#Hortik hasita, eta gaur egungo egoera soziolinguistikoa ikusirik, ezinbestekotzat jotzen dudala normalizazio arlo honi ekitea, beti ere argi izanik, gure lana ikaslearen beharren betetzetik harantzago doala.<br />
#Arlo honi ekiteko nik hiru elementu hauek lehenetsi nahi ditut:<br />
<br />
:*Ikasleen beharretatik abiatu eta eguneroko lanaren kalitatea zaindu beharra.<br />
:*Normalizazio lan honi seriotasunez ekitea, seriotasun hori azalpenean planteatu dudan bezala (programazio baten barruan, dedikazio finko eta iraunkorra ...)<br />
:*Elkarlana. Tokian tokiko indarrak bildu, metatu eta koordinatu.<br />
<br />
<br />
4. Azkenik, ezin ahaztu eta saihestu arlo hau guk nahiko genukeen bezain ongi aurrera eramateko faktore garrantzitsu bat: honek behar dituen giza baliabideak eta honekin lotuta, langileon lan baldintzak e.a. Honi aurre egiteko formula magikorik ez dago: ahal den guztia negoziatu (eta honetarako planteamendu serioak aurkeztu) eta lortzen dena lortzen dela, ahalik eta etekinik handiena atera.<br />
<br />
==OINARRIZKO BIBLIOGRAFIA==<br />
<br />
<br />
ARIZTONDO, J. (1999): "Helduen euskalduntze alfabetatzea eta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia". HIZPIDE. Monografiak 3, 5-12<br />
<br />
<br />
ASKOREN ARTEAN: Euskararen Unibertsoa. Jardunaldiak. Donostia, 1998<br />
<br />
<br />
ASKOREN ARTEAN (2000): Mahaingurua: Euskalduntze-Alfabetatzea. LARRUN 32.<br />
<br />
<br />
CALVIÑO, X. A. (1999): "Helduei galiziera irakasteko curriculumaren berrikuntza: paradigmak eta irakasleen formazioa eta materialak" HIZPIDE. Monografiak 3, 119-135<br />
<br />
<br />
EKB (1990): "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa". BAT Soziolinguistika Aldizkaria 7-8, 159-175<br />
<br />
<br />
EUSKO JAURLARITZA: Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia<br />
<br />
<br />
HABE: Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua. Donostia, 1999</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Hizkuntz_normalizazioa_euskaltegian&diff=3737Hizkuntz normalizazioa euskaltegian2007-11-14T15:50:14Z<p>83.213.50.155: /* Ohiko jardun estandarrarekin lotuak */</p>
<hr />
<div>==ABIAPUNTUA==<br />
<br />
Ezertan hasi aurretik, zein errealitatetatik hitz egiten dudan argitu nahi nuke. Santurtziko Udal Euskaltegiko irakaslea naiz eta 13 urte daramat bertan.<br />
Ingurua, imajina dezakezuenez, ia erabat erdalduna. Euskaltegia "irla euskalduna", inguruko itsaso gaztelaniadunaren erdian.<br />
Normalizazio kontu hau (definitu aurretik, deskriba dezagun ohiko ikastorduetatik kanpo egiten diren ekintza osagarriak, ikasgelatik kanpokoak) aspalditik hartu izan da kontuan, premiazkotzat edo hartu izan da, baina ez du izan tratamendu jarraitua, berezitua... eta beste faktore batzuen menpe egon da (irakasleon lan-baldintzak, beste zereginek uzten zuten neurrian...)<br />
<br />
Hain zuzen ere errealitate honek bultzatu nau gai honi ekitera, gai honetan sakontzera. Beraz, aurretiaz esan behar dizuet, ez duzuela aurkituko praktikatik sortutako esperientzia ederren kontakizunik. Esperientziaren beraren urritasunak animatu nau orain kontatu dizkizuedan gogoeta hauek egitera. Esan genezake, beraz, gai honetan aditua baino gai honek kezkatua naizela.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZER DEN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Kontzeptu hau argitze aldera, hainbat iturritara jo dut. Hala ere, ez da orain nire asmoa berau goitik behera jorratzea, gero baliagarriak izango zaizkigun zenbait elementu ateratzea baizik.<br />
<br />
===Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Berton agertzen da "normalizazioa" hitza, nahiz eta ez definitu. Zuzenean esaten da Plana hizkuntzaren normalizazioa eskuratzen jarraitzeko plan estrategikoa dela eta arazo nagusiez, honi begirako helburuez, egitarau eta ebaluazio-irizpideez mintzo da.<br />
<br />
HPSren zuzendari zeneko elkarrizketa batean, honelaxe laburbiltzen du Josune Ariztondok :<br />
<br />
"Euskalerrian euskararen berreskurapen osoa lortzeko maila pertsonalean, sozialean eta ofizialean euskararen aldeko urratsak areagotzea", hauxe litzateke Biziberritzearen helburu nagusia. Eta honek 3 helburu estrategiko ditu:<br />
<br />
#Lehenik euskararen ondorengoetaratzea aurreikusten du. Hots, euskararen transmisioa.<br />
#Bigarrenak zera dio: "belaunaldi berrietako euskaldunentzat euskara heldu-aroko eremu berezi eta garrantzizkoetarako atsegin eta gaztelania bezain baliozko egitean datza, beste erabilera-eremu garrantzizkoetara zabalduz (lan-mundua, aisia, kirola ...)<br />
#Hirugarrena euskararen elikadurarekin dago lotuta: hizkuntza eroso eta erraz hitz egiteko liburu irrati, aldizkari, egunkari, telebista...<br />
<br />
===Euskararen Unibertsoa===<br />
<br />
Izen honen inguruan antolatu ziren jardunaldietan, bai berauek prestatu aurretik, bai berauen garapenean, bai berauen emaitza izango zen KONTSEILUAren garapenean, garrantzi handia eman zitzaion gogoetari, hausnarketari. Eta gogoeta honen baitan beste termino bat erabiltzen da: "garapen oso eta eutsigarria". Berau definitzeko honelako parafrasia egiten da:<br />
<br />
*Euskal hizkuntza komunitatean: komunitatearen bizitza euskaraz egitea garatu behar da norabide guztietan.<br />
*Euskaldun pertsona: euskararen jakintza eta erabilera gradu desberdinetako euskaldunez osatua dagoenez gure komunitatea, euskaldun gehienen euskarazko gaitasuna "goren gradura" da garapen osoaren zantzua.<br />
*Euskara: hizkuntza ere garapen osoa behar du lortu euskal komunitateak gaur eta biharko erronken aurrean hizkuntza baliabide eta tresna egokiak izan ditzan.<br />
*Euskararen aldekotasuna: euskararen aldeko zaletasuna eta motibazioa iraunkorki garatu behar da<br />
<br />
"Garapen eutsigarria" definitzerakoan, besteak beste, protagonista berrien beharra aipatzen da, euskaldun pertsona: "ez da deus egiten pertsonak euskara ikasi arren, gero eskuratutako gaitasun hori galtzen badu". Horretarako estrategia berriak behar dira.<br />
<br />
Ildo beretik Bai Euskarari Akordioan ere aipatzen da kontu hau, gauzatu gabeko errealitatea bailitzan: egoera eznormaldutik abiatu eta arlo eta esparru guztietako euskararen normalkuntza osora iritsi. Hitz batean esateko, eta Bai Euskarari Akordioaren Plan Estrategikoaren Misioa definitzeko hitz berak erabiliz: "Euskarak garapen osoa lor dezan, bere normalizazioa behin-betiko bideratu".<br />
<br />
Noren edo zeren normalizazioa, beraz? Argi dago euskararena, hizkuntza den aldetik. Baina euskara, beste edozein hizkuntza bezala, ez da berez bizi, izpiritu hutsa bailitzan. Bere bizitza erabileran, produkzioan gauzatzen da. Eta horretan sartzen dira hiztunak, gizabanakoak, subjektu indibidualak. Beraz, "normalizazioa" hitzarekin, eta gure jardunari begira, zera esan nahi dugu:<br />
*Gure eskuetatik igarotzen den hiztungai hori euskal hiztun bihurtzea: hau da, euskaraz komunikatzeko gaitasunarekin eta euskaraz komunikatzeko joera argiarekin.<br />
*Hiztunak irabazteaz gain, hiztunok aritzen diren esparru sozialak ere, aldi berean, euskararentzat irabaztea.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZERGATIK EUSKALTEGIAN NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Agian baten bat harritu egingo da euskaltegiaren zereginen barruan kokatzen dugulako normalizazioarena. Jarraian berau justifikatzen edo arrazoitzen saiatuko naiz.<br />
<br />
Ezer baino lehen aitortu behar dugu euskara irakaste hutsa normalizazioaren atal bat dugula, ezinbesteko atala esango genuke, ezinbestekoa baita gure hizkuntzaren normalizaziorako gutxienez euskara bera ezagutu eta menperatzea.<br />
<br />
Beraz, hizkuntza irakastea normalizaziorako ezinbesteko baldintza da. Baina nahikoa ote da? Hementxe bukatzen ote da gure lana? (eta gure diodanean, zentroez, euskaltegiez ... ari naiz) Muga gintezke lan honetara?<br />
<br />
Hau erantzuteko errepara diezaiogun berriro zenbait dokumentutan esaten denari.<br />
<br />
===Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Plan hau HEAri buruz ari delarik, lehendabizi lorpenei erreparatzen die:<br />
*Hegoaldeko gazteetan gero eta gutxiago dira euskaraz irakurtzeko edo idazteko zailtasuna duten euskaldunak. Euskararen berreskurapenean, ikastolekin batera, HEA izan da ekinbiderik eta mugimendurik garrantzitsuena.<br />
*Eskaera handia dago gizartean. Euskaltegiekiko oniritzia ere nahik zabala dela esan daiteke.<br />
*Etengabeko berrikuntza eta hobekuntzan dihardu.<br />
*Azkenik homologazioa eta sinatutako akordioak ere aipatzen ditu.<br />
<br />
Baina gabezietara joaz, honako hauek nabaritzen ditu:<br />
*Emaitzak ez dira onak: hasten diren askok ez dute ikasturtea (are gutxiago ikas-prozesua) amaitzen.<br />
*Harreman urria dute beste euskaltegiekin eta hizkuntzak irakasten dituzten akademiekin.<br />
*Beste gabezia bat dirulaguntzen banaketarekin eta laguntza ofizialekiko menpekotasunarekin lotzen du.<br />
*Azkenik, euskararen ideologizazioa aipatzen du.<br />
<br />
Eta aurrera begira, honako erronka hauek planteatzen ditu:<br />
*HEAko ekintzabideak erabileraren ingurukoarekin uztartu.<br />
*Arreta berezia jarri euskararen bizitasun soziolinguistikoa indartzeko ezinbestekoak diren gune geografikoetan, giza taldeetan eta gizarte eremuetan.<br />
*Horretarako efektu biderkatzailea izan dezaketen giza taldeak identifikatu behar dira, helburu zehatzei erantzuteko ikastaroak antolatu e.a.<br />
<br />
===HEOK===<br />
<br />
Helduen Oinarrizko Kurrikuluak badu "Hizkuntza" eta "Alderdi Psikopedagogikoarekin" batera "Alderdi Soziokulturala" izeneko atala. Eta, beronen barruan, Alderdi Soziologikoa eta Alderdi Kulturala.<br />
<br />
'''Alderdi Soziologikoa'''<br />
<br />
Hemen ere hiru atal edo arlo bereizten ditu: normalizazio soziala, linguistikoa eta motibazioa.<br />
<br />
a) Normalizazio soziala<br />
<br />
Normalizazio sozialari dagokionez, zera aipatzen du: euskararen egoera soziolinguistikoak baduela eraginik eta ondoriorik euskararen irakaskuntzan eta kurrikulugintzan. Eta egoera hau deskribatzeko laurden batek baino ez duela ezagutzen aipatzen da, nahiz eta orain arte hartutako neurriak onuragarriak izan diren EAEn.<br />
<br />
Egoera honi aurre egiteko "euskaldun osoak" lortu beharra azpimarratzen du, hauxe izanik HEAren azken helburua.<br />
<br />
Ildo beretik aipatzen da euskaltegiaren zeregina garrantzitsua dela euskararen berreskurapenean.<br />
<br />
Euskaltegitik kanpoko eguneroko jardunean osatu behar du ikasleak euskaltegiko lana. Giro erdaldunetan aukera hori oso murritza denez, euskaltegiaren esku gelditzen da egoera normal batean nolabait gizarteari edo inguruari dagokion zeregina. Horrela, ahalegin berezia egin beharko dute irakasleek eta euskaltegiak inguruak ikasleari eskaintzen ez diona eskaintzen: euskara ikasteko eta erabiltzeko aukera.<br />
<br />
b) Normalizazio linguistikoa<br />
<br />
Normalizazio linguistikoari dagokionez, kurrikuluak irakaskuntzan ahozko erregistro bereziak lantzeak eta euskara-ikasleen hizkera artifiziala leuntzeak eta girotzeak duten garrantzia azpimarratzen du. Honen inguruan, bi esparru aipatzen dira:<br />
*Hizkuntzaren irakaskuntzaren inguruko hausnarketa, euskaratik bertatik egin beharrekoa, beste hizkuntzetakoa ere gogoan izanik, noski.<br />
*Euskarak berezkoak dituen esparruak ekartzen dira gogora (etxea, kalea, lagunartea ...) eta berauek aintzat hartzea.<br />
<br />
c) Normalizazio eta motibazioa<br />
<br />
Arlo honetan esaten dena, egia esan, urruti samar geratzen zaigu, azken batean gizarte osoari baitagokio. Kurrikuluan planteatzen den bezala, motibazioa hizkuntza batek gizarte mailan eskuratzen duen prestigioarekin lotzen da. Dena den, motibazioak hau baino inplikazio handiagoak ditu, nire ustez, hirugarren atalean ikusiko ditugunak, hain zuzen ere.<br />
<br />
Azkenik, Hizkuntza atalaren deskribapenean, berau definitzeko erabiltzen diren zenbait kontzeptuk argi islatzen dute bi arloren arteko erlazioa:<br />
*Ezagutzatik erabilerara<br />
*Zuzentasunetik egokitasunera<br />
*Gaitasun linguistikotik gaitasun komunikatibora<br />
<br />
==Errealitatean bertan oinarritua.==<br />
<br />
Errealitateak berak zer dioen hobeto ikusteko SIADECOk 1996ko ekainean buruturiko "Helduen Euskalduntzea: Eskaintza eta Eskariaren egoera eta Etorkizunaren aurreikuspenak" izeneko ikerlanera jo dugu eta bertan eskaintzen diren hainbat daturen entresaka bat egin.<br />
Oro har panorama nahiko baikorra aurkezten du: euskararekiko jarrera positiboa, euskaltegien irudi eta onarpen maila nahiko ona; ezagutza mailan potentzial ona ulermen mailan (gehiago dira nekez ulertzen dutenak ezer ulertzen ez dutenak baino), ez horrenbeste, ordea, ahozko adierazpenaren mailan. 27 urtekoa da matrikulatuen arteko bataz besteko adina eta denbora falta ez matrikulatzearen edo prozesu uztearen arrazoi nagusia, beste batzuen artean. Motibazioak direla eta, handiagoa da motibazio afektibo ideologikoen pisua, motibazio pragmatikoena baino, tartean geratzen delarik motibazio komunikatzailea.<br />
Euskaltegien zenbait arlo zehatz baloratzerakoan, baloraziorik baxuena bai kultur edukien lanketak eta ekintza osagarrien arloak jasotzen dute. Ikerketa egin dutenek berek hiru hipotesi zabaltzen dute honen inguruan: edo jendeak aspektu hauek gehiago lantzea eskatzen du, edo ez dago konforme gaur eguneko lanketarekin, edo ez die garrantzi handirik eskaintzen.<br />
Datuek argi erakusten dute gutxiago izan direla euskaltegietan lortutako mailari eutsi diotenak edo berau hobetu dutenak, galdu dutenak baino. Euskara maila apaldu edo galtzeko arrazoi nagusia ikasleen inguru erdalduna aipatzen da, alde handiarekin gainera (%55); euskara mailari eusteko edo berau hobetzeko erabili dituzten bideen artean lagunena eta familia barruko komunikazioa izan dira bide nagusiak.<br />
Euskaltegietako ikastaroen bidez zer lortu nahi zuten galdetu denean, gehiengo handi batek ondo hitz egitea zela beren helburu nagusia esan zuten (% 63,7). Ondoren, eta oso urruti, datoz bestelako helburuak: ondo ulertu(% 9,6), gramatika ezagutzak (% 3,5), EGA (% 6,9), oinarrizko ezagutza (% 7,2)... Baina ondoren helburuok bete zituzten ala ez galdetu zitzaienean aspektu kezkagarri bat azalarazi zuten: "euskaltegietatik pasa diren 20-39 bitarteko erdaldunen artean gehiengoak (% 67) ez du lortu irakaskuntza prozesu honen bidez lortu nahi zuen maila.<br />
Tartean prozesuaren etetea ere gertatu da kasu askotan. Etetearen arrazoi nagusia denbora falta izan da (%47,4) edo lana (%9,9). %1,9k bakarrik adierazi zuen nahi zuen maila jaso ondoren utzi zuela prozesua.<br />
Kultura kontsumo mailari dagokionez, beste hizkuntzetan gertatzen den bezala, baxu samarra da kultura idatziarena eta altuagoa ikus-entzunezkoena, nahiz eta ikerketak adierazi zenbat eta gazteagoak izan, orduan eta handiagoa dela euskarazko kultur produktuen kontsumoa.<br />
<br />
Ikerketak proposatzen dituen bi ondorio nabarmendu nahi nituzke:<br />
Behar eta planteamendu berrien beharra, ikasleen bilakaera gertutik jarraitu eta hainbat elementu kontuan hartuta (adina, dakarten euskara maila, interesak, helburuak, euskaltegiarekin zerikusia duten aspektuen balorazioa, erabilera aukerak, ekintza osagarrien beharra eta balorazioa...).<br />
Gune geografiko eta euskaltegi desberdinen artean sumatzen diren desberdintasun handiak. Nahiz eta euskalduntzeari buruzko joerak homogeneo samarrak izan, desberdintasun nabarmena sumatzen dira herrialde, hiriburuen artean eta erakunde eta euskaltegien artean ere. Euskaltegiek, beraz, duten ikasleria nolakoa den ezagutu eta ahalik eta egokien erantzun beharko diote ikasle-mota bakoitzak planteatzen dituen esakune eta ahalmenei.<br />
<br />
==Dokumentuetatik harantzago==<br />
<br />
Orain arte agiri eta dokumentu idatzietan aipatutako arrazoiak aurkeztu ditugu. Ez da nire asmoa izan inoren aurrean zerbaiten inposaketa proposatzea edo balizko inposizio baterako oinarriak ezartzea. Ez. Honekin zera nahi izan dut: hurrengo atalean garatuko dudanari nolabaiteko oinarri teorikoa eskaini, borondate eta militantzia hutsean geratu gabe.<br />
<br />
Dokumentu idatzietan aurki genitzakeen baino arrazoi gehiago aipa genitzake euskaltegien ardura hau argudiatzeko:<br />
*Euskal Herriko zenbait lekutan (Nafarroa eta Iparraldean bereziki) eskola ez da tresna nahikoa normalizaziorako.<br />
*Larrun-ek HEAren inguruan antolatutako mahai inguru batean Erramun Osak esandakoa ekarri nahi dut orain gogora: "Ezin dugu ahaztu haurrentzat helduak direla erreferentzia eta helduek finkatzen dituzten hizkuntza erreferentziak txertatzen direla haurrengan. (...) Zenbaitetan pertsona helduen artean eragiteak haurrengan ere eragina du. (...) Helduak euskalduntzean eta alfabetatzean erabilera esparru berriak irabazteko gauza bagara, horrekin erakusten ari gara euskara ikastea ez dela alferrikako ahalegina. (...) Erabilera esparruak irabazi behar dira, modu honetan bakarrik kontzientzia ditzakegu gazteak".<br />
*Honekin lotu beharra dugu EKBk BAT aldizkarian "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa" izeneko artikuluan egiten duen baieztapen hau:<br />
<br />
:''"Gazteak dira, oro har, euskararen ezagutza mailaren eta erabilpenaren arteko desfaserik handiena agertzen dutenak, euskararekiko motibaziorik altuena adieraztearekin batera. Kontraesan honen azalpena ez da lortzen gazteen bizkar errua botaz eta beren jokabidea gezur sozialtzat salatuz. (...) Adin talde horrek gizartean nagusi den egoera (erdararen nagusitasunarena) islatu eta areagotu baizik ez du egiten".''<br />
<br />
Aipatutako mahai inguru horretan ere Sagrario Alemanek esanak dira honako hauek:<br />
<br />
:''"Guk euskaldunak atera nahi ditugu eta, beraz, gure lana ez da izan behar bakarrik hizkuntza egiturak eta horrelakoak irakastea; gurean euskara irakastea beti egon da loturik motibazioa eta erabilerarekin. Datozkigun ikasleak motibazio batekin datozkigu eta ateratzean zaletuak bihurtzen ditugu"''<br />
<br />
Azken argudio hauekin iritzien munduan sartu gara eta jabetzen naiz eztabaidagarriak izan litezkeela, oso, aurreko guztiak ere eztabaidagarriak izan diren bezala. Izan ere, azken batean borondateak eta euskararekiko konpromisoak nolabaiteko pisua izango du planteamendu honetan. Bide honetatik abiatzeko azken erabakia ez da etorriko argudio pisutsu eta ukaezinetatik, nolabaiteko konbentzimendu pertsonaletik baizik.<br />
<br />
Eta beste kontu bat. Hemen, nagusiki, Euskaltegiek zentro eta erakunde gisa izan ditzakeen erantzukizun eta ardurez ari gara. Beste kontu bat izango da (eta ukaezineko garrantzia duena) ardura honi aurre egiteak berarekin dakartzan bestelako kezka eta arazoak, antolaketa eta baldintza laboralen aldetik.<br />
<br />
Tokian tokiko egoeraren arabera (bai euskarak toki horretan bizi duen egoera, zein bertako euskaltegiak dituen aukera eta baliabideen arabera) ikasgu bakoitza hausnarketa bat egitera gonbidatu nahi dut, gai honek zer nolako oihartzuna duen eta izan beharko lukeen argitze aldera.<br />
<br />
==NOLA EKIN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOARI EUSKALTEGIAN==<br />
<br />
Atal honi ekin aurretik berriro gogoratu nahi dut nondik abiatzen naizen eta, bereziki, zein errealitate dudan gogoan.<br />
<br />
Hiru egoera posible ikusten ditut:<br />
<br />
#Euskaltegia Normalizazioaren kontu hau oso argi duten sare nagusi baten barruan dago eta sare honek ere oso argi ditu arlo hau aurrera eramateko klabeak , behar diren bitartekoak e.a. (lehenago aipatu dudan AEK, IKA edo bestelako erakundeak leudeke).<br />
#Euskaltegia kokatuta dagoen herriko instituzio publikoekin harreman ona du eta berauekin elkarlanean normalizazio plangintza itxurosoa diseina dezake.<br />
#Euskaltegiak bere buruaren ardura du eta dituen bitartekoen arabera antolatu behar du bere jardun osoa.<br />
<br />
Nik, nagusiki, azken egoeran dauden euskaltegietan pentsatuz egingo ditut ondorengo hausnarketak (eta, gainera, ingurune soziolinguistiko nagusiki erdaldunean), nahiz eta hasieran esango ditudan kontsiderazio orokorrak denentzat izan daitezkeen baliagarriak.<br />
<br />
===Hasierako ohar batzuk===<br />
<br />
Berriro gogoratu nahi nuke irakaste hutsarekin ere normalizazioan ari garela.<br />
<br />
Bestetik ezinbesteko printzipio nagusi eta saihestezina: ikaslearen/engadik abiatu behar dugula. Eta hau diogunean ikaslea kokatuta dagoen ingurua esan nahi dut; baita ikaslea euskaltegira hurbiltzen denean dituen espektatibak, helburuak, berezko motibazioa ere. Hau da, daukagun egoerarekin jokatu behar dugula, ez nahiko genukeenarekin. Eta lehendabizi datorkigun ikaslearen helburuak ase behar ditugula. Motibazio instrumental jakin bat badu, lehenengo horixe ase beharko dugu.<br />
<br />
HABEren zuzendari orokorrak Euskaldunon Egunkaria-ra (2000ko otsailak 10) egindako adierazpen batzuk ekarri nahi ditut hona:<br />
<br />
"Ikasle bakoitzak bere arrazoiak ditu euskara ikasteko, besteak beste, lana bilatzeko aukerak gehitzea, gizartean hobeto integratzeko bideak eraikitzea, seme-alabei ikas-laguntza eskaintzea, administrazioetako euskara plangintzetan parte hartzea, eta abar. Bestetik, ikaslea euskaltegira joaten denean, euskara ahalik eta azkarren ikasi nahi du. Bai HABEk bai euskaltegiek saiatu behar dugu ikasle bakoitzak nahi duen hori lor dezan kalitatezko irakaskuntza eskainiz. Hori de gure erronka."<br />
<br />
Hauxe da gure etxea, gure proiektua eraiki behar dugun oinarria. Honen gainean gauzatu beharra dugu gure asmoa.<br />
<br />
Eta honekin hurrengo kontsiderazioa: gure jardun pedagogikoa zenbat eta kalitate handiagokoa izan, orduan eta eraginkorragoa izango dela. Baliteke (eta uste dut gehienok izango dugula horren esperientzia) ikasle bat titulu edo agiri jakin baten bila hurbiltzea euskaltegira, edo bestelako beharrizan jakin eta zehatz bat betetzera, eta prozesuan zehar euskaltzaletzea. Horretarako ezinbesteko baldintza da gure lana kalitatezkoa izatea<br />
<br />
===Azken batean, zer lortu beharko genuke normalizazioaren klabe hau izanda?===<br />
Lehenengo eta behin ikasleak/ek euskararen aldeko pertzepzio positiboa izatea.<br />
Identifikatzea, zaletzea: euskara kontsumitu eta euskara erabiltzea.<br />
Erabilera esparru minimoak ziurtatzea.<br />
Azkenean, euskaldun osoak lortzea.<br />
<br />
===Nola? Lanerako printzipio orokorrak===<br />
<br />
"Nola" hau aipatzerakoan motibazioa datorkigu burura (oraingo honetan "motibazioa" zentzu hertsiago batean). Nola zaletu ikasleak?<br />
<br />
Pertsuasioaren bidea. Hau nola lortu? Euskara esperientzia gozagarriekin lotuz. Eta hona ekarri nahi ditut Kafe Antzokia eta Zenbat Gara euskara taldean lanean diharduen Todor Etxaburuk Argia aldizkarian (2000ko martxoak 19) adierazitakoa:<br />
<br />
:''"Euskarak motiba dezake, baina beti ere ikasleari zerbait berezia eskaintzen badio; plus bat, gainerako hizkuntzena ez bezalako kultur-molde original bat (ez hobea, ez txarragoa, desberdina baizik), munduari erantzunak emateko kosmo-ikuskera propio bat, ikasleari zerbait esango diona, ikaslea aberastuko duena. (...) Gainerako hizkuntzetan egin ohi dutenaren fotokopia merke batekin ez goaz inora. (...) Erantzun propioak,originalak behar ditugu (...)."''<br />
<br />
:''"Euskarak motibatu egingo ditu ikasleak baldin eta hizkuntza horren bidez bestelako harreman batzuen lekuko badira, baldin eta euskal guneetan giro ona, osasuntsua ikusten badute, baldin eta euskara eta ludikotasuna, euskara eta bitalismoa lotzen badituzte. Hortaz, euskararen aldeko dei agonikorik ez, mesedez, akabo hileta-jotzeak, biba euskara, biba Pellot eta biba festa!"'' (...)<br />
<br />
:''"Motibazio handiena zer da? Bizitza eta harremanak, eta harreman horietan zer sartzen da? Dena: larru jotzea, lana, juerga, kultura, askatasuna, erantzukizuna"''.<br />
<br />
Hitz hauek, jakina, nondik eginda dauden ez dugu bistatik galdu behar (kultura-proiektu handi bat...). Edonola ere, berriro azpimarratu nahi nuke, guztion esku baitago, arestian esandako zerbait: ikasleak euskaltegira dakartzan beharrak asetzeak eta hauxe kalitatezko irakaskuntzarekin lortzeak duten garrantzi izugarria.<br />
<br />
Beste kontu bat zera da: zeharka egin beharreko edo egin genezakeen lan guztia: lehen aipatutako kalitatezko jarduna, eduki soziokultural egoki eta aukeratuak.<br />
<br />
Eta beste ohar bat. Agian modaz pasatakotzat joko dute askok, beste garai bateko kontuak...; hala ere, esan egingo dut: nire ustez ikasle mota jakin batentzako garrantzi handikoa izan daiteke norberaren, irakaslearen eredua. Modu askotara adieraz genezake zer nolako kultura kontsumitzaileak garen: pertsonaia famatuen adibideak jartzen ditugunean, telebista-saioren bat gomendatzen dugunean, irakur-zaletasunak adierazten ditugunean, erosten dugun egunkaria, euskararekiko eta ikasleen kulturarekiko agertzen dugun jarrera baikor eta errespetagarria...<br />
<br />
"Seriotasunez" landu arlo hau. Honen aurka joango litzateke noizean behineko dedikazioa, "a salto de mata" aritzea... Seriotasun honek zer suposatuko luke?<br />
<br />
#Inguruaren azterketa batetik abiatzea. (SIADECOren ondorioetan lehen nabarmendu dudanez) Euskaltegira datorren, klase jakin batean dagoen ikasleriaren azterketa: adina, zaletasunak, kultura-kontsumoa, inguruak erabilerarako eskaintzen dituen aukerak...<br />
#Arlo iraunkorra: gure kurrikulu eta programazioan txertatua, programatua (ikuspegi globalarekin, maiztasun jakin batekin...), arduradun bat edo batzuekin, beharrezkoa balitz edo horretara dedikatu ahalko balitz, diru-partida jakin bat asignaturik...<br />
#Helburu jakin batzuekin, egiten denari osotasuna emango diotena (motibatu, girotu, praktikatu, kontaktua egin...).<br />
#Elkarlanean, koordinazioan ... ahal den neurrian. Elkarlanerako gune posible batzuk: herriko edo inguruko euskalgintza, erakunde publikoak ... indarrak sakabanatu ordez, metatzeko Honelako esperientzia asko ekar genezake gogora. Nik bat aipatzearren, oraintsu komunikabideetan agertu dena, Lasarte-Orian 1998tik martxan dagoen "Kuadrillategi" izenekoa aipatu nahi dut, bertako AEK, Ttakun kultur elkartea eta Udaleko Euskara Zerbitzuak bultzatua. Lasarte-Orian gazteen artean euskararen erabilera hutsune handia zegoela ikusirik lanean hasi ziren ekintza programa bat martxan jarri zelarik. Ekintza hauen helburua zera da: modu natural batean euskaraz hitz egitea eta elkar ulertzea, gazte euskaldun eta erdaldunez osatutako gazte koadrilen artean.<br />
<br />
===Jardunbide zehatzak===<br />
<br />
Honetan sailkapen hau egitea erabaki dut:<br />
<br />
#Alde batetik ohiko jardun estandarrean (hau da klaseak ematean) txertatu ahal diren proposamenak.<br />
#Bestetik, dedikazio akademikotik kanpo landu beharrekoak<br />
<br />
====Ohiko jardun estandarrarekin lotuak====<br />
<br />
1. Ikasle talde eraginkorrak, berezituak osatzeko ahaleginak egitea... Eskaintza zabaldu, efektu biderkatzailea izan dezaketen ikastaldeei eman lehentasuna. (adibidez, dendariz, kirol-monitorez, gazte-hezitzailez ... osatutako ikastaldeak) Hau ikasturte hasieran burutu beharreko ekintza litzateke eta aurretiaz ondo pentsatu eta erabakitzea ezinbestekoa (argi dago arlo honetarako, kasu askotan, ez dela nahikoa gure asmoa, gure gainetik dagoen beste baten erabakiaren zain. Horrezaz gain, hemen ere elkarlanaren premia nabari-nabaria da euskaltegi bat baino gehiago dagoen herrietan).<br />
<br />
Josune Ariztondok (1999) ideia bera azpimarratzen du:<br />
<br />
:''"Euskaltegiek eta erabilera-planak. Euskaltegiek leku oso esanguratsua dute euskararen normalizazioan, euskararen erabilera bermatzeko hizkuntza-gaitasuna ezinbesteko baldintza delako. Hau guztia dela eta, euskaltegiek, euren planifikazioa egiten dutenean kontuan hartu beharko dute lehenetsi egin behar dituztela hainbat ikasle edo ikasle-talde, gehienbat lehentasunezko esparruetakoak direnak eta hain zuzen ere erabilera-planetan parte hartzen dutenak: dendari, sektore sozio-ekonomikokoak, gurasoak, herri-langileak, irakasleak... Honek guztiak ahalegin berezia eska dezake ikas-moduluak antolatzerakoan, ikasmaterialak prestatzerakoan, egutegi eta ordutegi diseinatzerakoan''<br />
<br />
2. Eduki soziokulturalak. Badakit hurrengo komunikazioak (ikus Pedro Lonbideren lana) honetaz zabalago hitz egingo duela, baina adibide batzuk jarri nahi nituzke hemen:<br />
<br />
*Literatur zaletasuna pizteko "Literatur ibilbideak". Kultur elementu ezberdinak uztartzeko baliabideak dira: hizkuntza, literatura, artea, historia, etnografia ... Ibilbide horiek ongi diseinatuak eta behar duten dokumentu osagarriekin programatuak egon behar dute. (Badira hainbat jardun "aurkikuntza-joko"en tankerakoak, liburutegian edo entziklopedian bilaketak egitekoak ...) Edo-eta literatur tailerrak antolatu<br />
*Ikasle bakoitzaren ekarpenak ere bultzatu egin behar dira. Irakasleak ikasle bakoitzak zer eman dezakeen ezagutu behar du eta taldekideen aurrean azaltzeko aukerak sortu.<br />
*Historiaren gaineko testuak hizkuntzaren alderditik jorratzeak ikasleen adorea eta jakin mina piztu ditzake.<br />
*Publizitatearen lanketa: ikuspuntu soziolinguistikotik sektore jakin batzuei zuzenduriko mezuen erregistro-mota, oraindik bizi-bizirik dauden aurreiritziak edota "euskal produktuek" nortasun-sentimenduekin duten lotura... Ikuspegi linguistiko soiletik ere, trebetasun sortzaile nahiz hartzaileen alderdi guztiak dira jorratzekoak: osagai semantikoak, morfologikoak, ortografikoak, sintaktikoak... Gainera, ikuspegi bikoitzetik, analisiarenetik eta ekoizpenarenetik.<br />
<br />
3. Kultura produkzioa klasera eramatea, klasearen dinamikan txertatzea litzateke, azken batean, hemen proposatzen dena.Baina, kontuz: ondo aukeratu eta erabiliak, kontrako efektua sor ez dezaten.<br />
<br />
Aurreko iradokizun hauek galizieraren irakaskuntzan eta hedapenean lanean ari den Xosé A. Calviñori (1999)zor dizkiot.<br />
<br />
====Klasetik kanpo====<br />
<br />
#Lehenengo eta behin, komunikabideetan eta inguru hurbilean egunero antolatu eta eskaintzen diren ekintza, ospakizun eta kultur saioen berri eman. Hau ilustratzeko gure euskaltegian egiten dugun esperientzia xume baten berri emango dizuet: badugu pasabideetan informazio orokorrerako kortxo handia. Bertan dugu, besteak beste "Gaurko gomendioak" izeneko txoko txiki bat eta berau egunero betetzen saiatzen gara ETBko bizpahiru saio gomendatuz eta inguruan euskaraz antolatzen diren ekitaldien berri eskainiz (hitzaldiak, erakusketa, kontzertu, filmak...).<br />
#Kontsumitzera bultzatu. Honetarako aurrebaldintza egokia litzateke liburu, aldizkari eta disko mailegu zerbitzua antolatzea.<br />
#Euskaltegian bertan klasetik kanpo egoteko gunea sortzea, gure baliabideek aukera hau eskainiz gero (gela txiki bat irakurtzeko, kafea hartzeko ...) Hemen aitortu behar dizuet, nire aspaldiko ametsa dela, gure euskaltegian gauzatzekoa, baina orain arte beteezina. Jabetzen naiz honelako ekimenak martxan jartzeak zer suposatzen duen: kudeaketa egokia, ardurak banatzea, e.a.<br />
#Barnetegiak, txangoak...<br />
#Pertsonaia ezagunak (artistak, ipuin kontalariak, kirolariak...). Arlo honetan ere, beste askotan bezala, ezinbestekotzat jotzen dut elkarlana. Arlo honetan antolatzen dena, gehienbat euskaltegiaren ikuspegitik baino harantzago egin beharko litzateke, gutxienez inguruan euskara ikaste prozesuan dauden guztiei begira eta horretan ari diren guztiekin elkarlanean. Bakoitza bere aldetik aritzea, baliabide asko kontsumitzeaz gain, kalterako izan baitaiteke.<br />
#Gidatutako bisitaldi historikoak: Ikastaroaren osagarri gisa, onuragarriak dira bertako historia, artea, ohitura eta tradizioak ezagutzeko, eta, halaber, kulturaren osagaiez eta nortasun-kontzeptuari batasuna ematen dioten alderdiez jabetzeko.<br />
<br />
<br />
<br />
==BUKATZEKO==<br />
<br />
Nire jardun honetatik bizpahiru gauza azpimarratu nahi nituzke:<br />
<br />
#Orain arte egindako lana aintzat hartu eta baloratu beharrekoa da.<br />
#Hortik hasita, eta gaur egungo egoera soziolinguistikoa ikusirik, ezinbestekotzat jotzen dudala normalizazio arlo honi ekitea, beti ere argi izanik, gure lana ikaslearen beharren betetzetik harantzago doala.<br />
#Arlo honi ekiteko nik hiru elementu hauek lehenetsi nahi ditut:<br />
<br />
Ikasleen beharretatik abiatu eta eguneroko lanaren kalitatea zaindu beharra.<br />
Normalizazio lan honi seriotasunez ekitea, seriotasun hori azalpenean planteatu dudan bezala (programazio baten barruan, dedikazio finko eta iraunkorra ...)<br />
Elkarlana. Tokian tokiko indarrak bildu, metatu eta koordinatu.<br />
<br />
<br />
<br />
4. Azkenik, ezin ahaztu eta saihestu arlo hau guk nahiko genukeen bezain ongi aurrera eramateko faktore garrantzitsu bat: honek behar dituen giza baliabideak eta honekin lotuta, langileon lan baldintzak e.a. Honi aurre egiteko formula magikorik ez dago: ahal den guztia negoziatu (eta honetarako planteamendu serioak aurkeztu) eta lortzen dena lortzen dela, ahalik eta etekinik handiena atera.<br />
<br />
<br />
==OINARRIZKO BIBLIOGRAFIA==<br />
<br />
<br />
ARIZTONDO, J. (1999): "Helduen euskalduntze alfabetatzea eta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia". HIZPIDE. Monografiak 3, 5-12<br />
<br />
<br />
ASKOREN ARTEAN: Euskararen Unibertsoa. Jardunaldiak. Donostia, 1998<br />
<br />
<br />
ASKOREN ARTEAN (2000): Mahaingurua: Euskalduntze-Alfabetatzea. LARRUN 32.<br />
<br />
<br />
CALVIÑO, X. A. (1999): "Helduei galiziera irakasteko curriculumaren berrikuntza: paradigmak eta irakasleen formazioa eta materialak" HIZPIDE. Monografiak 3, 119-135<br />
<br />
<br />
EKB (1990): "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa". BAT Soziolinguistika Aldizkaria 7-8, 159-175<br />
<br />
<br />
EUSKO JAURLARITZA: Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia<br />
<br />
<br />
HABE: Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua. Donostia, 1999</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Hizkuntz_normalizazioa_euskaltegian&diff=3736Hizkuntz normalizazioa euskaltegian2007-11-14T15:49:10Z<p>83.213.50.155: /* Nola? Lanerako printzipio orokorrak */</p>
<hr />
<div>==ABIAPUNTUA==<br />
<br />
Ezertan hasi aurretik, zein errealitatetatik hitz egiten dudan argitu nahi nuke. Santurtziko Udal Euskaltegiko irakaslea naiz eta 13 urte daramat bertan.<br />
Ingurua, imajina dezakezuenez, ia erabat erdalduna. Euskaltegia "irla euskalduna", inguruko itsaso gaztelaniadunaren erdian.<br />
Normalizazio kontu hau (definitu aurretik, deskriba dezagun ohiko ikastorduetatik kanpo egiten diren ekintza osagarriak, ikasgelatik kanpokoak) aspalditik hartu izan da kontuan, premiazkotzat edo hartu izan da, baina ez du izan tratamendu jarraitua, berezitua... eta beste faktore batzuen menpe egon da (irakasleon lan-baldintzak, beste zereginek uzten zuten neurrian...)<br />
<br />
Hain zuzen ere errealitate honek bultzatu nau gai honi ekitera, gai honetan sakontzera. Beraz, aurretiaz esan behar dizuet, ez duzuela aurkituko praktikatik sortutako esperientzia ederren kontakizunik. Esperientziaren beraren urritasunak animatu nau orain kontatu dizkizuedan gogoeta hauek egitera. Esan genezake, beraz, gai honetan aditua baino gai honek kezkatua naizela.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZER DEN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Kontzeptu hau argitze aldera, hainbat iturritara jo dut. Hala ere, ez da orain nire asmoa berau goitik behera jorratzea, gero baliagarriak izango zaizkigun zenbait elementu ateratzea baizik.<br />
<br />
===Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Berton agertzen da "normalizazioa" hitza, nahiz eta ez definitu. Zuzenean esaten da Plana hizkuntzaren normalizazioa eskuratzen jarraitzeko plan estrategikoa dela eta arazo nagusiez, honi begirako helburuez, egitarau eta ebaluazio-irizpideez mintzo da.<br />
<br />
HPSren zuzendari zeneko elkarrizketa batean, honelaxe laburbiltzen du Josune Ariztondok :<br />
<br />
"Euskalerrian euskararen berreskurapen osoa lortzeko maila pertsonalean, sozialean eta ofizialean euskararen aldeko urratsak areagotzea", hauxe litzateke Biziberritzearen helburu nagusia. Eta honek 3 helburu estrategiko ditu:<br />
<br />
#Lehenik euskararen ondorengoetaratzea aurreikusten du. Hots, euskararen transmisioa.<br />
#Bigarrenak zera dio: "belaunaldi berrietako euskaldunentzat euskara heldu-aroko eremu berezi eta garrantzizkoetarako atsegin eta gaztelania bezain baliozko egitean datza, beste erabilera-eremu garrantzizkoetara zabalduz (lan-mundua, aisia, kirola ...)<br />
#Hirugarrena euskararen elikadurarekin dago lotuta: hizkuntza eroso eta erraz hitz egiteko liburu irrati, aldizkari, egunkari, telebista...<br />
<br />
===Euskararen Unibertsoa===<br />
<br />
Izen honen inguruan antolatu ziren jardunaldietan, bai berauek prestatu aurretik, bai berauen garapenean, bai berauen emaitza izango zen KONTSEILUAren garapenean, garrantzi handia eman zitzaion gogoetari, hausnarketari. Eta gogoeta honen baitan beste termino bat erabiltzen da: "garapen oso eta eutsigarria". Berau definitzeko honelako parafrasia egiten da:<br />
<br />
*Euskal hizkuntza komunitatean: komunitatearen bizitza euskaraz egitea garatu behar da norabide guztietan.<br />
*Euskaldun pertsona: euskararen jakintza eta erabilera gradu desberdinetako euskaldunez osatua dagoenez gure komunitatea, euskaldun gehienen euskarazko gaitasuna "goren gradura" da garapen osoaren zantzua.<br />
*Euskara: hizkuntza ere garapen osoa behar du lortu euskal komunitateak gaur eta biharko erronken aurrean hizkuntza baliabide eta tresna egokiak izan ditzan.<br />
*Euskararen aldekotasuna: euskararen aldeko zaletasuna eta motibazioa iraunkorki garatu behar da<br />
<br />
"Garapen eutsigarria" definitzerakoan, besteak beste, protagonista berrien beharra aipatzen da, euskaldun pertsona: "ez da deus egiten pertsonak euskara ikasi arren, gero eskuratutako gaitasun hori galtzen badu". Horretarako estrategia berriak behar dira.<br />
<br />
Ildo beretik Bai Euskarari Akordioan ere aipatzen da kontu hau, gauzatu gabeko errealitatea bailitzan: egoera eznormaldutik abiatu eta arlo eta esparru guztietako euskararen normalkuntza osora iritsi. Hitz batean esateko, eta Bai Euskarari Akordioaren Plan Estrategikoaren Misioa definitzeko hitz berak erabiliz: "Euskarak garapen osoa lor dezan, bere normalizazioa behin-betiko bideratu".<br />
<br />
Noren edo zeren normalizazioa, beraz? Argi dago euskararena, hizkuntza den aldetik. Baina euskara, beste edozein hizkuntza bezala, ez da berez bizi, izpiritu hutsa bailitzan. Bere bizitza erabileran, produkzioan gauzatzen da. Eta horretan sartzen dira hiztunak, gizabanakoak, subjektu indibidualak. Beraz, "normalizazioa" hitzarekin, eta gure jardunari begira, zera esan nahi dugu:<br />
*Gure eskuetatik igarotzen den hiztungai hori euskal hiztun bihurtzea: hau da, euskaraz komunikatzeko gaitasunarekin eta euskaraz komunikatzeko joera argiarekin.<br />
*Hiztunak irabazteaz gain, hiztunok aritzen diren esparru sozialak ere, aldi berean, euskararentzat irabaztea.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZERGATIK EUSKALTEGIAN NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Agian baten bat harritu egingo da euskaltegiaren zereginen barruan kokatzen dugulako normalizazioarena. Jarraian berau justifikatzen edo arrazoitzen saiatuko naiz.<br />
<br />
Ezer baino lehen aitortu behar dugu euskara irakaste hutsa normalizazioaren atal bat dugula, ezinbesteko atala esango genuke, ezinbestekoa baita gure hizkuntzaren normalizaziorako gutxienez euskara bera ezagutu eta menperatzea.<br />
<br />
Beraz, hizkuntza irakastea normalizaziorako ezinbesteko baldintza da. Baina nahikoa ote da? Hementxe bukatzen ote da gure lana? (eta gure diodanean, zentroez, euskaltegiez ... ari naiz) Muga gintezke lan honetara?<br />
<br />
Hau erantzuteko errepara diezaiogun berriro zenbait dokumentutan esaten denari.<br />
<br />
===Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Plan hau HEAri buruz ari delarik, lehendabizi lorpenei erreparatzen die:<br />
*Hegoaldeko gazteetan gero eta gutxiago dira euskaraz irakurtzeko edo idazteko zailtasuna duten euskaldunak. Euskararen berreskurapenean, ikastolekin batera, HEA izan da ekinbiderik eta mugimendurik garrantzitsuena.<br />
*Eskaera handia dago gizartean. Euskaltegiekiko oniritzia ere nahik zabala dela esan daiteke.<br />
*Etengabeko berrikuntza eta hobekuntzan dihardu.<br />
*Azkenik homologazioa eta sinatutako akordioak ere aipatzen ditu.<br />
<br />
Baina gabezietara joaz, honako hauek nabaritzen ditu:<br />
*Emaitzak ez dira onak: hasten diren askok ez dute ikasturtea (are gutxiago ikas-prozesua) amaitzen.<br />
*Harreman urria dute beste euskaltegiekin eta hizkuntzak irakasten dituzten akademiekin.<br />
*Beste gabezia bat dirulaguntzen banaketarekin eta laguntza ofizialekiko menpekotasunarekin lotzen du.<br />
*Azkenik, euskararen ideologizazioa aipatzen du.<br />
<br />
Eta aurrera begira, honako erronka hauek planteatzen ditu:<br />
*HEAko ekintzabideak erabileraren ingurukoarekin uztartu.<br />
*Arreta berezia jarri euskararen bizitasun soziolinguistikoa indartzeko ezinbestekoak diren gune geografikoetan, giza taldeetan eta gizarte eremuetan.<br />
*Horretarako efektu biderkatzailea izan dezaketen giza taldeak identifikatu behar dira, helburu zehatzei erantzuteko ikastaroak antolatu e.a.<br />
<br />
===HEOK===<br />
<br />
Helduen Oinarrizko Kurrikuluak badu "Hizkuntza" eta "Alderdi Psikopedagogikoarekin" batera "Alderdi Soziokulturala" izeneko atala. Eta, beronen barruan, Alderdi Soziologikoa eta Alderdi Kulturala.<br />
<br />
'''Alderdi Soziologikoa'''<br />
<br />
Hemen ere hiru atal edo arlo bereizten ditu: normalizazio soziala, linguistikoa eta motibazioa.<br />
<br />
a) Normalizazio soziala<br />
<br />
Normalizazio sozialari dagokionez, zera aipatzen du: euskararen egoera soziolinguistikoak baduela eraginik eta ondoriorik euskararen irakaskuntzan eta kurrikulugintzan. Eta egoera hau deskribatzeko laurden batek baino ez duela ezagutzen aipatzen da, nahiz eta orain arte hartutako neurriak onuragarriak izan diren EAEn.<br />
<br />
Egoera honi aurre egiteko "euskaldun osoak" lortu beharra azpimarratzen du, hauxe izanik HEAren azken helburua.<br />
<br />
Ildo beretik aipatzen da euskaltegiaren zeregina garrantzitsua dela euskararen berreskurapenean.<br />
<br />
Euskaltegitik kanpoko eguneroko jardunean osatu behar du ikasleak euskaltegiko lana. Giro erdaldunetan aukera hori oso murritza denez, euskaltegiaren esku gelditzen da egoera normal batean nolabait gizarteari edo inguruari dagokion zeregina. Horrela, ahalegin berezia egin beharko dute irakasleek eta euskaltegiak inguruak ikasleari eskaintzen ez diona eskaintzen: euskara ikasteko eta erabiltzeko aukera.<br />
<br />
b) Normalizazio linguistikoa<br />
<br />
Normalizazio linguistikoari dagokionez, kurrikuluak irakaskuntzan ahozko erregistro bereziak lantzeak eta euskara-ikasleen hizkera artifiziala leuntzeak eta girotzeak duten garrantzia azpimarratzen du. Honen inguruan, bi esparru aipatzen dira:<br />
*Hizkuntzaren irakaskuntzaren inguruko hausnarketa, euskaratik bertatik egin beharrekoa, beste hizkuntzetakoa ere gogoan izanik, noski.<br />
*Euskarak berezkoak dituen esparruak ekartzen dira gogora (etxea, kalea, lagunartea ...) eta berauek aintzat hartzea.<br />
<br />
c) Normalizazio eta motibazioa<br />
<br />
Arlo honetan esaten dena, egia esan, urruti samar geratzen zaigu, azken batean gizarte osoari baitagokio. Kurrikuluan planteatzen den bezala, motibazioa hizkuntza batek gizarte mailan eskuratzen duen prestigioarekin lotzen da. Dena den, motibazioak hau baino inplikazio handiagoak ditu, nire ustez, hirugarren atalean ikusiko ditugunak, hain zuzen ere.<br />
<br />
Azkenik, Hizkuntza atalaren deskribapenean, berau definitzeko erabiltzen diren zenbait kontzeptuk argi islatzen dute bi arloren arteko erlazioa:<br />
*Ezagutzatik erabilerara<br />
*Zuzentasunetik egokitasunera<br />
*Gaitasun linguistikotik gaitasun komunikatibora<br />
<br />
==Errealitatean bertan oinarritua.==<br />
<br />
Errealitateak berak zer dioen hobeto ikusteko SIADECOk 1996ko ekainean buruturiko "Helduen Euskalduntzea: Eskaintza eta Eskariaren egoera eta Etorkizunaren aurreikuspenak" izeneko ikerlanera jo dugu eta bertan eskaintzen diren hainbat daturen entresaka bat egin.<br />
Oro har panorama nahiko baikorra aurkezten du: euskararekiko jarrera positiboa, euskaltegien irudi eta onarpen maila nahiko ona; ezagutza mailan potentzial ona ulermen mailan (gehiago dira nekez ulertzen dutenak ezer ulertzen ez dutenak baino), ez horrenbeste, ordea, ahozko adierazpenaren mailan. 27 urtekoa da matrikulatuen arteko bataz besteko adina eta denbora falta ez matrikulatzearen edo prozesu uztearen arrazoi nagusia, beste batzuen artean. Motibazioak direla eta, handiagoa da motibazio afektibo ideologikoen pisua, motibazio pragmatikoena baino, tartean geratzen delarik motibazio komunikatzailea.<br />
Euskaltegien zenbait arlo zehatz baloratzerakoan, baloraziorik baxuena bai kultur edukien lanketak eta ekintza osagarrien arloak jasotzen dute. Ikerketa egin dutenek berek hiru hipotesi zabaltzen dute honen inguruan: edo jendeak aspektu hauek gehiago lantzea eskatzen du, edo ez dago konforme gaur eguneko lanketarekin, edo ez die garrantzi handirik eskaintzen.<br />
Datuek argi erakusten dute gutxiago izan direla euskaltegietan lortutako mailari eutsi diotenak edo berau hobetu dutenak, galdu dutenak baino. Euskara maila apaldu edo galtzeko arrazoi nagusia ikasleen inguru erdalduna aipatzen da, alde handiarekin gainera (%55); euskara mailari eusteko edo berau hobetzeko erabili dituzten bideen artean lagunena eta familia barruko komunikazioa izan dira bide nagusiak.<br />
Euskaltegietako ikastaroen bidez zer lortu nahi zuten galdetu denean, gehiengo handi batek ondo hitz egitea zela beren helburu nagusia esan zuten (% 63,7). Ondoren, eta oso urruti, datoz bestelako helburuak: ondo ulertu(% 9,6), gramatika ezagutzak (% 3,5), EGA (% 6,9), oinarrizko ezagutza (% 7,2)... Baina ondoren helburuok bete zituzten ala ez galdetu zitzaienean aspektu kezkagarri bat azalarazi zuten: "euskaltegietatik pasa diren 20-39 bitarteko erdaldunen artean gehiengoak (% 67) ez du lortu irakaskuntza prozesu honen bidez lortu nahi zuen maila.<br />
Tartean prozesuaren etetea ere gertatu da kasu askotan. Etetearen arrazoi nagusia denbora falta izan da (%47,4) edo lana (%9,9). %1,9k bakarrik adierazi zuen nahi zuen maila jaso ondoren utzi zuela prozesua.<br />
Kultura kontsumo mailari dagokionez, beste hizkuntzetan gertatzen den bezala, baxu samarra da kultura idatziarena eta altuagoa ikus-entzunezkoena, nahiz eta ikerketak adierazi zenbat eta gazteagoak izan, orduan eta handiagoa dela euskarazko kultur produktuen kontsumoa.<br />
<br />
Ikerketak proposatzen dituen bi ondorio nabarmendu nahi nituzke:<br />
Behar eta planteamendu berrien beharra, ikasleen bilakaera gertutik jarraitu eta hainbat elementu kontuan hartuta (adina, dakarten euskara maila, interesak, helburuak, euskaltegiarekin zerikusia duten aspektuen balorazioa, erabilera aukerak, ekintza osagarrien beharra eta balorazioa...).<br />
Gune geografiko eta euskaltegi desberdinen artean sumatzen diren desberdintasun handiak. Nahiz eta euskalduntzeari buruzko joerak homogeneo samarrak izan, desberdintasun nabarmena sumatzen dira herrialde, hiriburuen artean eta erakunde eta euskaltegien artean ere. Euskaltegiek, beraz, duten ikasleria nolakoa den ezagutu eta ahalik eta egokien erantzun beharko diote ikasle-mota bakoitzak planteatzen dituen esakune eta ahalmenei.<br />
<br />
==Dokumentuetatik harantzago==<br />
<br />
Orain arte agiri eta dokumentu idatzietan aipatutako arrazoiak aurkeztu ditugu. Ez da nire asmoa izan inoren aurrean zerbaiten inposaketa proposatzea edo balizko inposizio baterako oinarriak ezartzea. Ez. Honekin zera nahi izan dut: hurrengo atalean garatuko dudanari nolabaiteko oinarri teorikoa eskaini, borondate eta militantzia hutsean geratu gabe.<br />
<br />
Dokumentu idatzietan aurki genitzakeen baino arrazoi gehiago aipa genitzake euskaltegien ardura hau argudiatzeko:<br />
*Euskal Herriko zenbait lekutan (Nafarroa eta Iparraldean bereziki) eskola ez da tresna nahikoa normalizaziorako.<br />
*Larrun-ek HEAren inguruan antolatutako mahai inguru batean Erramun Osak esandakoa ekarri nahi dut orain gogora: "Ezin dugu ahaztu haurrentzat helduak direla erreferentzia eta helduek finkatzen dituzten hizkuntza erreferentziak txertatzen direla haurrengan. (...) Zenbaitetan pertsona helduen artean eragiteak haurrengan ere eragina du. (...) Helduak euskalduntzean eta alfabetatzean erabilera esparru berriak irabazteko gauza bagara, horrekin erakusten ari gara euskara ikastea ez dela alferrikako ahalegina. (...) Erabilera esparruak irabazi behar dira, modu honetan bakarrik kontzientzia ditzakegu gazteak".<br />
*Honekin lotu beharra dugu EKBk BAT aldizkarian "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa" izeneko artikuluan egiten duen baieztapen hau:<br />
<br />
:''"Gazteak dira, oro har, euskararen ezagutza mailaren eta erabilpenaren arteko desfaserik handiena agertzen dutenak, euskararekiko motibaziorik altuena adieraztearekin batera. Kontraesan honen azalpena ez da lortzen gazteen bizkar errua botaz eta beren jokabidea gezur sozialtzat salatuz. (...) Adin talde horrek gizartean nagusi den egoera (erdararen nagusitasunarena) islatu eta areagotu baizik ez du egiten".''<br />
<br />
Aipatutako mahai inguru horretan ere Sagrario Alemanek esanak dira honako hauek:<br />
<br />
:''"Guk euskaldunak atera nahi ditugu eta, beraz, gure lana ez da izan behar bakarrik hizkuntza egiturak eta horrelakoak irakastea; gurean euskara irakastea beti egon da loturik motibazioa eta erabilerarekin. Datozkigun ikasleak motibazio batekin datozkigu eta ateratzean zaletuak bihurtzen ditugu"''<br />
<br />
Azken argudio hauekin iritzien munduan sartu gara eta jabetzen naiz eztabaidagarriak izan litezkeela, oso, aurreko guztiak ere eztabaidagarriak izan diren bezala. Izan ere, azken batean borondateak eta euskararekiko konpromisoak nolabaiteko pisua izango du planteamendu honetan. Bide honetatik abiatzeko azken erabakia ez da etorriko argudio pisutsu eta ukaezinetatik, nolabaiteko konbentzimendu pertsonaletik baizik.<br />
<br />
Eta beste kontu bat. Hemen, nagusiki, Euskaltegiek zentro eta erakunde gisa izan ditzakeen erantzukizun eta ardurez ari gara. Beste kontu bat izango da (eta ukaezineko garrantzia duena) ardura honi aurre egiteak berarekin dakartzan bestelako kezka eta arazoak, antolaketa eta baldintza laboralen aldetik.<br />
<br />
Tokian tokiko egoeraren arabera (bai euskarak toki horretan bizi duen egoera, zein bertako euskaltegiak dituen aukera eta baliabideen arabera) ikasgu bakoitza hausnarketa bat egitera gonbidatu nahi dut, gai honek zer nolako oihartzuna duen eta izan beharko lukeen argitze aldera.<br />
<br />
==NOLA EKIN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOARI EUSKALTEGIAN==<br />
<br />
Atal honi ekin aurretik berriro gogoratu nahi dut nondik abiatzen naizen eta, bereziki, zein errealitate dudan gogoan.<br />
<br />
Hiru egoera posible ikusten ditut:<br />
<br />
#Euskaltegia Normalizazioaren kontu hau oso argi duten sare nagusi baten barruan dago eta sare honek ere oso argi ditu arlo hau aurrera eramateko klabeak , behar diren bitartekoak e.a. (lehenago aipatu dudan AEK, IKA edo bestelako erakundeak leudeke).<br />
#Euskaltegia kokatuta dagoen herriko instituzio publikoekin harreman ona du eta berauekin elkarlanean normalizazio plangintza itxurosoa diseina dezake.<br />
#Euskaltegiak bere buruaren ardura du eta dituen bitartekoen arabera antolatu behar du bere jardun osoa.<br />
<br />
Nik, nagusiki, azken egoeran dauden euskaltegietan pentsatuz egingo ditut ondorengo hausnarketak (eta, gainera, ingurune soziolinguistiko nagusiki erdaldunean), nahiz eta hasieran esango ditudan kontsiderazio orokorrak denentzat izan daitezkeen baliagarriak.<br />
<br />
===Hasierako ohar batzuk===<br />
<br />
Berriro gogoratu nahi nuke irakaste hutsarekin ere normalizazioan ari garela.<br />
<br />
Bestetik ezinbesteko printzipio nagusi eta saihestezina: ikaslearen/engadik abiatu behar dugula. Eta hau diogunean ikaslea kokatuta dagoen ingurua esan nahi dut; baita ikaslea euskaltegira hurbiltzen denean dituen espektatibak, helburuak, berezko motibazioa ere. Hau da, daukagun egoerarekin jokatu behar dugula, ez nahiko genukeenarekin. Eta lehendabizi datorkigun ikaslearen helburuak ase behar ditugula. Motibazio instrumental jakin bat badu, lehenengo horixe ase beharko dugu.<br />
<br />
HABEren zuzendari orokorrak Euskaldunon Egunkaria-ra (2000ko otsailak 10) egindako adierazpen batzuk ekarri nahi ditut hona:<br />
<br />
"Ikasle bakoitzak bere arrazoiak ditu euskara ikasteko, besteak beste, lana bilatzeko aukerak gehitzea, gizartean hobeto integratzeko bideak eraikitzea, seme-alabei ikas-laguntza eskaintzea, administrazioetako euskara plangintzetan parte hartzea, eta abar. Bestetik, ikaslea euskaltegira joaten denean, euskara ahalik eta azkarren ikasi nahi du. Bai HABEk bai euskaltegiek saiatu behar dugu ikasle bakoitzak nahi duen hori lor dezan kalitatezko irakaskuntza eskainiz. Hori de gure erronka."<br />
<br />
Hauxe da gure etxea, gure proiektua eraiki behar dugun oinarria. Honen gainean gauzatu beharra dugu gure asmoa.<br />
<br />
Eta honekin hurrengo kontsiderazioa: gure jardun pedagogikoa zenbat eta kalitate handiagokoa izan, orduan eta eraginkorragoa izango dela. Baliteke (eta uste dut gehienok izango dugula horren esperientzia) ikasle bat titulu edo agiri jakin baten bila hurbiltzea euskaltegira, edo bestelako beharrizan jakin eta zehatz bat betetzera, eta prozesuan zehar euskaltzaletzea. Horretarako ezinbesteko baldintza da gure lana kalitatezkoa izatea<br />
<br />
===Azken batean, zer lortu beharko genuke normalizazioaren klabe hau izanda?===<br />
Lehenengo eta behin ikasleak/ek euskararen aldeko pertzepzio positiboa izatea.<br />
Identifikatzea, zaletzea: euskara kontsumitu eta euskara erabiltzea.<br />
Erabilera esparru minimoak ziurtatzea.<br />
Azkenean, euskaldun osoak lortzea.<br />
<br />
===Nola? Lanerako printzipio orokorrak===<br />
<br />
"Nola" hau aipatzerakoan motibazioa datorkigu burura (oraingo honetan "motibazioa" zentzu hertsiago batean). Nola zaletu ikasleak?<br />
<br />
Pertsuasioaren bidea. Hau nola lortu? Euskara esperientzia gozagarriekin lotuz. Eta hona ekarri nahi ditut Kafe Antzokia eta Zenbat Gara euskara taldean lanean diharduen Todor Etxaburuk Argia aldizkarian (2000ko martxoak 19) adierazitakoa:<br />
<br />
:''"Euskarak motiba dezake, baina beti ere ikasleari zerbait berezia eskaintzen badio; plus bat, gainerako hizkuntzena ez bezalako kultur-molde original bat (ez hobea, ez txarragoa, desberdina baizik), munduari erantzunak emateko kosmo-ikuskera propio bat, ikasleari zerbait esango diona, ikaslea aberastuko duena. (...) Gainerako hizkuntzetan egin ohi dutenaren fotokopia merke batekin ez goaz inora. (...) Erantzun propioak,originalak behar ditugu (...)."''<br />
<br />
:''"Euskarak motibatu egingo ditu ikasleak baldin eta hizkuntza horren bidez bestelako harreman batzuen lekuko badira, baldin eta euskal guneetan giro ona, osasuntsua ikusten badute, baldin eta euskara eta ludikotasuna, euskara eta bitalismoa lotzen badituzte. Hortaz, euskararen aldeko dei agonikorik ez, mesedez, akabo hileta-jotzeak, biba euskara, biba Pellot eta biba festa!"'' (...)<br />
<br />
:''"Motibazio handiena zer da? Bizitza eta harremanak, eta harreman horietan zer sartzen da? Dena: larru jotzea, lana, juerga, kultura, askatasuna, erantzukizuna"''.<br />
<br />
Hitz hauek, jakina, nondik eginda dauden ez dugu bistatik galdu behar (kultura-proiektu handi bat...). Edonola ere, berriro azpimarratu nahi nuke, guztion esku baitago, arestian esandako zerbait: ikasleak euskaltegira dakartzan beharrak asetzeak eta hauxe kalitatezko irakaskuntzarekin lortzeak duten garrantzi izugarria.<br />
<br />
Beste kontu bat zera da: zeharka egin beharreko edo egin genezakeen lan guztia: lehen aipatutako kalitatezko jarduna, eduki soziokultural egoki eta aukeratuak.<br />
<br />
Eta beste ohar bat. Agian modaz pasatakotzat joko dute askok, beste garai bateko kontuak...; hala ere, esan egingo dut: nire ustez ikasle mota jakin batentzako garrantzi handikoa izan daiteke norberaren, irakaslearen eredua. Modu askotara adieraz genezake zer nolako kultura kontsumitzaileak garen: pertsonaia famatuen adibideak jartzen ditugunean, telebista-saioren bat gomendatzen dugunean, irakur-zaletasunak adierazten ditugunean, erosten dugun egunkaria, euskararekiko eta ikasleen kulturarekiko agertzen dugun jarrera baikor eta errespetagarria...<br />
<br />
"Seriotasunez" landu arlo hau. Honen aurka joango litzateke noizean behineko dedikazioa, "a salto de mata" aritzea... Seriotasun honek zer suposatuko luke?<br />
<br />
#Inguruaren azterketa batetik abiatzea. (SIADECOren ondorioetan lehen nabarmendu dudanez) Euskaltegira datorren, klase jakin batean dagoen ikasleriaren azterketa: adina, zaletasunak, kultura-kontsumoa, inguruak erabilerarako eskaintzen dituen aukerak...<br />
#Arlo iraunkorra: gure kurrikulu eta programazioan txertatua, programatua (ikuspegi globalarekin, maiztasun jakin batekin...), arduradun bat edo batzuekin, beharrezkoa balitz edo horretara dedikatu ahalko balitz, diru-partida jakin bat asignaturik...<br />
#Helburu jakin batzuekin, egiten denari osotasuna emango diotena (motibatu, girotu, praktikatu, kontaktua egin...).<br />
#Elkarlanean, koordinazioan ... ahal den neurrian. Elkarlanerako gune posible batzuk: herriko edo inguruko euskalgintza, erakunde publikoak ... indarrak sakabanatu ordez, metatzeko Honelako esperientzia asko ekar genezake gogora. Nik bat aipatzearren, oraintsu komunikabideetan agertu dena, Lasarte-Orian 1998tik martxan dagoen "Kuadrillategi" izenekoa aipatu nahi dut, bertako AEK, Ttakun kultur elkartea eta Udaleko Euskara Zerbitzuak bultzatua. Lasarte-Orian gazteen artean euskararen erabilera hutsune handia zegoela ikusirik lanean hasi ziren ekintza programa bat martxan jarri zelarik. Ekintza hauen helburua zera da: modu natural batean euskaraz hitz egitea eta elkar ulertzea, gazte euskaldun eta erdaldunez osatutako gazte koadrilen artean.<br />
<br />
===Jardunbide zehatzak===<br />
<br />
Honetan sailkapen hau egitea erabaki dut:<br />
<br />
#Alde batetik ohiko jardun estandarrean (hau da klaseak ematean) txertatu ahal diren proposamenak.<br />
#Bestetik, dedikazio akademikotik kanpo landu beharrekoak<br />
<br />
====Ohiko jardun estandarrarekin lotuak====<br />
<br />
1. Ikasle talde eraginkorrak, berezituak osatzeko ahaleginak egitea... Eskaintza zabaldu, efektu biderkatzailea izan dezaketen ikastaldeei eman lehentasuna. (adibidez, dendariz, kirol-monitorez, gazte-hezitzailez ... osatutako ikastaldeak) Hau ikasturte hasieran burutu beharreko ekintza litzateke eta aurretiaz ondo pentsatu eta erabakitzea ezinbestekoa (argi dago arlo honetarako, kasu askotan, ez dela nahikoa gure asmoa, gure gainetik dagoen beste baten erabakiaren zain. Horrezaz gain, hemen ere elkarlanaren premia nabari-nabaria da euskaltegi bat baino gehiago dagoen herrietan).<br />
<br />
Josune Ariztondok (1999) ideia bera azpimarratzen du:<br />
<br />
''"Euskaltegiek eta erabilera-planak. Euskaltegiek leku oso esanguratsua dute euskararen normalizazioan, euskararen erabilera bermatzeko hizkuntza-gaitasuna ezinbesteko baldintza delako. Hau guztia dela eta, euskaltegiek, euren planifikazioa egiten dutenean kontuan hartu beharko dute lehenetsi egin behar dituztela hainbat ikasle edo ikasle-talde, gehienbat lehentasunezko esparruetakoak direnak eta hain zuzen ere erabilera-planetan parte hartzen dutenak: dendari, sektore sozio-ekonomikokoak, gurasoak, herri-langileak, irakasleak... Honek guztiak ahalegin berezia eska dezake ikas-moduluak antolatzerakoan, ikasmaterialak prestatzerakoan, egutegi eta ordutegi diseinatzerakoan''<br />
2. Eduki soziokulturalak. Badakit hurrengo komunikazioak (ikus Pedro Lonbideren lana) honetaz zabalago hitz egingo duela, baina adibide batzuk jarri nahi nituzke hemen:<br />
<br />
Literatur zaletasuna pizteko "Literatur ibilbideak". Kultur elementu ezberdinak uztartzeko baliabideak dira: hizkuntza, literatura, artea, historia, etnografia ... Ibilbide horiek ongi diseinatuak eta behar duten dokumentu osagarriekin programatuak egon behar dute. (Badira hainbat jardun "aurkikuntza-joko"en tankerakoak, liburutegian edo entziklopedian bilaketak egitekoak ...) Edo-eta literatur tailerrak antolatu<br />
Ikasle bakoitzaren ekarpenak ere bultzatu egin behar dira. Irakasleak ikasle bakoitzak zer eman dezakeen ezagutu behar du eta taldekideen aurrean azaltzeko aukerak sortu.<br />
Historiaren gaineko testuak hizkuntzaren alderditik jorratzeak ikasleen adorea eta jakin mina piztu ditzake.<br />
Publizitatearen lanketa: ikuspuntu soziolinguistikotik sektore jakin batzuei zuzenduriko mezuen erregistro-mota, oraindik bizi-bizirik dauden aurreiritziak edota "euskal produktuek" nortasun-sentimenduekin duten lotura... Ikuspegi linguistiko soiletik ere, trebetasun sortzaile nahiz hartzaileen alderdi guztiak dira jorratzekoak: osagai semantikoak, morfologikoak, ortografikoak, sintaktikoak... Gainera, ikuspegi bikoitzetik, analisiarenetik eta ekoizpenarenetik.<br />
<br />
3. Kultura produkzioa klasera eramatea, klasearen dinamikan txertatzea litzateke, azken batean, hemen proposatzen dena.Baina, kontuz: ondo aukeratu eta erabiliak, kontrako efektua sor ez dezaten.<br />
<br />
Aurreko iradokizun hauek galizieraren irakaskuntzan eta hedapenean lanean ari den Xosé A. Calviñori (1999)zor dizkiot.<br />
<br />
====Klasetik kanpo====<br />
<br />
#Lehenengo eta behin, komunikabideetan eta inguru hurbilean egunero antolatu eta eskaintzen diren ekintza, ospakizun eta kultur saioen berri eman. Hau ilustratzeko gure euskaltegian egiten dugun esperientzia xume baten berri emango dizuet: badugu pasabideetan informazio orokorrerako kortxo handia. Bertan dugu, besteak beste "Gaurko gomendioak" izeneko txoko txiki bat eta berau egunero betetzen saiatzen gara ETBko bizpahiru saio gomendatuz eta inguruan euskaraz antolatzen diren ekitaldien berri eskainiz (hitzaldiak, erakusketa, kontzertu, filmak...).<br />
#Kontsumitzera bultzatu. Honetarako aurrebaldintza egokia litzateke liburu, aldizkari eta disko mailegu zerbitzua antolatzea.<br />
#Euskaltegian bertan klasetik kanpo egoteko gunea sortzea, gure baliabideek aukera hau eskainiz gero (gela txiki bat irakurtzeko, kafea hartzeko ...) Hemen aitortu behar dizuet, nire aspaldiko ametsa dela, gure euskaltegian gauzatzekoa, baina orain arte beteezina. Jabetzen naiz honelako ekimenak martxan jartzeak zer suposatzen duen: kudeaketa egokia, ardurak banatzea, e.a.<br />
#Barnetegiak, txangoak...<br />
#Pertsonaia ezagunak (artistak, ipuin kontalariak, kirolariak...). Arlo honetan ere, beste askotan bezala, ezinbestekotzat jotzen dut elkarlana. Arlo honetan antolatzen dena, gehienbat euskaltegiaren ikuspegitik baino harantzago egin beharko litzateke, gutxienez inguruan euskara ikaste prozesuan dauden guztiei begira eta horretan ari diren guztiekin elkarlanean. Bakoitza bere aldetik aritzea, baliabide asko kontsumitzeaz gain, kalterako izan baitaiteke.<br />
#Gidatutako bisitaldi historikoak: Ikastaroaren osagarri gisa, onuragarriak dira bertako historia, artea, ohitura eta tradizioak ezagutzeko, eta, halaber, kulturaren osagaiez eta nortasun-kontzeptuari batasuna ematen dioten alderdiez jabetzeko.<br />
<br />
<br />
<br />
==BUKATZEKO==<br />
<br />
Nire jardun honetatik bizpahiru gauza azpimarratu nahi nituzke:<br />
<br />
#Orain arte egindako lana aintzat hartu eta baloratu beharrekoa da.<br />
#Hortik hasita, eta gaur egungo egoera soziolinguistikoa ikusirik, ezinbestekotzat jotzen dudala normalizazio arlo honi ekitea, beti ere argi izanik, gure lana ikaslearen beharren betetzetik harantzago doala.<br />
#Arlo honi ekiteko nik hiru elementu hauek lehenetsi nahi ditut:<br />
<br />
Ikasleen beharretatik abiatu eta eguneroko lanaren kalitatea zaindu beharra.<br />
Normalizazio lan honi seriotasunez ekitea, seriotasun hori azalpenean planteatu dudan bezala (programazio baten barruan, dedikazio finko eta iraunkorra ...)<br />
Elkarlana. Tokian tokiko indarrak bildu, metatu eta koordinatu.<br />
<br />
<br />
<br />
4. Azkenik, ezin ahaztu eta saihestu arlo hau guk nahiko genukeen bezain ongi aurrera eramateko faktore garrantzitsu bat: honek behar dituen giza baliabideak eta honekin lotuta, langileon lan baldintzak e.a. Honi aurre egiteko formula magikorik ez dago: ahal den guztia negoziatu (eta honetarako planteamendu serioak aurkeztu) eta lortzen dena lortzen dela, ahalik eta etekinik handiena atera.<br />
<br />
<br />
==OINARRIZKO BIBLIOGRAFIA==<br />
<br />
<br />
ARIZTONDO, J. (1999): "Helduen euskalduntze alfabetatzea eta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia". HIZPIDE. Monografiak 3, 5-12<br />
<br />
<br />
ASKOREN ARTEAN: Euskararen Unibertsoa. Jardunaldiak. Donostia, 1998<br />
<br />
<br />
ASKOREN ARTEAN (2000): Mahaingurua: Euskalduntze-Alfabetatzea. LARRUN 32.<br />
<br />
<br />
CALVIÑO, X. A. (1999): "Helduei galiziera irakasteko curriculumaren berrikuntza: paradigmak eta irakasleen formazioa eta materialak" HIZPIDE. Monografiak 3, 119-135<br />
<br />
<br />
EKB (1990): "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa". BAT Soziolinguistika Aldizkaria 7-8, 159-175<br />
<br />
<br />
EUSKO JAURLARITZA: Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia<br />
<br />
<br />
HABE: Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua. Donostia, 1999</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Hizkuntz_normalizazioa_euskaltegian&diff=3735Hizkuntz normalizazioa euskaltegian2007-11-14T15:48:26Z<p>83.213.50.155: /* Nola? Lanerako printzipio orokorrak */</p>
<hr />
<div>==ABIAPUNTUA==<br />
<br />
Ezertan hasi aurretik, zein errealitatetatik hitz egiten dudan argitu nahi nuke. Santurtziko Udal Euskaltegiko irakaslea naiz eta 13 urte daramat bertan.<br />
Ingurua, imajina dezakezuenez, ia erabat erdalduna. Euskaltegia "irla euskalduna", inguruko itsaso gaztelaniadunaren erdian.<br />
Normalizazio kontu hau (definitu aurretik, deskriba dezagun ohiko ikastorduetatik kanpo egiten diren ekintza osagarriak, ikasgelatik kanpokoak) aspalditik hartu izan da kontuan, premiazkotzat edo hartu izan da, baina ez du izan tratamendu jarraitua, berezitua... eta beste faktore batzuen menpe egon da (irakasleon lan-baldintzak, beste zereginek uzten zuten neurrian...)<br />
<br />
Hain zuzen ere errealitate honek bultzatu nau gai honi ekitera, gai honetan sakontzera. Beraz, aurretiaz esan behar dizuet, ez duzuela aurkituko praktikatik sortutako esperientzia ederren kontakizunik. Esperientziaren beraren urritasunak animatu nau orain kontatu dizkizuedan gogoeta hauek egitera. Esan genezake, beraz, gai honetan aditua baino gai honek kezkatua naizela.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZER DEN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Kontzeptu hau argitze aldera, hainbat iturritara jo dut. Hala ere, ez da orain nire asmoa berau goitik behera jorratzea, gero baliagarriak izango zaizkigun zenbait elementu ateratzea baizik.<br />
<br />
===Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Berton agertzen da "normalizazioa" hitza, nahiz eta ez definitu. Zuzenean esaten da Plana hizkuntzaren normalizazioa eskuratzen jarraitzeko plan estrategikoa dela eta arazo nagusiez, honi begirako helburuez, egitarau eta ebaluazio-irizpideez mintzo da.<br />
<br />
HPSren zuzendari zeneko elkarrizketa batean, honelaxe laburbiltzen du Josune Ariztondok :<br />
<br />
"Euskalerrian euskararen berreskurapen osoa lortzeko maila pertsonalean, sozialean eta ofizialean euskararen aldeko urratsak areagotzea", hauxe litzateke Biziberritzearen helburu nagusia. Eta honek 3 helburu estrategiko ditu:<br />
<br />
#Lehenik euskararen ondorengoetaratzea aurreikusten du. Hots, euskararen transmisioa.<br />
#Bigarrenak zera dio: "belaunaldi berrietako euskaldunentzat euskara heldu-aroko eremu berezi eta garrantzizkoetarako atsegin eta gaztelania bezain baliozko egitean datza, beste erabilera-eremu garrantzizkoetara zabalduz (lan-mundua, aisia, kirola ...)<br />
#Hirugarrena euskararen elikadurarekin dago lotuta: hizkuntza eroso eta erraz hitz egiteko liburu irrati, aldizkari, egunkari, telebista...<br />
<br />
===Euskararen Unibertsoa===<br />
<br />
Izen honen inguruan antolatu ziren jardunaldietan, bai berauek prestatu aurretik, bai berauen garapenean, bai berauen emaitza izango zen KONTSEILUAren garapenean, garrantzi handia eman zitzaion gogoetari, hausnarketari. Eta gogoeta honen baitan beste termino bat erabiltzen da: "garapen oso eta eutsigarria". Berau definitzeko honelako parafrasia egiten da:<br />
<br />
*Euskal hizkuntza komunitatean: komunitatearen bizitza euskaraz egitea garatu behar da norabide guztietan.<br />
*Euskaldun pertsona: euskararen jakintza eta erabilera gradu desberdinetako euskaldunez osatua dagoenez gure komunitatea, euskaldun gehienen euskarazko gaitasuna "goren gradura" da garapen osoaren zantzua.<br />
*Euskara: hizkuntza ere garapen osoa behar du lortu euskal komunitateak gaur eta biharko erronken aurrean hizkuntza baliabide eta tresna egokiak izan ditzan.<br />
*Euskararen aldekotasuna: euskararen aldeko zaletasuna eta motibazioa iraunkorki garatu behar da<br />
<br />
"Garapen eutsigarria" definitzerakoan, besteak beste, protagonista berrien beharra aipatzen da, euskaldun pertsona: "ez da deus egiten pertsonak euskara ikasi arren, gero eskuratutako gaitasun hori galtzen badu". Horretarako estrategia berriak behar dira.<br />
<br />
Ildo beretik Bai Euskarari Akordioan ere aipatzen da kontu hau, gauzatu gabeko errealitatea bailitzan: egoera eznormaldutik abiatu eta arlo eta esparru guztietako euskararen normalkuntza osora iritsi. Hitz batean esateko, eta Bai Euskarari Akordioaren Plan Estrategikoaren Misioa definitzeko hitz berak erabiliz: "Euskarak garapen osoa lor dezan, bere normalizazioa behin-betiko bideratu".<br />
<br />
Noren edo zeren normalizazioa, beraz? Argi dago euskararena, hizkuntza den aldetik. Baina euskara, beste edozein hizkuntza bezala, ez da berez bizi, izpiritu hutsa bailitzan. Bere bizitza erabileran, produkzioan gauzatzen da. Eta horretan sartzen dira hiztunak, gizabanakoak, subjektu indibidualak. Beraz, "normalizazioa" hitzarekin, eta gure jardunari begira, zera esan nahi dugu:<br />
*Gure eskuetatik igarotzen den hiztungai hori euskal hiztun bihurtzea: hau da, euskaraz komunikatzeko gaitasunarekin eta euskaraz komunikatzeko joera argiarekin.<br />
*Hiztunak irabazteaz gain, hiztunok aritzen diren esparru sozialak ere, aldi berean, euskararentzat irabaztea.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZERGATIK EUSKALTEGIAN NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Agian baten bat harritu egingo da euskaltegiaren zereginen barruan kokatzen dugulako normalizazioarena. Jarraian berau justifikatzen edo arrazoitzen saiatuko naiz.<br />
<br />
Ezer baino lehen aitortu behar dugu euskara irakaste hutsa normalizazioaren atal bat dugula, ezinbesteko atala esango genuke, ezinbestekoa baita gure hizkuntzaren normalizaziorako gutxienez euskara bera ezagutu eta menperatzea.<br />
<br />
Beraz, hizkuntza irakastea normalizaziorako ezinbesteko baldintza da. Baina nahikoa ote da? Hementxe bukatzen ote da gure lana? (eta gure diodanean, zentroez, euskaltegiez ... ari naiz) Muga gintezke lan honetara?<br />
<br />
Hau erantzuteko errepara diezaiogun berriro zenbait dokumentutan esaten denari.<br />
<br />
===Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Plan hau HEAri buruz ari delarik, lehendabizi lorpenei erreparatzen die:<br />
*Hegoaldeko gazteetan gero eta gutxiago dira euskaraz irakurtzeko edo idazteko zailtasuna duten euskaldunak. Euskararen berreskurapenean, ikastolekin batera, HEA izan da ekinbiderik eta mugimendurik garrantzitsuena.<br />
*Eskaera handia dago gizartean. Euskaltegiekiko oniritzia ere nahik zabala dela esan daiteke.<br />
*Etengabeko berrikuntza eta hobekuntzan dihardu.<br />
*Azkenik homologazioa eta sinatutako akordioak ere aipatzen ditu.<br />
<br />
Baina gabezietara joaz, honako hauek nabaritzen ditu:<br />
*Emaitzak ez dira onak: hasten diren askok ez dute ikasturtea (are gutxiago ikas-prozesua) amaitzen.<br />
*Harreman urria dute beste euskaltegiekin eta hizkuntzak irakasten dituzten akademiekin.<br />
*Beste gabezia bat dirulaguntzen banaketarekin eta laguntza ofizialekiko menpekotasunarekin lotzen du.<br />
*Azkenik, euskararen ideologizazioa aipatzen du.<br />
<br />
Eta aurrera begira, honako erronka hauek planteatzen ditu:<br />
*HEAko ekintzabideak erabileraren ingurukoarekin uztartu.<br />
*Arreta berezia jarri euskararen bizitasun soziolinguistikoa indartzeko ezinbestekoak diren gune geografikoetan, giza taldeetan eta gizarte eremuetan.<br />
*Horretarako efektu biderkatzailea izan dezaketen giza taldeak identifikatu behar dira, helburu zehatzei erantzuteko ikastaroak antolatu e.a.<br />
<br />
===HEOK===<br />
<br />
Helduen Oinarrizko Kurrikuluak badu "Hizkuntza" eta "Alderdi Psikopedagogikoarekin" batera "Alderdi Soziokulturala" izeneko atala. Eta, beronen barruan, Alderdi Soziologikoa eta Alderdi Kulturala.<br />
<br />
'''Alderdi Soziologikoa'''<br />
<br />
Hemen ere hiru atal edo arlo bereizten ditu: normalizazio soziala, linguistikoa eta motibazioa.<br />
<br />
a) Normalizazio soziala<br />
<br />
Normalizazio sozialari dagokionez, zera aipatzen du: euskararen egoera soziolinguistikoak baduela eraginik eta ondoriorik euskararen irakaskuntzan eta kurrikulugintzan. Eta egoera hau deskribatzeko laurden batek baino ez duela ezagutzen aipatzen da, nahiz eta orain arte hartutako neurriak onuragarriak izan diren EAEn.<br />
<br />
Egoera honi aurre egiteko "euskaldun osoak" lortu beharra azpimarratzen du, hauxe izanik HEAren azken helburua.<br />
<br />
Ildo beretik aipatzen da euskaltegiaren zeregina garrantzitsua dela euskararen berreskurapenean.<br />
<br />
Euskaltegitik kanpoko eguneroko jardunean osatu behar du ikasleak euskaltegiko lana. Giro erdaldunetan aukera hori oso murritza denez, euskaltegiaren esku gelditzen da egoera normal batean nolabait gizarteari edo inguruari dagokion zeregina. Horrela, ahalegin berezia egin beharko dute irakasleek eta euskaltegiak inguruak ikasleari eskaintzen ez diona eskaintzen: euskara ikasteko eta erabiltzeko aukera.<br />
<br />
b) Normalizazio linguistikoa<br />
<br />
Normalizazio linguistikoari dagokionez, kurrikuluak irakaskuntzan ahozko erregistro bereziak lantzeak eta euskara-ikasleen hizkera artifiziala leuntzeak eta girotzeak duten garrantzia azpimarratzen du. Honen inguruan, bi esparru aipatzen dira:<br />
*Hizkuntzaren irakaskuntzaren inguruko hausnarketa, euskaratik bertatik egin beharrekoa, beste hizkuntzetakoa ere gogoan izanik, noski.<br />
*Euskarak berezkoak dituen esparruak ekartzen dira gogora (etxea, kalea, lagunartea ...) eta berauek aintzat hartzea.<br />
<br />
c) Normalizazio eta motibazioa<br />
<br />
Arlo honetan esaten dena, egia esan, urruti samar geratzen zaigu, azken batean gizarte osoari baitagokio. Kurrikuluan planteatzen den bezala, motibazioa hizkuntza batek gizarte mailan eskuratzen duen prestigioarekin lotzen da. Dena den, motibazioak hau baino inplikazio handiagoak ditu, nire ustez, hirugarren atalean ikusiko ditugunak, hain zuzen ere.<br />
<br />
Azkenik, Hizkuntza atalaren deskribapenean, berau definitzeko erabiltzen diren zenbait kontzeptuk argi islatzen dute bi arloren arteko erlazioa:<br />
*Ezagutzatik erabilerara<br />
*Zuzentasunetik egokitasunera<br />
*Gaitasun linguistikotik gaitasun komunikatibora<br />
<br />
==Errealitatean bertan oinarritua.==<br />
<br />
Errealitateak berak zer dioen hobeto ikusteko SIADECOk 1996ko ekainean buruturiko "Helduen Euskalduntzea: Eskaintza eta Eskariaren egoera eta Etorkizunaren aurreikuspenak" izeneko ikerlanera jo dugu eta bertan eskaintzen diren hainbat daturen entresaka bat egin.<br />
Oro har panorama nahiko baikorra aurkezten du: euskararekiko jarrera positiboa, euskaltegien irudi eta onarpen maila nahiko ona; ezagutza mailan potentzial ona ulermen mailan (gehiago dira nekez ulertzen dutenak ezer ulertzen ez dutenak baino), ez horrenbeste, ordea, ahozko adierazpenaren mailan. 27 urtekoa da matrikulatuen arteko bataz besteko adina eta denbora falta ez matrikulatzearen edo prozesu uztearen arrazoi nagusia, beste batzuen artean. Motibazioak direla eta, handiagoa da motibazio afektibo ideologikoen pisua, motibazio pragmatikoena baino, tartean geratzen delarik motibazio komunikatzailea.<br />
Euskaltegien zenbait arlo zehatz baloratzerakoan, baloraziorik baxuena bai kultur edukien lanketak eta ekintza osagarrien arloak jasotzen dute. Ikerketa egin dutenek berek hiru hipotesi zabaltzen dute honen inguruan: edo jendeak aspektu hauek gehiago lantzea eskatzen du, edo ez dago konforme gaur eguneko lanketarekin, edo ez die garrantzi handirik eskaintzen.<br />
Datuek argi erakusten dute gutxiago izan direla euskaltegietan lortutako mailari eutsi diotenak edo berau hobetu dutenak, galdu dutenak baino. Euskara maila apaldu edo galtzeko arrazoi nagusia ikasleen inguru erdalduna aipatzen da, alde handiarekin gainera (%55); euskara mailari eusteko edo berau hobetzeko erabili dituzten bideen artean lagunena eta familia barruko komunikazioa izan dira bide nagusiak.<br />
Euskaltegietako ikastaroen bidez zer lortu nahi zuten galdetu denean, gehiengo handi batek ondo hitz egitea zela beren helburu nagusia esan zuten (% 63,7). Ondoren, eta oso urruti, datoz bestelako helburuak: ondo ulertu(% 9,6), gramatika ezagutzak (% 3,5), EGA (% 6,9), oinarrizko ezagutza (% 7,2)... Baina ondoren helburuok bete zituzten ala ez galdetu zitzaienean aspektu kezkagarri bat azalarazi zuten: "euskaltegietatik pasa diren 20-39 bitarteko erdaldunen artean gehiengoak (% 67) ez du lortu irakaskuntza prozesu honen bidez lortu nahi zuen maila.<br />
Tartean prozesuaren etetea ere gertatu da kasu askotan. Etetearen arrazoi nagusia denbora falta izan da (%47,4) edo lana (%9,9). %1,9k bakarrik adierazi zuen nahi zuen maila jaso ondoren utzi zuela prozesua.<br />
Kultura kontsumo mailari dagokionez, beste hizkuntzetan gertatzen den bezala, baxu samarra da kultura idatziarena eta altuagoa ikus-entzunezkoena, nahiz eta ikerketak adierazi zenbat eta gazteagoak izan, orduan eta handiagoa dela euskarazko kultur produktuen kontsumoa.<br />
<br />
Ikerketak proposatzen dituen bi ondorio nabarmendu nahi nituzke:<br />
Behar eta planteamendu berrien beharra, ikasleen bilakaera gertutik jarraitu eta hainbat elementu kontuan hartuta (adina, dakarten euskara maila, interesak, helburuak, euskaltegiarekin zerikusia duten aspektuen balorazioa, erabilera aukerak, ekintza osagarrien beharra eta balorazioa...).<br />
Gune geografiko eta euskaltegi desberdinen artean sumatzen diren desberdintasun handiak. Nahiz eta euskalduntzeari buruzko joerak homogeneo samarrak izan, desberdintasun nabarmena sumatzen dira herrialde, hiriburuen artean eta erakunde eta euskaltegien artean ere. Euskaltegiek, beraz, duten ikasleria nolakoa den ezagutu eta ahalik eta egokien erantzun beharko diote ikasle-mota bakoitzak planteatzen dituen esakune eta ahalmenei.<br />
<br />
==Dokumentuetatik harantzago==<br />
<br />
Orain arte agiri eta dokumentu idatzietan aipatutako arrazoiak aurkeztu ditugu. Ez da nire asmoa izan inoren aurrean zerbaiten inposaketa proposatzea edo balizko inposizio baterako oinarriak ezartzea. Ez. Honekin zera nahi izan dut: hurrengo atalean garatuko dudanari nolabaiteko oinarri teorikoa eskaini, borondate eta militantzia hutsean geratu gabe.<br />
<br />
Dokumentu idatzietan aurki genitzakeen baino arrazoi gehiago aipa genitzake euskaltegien ardura hau argudiatzeko:<br />
*Euskal Herriko zenbait lekutan (Nafarroa eta Iparraldean bereziki) eskola ez da tresna nahikoa normalizaziorako.<br />
*Larrun-ek HEAren inguruan antolatutako mahai inguru batean Erramun Osak esandakoa ekarri nahi dut orain gogora: "Ezin dugu ahaztu haurrentzat helduak direla erreferentzia eta helduek finkatzen dituzten hizkuntza erreferentziak txertatzen direla haurrengan. (...) Zenbaitetan pertsona helduen artean eragiteak haurrengan ere eragina du. (...) Helduak euskalduntzean eta alfabetatzean erabilera esparru berriak irabazteko gauza bagara, horrekin erakusten ari gara euskara ikastea ez dela alferrikako ahalegina. (...) Erabilera esparruak irabazi behar dira, modu honetan bakarrik kontzientzia ditzakegu gazteak".<br />
*Honekin lotu beharra dugu EKBk BAT aldizkarian "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa" izeneko artikuluan egiten duen baieztapen hau:<br />
<br />
:''"Gazteak dira, oro har, euskararen ezagutza mailaren eta erabilpenaren arteko desfaserik handiena agertzen dutenak, euskararekiko motibaziorik altuena adieraztearekin batera. Kontraesan honen azalpena ez da lortzen gazteen bizkar errua botaz eta beren jokabidea gezur sozialtzat salatuz. (...) Adin talde horrek gizartean nagusi den egoera (erdararen nagusitasunarena) islatu eta areagotu baizik ez du egiten".''<br />
<br />
Aipatutako mahai inguru horretan ere Sagrario Alemanek esanak dira honako hauek:<br />
<br />
:''"Guk euskaldunak atera nahi ditugu eta, beraz, gure lana ez da izan behar bakarrik hizkuntza egiturak eta horrelakoak irakastea; gurean euskara irakastea beti egon da loturik motibazioa eta erabilerarekin. Datozkigun ikasleak motibazio batekin datozkigu eta ateratzean zaletuak bihurtzen ditugu"''<br />
<br />
Azken argudio hauekin iritzien munduan sartu gara eta jabetzen naiz eztabaidagarriak izan litezkeela, oso, aurreko guztiak ere eztabaidagarriak izan diren bezala. Izan ere, azken batean borondateak eta euskararekiko konpromisoak nolabaiteko pisua izango du planteamendu honetan. Bide honetatik abiatzeko azken erabakia ez da etorriko argudio pisutsu eta ukaezinetatik, nolabaiteko konbentzimendu pertsonaletik baizik.<br />
<br />
Eta beste kontu bat. Hemen, nagusiki, Euskaltegiek zentro eta erakunde gisa izan ditzakeen erantzukizun eta ardurez ari gara. Beste kontu bat izango da (eta ukaezineko garrantzia duena) ardura honi aurre egiteak berarekin dakartzan bestelako kezka eta arazoak, antolaketa eta baldintza laboralen aldetik.<br />
<br />
Tokian tokiko egoeraren arabera (bai euskarak toki horretan bizi duen egoera, zein bertako euskaltegiak dituen aukera eta baliabideen arabera) ikasgu bakoitza hausnarketa bat egitera gonbidatu nahi dut, gai honek zer nolako oihartzuna duen eta izan beharko lukeen argitze aldera.<br />
<br />
==NOLA EKIN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOARI EUSKALTEGIAN==<br />
<br />
Atal honi ekin aurretik berriro gogoratu nahi dut nondik abiatzen naizen eta, bereziki, zein errealitate dudan gogoan.<br />
<br />
Hiru egoera posible ikusten ditut:<br />
<br />
#Euskaltegia Normalizazioaren kontu hau oso argi duten sare nagusi baten barruan dago eta sare honek ere oso argi ditu arlo hau aurrera eramateko klabeak , behar diren bitartekoak e.a. (lehenago aipatu dudan AEK, IKA edo bestelako erakundeak leudeke).<br />
#Euskaltegia kokatuta dagoen herriko instituzio publikoekin harreman ona du eta berauekin elkarlanean normalizazio plangintza itxurosoa diseina dezake.<br />
#Euskaltegiak bere buruaren ardura du eta dituen bitartekoen arabera antolatu behar du bere jardun osoa.<br />
<br />
Nik, nagusiki, azken egoeran dauden euskaltegietan pentsatuz egingo ditut ondorengo hausnarketak (eta, gainera, ingurune soziolinguistiko nagusiki erdaldunean), nahiz eta hasieran esango ditudan kontsiderazio orokorrak denentzat izan daitezkeen baliagarriak.<br />
<br />
===Hasierako ohar batzuk===<br />
<br />
Berriro gogoratu nahi nuke irakaste hutsarekin ere normalizazioan ari garela.<br />
<br />
Bestetik ezinbesteko printzipio nagusi eta saihestezina: ikaslearen/engadik abiatu behar dugula. Eta hau diogunean ikaslea kokatuta dagoen ingurua esan nahi dut; baita ikaslea euskaltegira hurbiltzen denean dituen espektatibak, helburuak, berezko motibazioa ere. Hau da, daukagun egoerarekin jokatu behar dugula, ez nahiko genukeenarekin. Eta lehendabizi datorkigun ikaslearen helburuak ase behar ditugula. Motibazio instrumental jakin bat badu, lehenengo horixe ase beharko dugu.<br />
<br />
HABEren zuzendari orokorrak Euskaldunon Egunkaria-ra (2000ko otsailak 10) egindako adierazpen batzuk ekarri nahi ditut hona:<br />
<br />
"Ikasle bakoitzak bere arrazoiak ditu euskara ikasteko, besteak beste, lana bilatzeko aukerak gehitzea, gizartean hobeto integratzeko bideak eraikitzea, seme-alabei ikas-laguntza eskaintzea, administrazioetako euskara plangintzetan parte hartzea, eta abar. Bestetik, ikaslea euskaltegira joaten denean, euskara ahalik eta azkarren ikasi nahi du. Bai HABEk bai euskaltegiek saiatu behar dugu ikasle bakoitzak nahi duen hori lor dezan kalitatezko irakaskuntza eskainiz. Hori de gure erronka."<br />
<br />
Hauxe da gure etxea, gure proiektua eraiki behar dugun oinarria. Honen gainean gauzatu beharra dugu gure asmoa.<br />
<br />
Eta honekin hurrengo kontsiderazioa: gure jardun pedagogikoa zenbat eta kalitate handiagokoa izan, orduan eta eraginkorragoa izango dela. Baliteke (eta uste dut gehienok izango dugula horren esperientzia) ikasle bat titulu edo agiri jakin baten bila hurbiltzea euskaltegira, edo bestelako beharrizan jakin eta zehatz bat betetzera, eta prozesuan zehar euskaltzaletzea. Horretarako ezinbesteko baldintza da gure lana kalitatezkoa izatea<br />
<br />
===Azken batean, zer lortu beharko genuke normalizazioaren klabe hau izanda?===<br />
Lehenengo eta behin ikasleak/ek euskararen aldeko pertzepzio positiboa izatea.<br />
Identifikatzea, zaletzea: euskara kontsumitu eta euskara erabiltzea.<br />
Erabilera esparru minimoak ziurtatzea.<br />
Azkenean, euskaldun osoak lortzea.<br />
<br />
===Nola? Lanerako printzipio orokorrak===<br />
<br />
"Nola" hau aipatzerakoan motibazioa datorkigu burura (oraingo honetan "motibazioa" zentzu hertsiago batean). Nola zaletu ikasleak?<br />
<br />
Pertsuasioaren bidea. Hau nola lortu? Euskara esperientzia gozagarriekin lotuz. Eta hona ekarri nahi ditut Kafe Antzokia eta Zenbat Gara euskara taldean lanean diharduen Todor Etxaburuk Argia aldizkarian (2000ko martxoak 19) adierazitakoa:<br />
<br />
:"Euskarak motiba dezake, baina beti ere ikasleari zerbait berezia eskaintzen badio; plus bat, gainerako hizkuntzena ez bezalako kultur-molde original bat (ez hobea, ez txarragoa, desberdina baizik), munduari erantzunak emateko kosmo-ikuskera propio bat, ikasleari zerbait esango diona, ikaslea aberastuko duena. (...) Gainerako hizkuntzetan egin ohi dutenaren fotokopia merke batekin ez goaz inora. (...) Erantzun propioak,originalak behar ditugu (...).<br />
<br />
:"Euskarak motibatu egingo ditu ikasleak baldin eta hizkuntza horren bidez bestelako harreman batzuen lekuko badira, baldin eta euskal guneetan giro ona, osasuntsua ikusten badute, baldin eta euskara eta ludikotasuna, euskara eta bitalismoa lotzen badituzte. Hortaz, euskararen aldeko dei agonikorik ez, mesedez, akabo hileta-jotzeak, biba euskara, biba Pellot eta biba festa!" (...)<br />
<br />
:"Motibazio handiena zer da? Bizitza eta harremanak, eta harreman horietan zer sartzen da? Dena: larru jotzea, lana, juerga, kultura, askatasuna, erantzukizuna".<br />
<br />
Hitz hauek, jakina, nondik eginda dauden ez dugu bistatik galdu behar (kultura-proiektu handi bat...). Edonola ere, berriro azpimarratu nahi nuke, guztion esku baitago, arestian esandako zerbait: ikasleak euskaltegira dakartzan beharrak asetzeak eta hauxe kalitatezko irakaskuntzarekin lortzeak duten garrantzi izugarria.<br />
<br />
Beste kontu bat zera da: zeharka egin beharreko edo egin genezakeen lan guztia: lehen aipatutako kalitatezko jarduna, eduki soziokultural egoki eta aukeratuak.<br />
<br />
Eta beste ohar bat. Agian modaz pasatakotzat joko dute askok, beste garai bateko kontuak...; hala ere, esan egingo dut: nire ustez ikasle mota jakin batentzako garrantzi handikoa izan daiteke norberaren, irakaslearen eredua. Modu askotara adieraz genezake zer nolako kultura kontsumitzaileak garen: pertsonaia famatuen adibideak jartzen ditugunean, telebista-saioren bat gomendatzen dugunean, irakur-zaletasunak adierazten ditugunean, erosten dugun egunkaria, euskararekiko eta ikasleen kulturarekiko agertzen dugun jarrera baikor eta errespetagarria...<br />
<br />
"Seriotasunez" landu arlo hau. Honen aurka joango litzateke noizean behineko dedikazioa, "a salto de mata" aritzea... Seriotasun honek zer suposatuko luke?<br />
<br />
#Inguruaren azterketa batetik abiatzea. (SIADECOren ondorioetan lehen nabarmendu dudanez) Euskaltegira datorren, klase jakin batean dagoen ikasleriaren azterketa: adina, zaletasunak, kultura-kontsumoa, inguruak erabilerarako eskaintzen dituen aukerak...<br />
#Arlo iraunkorra: gure kurrikulu eta programazioan txertatua, programatua (ikuspegi globalarekin, maiztasun jakin batekin...), arduradun bat edo batzuekin, beharrezkoa balitz edo horretara dedikatu ahalko balitz, diru-partida jakin bat asignaturik...<br />
#Helburu jakin batzuekin, egiten denari osotasuna emango diotena (motibatu, girotu, praktikatu, kontaktua egin...).<br />
#Elkarlanean, koordinazioan ... ahal den neurrian. Elkarlanerako gune posible batzuk: herriko edo inguruko euskalgintza, erakunde publikoak ... indarrak sakabanatu ordez, metatzeko Honelako esperientzia asko ekar genezake gogora. Nik bat aipatzearren, oraintsu komunikabideetan agertu dena, Lasarte-Orian 1998tik martxan dagoen "Kuadrillategi" izenekoa aipatu nahi dut, bertako AEK, Ttakun kultur elkartea eta Udaleko Euskara Zerbitzuak bultzatua. Lasarte-Orian gazteen artean euskararen erabilera hutsune handia zegoela ikusirik lanean hasi ziren ekintza programa bat martxan jarri zelarik. Ekintza hauen helburua zera da: modu natural batean euskaraz hitz egitea eta elkar ulertzea, gazte euskaldun eta erdaldunez osatutako gazte koadrilen artean.<br />
<br />
===Jardunbide zehatzak===<br />
<br />
Honetan sailkapen hau egitea erabaki dut:<br />
<br />
#Alde batetik ohiko jardun estandarrean (hau da klaseak ematean) txertatu ahal diren proposamenak.<br />
#Bestetik, dedikazio akademikotik kanpo landu beharrekoak<br />
<br />
====Ohiko jardun estandarrarekin lotuak====<br />
<br />
1. Ikasle talde eraginkorrak, berezituak osatzeko ahaleginak egitea... Eskaintza zabaldu, efektu biderkatzailea izan dezaketen ikastaldeei eman lehentasuna. (adibidez, dendariz, kirol-monitorez, gazte-hezitzailez ... osatutako ikastaldeak) Hau ikasturte hasieran burutu beharreko ekintza litzateke eta aurretiaz ondo pentsatu eta erabakitzea ezinbestekoa (argi dago arlo honetarako, kasu askotan, ez dela nahikoa gure asmoa, gure gainetik dagoen beste baten erabakiaren zain. Horrezaz gain, hemen ere elkarlanaren premia nabari-nabaria da euskaltegi bat baino gehiago dagoen herrietan).<br />
<br />
Josune Ariztondok (1999) ideia bera azpimarratzen du:<br />
<br />
''"Euskaltegiek eta erabilera-planak. Euskaltegiek leku oso esanguratsua dute euskararen normalizazioan, euskararen erabilera bermatzeko hizkuntza-gaitasuna ezinbesteko baldintza delako. Hau guztia dela eta, euskaltegiek, euren planifikazioa egiten dutenean kontuan hartu beharko dute lehenetsi egin behar dituztela hainbat ikasle edo ikasle-talde, gehienbat lehentasunezko esparruetakoak direnak eta hain zuzen ere erabilera-planetan parte hartzen dutenak: dendari, sektore sozio-ekonomikokoak, gurasoak, herri-langileak, irakasleak... Honek guztiak ahalegin berezia eska dezake ikas-moduluak antolatzerakoan, ikasmaterialak prestatzerakoan, egutegi eta ordutegi diseinatzerakoan''<br />
2. Eduki soziokulturalak. Badakit hurrengo komunikazioak (ikus Pedro Lonbideren lana) honetaz zabalago hitz egingo duela, baina adibide batzuk jarri nahi nituzke hemen:<br />
<br />
Literatur zaletasuna pizteko "Literatur ibilbideak". Kultur elementu ezberdinak uztartzeko baliabideak dira: hizkuntza, literatura, artea, historia, etnografia ... Ibilbide horiek ongi diseinatuak eta behar duten dokumentu osagarriekin programatuak egon behar dute. (Badira hainbat jardun "aurkikuntza-joko"en tankerakoak, liburutegian edo entziklopedian bilaketak egitekoak ...) Edo-eta literatur tailerrak antolatu<br />
Ikasle bakoitzaren ekarpenak ere bultzatu egin behar dira. Irakasleak ikasle bakoitzak zer eman dezakeen ezagutu behar du eta taldekideen aurrean azaltzeko aukerak sortu.<br />
Historiaren gaineko testuak hizkuntzaren alderditik jorratzeak ikasleen adorea eta jakin mina piztu ditzake.<br />
Publizitatearen lanketa: ikuspuntu soziolinguistikotik sektore jakin batzuei zuzenduriko mezuen erregistro-mota, oraindik bizi-bizirik dauden aurreiritziak edota "euskal produktuek" nortasun-sentimenduekin duten lotura... Ikuspegi linguistiko soiletik ere, trebetasun sortzaile nahiz hartzaileen alderdi guztiak dira jorratzekoak: osagai semantikoak, morfologikoak, ortografikoak, sintaktikoak... Gainera, ikuspegi bikoitzetik, analisiarenetik eta ekoizpenarenetik.<br />
<br />
3. Kultura produkzioa klasera eramatea, klasearen dinamikan txertatzea litzateke, azken batean, hemen proposatzen dena.Baina, kontuz: ondo aukeratu eta erabiliak, kontrako efektua sor ez dezaten.<br />
<br />
Aurreko iradokizun hauek galizieraren irakaskuntzan eta hedapenean lanean ari den Xosé A. Calviñori (1999)zor dizkiot.<br />
<br />
====Klasetik kanpo====<br />
<br />
#Lehenengo eta behin, komunikabideetan eta inguru hurbilean egunero antolatu eta eskaintzen diren ekintza, ospakizun eta kultur saioen berri eman. Hau ilustratzeko gure euskaltegian egiten dugun esperientzia xume baten berri emango dizuet: badugu pasabideetan informazio orokorrerako kortxo handia. Bertan dugu, besteak beste "Gaurko gomendioak" izeneko txoko txiki bat eta berau egunero betetzen saiatzen gara ETBko bizpahiru saio gomendatuz eta inguruan euskaraz antolatzen diren ekitaldien berri eskainiz (hitzaldiak, erakusketa, kontzertu, filmak...).<br />
#Kontsumitzera bultzatu. Honetarako aurrebaldintza egokia litzateke liburu, aldizkari eta disko mailegu zerbitzua antolatzea.<br />
#Euskaltegian bertan klasetik kanpo egoteko gunea sortzea, gure baliabideek aukera hau eskainiz gero (gela txiki bat irakurtzeko, kafea hartzeko ...) Hemen aitortu behar dizuet, nire aspaldiko ametsa dela, gure euskaltegian gauzatzekoa, baina orain arte beteezina. Jabetzen naiz honelako ekimenak martxan jartzeak zer suposatzen duen: kudeaketa egokia, ardurak banatzea, e.a.<br />
#Barnetegiak, txangoak...<br />
#Pertsonaia ezagunak (artistak, ipuin kontalariak, kirolariak...). Arlo honetan ere, beste askotan bezala, ezinbestekotzat jotzen dut elkarlana. Arlo honetan antolatzen dena, gehienbat euskaltegiaren ikuspegitik baino harantzago egin beharko litzateke, gutxienez inguruan euskara ikaste prozesuan dauden guztiei begira eta horretan ari diren guztiekin elkarlanean. Bakoitza bere aldetik aritzea, baliabide asko kontsumitzeaz gain, kalterako izan baitaiteke.<br />
#Gidatutako bisitaldi historikoak: Ikastaroaren osagarri gisa, onuragarriak dira bertako historia, artea, ohitura eta tradizioak ezagutzeko, eta, halaber, kulturaren osagaiez eta nortasun-kontzeptuari batasuna ematen dioten alderdiez jabetzeko.<br />
<br />
<br />
<br />
==BUKATZEKO==<br />
<br />
Nire jardun honetatik bizpahiru gauza azpimarratu nahi nituzke:<br />
<br />
#Orain arte egindako lana aintzat hartu eta baloratu beharrekoa da.<br />
#Hortik hasita, eta gaur egungo egoera soziolinguistikoa ikusirik, ezinbestekotzat jotzen dudala normalizazio arlo honi ekitea, beti ere argi izanik, gure lana ikaslearen beharren betetzetik harantzago doala.<br />
#Arlo honi ekiteko nik hiru elementu hauek lehenetsi nahi ditut:<br />
<br />
Ikasleen beharretatik abiatu eta eguneroko lanaren kalitatea zaindu beharra.<br />
Normalizazio lan honi seriotasunez ekitea, seriotasun hori azalpenean planteatu dudan bezala (programazio baten barruan, dedikazio finko eta iraunkorra ...)<br />
Elkarlana. Tokian tokiko indarrak bildu, metatu eta koordinatu.<br />
<br />
<br />
<br />
4. Azkenik, ezin ahaztu eta saihestu arlo hau guk nahiko genukeen bezain ongi aurrera eramateko faktore garrantzitsu bat: honek behar dituen giza baliabideak eta honekin lotuta, langileon lan baldintzak e.a. Honi aurre egiteko formula magikorik ez dago: ahal den guztia negoziatu (eta honetarako planteamendu serioak aurkeztu) eta lortzen dena lortzen dela, ahalik eta etekinik handiena atera.<br />
<br />
<br />
==OINARRIZKO BIBLIOGRAFIA==<br />
<br />
<br />
ARIZTONDO, J. (1999): "Helduen euskalduntze alfabetatzea eta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia". HIZPIDE. Monografiak 3, 5-12<br />
<br />
<br />
ASKOREN ARTEAN: Euskararen Unibertsoa. Jardunaldiak. Donostia, 1998<br />
<br />
<br />
ASKOREN ARTEAN (2000): Mahaingurua: Euskalduntze-Alfabetatzea. LARRUN 32.<br />
<br />
<br />
CALVIÑO, X. A. (1999): "Helduei galiziera irakasteko curriculumaren berrikuntza: paradigmak eta irakasleen formazioa eta materialak" HIZPIDE. Monografiak 3, 119-135<br />
<br />
<br />
EKB (1990): "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa". BAT Soziolinguistika Aldizkaria 7-8, 159-175<br />
<br />
<br />
EUSKO JAURLARITZA: Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia<br />
<br />
<br />
HABE: Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua. Donostia, 1999</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Hizkuntz_normalizazioa_euskaltegian&diff=3734Hizkuntz normalizazioa euskaltegian2007-11-14T15:47:47Z<p>83.213.50.155: /* Dokumentuetatik harantzago */</p>
<hr />
<div>==ABIAPUNTUA==<br />
<br />
Ezertan hasi aurretik, zein errealitatetatik hitz egiten dudan argitu nahi nuke. Santurtziko Udal Euskaltegiko irakaslea naiz eta 13 urte daramat bertan.<br />
Ingurua, imajina dezakezuenez, ia erabat erdalduna. Euskaltegia "irla euskalduna", inguruko itsaso gaztelaniadunaren erdian.<br />
Normalizazio kontu hau (definitu aurretik, deskriba dezagun ohiko ikastorduetatik kanpo egiten diren ekintza osagarriak, ikasgelatik kanpokoak) aspalditik hartu izan da kontuan, premiazkotzat edo hartu izan da, baina ez du izan tratamendu jarraitua, berezitua... eta beste faktore batzuen menpe egon da (irakasleon lan-baldintzak, beste zereginek uzten zuten neurrian...)<br />
<br />
Hain zuzen ere errealitate honek bultzatu nau gai honi ekitera, gai honetan sakontzera. Beraz, aurretiaz esan behar dizuet, ez duzuela aurkituko praktikatik sortutako esperientzia ederren kontakizunik. Esperientziaren beraren urritasunak animatu nau orain kontatu dizkizuedan gogoeta hauek egitera. Esan genezake, beraz, gai honetan aditua baino gai honek kezkatua naizela.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZER DEN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Kontzeptu hau argitze aldera, hainbat iturritara jo dut. Hala ere, ez da orain nire asmoa berau goitik behera jorratzea, gero baliagarriak izango zaizkigun zenbait elementu ateratzea baizik.<br />
<br />
===Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Berton agertzen da "normalizazioa" hitza, nahiz eta ez definitu. Zuzenean esaten da Plana hizkuntzaren normalizazioa eskuratzen jarraitzeko plan estrategikoa dela eta arazo nagusiez, honi begirako helburuez, egitarau eta ebaluazio-irizpideez mintzo da.<br />
<br />
HPSren zuzendari zeneko elkarrizketa batean, honelaxe laburbiltzen du Josune Ariztondok :<br />
<br />
"Euskalerrian euskararen berreskurapen osoa lortzeko maila pertsonalean, sozialean eta ofizialean euskararen aldeko urratsak areagotzea", hauxe litzateke Biziberritzearen helburu nagusia. Eta honek 3 helburu estrategiko ditu:<br />
<br />
#Lehenik euskararen ondorengoetaratzea aurreikusten du. Hots, euskararen transmisioa.<br />
#Bigarrenak zera dio: "belaunaldi berrietako euskaldunentzat euskara heldu-aroko eremu berezi eta garrantzizkoetarako atsegin eta gaztelania bezain baliozko egitean datza, beste erabilera-eremu garrantzizkoetara zabalduz (lan-mundua, aisia, kirola ...)<br />
#Hirugarrena euskararen elikadurarekin dago lotuta: hizkuntza eroso eta erraz hitz egiteko liburu irrati, aldizkari, egunkari, telebista...<br />
<br />
===Euskararen Unibertsoa===<br />
<br />
Izen honen inguruan antolatu ziren jardunaldietan, bai berauek prestatu aurretik, bai berauen garapenean, bai berauen emaitza izango zen KONTSEILUAren garapenean, garrantzi handia eman zitzaion gogoetari, hausnarketari. Eta gogoeta honen baitan beste termino bat erabiltzen da: "garapen oso eta eutsigarria". Berau definitzeko honelako parafrasia egiten da:<br />
<br />
*Euskal hizkuntza komunitatean: komunitatearen bizitza euskaraz egitea garatu behar da norabide guztietan.<br />
*Euskaldun pertsona: euskararen jakintza eta erabilera gradu desberdinetako euskaldunez osatua dagoenez gure komunitatea, euskaldun gehienen euskarazko gaitasuna "goren gradura" da garapen osoaren zantzua.<br />
*Euskara: hizkuntza ere garapen osoa behar du lortu euskal komunitateak gaur eta biharko erronken aurrean hizkuntza baliabide eta tresna egokiak izan ditzan.<br />
*Euskararen aldekotasuna: euskararen aldeko zaletasuna eta motibazioa iraunkorki garatu behar da<br />
<br />
"Garapen eutsigarria" definitzerakoan, besteak beste, protagonista berrien beharra aipatzen da, euskaldun pertsona: "ez da deus egiten pertsonak euskara ikasi arren, gero eskuratutako gaitasun hori galtzen badu". Horretarako estrategia berriak behar dira.<br />
<br />
Ildo beretik Bai Euskarari Akordioan ere aipatzen da kontu hau, gauzatu gabeko errealitatea bailitzan: egoera eznormaldutik abiatu eta arlo eta esparru guztietako euskararen normalkuntza osora iritsi. Hitz batean esateko, eta Bai Euskarari Akordioaren Plan Estrategikoaren Misioa definitzeko hitz berak erabiliz: "Euskarak garapen osoa lor dezan, bere normalizazioa behin-betiko bideratu".<br />
<br />
Noren edo zeren normalizazioa, beraz? Argi dago euskararena, hizkuntza den aldetik. Baina euskara, beste edozein hizkuntza bezala, ez da berez bizi, izpiritu hutsa bailitzan. Bere bizitza erabileran, produkzioan gauzatzen da. Eta horretan sartzen dira hiztunak, gizabanakoak, subjektu indibidualak. Beraz, "normalizazioa" hitzarekin, eta gure jardunari begira, zera esan nahi dugu:<br />
*Gure eskuetatik igarotzen den hiztungai hori euskal hiztun bihurtzea: hau da, euskaraz komunikatzeko gaitasunarekin eta euskaraz komunikatzeko joera argiarekin.<br />
*Hiztunak irabazteaz gain, hiztunok aritzen diren esparru sozialak ere, aldi berean, euskararentzat irabaztea.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZERGATIK EUSKALTEGIAN NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Agian baten bat harritu egingo da euskaltegiaren zereginen barruan kokatzen dugulako normalizazioarena. Jarraian berau justifikatzen edo arrazoitzen saiatuko naiz.<br />
<br />
Ezer baino lehen aitortu behar dugu euskara irakaste hutsa normalizazioaren atal bat dugula, ezinbesteko atala esango genuke, ezinbestekoa baita gure hizkuntzaren normalizaziorako gutxienez euskara bera ezagutu eta menperatzea.<br />
<br />
Beraz, hizkuntza irakastea normalizaziorako ezinbesteko baldintza da. Baina nahikoa ote da? Hementxe bukatzen ote da gure lana? (eta gure diodanean, zentroez, euskaltegiez ... ari naiz) Muga gintezke lan honetara?<br />
<br />
Hau erantzuteko errepara diezaiogun berriro zenbait dokumentutan esaten denari.<br />
<br />
===Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Plan hau HEAri buruz ari delarik, lehendabizi lorpenei erreparatzen die:<br />
*Hegoaldeko gazteetan gero eta gutxiago dira euskaraz irakurtzeko edo idazteko zailtasuna duten euskaldunak. Euskararen berreskurapenean, ikastolekin batera, HEA izan da ekinbiderik eta mugimendurik garrantzitsuena.<br />
*Eskaera handia dago gizartean. Euskaltegiekiko oniritzia ere nahik zabala dela esan daiteke.<br />
*Etengabeko berrikuntza eta hobekuntzan dihardu.<br />
*Azkenik homologazioa eta sinatutako akordioak ere aipatzen ditu.<br />
<br />
Baina gabezietara joaz, honako hauek nabaritzen ditu:<br />
*Emaitzak ez dira onak: hasten diren askok ez dute ikasturtea (are gutxiago ikas-prozesua) amaitzen.<br />
*Harreman urria dute beste euskaltegiekin eta hizkuntzak irakasten dituzten akademiekin.<br />
*Beste gabezia bat dirulaguntzen banaketarekin eta laguntza ofizialekiko menpekotasunarekin lotzen du.<br />
*Azkenik, euskararen ideologizazioa aipatzen du.<br />
<br />
Eta aurrera begira, honako erronka hauek planteatzen ditu:<br />
*HEAko ekintzabideak erabileraren ingurukoarekin uztartu.<br />
*Arreta berezia jarri euskararen bizitasun soziolinguistikoa indartzeko ezinbestekoak diren gune geografikoetan, giza taldeetan eta gizarte eremuetan.<br />
*Horretarako efektu biderkatzailea izan dezaketen giza taldeak identifikatu behar dira, helburu zehatzei erantzuteko ikastaroak antolatu e.a.<br />
<br />
===HEOK===<br />
<br />
Helduen Oinarrizko Kurrikuluak badu "Hizkuntza" eta "Alderdi Psikopedagogikoarekin" batera "Alderdi Soziokulturala" izeneko atala. Eta, beronen barruan, Alderdi Soziologikoa eta Alderdi Kulturala.<br />
<br />
'''Alderdi Soziologikoa'''<br />
<br />
Hemen ere hiru atal edo arlo bereizten ditu: normalizazio soziala, linguistikoa eta motibazioa.<br />
<br />
a) Normalizazio soziala<br />
<br />
Normalizazio sozialari dagokionez, zera aipatzen du: euskararen egoera soziolinguistikoak baduela eraginik eta ondoriorik euskararen irakaskuntzan eta kurrikulugintzan. Eta egoera hau deskribatzeko laurden batek baino ez duela ezagutzen aipatzen da, nahiz eta orain arte hartutako neurriak onuragarriak izan diren EAEn.<br />
<br />
Egoera honi aurre egiteko "euskaldun osoak" lortu beharra azpimarratzen du, hauxe izanik HEAren azken helburua.<br />
<br />
Ildo beretik aipatzen da euskaltegiaren zeregina garrantzitsua dela euskararen berreskurapenean.<br />
<br />
Euskaltegitik kanpoko eguneroko jardunean osatu behar du ikasleak euskaltegiko lana. Giro erdaldunetan aukera hori oso murritza denez, euskaltegiaren esku gelditzen da egoera normal batean nolabait gizarteari edo inguruari dagokion zeregina. Horrela, ahalegin berezia egin beharko dute irakasleek eta euskaltegiak inguruak ikasleari eskaintzen ez diona eskaintzen: euskara ikasteko eta erabiltzeko aukera.<br />
<br />
b) Normalizazio linguistikoa<br />
<br />
Normalizazio linguistikoari dagokionez, kurrikuluak irakaskuntzan ahozko erregistro bereziak lantzeak eta euskara-ikasleen hizkera artifiziala leuntzeak eta girotzeak duten garrantzia azpimarratzen du. Honen inguruan, bi esparru aipatzen dira:<br />
*Hizkuntzaren irakaskuntzaren inguruko hausnarketa, euskaratik bertatik egin beharrekoa, beste hizkuntzetakoa ere gogoan izanik, noski.<br />
*Euskarak berezkoak dituen esparruak ekartzen dira gogora (etxea, kalea, lagunartea ...) eta berauek aintzat hartzea.<br />
<br />
c) Normalizazio eta motibazioa<br />
<br />
Arlo honetan esaten dena, egia esan, urruti samar geratzen zaigu, azken batean gizarte osoari baitagokio. Kurrikuluan planteatzen den bezala, motibazioa hizkuntza batek gizarte mailan eskuratzen duen prestigioarekin lotzen da. Dena den, motibazioak hau baino inplikazio handiagoak ditu, nire ustez, hirugarren atalean ikusiko ditugunak, hain zuzen ere.<br />
<br />
Azkenik, Hizkuntza atalaren deskribapenean, berau definitzeko erabiltzen diren zenbait kontzeptuk argi islatzen dute bi arloren arteko erlazioa:<br />
*Ezagutzatik erabilerara<br />
*Zuzentasunetik egokitasunera<br />
*Gaitasun linguistikotik gaitasun komunikatibora<br />
<br />
==Errealitatean bertan oinarritua.==<br />
<br />
Errealitateak berak zer dioen hobeto ikusteko SIADECOk 1996ko ekainean buruturiko "Helduen Euskalduntzea: Eskaintza eta Eskariaren egoera eta Etorkizunaren aurreikuspenak" izeneko ikerlanera jo dugu eta bertan eskaintzen diren hainbat daturen entresaka bat egin.<br />
Oro har panorama nahiko baikorra aurkezten du: euskararekiko jarrera positiboa, euskaltegien irudi eta onarpen maila nahiko ona; ezagutza mailan potentzial ona ulermen mailan (gehiago dira nekez ulertzen dutenak ezer ulertzen ez dutenak baino), ez horrenbeste, ordea, ahozko adierazpenaren mailan. 27 urtekoa da matrikulatuen arteko bataz besteko adina eta denbora falta ez matrikulatzearen edo prozesu uztearen arrazoi nagusia, beste batzuen artean. Motibazioak direla eta, handiagoa da motibazio afektibo ideologikoen pisua, motibazio pragmatikoena baino, tartean geratzen delarik motibazio komunikatzailea.<br />
Euskaltegien zenbait arlo zehatz baloratzerakoan, baloraziorik baxuena bai kultur edukien lanketak eta ekintza osagarrien arloak jasotzen dute. Ikerketa egin dutenek berek hiru hipotesi zabaltzen dute honen inguruan: edo jendeak aspektu hauek gehiago lantzea eskatzen du, edo ez dago konforme gaur eguneko lanketarekin, edo ez die garrantzi handirik eskaintzen.<br />
Datuek argi erakusten dute gutxiago izan direla euskaltegietan lortutako mailari eutsi diotenak edo berau hobetu dutenak, galdu dutenak baino. Euskara maila apaldu edo galtzeko arrazoi nagusia ikasleen inguru erdalduna aipatzen da, alde handiarekin gainera (%55); euskara mailari eusteko edo berau hobetzeko erabili dituzten bideen artean lagunena eta familia barruko komunikazioa izan dira bide nagusiak.<br />
Euskaltegietako ikastaroen bidez zer lortu nahi zuten galdetu denean, gehiengo handi batek ondo hitz egitea zela beren helburu nagusia esan zuten (% 63,7). Ondoren, eta oso urruti, datoz bestelako helburuak: ondo ulertu(% 9,6), gramatika ezagutzak (% 3,5), EGA (% 6,9), oinarrizko ezagutza (% 7,2)... Baina ondoren helburuok bete zituzten ala ez galdetu zitzaienean aspektu kezkagarri bat azalarazi zuten: "euskaltegietatik pasa diren 20-39 bitarteko erdaldunen artean gehiengoak (% 67) ez du lortu irakaskuntza prozesu honen bidez lortu nahi zuen maila.<br />
Tartean prozesuaren etetea ere gertatu da kasu askotan. Etetearen arrazoi nagusia denbora falta izan da (%47,4) edo lana (%9,9). %1,9k bakarrik adierazi zuen nahi zuen maila jaso ondoren utzi zuela prozesua.<br />
Kultura kontsumo mailari dagokionez, beste hizkuntzetan gertatzen den bezala, baxu samarra da kultura idatziarena eta altuagoa ikus-entzunezkoena, nahiz eta ikerketak adierazi zenbat eta gazteagoak izan, orduan eta handiagoa dela euskarazko kultur produktuen kontsumoa.<br />
<br />
Ikerketak proposatzen dituen bi ondorio nabarmendu nahi nituzke:<br />
Behar eta planteamendu berrien beharra, ikasleen bilakaera gertutik jarraitu eta hainbat elementu kontuan hartuta (adina, dakarten euskara maila, interesak, helburuak, euskaltegiarekin zerikusia duten aspektuen balorazioa, erabilera aukerak, ekintza osagarrien beharra eta balorazioa...).<br />
Gune geografiko eta euskaltegi desberdinen artean sumatzen diren desberdintasun handiak. Nahiz eta euskalduntzeari buruzko joerak homogeneo samarrak izan, desberdintasun nabarmena sumatzen dira herrialde, hiriburuen artean eta erakunde eta euskaltegien artean ere. Euskaltegiek, beraz, duten ikasleria nolakoa den ezagutu eta ahalik eta egokien erantzun beharko diote ikasle-mota bakoitzak planteatzen dituen esakune eta ahalmenei.<br />
<br />
==Dokumentuetatik harantzago==<br />
<br />
Orain arte agiri eta dokumentu idatzietan aipatutako arrazoiak aurkeztu ditugu. Ez da nire asmoa izan inoren aurrean zerbaiten inposaketa proposatzea edo balizko inposizio baterako oinarriak ezartzea. Ez. Honekin zera nahi izan dut: hurrengo atalean garatuko dudanari nolabaiteko oinarri teorikoa eskaini, borondate eta militantzia hutsean geratu gabe.<br />
<br />
Dokumentu idatzietan aurki genitzakeen baino arrazoi gehiago aipa genitzake euskaltegien ardura hau argudiatzeko:<br />
*Euskal Herriko zenbait lekutan (Nafarroa eta Iparraldean bereziki) eskola ez da tresna nahikoa normalizaziorako.<br />
*Larrun-ek HEAren inguruan antolatutako mahai inguru batean Erramun Osak esandakoa ekarri nahi dut orain gogora: "Ezin dugu ahaztu haurrentzat helduak direla erreferentzia eta helduek finkatzen dituzten hizkuntza erreferentziak txertatzen direla haurrengan. (...) Zenbaitetan pertsona helduen artean eragiteak haurrengan ere eragina du. (...) Helduak euskalduntzean eta alfabetatzean erabilera esparru berriak irabazteko gauza bagara, horrekin erakusten ari gara euskara ikastea ez dela alferrikako ahalegina. (...) Erabilera esparruak irabazi behar dira, modu honetan bakarrik kontzientzia ditzakegu gazteak".<br />
*Honekin lotu beharra dugu EKBk BAT aldizkarian "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa" izeneko artikuluan egiten duen baieztapen hau:<br />
<br />
:''"Gazteak dira, oro har, euskararen ezagutza mailaren eta erabilpenaren arteko desfaserik handiena agertzen dutenak, euskararekiko motibaziorik altuena adieraztearekin batera. Kontraesan honen azalpena ez da lortzen gazteen bizkar errua botaz eta beren jokabidea gezur sozialtzat salatuz. (...) Adin talde horrek gizartean nagusi den egoera (erdararen nagusitasunarena) islatu eta areagotu baizik ez du egiten".''<br />
<br />
Aipatutako mahai inguru horretan ere Sagrario Alemanek esanak dira honako hauek:<br />
<br />
:''"Guk euskaldunak atera nahi ditugu eta, beraz, gure lana ez da izan behar bakarrik hizkuntza egiturak eta horrelakoak irakastea; gurean euskara irakastea beti egon da loturik motibazioa eta erabilerarekin. Datozkigun ikasleak motibazio batekin datozkigu eta ateratzean zaletuak bihurtzen ditugu"''<br />
<br />
Azken argudio hauekin iritzien munduan sartu gara eta jabetzen naiz eztabaidagarriak izan litezkeela, oso, aurreko guztiak ere eztabaidagarriak izan diren bezala. Izan ere, azken batean borondateak eta euskararekiko konpromisoak nolabaiteko pisua izango du planteamendu honetan. Bide honetatik abiatzeko azken erabakia ez da etorriko argudio pisutsu eta ukaezinetatik, nolabaiteko konbentzimendu pertsonaletik baizik.<br />
<br />
Eta beste kontu bat. Hemen, nagusiki, Euskaltegiek zentro eta erakunde gisa izan ditzakeen erantzukizun eta ardurez ari gara. Beste kontu bat izango da (eta ukaezineko garrantzia duena) ardura honi aurre egiteak berarekin dakartzan bestelako kezka eta arazoak, antolaketa eta baldintza laboralen aldetik.<br />
<br />
Tokian tokiko egoeraren arabera (bai euskarak toki horretan bizi duen egoera, zein bertako euskaltegiak dituen aukera eta baliabideen arabera) ikasgu bakoitza hausnarketa bat egitera gonbidatu nahi dut, gai honek zer nolako oihartzuna duen eta izan beharko lukeen argitze aldera.<br />
<br />
==NOLA EKIN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOARI EUSKALTEGIAN==<br />
<br />
Atal honi ekin aurretik berriro gogoratu nahi dut nondik abiatzen naizen eta, bereziki, zein errealitate dudan gogoan.<br />
<br />
Hiru egoera posible ikusten ditut:<br />
<br />
#Euskaltegia Normalizazioaren kontu hau oso argi duten sare nagusi baten barruan dago eta sare honek ere oso argi ditu arlo hau aurrera eramateko klabeak , behar diren bitartekoak e.a. (lehenago aipatu dudan AEK, IKA edo bestelako erakundeak leudeke).<br />
#Euskaltegia kokatuta dagoen herriko instituzio publikoekin harreman ona du eta berauekin elkarlanean normalizazio plangintza itxurosoa diseina dezake.<br />
#Euskaltegiak bere buruaren ardura du eta dituen bitartekoen arabera antolatu behar du bere jardun osoa.<br />
<br />
Nik, nagusiki, azken egoeran dauden euskaltegietan pentsatuz egingo ditut ondorengo hausnarketak (eta, gainera, ingurune soziolinguistiko nagusiki erdaldunean), nahiz eta hasieran esango ditudan kontsiderazio orokorrak denentzat izan daitezkeen baliagarriak.<br />
<br />
===Hasierako ohar batzuk===<br />
<br />
Berriro gogoratu nahi nuke irakaste hutsarekin ere normalizazioan ari garela.<br />
<br />
Bestetik ezinbesteko printzipio nagusi eta saihestezina: ikaslearen/engadik abiatu behar dugula. Eta hau diogunean ikaslea kokatuta dagoen ingurua esan nahi dut; baita ikaslea euskaltegira hurbiltzen denean dituen espektatibak, helburuak, berezko motibazioa ere. Hau da, daukagun egoerarekin jokatu behar dugula, ez nahiko genukeenarekin. Eta lehendabizi datorkigun ikaslearen helburuak ase behar ditugula. Motibazio instrumental jakin bat badu, lehenengo horixe ase beharko dugu.<br />
<br />
HABEren zuzendari orokorrak Euskaldunon Egunkaria-ra (2000ko otsailak 10) egindako adierazpen batzuk ekarri nahi ditut hona:<br />
<br />
"Ikasle bakoitzak bere arrazoiak ditu euskara ikasteko, besteak beste, lana bilatzeko aukerak gehitzea, gizartean hobeto integratzeko bideak eraikitzea, seme-alabei ikas-laguntza eskaintzea, administrazioetako euskara plangintzetan parte hartzea, eta abar. Bestetik, ikaslea euskaltegira joaten denean, euskara ahalik eta azkarren ikasi nahi du. Bai HABEk bai euskaltegiek saiatu behar dugu ikasle bakoitzak nahi duen hori lor dezan kalitatezko irakaskuntza eskainiz. Hori de gure erronka."<br />
<br />
Hauxe da gure etxea, gure proiektua eraiki behar dugun oinarria. Honen gainean gauzatu beharra dugu gure asmoa.<br />
<br />
Eta honekin hurrengo kontsiderazioa: gure jardun pedagogikoa zenbat eta kalitate handiagokoa izan, orduan eta eraginkorragoa izango dela. Baliteke (eta uste dut gehienok izango dugula horren esperientzia) ikasle bat titulu edo agiri jakin baten bila hurbiltzea euskaltegira, edo bestelako beharrizan jakin eta zehatz bat betetzera, eta prozesuan zehar euskaltzaletzea. Horretarako ezinbesteko baldintza da gure lana kalitatezkoa izatea<br />
<br />
===Azken batean, zer lortu beharko genuke normalizazioaren klabe hau izanda?===<br />
Lehenengo eta behin ikasleak/ek euskararen aldeko pertzepzio positiboa izatea.<br />
Identifikatzea, zaletzea: euskara kontsumitu eta euskara erabiltzea.<br />
Erabilera esparru minimoak ziurtatzea.<br />
Azkenean, euskaldun osoak lortzea.<br />
<br />
===Nola? Lanerako printzipio orokorrak===<br />
<br />
"Nola" hau aipatzerakoan motibazioa datorkigu burura (oraingo honetan "motibazioa" zentzu hertsiago batean). Nola zaletu ikasleak?<br />
<br />
Pertsuasioaren bidea. Hau nola lortu? Euskara esperientzia gozagarriekin lotuz. Eta hona ekarri nahi ditut Kafe Antzokia eta Zenbat Gara euskara taldean lanean diharduen Todor Etxaburuk Argia aldizkarian (2000ko martxoak 19) adierazitakoa:<br />
<br />
"Euskarak motiba dezake, baina beti ere ikasleari zerbait berezia eskaintzen badio; plus bat, gainerako hizkuntzena ez bezalako kultur-molde original bat (ez hobea, ez txarragoa, desberdina baizik), munduari erantzunak emateko kosmo-ikuskera propio bat, ikasleari zerbait esango diona, ikaslea aberastuko duena. (...) Gainerako hizkuntzetan egin ohi dutenaren fotokopia merke batekin ez goaz inora. (...) Erantzun propioak,originalak behar ditugu (...).<br />
<br />
"Euskarak motibatu egingo ditu ikasleak baldin eta hizkuntza horren bidez bestelako harreman batzuen lekuko badira, baldin eta euskal guneetan giro ona, osasuntsua ikusten badute, baldin eta euskara eta ludikotasuna, euskara eta bitalismoa lotzen badituzte. Hortaz, euskararen aldeko dei agonikorik ez, mesedez, akabo hileta-jotzeak, biba euskara, biba Pellot eta biba festa!" (...)<br />
<br />
"Motibazio handiena zer da? Bizitza eta harremanak, eta harreman horietan zer sartzen da? Dena: larru jotzea, lana, juerga, kultura, askatasuna, erantzukizuna".<br />
<br />
Hitz hauek, jakina, nondik eginda dauden ez dugu bistatik galdu behar (kultura-proiektu handi bat...). Edonola ere, berriro azpimarratu nahi nuke, guztion esku baitago, arestian esandako zerbait: ikasleak euskaltegira dakartzan beharrak asetzeak eta hauxe kalitatezko irakaskuntzarekin lortzeak duten garrantzi izugarria.<br />
<br />
Beste kontu bat zera da: zeharka egin beharreko edo egin genezakeen lan guztia: lehen aipatutako kalitatezko jarduna, eduki soziokultural egoki eta aukeratuak.<br />
<br />
Eta beste ohar bat. Agian modaz pasatakotzat joko dute askok, beste garai bateko kontuak...; hala ere, esan egingo dut: nire ustez ikasle mota jakin batentzako garrantzi handikoa izan daiteke norberaren, irakaslearen eredua. Modu askotara adieraz genezake zer nolako kultura kontsumitzaileak garen: pertsonaia famatuen adibideak jartzen ditugunean, telebista-saioren bat gomendatzen dugunean, irakur-zaletasunak adierazten ditugunean, erosten dugun egunkaria, euskararekiko eta ikasleen kulturarekiko agertzen dugun jarrera baikor eta errespetagarria...<br />
<br />
"Seriotasunez" landu arlo hau. Honen aurka joango litzateke noizean behineko dedikazioa, "a salto de mata" aritzea... Seriotasun honek zer suposatuko luke?<br />
<br />
#Inguruaren azterketa batetik abiatzea. (SIADECOren ondorioetan lehen nabarmendu dudanez) Euskaltegira datorren, klase jakin batean dagoen ikasleriaren azterketa: adina, zaletasunak, kultura-kontsumoa, inguruak erabilerarako eskaintzen dituen aukerak...<br />
#Arlo iraunkorra: gure kurrikulu eta programazioan txertatua, programatua (ikuspegi globalarekin, maiztasun jakin batekin...), arduradun bat edo batzuekin, beharrezkoa balitz edo horretara dedikatu ahalko balitz, diru-partida jakin bat asignaturik...<br />
#Helburu jakin batzuekin, egiten denari osotasuna emango diotena (motibatu, girotu, praktikatu, kontaktua egin...).<br />
#Elkarlanean, koordinazioan ... ahal den neurrian. Elkarlanerako gune posible batzuk: herriko edo inguruko euskalgintza, erakunde publikoak ... indarrak sakabanatu ordez, metatzeko Honelako esperientzia asko ekar genezake gogora. Nik bat aipatzearren, oraintsu komunikabideetan agertu dena, Lasarte-Orian 1998tik martxan dagoen "Kuadrillategi" izenekoa aipatu nahi dut, bertako AEK, Ttakun kultur elkartea eta Udaleko Euskara Zerbitzuak bultzatua. Lasarte-Orian gazteen artean euskararen erabilera hutsune handia zegoela ikusirik lanean hasi ziren ekintza programa bat martxan jarri zelarik. Ekintza hauen helburua zera da: modu natural batean euskaraz hitz egitea eta elkar ulertzea, gazte euskaldun eta erdaldunez osatutako gazte koadrilen artean.<br />
<br />
===Jardunbide zehatzak===<br />
<br />
Honetan sailkapen hau egitea erabaki dut:<br />
<br />
#Alde batetik ohiko jardun estandarrean (hau da klaseak ematean) txertatu ahal diren proposamenak.<br />
#Bestetik, dedikazio akademikotik kanpo landu beharrekoak<br />
<br />
====Ohiko jardun estandarrarekin lotuak====<br />
<br />
1. Ikasle talde eraginkorrak, berezituak osatzeko ahaleginak egitea... Eskaintza zabaldu, efektu biderkatzailea izan dezaketen ikastaldeei eman lehentasuna. (adibidez, dendariz, kirol-monitorez, gazte-hezitzailez ... osatutako ikastaldeak) Hau ikasturte hasieran burutu beharreko ekintza litzateke eta aurretiaz ondo pentsatu eta erabakitzea ezinbestekoa (argi dago arlo honetarako, kasu askotan, ez dela nahikoa gure asmoa, gure gainetik dagoen beste baten erabakiaren zain. Horrezaz gain, hemen ere elkarlanaren premia nabari-nabaria da euskaltegi bat baino gehiago dagoen herrietan).<br />
<br />
Josune Ariztondok (1999) ideia bera azpimarratzen du:<br />
<br />
''"Euskaltegiek eta erabilera-planak. Euskaltegiek leku oso esanguratsua dute euskararen normalizazioan, euskararen erabilera bermatzeko hizkuntza-gaitasuna ezinbesteko baldintza delako. Hau guztia dela eta, euskaltegiek, euren planifikazioa egiten dutenean kontuan hartu beharko dute lehenetsi egin behar dituztela hainbat ikasle edo ikasle-talde, gehienbat lehentasunezko esparruetakoak direnak eta hain zuzen ere erabilera-planetan parte hartzen dutenak: dendari, sektore sozio-ekonomikokoak, gurasoak, herri-langileak, irakasleak... Honek guztiak ahalegin berezia eska dezake ikas-moduluak antolatzerakoan, ikasmaterialak prestatzerakoan, egutegi eta ordutegi diseinatzerakoan''<br />
2. Eduki soziokulturalak. Badakit hurrengo komunikazioak (ikus Pedro Lonbideren lana) honetaz zabalago hitz egingo duela, baina adibide batzuk jarri nahi nituzke hemen:<br />
<br />
Literatur zaletasuna pizteko "Literatur ibilbideak". Kultur elementu ezberdinak uztartzeko baliabideak dira: hizkuntza, literatura, artea, historia, etnografia ... Ibilbide horiek ongi diseinatuak eta behar duten dokumentu osagarriekin programatuak egon behar dute. (Badira hainbat jardun "aurkikuntza-joko"en tankerakoak, liburutegian edo entziklopedian bilaketak egitekoak ...) Edo-eta literatur tailerrak antolatu<br />
Ikasle bakoitzaren ekarpenak ere bultzatu egin behar dira. Irakasleak ikasle bakoitzak zer eman dezakeen ezagutu behar du eta taldekideen aurrean azaltzeko aukerak sortu.<br />
Historiaren gaineko testuak hizkuntzaren alderditik jorratzeak ikasleen adorea eta jakin mina piztu ditzake.<br />
Publizitatearen lanketa: ikuspuntu soziolinguistikotik sektore jakin batzuei zuzenduriko mezuen erregistro-mota, oraindik bizi-bizirik dauden aurreiritziak edota "euskal produktuek" nortasun-sentimenduekin duten lotura... Ikuspegi linguistiko soiletik ere, trebetasun sortzaile nahiz hartzaileen alderdi guztiak dira jorratzekoak: osagai semantikoak, morfologikoak, ortografikoak, sintaktikoak... Gainera, ikuspegi bikoitzetik, analisiarenetik eta ekoizpenarenetik.<br />
<br />
3. Kultura produkzioa klasera eramatea, klasearen dinamikan txertatzea litzateke, azken batean, hemen proposatzen dena.Baina, kontuz: ondo aukeratu eta erabiliak, kontrako efektua sor ez dezaten.<br />
<br />
Aurreko iradokizun hauek galizieraren irakaskuntzan eta hedapenean lanean ari den Xosé A. Calviñori (1999)zor dizkiot.<br />
<br />
====Klasetik kanpo====<br />
<br />
#Lehenengo eta behin, komunikabideetan eta inguru hurbilean egunero antolatu eta eskaintzen diren ekintza, ospakizun eta kultur saioen berri eman. Hau ilustratzeko gure euskaltegian egiten dugun esperientzia xume baten berri emango dizuet: badugu pasabideetan informazio orokorrerako kortxo handia. Bertan dugu, besteak beste "Gaurko gomendioak" izeneko txoko txiki bat eta berau egunero betetzen saiatzen gara ETBko bizpahiru saio gomendatuz eta inguruan euskaraz antolatzen diren ekitaldien berri eskainiz (hitzaldiak, erakusketa, kontzertu, filmak...).<br />
#Kontsumitzera bultzatu. Honetarako aurrebaldintza egokia litzateke liburu, aldizkari eta disko mailegu zerbitzua antolatzea.<br />
#Euskaltegian bertan klasetik kanpo egoteko gunea sortzea, gure baliabideek aukera hau eskainiz gero (gela txiki bat irakurtzeko, kafea hartzeko ...) Hemen aitortu behar dizuet, nire aspaldiko ametsa dela, gure euskaltegian gauzatzekoa, baina orain arte beteezina. Jabetzen naiz honelako ekimenak martxan jartzeak zer suposatzen duen: kudeaketa egokia, ardurak banatzea, e.a.<br />
#Barnetegiak, txangoak...<br />
#Pertsonaia ezagunak (artistak, ipuin kontalariak, kirolariak...). Arlo honetan ere, beste askotan bezala, ezinbestekotzat jotzen dut elkarlana. Arlo honetan antolatzen dena, gehienbat euskaltegiaren ikuspegitik baino harantzago egin beharko litzateke, gutxienez inguruan euskara ikaste prozesuan dauden guztiei begira eta horretan ari diren guztiekin elkarlanean. Bakoitza bere aldetik aritzea, baliabide asko kontsumitzeaz gain, kalterako izan baitaiteke.<br />
#Gidatutako bisitaldi historikoak: Ikastaroaren osagarri gisa, onuragarriak dira bertako historia, artea, ohitura eta tradizioak ezagutzeko, eta, halaber, kulturaren osagaiez eta nortasun-kontzeptuari batasuna ematen dioten alderdiez jabetzeko.<br />
<br />
<br />
<br />
==BUKATZEKO==<br />
<br />
Nire jardun honetatik bizpahiru gauza azpimarratu nahi nituzke:<br />
<br />
#Orain arte egindako lana aintzat hartu eta baloratu beharrekoa da.<br />
#Hortik hasita, eta gaur egungo egoera soziolinguistikoa ikusirik, ezinbestekotzat jotzen dudala normalizazio arlo honi ekitea, beti ere argi izanik, gure lana ikaslearen beharren betetzetik harantzago doala.<br />
#Arlo honi ekiteko nik hiru elementu hauek lehenetsi nahi ditut:<br />
<br />
Ikasleen beharretatik abiatu eta eguneroko lanaren kalitatea zaindu beharra.<br />
Normalizazio lan honi seriotasunez ekitea, seriotasun hori azalpenean planteatu dudan bezala (programazio baten barruan, dedikazio finko eta iraunkorra ...)<br />
Elkarlana. Tokian tokiko indarrak bildu, metatu eta koordinatu.<br />
<br />
<br />
<br />
4. Azkenik, ezin ahaztu eta saihestu arlo hau guk nahiko genukeen bezain ongi aurrera eramateko faktore garrantzitsu bat: honek behar dituen giza baliabideak eta honekin lotuta, langileon lan baldintzak e.a. Honi aurre egiteko formula magikorik ez dago: ahal den guztia negoziatu (eta honetarako planteamendu serioak aurkeztu) eta lortzen dena lortzen dela, ahalik eta etekinik handiena atera.<br />
<br />
<br />
==OINARRIZKO BIBLIOGRAFIA==<br />
<br />
<br />
ARIZTONDO, J. (1999): "Helduen euskalduntze alfabetatzea eta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia". HIZPIDE. Monografiak 3, 5-12<br />
<br />
<br />
ASKOREN ARTEAN: Euskararen Unibertsoa. Jardunaldiak. Donostia, 1998<br />
<br />
<br />
ASKOREN ARTEAN (2000): Mahaingurua: Euskalduntze-Alfabetatzea. LARRUN 32.<br />
<br />
<br />
CALVIÑO, X. A. (1999): "Helduei galiziera irakasteko curriculumaren berrikuntza: paradigmak eta irakasleen formazioa eta materialak" HIZPIDE. Monografiak 3, 119-135<br />
<br />
<br />
EKB (1990): "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa". BAT Soziolinguistika Aldizkaria 7-8, 159-175<br />
<br />
<br />
EUSKO JAURLARITZA: Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia<br />
<br />
<br />
HABE: Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua. Donostia, 1999</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Hizkuntz_normalizazioa_euskaltegian&diff=3733Hizkuntz normalizazioa euskaltegian2007-11-14T15:47:21Z<p>83.213.50.155: /* Dokumentuetatik harantzago */</p>
<hr />
<div>==ABIAPUNTUA==<br />
<br />
Ezertan hasi aurretik, zein errealitatetatik hitz egiten dudan argitu nahi nuke. Santurtziko Udal Euskaltegiko irakaslea naiz eta 13 urte daramat bertan.<br />
Ingurua, imajina dezakezuenez, ia erabat erdalduna. Euskaltegia "irla euskalduna", inguruko itsaso gaztelaniadunaren erdian.<br />
Normalizazio kontu hau (definitu aurretik, deskriba dezagun ohiko ikastorduetatik kanpo egiten diren ekintza osagarriak, ikasgelatik kanpokoak) aspalditik hartu izan da kontuan, premiazkotzat edo hartu izan da, baina ez du izan tratamendu jarraitua, berezitua... eta beste faktore batzuen menpe egon da (irakasleon lan-baldintzak, beste zereginek uzten zuten neurrian...)<br />
<br />
Hain zuzen ere errealitate honek bultzatu nau gai honi ekitera, gai honetan sakontzera. Beraz, aurretiaz esan behar dizuet, ez duzuela aurkituko praktikatik sortutako esperientzia ederren kontakizunik. Esperientziaren beraren urritasunak animatu nau orain kontatu dizkizuedan gogoeta hauek egitera. Esan genezake, beraz, gai honetan aditua baino gai honek kezkatua naizela.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZER DEN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Kontzeptu hau argitze aldera, hainbat iturritara jo dut. Hala ere, ez da orain nire asmoa berau goitik behera jorratzea, gero baliagarriak izango zaizkigun zenbait elementu ateratzea baizik.<br />
<br />
===Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Berton agertzen da "normalizazioa" hitza, nahiz eta ez definitu. Zuzenean esaten da Plana hizkuntzaren normalizazioa eskuratzen jarraitzeko plan estrategikoa dela eta arazo nagusiez, honi begirako helburuez, egitarau eta ebaluazio-irizpideez mintzo da.<br />
<br />
HPSren zuzendari zeneko elkarrizketa batean, honelaxe laburbiltzen du Josune Ariztondok :<br />
<br />
"Euskalerrian euskararen berreskurapen osoa lortzeko maila pertsonalean, sozialean eta ofizialean euskararen aldeko urratsak areagotzea", hauxe litzateke Biziberritzearen helburu nagusia. Eta honek 3 helburu estrategiko ditu:<br />
<br />
#Lehenik euskararen ondorengoetaratzea aurreikusten du. Hots, euskararen transmisioa.<br />
#Bigarrenak zera dio: "belaunaldi berrietako euskaldunentzat euskara heldu-aroko eremu berezi eta garrantzizkoetarako atsegin eta gaztelania bezain baliozko egitean datza, beste erabilera-eremu garrantzizkoetara zabalduz (lan-mundua, aisia, kirola ...)<br />
#Hirugarrena euskararen elikadurarekin dago lotuta: hizkuntza eroso eta erraz hitz egiteko liburu irrati, aldizkari, egunkari, telebista...<br />
<br />
===Euskararen Unibertsoa===<br />
<br />
Izen honen inguruan antolatu ziren jardunaldietan, bai berauek prestatu aurretik, bai berauen garapenean, bai berauen emaitza izango zen KONTSEILUAren garapenean, garrantzi handia eman zitzaion gogoetari, hausnarketari. Eta gogoeta honen baitan beste termino bat erabiltzen da: "garapen oso eta eutsigarria". Berau definitzeko honelako parafrasia egiten da:<br />
<br />
*Euskal hizkuntza komunitatean: komunitatearen bizitza euskaraz egitea garatu behar da norabide guztietan.<br />
*Euskaldun pertsona: euskararen jakintza eta erabilera gradu desberdinetako euskaldunez osatua dagoenez gure komunitatea, euskaldun gehienen euskarazko gaitasuna "goren gradura" da garapen osoaren zantzua.<br />
*Euskara: hizkuntza ere garapen osoa behar du lortu euskal komunitateak gaur eta biharko erronken aurrean hizkuntza baliabide eta tresna egokiak izan ditzan.<br />
*Euskararen aldekotasuna: euskararen aldeko zaletasuna eta motibazioa iraunkorki garatu behar da<br />
<br />
"Garapen eutsigarria" definitzerakoan, besteak beste, protagonista berrien beharra aipatzen da, euskaldun pertsona: "ez da deus egiten pertsonak euskara ikasi arren, gero eskuratutako gaitasun hori galtzen badu". Horretarako estrategia berriak behar dira.<br />
<br />
Ildo beretik Bai Euskarari Akordioan ere aipatzen da kontu hau, gauzatu gabeko errealitatea bailitzan: egoera eznormaldutik abiatu eta arlo eta esparru guztietako euskararen normalkuntza osora iritsi. Hitz batean esateko, eta Bai Euskarari Akordioaren Plan Estrategikoaren Misioa definitzeko hitz berak erabiliz: "Euskarak garapen osoa lor dezan, bere normalizazioa behin-betiko bideratu".<br />
<br />
Noren edo zeren normalizazioa, beraz? Argi dago euskararena, hizkuntza den aldetik. Baina euskara, beste edozein hizkuntza bezala, ez da berez bizi, izpiritu hutsa bailitzan. Bere bizitza erabileran, produkzioan gauzatzen da. Eta horretan sartzen dira hiztunak, gizabanakoak, subjektu indibidualak. Beraz, "normalizazioa" hitzarekin, eta gure jardunari begira, zera esan nahi dugu:<br />
*Gure eskuetatik igarotzen den hiztungai hori euskal hiztun bihurtzea: hau da, euskaraz komunikatzeko gaitasunarekin eta euskaraz komunikatzeko joera argiarekin.<br />
*Hiztunak irabazteaz gain, hiztunok aritzen diren esparru sozialak ere, aldi berean, euskararentzat irabaztea.<br />
<br />
<br />
<br />
==ZERGATIK EUSKALTEGIAN NORMALIZAZIOA==<br />
<br />
Agian baten bat harritu egingo da euskaltegiaren zereginen barruan kokatzen dugulako normalizazioarena. Jarraian berau justifikatzen edo arrazoitzen saiatuko naiz.<br />
<br />
Ezer baino lehen aitortu behar dugu euskara irakaste hutsa normalizazioaren atal bat dugula, ezinbesteko atala esango genuke, ezinbestekoa baita gure hizkuntzaren normalizaziorako gutxienez euskara bera ezagutu eta menperatzea.<br />
<br />
Beraz, hizkuntza irakastea normalizaziorako ezinbesteko baldintza da. Baina nahikoa ote da? Hementxe bukatzen ote da gure lana? (eta gure diodanean, zentroez, euskaltegiez ... ari naiz) Muga gintezke lan honetara?<br />
<br />
Hau erantzuteko errepara diezaiogun berriro zenbait dokumentutan esaten denari.<br />
<br />
===Biziberritzeko Plan Nagusia===<br />
<br />
Plan hau HEAri buruz ari delarik, lehendabizi lorpenei erreparatzen die:<br />
*Hegoaldeko gazteetan gero eta gutxiago dira euskaraz irakurtzeko edo idazteko zailtasuna duten euskaldunak. Euskararen berreskurapenean, ikastolekin batera, HEA izan da ekinbiderik eta mugimendurik garrantzitsuena.<br />
*Eskaera handia dago gizartean. Euskaltegiekiko oniritzia ere nahik zabala dela esan daiteke.<br />
*Etengabeko berrikuntza eta hobekuntzan dihardu.<br />
*Azkenik homologazioa eta sinatutako akordioak ere aipatzen ditu.<br />
<br />
Baina gabezietara joaz, honako hauek nabaritzen ditu:<br />
*Emaitzak ez dira onak: hasten diren askok ez dute ikasturtea (are gutxiago ikas-prozesua) amaitzen.<br />
*Harreman urria dute beste euskaltegiekin eta hizkuntzak irakasten dituzten akademiekin.<br />
*Beste gabezia bat dirulaguntzen banaketarekin eta laguntza ofizialekiko menpekotasunarekin lotzen du.<br />
*Azkenik, euskararen ideologizazioa aipatzen du.<br />
<br />
Eta aurrera begira, honako erronka hauek planteatzen ditu:<br />
*HEAko ekintzabideak erabileraren ingurukoarekin uztartu.<br />
*Arreta berezia jarri euskararen bizitasun soziolinguistikoa indartzeko ezinbestekoak diren gune geografikoetan, giza taldeetan eta gizarte eremuetan.<br />
*Horretarako efektu biderkatzailea izan dezaketen giza taldeak identifikatu behar dira, helburu zehatzei erantzuteko ikastaroak antolatu e.a.<br />
<br />
===HEOK===<br />
<br />
Helduen Oinarrizko Kurrikuluak badu "Hizkuntza" eta "Alderdi Psikopedagogikoarekin" batera "Alderdi Soziokulturala" izeneko atala. Eta, beronen barruan, Alderdi Soziologikoa eta Alderdi Kulturala.<br />
<br />
'''Alderdi Soziologikoa'''<br />
<br />
Hemen ere hiru atal edo arlo bereizten ditu: normalizazio soziala, linguistikoa eta motibazioa.<br />
<br />
a) Normalizazio soziala<br />
<br />
Normalizazio sozialari dagokionez, zera aipatzen du: euskararen egoera soziolinguistikoak baduela eraginik eta ondoriorik euskararen irakaskuntzan eta kurrikulugintzan. Eta egoera hau deskribatzeko laurden batek baino ez duela ezagutzen aipatzen da, nahiz eta orain arte hartutako neurriak onuragarriak izan diren EAEn.<br />
<br />
Egoera honi aurre egiteko "euskaldun osoak" lortu beharra azpimarratzen du, hauxe izanik HEAren azken helburua.<br />
<br />
Ildo beretik aipatzen da euskaltegiaren zeregina garrantzitsua dela euskararen berreskurapenean.<br />
<br />
Euskaltegitik kanpoko eguneroko jardunean osatu behar du ikasleak euskaltegiko lana. Giro erdaldunetan aukera hori oso murritza denez, euskaltegiaren esku gelditzen da egoera normal batean nolabait gizarteari edo inguruari dagokion zeregina. Horrela, ahalegin berezia egin beharko dute irakasleek eta euskaltegiak inguruak ikasleari eskaintzen ez diona eskaintzen: euskara ikasteko eta erabiltzeko aukera.<br />
<br />
b) Normalizazio linguistikoa<br />
<br />
Normalizazio linguistikoari dagokionez, kurrikuluak irakaskuntzan ahozko erregistro bereziak lantzeak eta euskara-ikasleen hizkera artifiziala leuntzeak eta girotzeak duten garrantzia azpimarratzen du. Honen inguruan, bi esparru aipatzen dira:<br />
*Hizkuntzaren irakaskuntzaren inguruko hausnarketa, euskaratik bertatik egin beharrekoa, beste hizkuntzetakoa ere gogoan izanik, noski.<br />
*Euskarak berezkoak dituen esparruak ekartzen dira gogora (etxea, kalea, lagunartea ...) eta berauek aintzat hartzea.<br />
<br />
c) Normalizazio eta motibazioa<br />
<br />
Arlo honetan esaten dena, egia esan, urruti samar geratzen zaigu, azken batean gizarte osoari baitagokio. Kurrikuluan planteatzen den bezala, motibazioa hizkuntza batek gizarte mailan eskuratzen duen prestigioarekin lotzen da. Dena den, motibazioak hau baino inplikazio handiagoak ditu, nire ustez, hirugarren atalean ikusiko ditugunak, hain zuzen ere.<br />
<br />
Azkenik, Hizkuntza atalaren deskribapenean, berau definitzeko erabiltzen diren zenbait kontzeptuk argi islatzen dute bi arloren arteko erlazioa:<br />
*Ezagutzatik erabilerara<br />
*Zuzentasunetik egokitasunera<br />
*Gaitasun linguistikotik gaitasun komunikatibora<br />
<br />
==Errealitatean bertan oinarritua.==<br />
<br />
Errealitateak berak zer dioen hobeto ikusteko SIADECOk 1996ko ekainean buruturiko "Helduen Euskalduntzea: Eskaintza eta Eskariaren egoera eta Etorkizunaren aurreikuspenak" izeneko ikerlanera jo dugu eta bertan eskaintzen diren hainbat daturen entresaka bat egin.<br />
Oro har panorama nahiko baikorra aurkezten du: euskararekiko jarrera positiboa, euskaltegien irudi eta onarpen maila nahiko ona; ezagutza mailan potentzial ona ulermen mailan (gehiago dira nekez ulertzen dutenak ezer ulertzen ez dutenak baino), ez horrenbeste, ordea, ahozko adierazpenaren mailan. 27 urtekoa da matrikulatuen arteko bataz besteko adina eta denbora falta ez matrikulatzearen edo prozesu uztearen arrazoi nagusia, beste batzuen artean. Motibazioak direla eta, handiagoa da motibazio afektibo ideologikoen pisua, motibazio pragmatikoena baino, tartean geratzen delarik motibazio komunikatzailea.<br />
Euskaltegien zenbait arlo zehatz baloratzerakoan, baloraziorik baxuena bai kultur edukien lanketak eta ekintza osagarrien arloak jasotzen dute. Ikerketa egin dutenek berek hiru hipotesi zabaltzen dute honen inguruan: edo jendeak aspektu hauek gehiago lantzea eskatzen du, edo ez dago konforme gaur eguneko lanketarekin, edo ez die garrantzi handirik eskaintzen.<br />
Datuek argi erakusten dute gutxiago izan direla euskaltegietan lortutako mailari eutsi diotenak edo berau hobetu dutenak, galdu dutenak baino. Euskara maila apaldu edo galtzeko arrazoi nagusia ikasleen inguru erdalduna aipatzen da, alde handiarekin gainera (%55); euskara mailari eusteko edo berau hobetzeko erabili dituzten bideen artean lagunena eta familia barruko komunikazioa izan dira bide nagusiak.<br />
Euskaltegietako ikastaroen bidez zer lortu nahi zuten galdetu denean, gehiengo handi batek ondo hitz egitea zela beren helburu nagusia esan zuten (% 63,7). Ondoren, eta oso urruti, datoz bestelako helburuak: ondo ulertu(% 9,6), gramatika ezagutzak (% 3,5), EGA (% 6,9), oinarrizko ezagutza (% 7,2)... Baina ondoren helburuok bete zituzten ala ez galdetu zitzaienean aspektu kezkagarri bat azalarazi zuten: "euskaltegietatik pasa diren 20-39 bitarteko erdaldunen artean gehiengoak (% 67) ez du lortu irakaskuntza prozesu honen bidez lortu nahi zuen maila.<br />
Tartean prozesuaren etetea ere gertatu da kasu askotan. Etetearen arrazoi nagusia denbora falta izan da (%47,4) edo lana (%9,9). %1,9k bakarrik adierazi zuen nahi zuen maila jaso ondoren utzi zuela prozesua.<br />
Kultura kontsumo mailari dagokionez, beste hizkuntzetan gertatzen den bezala, baxu samarra da kultura idatziarena eta altuagoa ikus-entzunezkoena, nahiz eta ikerketak adierazi zenbat eta gazteagoak izan, orduan eta handiagoa dela euskarazko kultur produktuen kontsumoa.<br />
<br />
Ikerketak proposatzen dituen bi ondorio nabarmendu nahi nituzke:<br />
Behar eta planteamendu berrien beharra, ikasleen bilakaera gertutik jarraitu eta hainbat elementu kontuan hartuta (adina, dakarten euskara maila, interesak, helburuak, euskaltegiarekin zerikusia duten aspektuen balorazioa, erabilera aukerak, ekintza osagarrien beharra eta balorazioa...).<br />
Gune geografiko eta euskaltegi desberdinen artean sumatzen diren desberdintasun handiak. Nahiz eta euskalduntzeari buruzko joerak homogeneo samarrak izan, desberdintasun nabarmena sumatzen dira herrialde, hiriburuen artean eta erakunde eta euskaltegien artean ere. Euskaltegiek, beraz, duten ikasleria nolakoa den ezagutu eta ahalik eta egokien erantzun beharko diote ikasle-mota bakoitzak planteatzen dituen esakune eta ahalmenei.<br />
<br />
==Dokumentuetatik harantzago==<br />
<br />
Orain arte agiri eta dokumentu idatzietan aipatutako arrazoiak aurkeztu ditugu. Ez da nire asmoa izan inoren aurrean zerbaiten inposaketa proposatzea edo balizko inposizio baterako oinarriak ezartzea. Ez. Honekin zera nahi izan dut: hurrengo atalean garatuko dudanari nolabaiteko oinarri teorikoa eskaini, borondate eta militantzia hutsean geratu gabe.<br />
<br />
Dokumentu idatzietan aurki genitzakeen baino arrazoi gehiago aipa genitzake euskaltegien ardura hau argudiatzeko:<br />
*Euskal Herriko zenbait lekutan (Nafarroa eta Iparraldean bereziki) eskola ez da tresna nahikoa normalizaziorako.<br />
*Larrun-ek HEAren inguruan antolatutako mahai inguru batean Erramun Osak esandakoa ekarri nahi dut orain gogora: "Ezin dugu ahaztu haurrentzat helduak direla erreferentzia eta helduek finkatzen dituzten hizkuntza erreferentziak txertatzen direla haurrengan. (...) Zenbaitetan pertsona helduen artean eragiteak haurrengan ere eragina du. (...) Helduak euskalduntzean eta alfabetatzean erabilera esparru berriak irabazteko gauza bagara, horrekin erakusten ari gara euskara ikastea ez dela alferrikako ahalegina. (...) Erabilera esparruak irabazi behar dira, modu honetan bakarrik kontzientzia ditzakegu gazteak".<br />
*Honekin lotu beharra dugu EKBk BAT aldizkarian "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa" izeneko artikuluan egiten duen baieztapen hau:<br />
<br />
:''"Gazteak dira, oro har, euskararen ezagutza mailaren eta erabilpenaren arteko desfaserik handiena agertzen dutenak, euskararekiko motibaziorik altuena adieraztearekin batera. Kontraesan honen azalpena ez da lortzen gazteen bizkar errua botaz eta beren jokabidea gezur sozialtzat salatuz. (...) Adin talde horrek gizartean nagusi den egoera (erdararen nagusitasunarena) islatu eta areagotu baizik ez du egiten".''<br />
<br />
Aipatutako mahai inguru horretan ere Sagrario Alemanek esanak dira honako hauek:<br />
<br />
''"Guk euskaldunak atera nahi ditugu eta, beraz, gure lana ez da izan behar bakarrik hizkuntza egiturak eta horrelakoak irakastea; gurean euskara irakastea beti egon da loturik motibazioa eta erabilerarekin. Datozkigun ikasleak motibazio batekin datozkigu eta ateratzean zaletuak bihurtzen ditugu"''<br />
<br />
Azken argudio hauekin iritzien munduan sartu gara eta jabetzen naiz eztabaidagarriak izan litezkeela, oso, aurreko guztiak ere eztabaidagarriak izan diren bezala. Izan ere, azken batean borondateak eta euskararekiko konpromisoak nolabaiteko pisua izango du planteamendu honetan. Bide honetatik abiatzeko azken erabakia ez da etorriko argudio pisutsu eta ukaezinetatik, nolabaiteko konbentzimendu pertsonaletik baizik.<br />
<br />
Eta beste kontu bat. Hemen, nagusiki, Euskaltegiek zentro eta erakunde gisa izan ditzakeen erantzukizun eta ardurez ari gara. Beste kontu bat izango da (eta ukaezineko garrantzia duena) ardura honi aurre egiteak berarekin dakartzan bestelako kezka eta arazoak, antolaketa eta baldintza laboralen aldetik.<br />
<br />
Tokian tokiko egoeraren arabera (bai euskarak toki horretan bizi duen egoera, zein bertako euskaltegiak dituen aukera eta baliabideen arabera) ikasgu bakoitza hausnarketa bat egitera gonbidatu nahi dut, gai honek zer nolako oihartzuna duen eta izan beharko lukeen argitze aldera.<br />
<br />
==NOLA EKIN HIZKUNTZA NORMALIZAZIOARI EUSKALTEGIAN==<br />
<br />
Atal honi ekin aurretik berriro gogoratu nahi dut nondik abiatzen naizen eta, bereziki, zein errealitate dudan gogoan.<br />
<br />
Hiru egoera posible ikusten ditut:<br />
<br />
#Euskaltegia Normalizazioaren kontu hau oso argi duten sare nagusi baten barruan dago eta sare honek ere oso argi ditu arlo hau aurrera eramateko klabeak , behar diren bitartekoak e.a. (lehenago aipatu dudan AEK, IKA edo bestelako erakundeak leudeke).<br />
#Euskaltegia kokatuta dagoen herriko instituzio publikoekin harreman ona du eta berauekin elkarlanean normalizazio plangintza itxurosoa diseina dezake.<br />
#Euskaltegiak bere buruaren ardura du eta dituen bitartekoen arabera antolatu behar du bere jardun osoa.<br />
<br />
Nik, nagusiki, azken egoeran dauden euskaltegietan pentsatuz egingo ditut ondorengo hausnarketak (eta, gainera, ingurune soziolinguistiko nagusiki erdaldunean), nahiz eta hasieran esango ditudan kontsiderazio orokorrak denentzat izan daitezkeen baliagarriak.<br />
<br />
===Hasierako ohar batzuk===<br />
<br />
Berriro gogoratu nahi nuke irakaste hutsarekin ere normalizazioan ari garela.<br />
<br />
Bestetik ezinbesteko printzipio nagusi eta saihestezina: ikaslearen/engadik abiatu behar dugula. Eta hau diogunean ikaslea kokatuta dagoen ingurua esan nahi dut; baita ikaslea euskaltegira hurbiltzen denean dituen espektatibak, helburuak, berezko motibazioa ere. Hau da, daukagun egoerarekin jokatu behar dugula, ez nahiko genukeenarekin. Eta lehendabizi datorkigun ikaslearen helburuak ase behar ditugula. Motibazio instrumental jakin bat badu, lehenengo horixe ase beharko dugu.<br />
<br />
HABEren zuzendari orokorrak Euskaldunon Egunkaria-ra (2000ko otsailak 10) egindako adierazpen batzuk ekarri nahi ditut hona:<br />
<br />
"Ikasle bakoitzak bere arrazoiak ditu euskara ikasteko, besteak beste, lana bilatzeko aukerak gehitzea, gizartean hobeto integratzeko bideak eraikitzea, seme-alabei ikas-laguntza eskaintzea, administrazioetako euskara plangintzetan parte hartzea, eta abar. Bestetik, ikaslea euskaltegira joaten denean, euskara ahalik eta azkarren ikasi nahi du. Bai HABEk bai euskaltegiek saiatu behar dugu ikasle bakoitzak nahi duen hori lor dezan kalitatezko irakaskuntza eskainiz. Hori de gure erronka."<br />
<br />
Hauxe da gure etxea, gure proiektua eraiki behar dugun oinarria. Honen gainean gauzatu beharra dugu gure asmoa.<br />
<br />
Eta honekin hurrengo kontsiderazioa: gure jardun pedagogikoa zenbat eta kalitate handiagokoa izan, orduan eta eraginkorragoa izango dela. Baliteke (eta uste dut gehienok izango dugula horren esperientzia) ikasle bat titulu edo agiri jakin baten bila hurbiltzea euskaltegira, edo bestelako beharrizan jakin eta zehatz bat betetzera, eta prozesuan zehar euskaltzaletzea. Horretarako ezinbesteko baldintza da gure lana kalitatezkoa izatea<br />
<br />
===Azken batean, zer lortu beharko genuke normalizazioaren klabe hau izanda?===<br />
Lehenengo eta behin ikasleak/ek euskararen aldeko pertzepzio positiboa izatea.<br />
Identifikatzea, zaletzea: euskara kontsumitu eta euskara erabiltzea.<br />
Erabilera esparru minimoak ziurtatzea.<br />
Azkenean, euskaldun osoak lortzea.<br />
<br />
===Nola? Lanerako printzipio orokorrak===<br />
<br />
"Nola" hau aipatzerakoan motibazioa datorkigu burura (oraingo honetan "motibazioa" zentzu hertsiago batean). Nola zaletu ikasleak?<br />
<br />
Pertsuasioaren bidea. Hau nola lortu? Euskara esperientzia gozagarriekin lotuz. Eta hona ekarri nahi ditut Kafe Antzokia eta Zenbat Gara euskara taldean lanean diharduen Todor Etxaburuk Argia aldizkarian (2000ko martxoak 19) adierazitakoa:<br />
<br />
"Euskarak motiba dezake, baina beti ere ikasleari zerbait berezia eskaintzen badio; plus bat, gainerako hizkuntzena ez bezalako kultur-molde original bat (ez hobea, ez txarragoa, desberdina baizik), munduari erantzunak emateko kosmo-ikuskera propio bat, ikasleari zerbait esango diona, ikaslea aberastuko duena. (...) Gainerako hizkuntzetan egin ohi dutenaren fotokopia merke batekin ez goaz inora. (...) Erantzun propioak,originalak behar ditugu (...).<br />
<br />
"Euskarak motibatu egingo ditu ikasleak baldin eta hizkuntza horren bidez bestelako harreman batzuen lekuko badira, baldin eta euskal guneetan giro ona, osasuntsua ikusten badute, baldin eta euskara eta ludikotasuna, euskara eta bitalismoa lotzen badituzte. Hortaz, euskararen aldeko dei agonikorik ez, mesedez, akabo hileta-jotzeak, biba euskara, biba Pellot eta biba festa!" (...)<br />
<br />
"Motibazio handiena zer da? Bizitza eta harremanak, eta harreman horietan zer sartzen da? Dena: larru jotzea, lana, juerga, kultura, askatasuna, erantzukizuna".<br />
<br />
Hitz hauek, jakina, nondik eginda dauden ez dugu bistatik galdu behar (kultura-proiektu handi bat...). Edonola ere, berriro azpimarratu nahi nuke, guztion esku baitago, arestian esandako zerbait: ikasleak euskaltegira dakartzan beharrak asetzeak eta hauxe kalitatezko irakaskuntzarekin lortzeak duten garrantzi izugarria.<br />
<br />
Beste kontu bat zera da: zeharka egin beharreko edo egin genezakeen lan guztia: lehen aipatutako kalitatezko jarduna, eduki soziokultural egoki eta aukeratuak.<br />
<br />
Eta beste ohar bat. Agian modaz pasatakotzat joko dute askok, beste garai bateko kontuak...; hala ere, esan egingo dut: nire ustez ikasle mota jakin batentzako garrantzi handikoa izan daiteke norberaren, irakaslearen eredua. Modu askotara adieraz genezake zer nolako kultura kontsumitzaileak garen: pertsonaia famatuen adibideak jartzen ditugunean, telebista-saioren bat gomendatzen dugunean, irakur-zaletasunak adierazten ditugunean, erosten dugun egunkaria, euskararekiko eta ikasleen kulturarekiko agertzen dugun jarrera baikor eta errespetagarria...<br />
<br />
"Seriotasunez" landu arlo hau. Honen aurka joango litzateke noizean behineko dedikazioa, "a salto de mata" aritzea... Seriotasun honek zer suposatuko luke?<br />
<br />
#Inguruaren azterketa batetik abiatzea. (SIADECOren ondorioetan lehen nabarmendu dudanez) Euskaltegira datorren, klase jakin batean dagoen ikasleriaren azterketa: adina, zaletasunak, kultura-kontsumoa, inguruak erabilerarako eskaintzen dituen aukerak...<br />
#Arlo iraunkorra: gure kurrikulu eta programazioan txertatua, programatua (ikuspegi globalarekin, maiztasun jakin batekin...), arduradun bat edo batzuekin, beharrezkoa balitz edo horretara dedikatu ahalko balitz, diru-partida jakin bat asignaturik...<br />
#Helburu jakin batzuekin, egiten denari osotasuna emango diotena (motibatu, girotu, praktikatu, kontaktua egin...).<br />
#Elkarlanean, koordinazioan ... ahal den neurrian. Elkarlanerako gune posible batzuk: herriko edo inguruko euskalgintza, erakunde publikoak ... indarrak sakabanatu ordez, metatzeko Honelako esperientzia asko ekar genezake gogora. Nik bat aipatzearren, oraintsu komunikabideetan agertu dena, Lasarte-Orian 1998tik martxan dagoen "Kuadrillategi" izenekoa aipatu nahi dut, bertako AEK, Ttakun kultur elkartea eta Udaleko Euskara Zerbitzuak bultzatua. Lasarte-Orian gazteen artean euskararen erabilera hutsune handia zegoela ikusirik lanean hasi ziren ekintza programa bat martxan jarri zelarik. Ekintza hauen helburua zera da: modu natural batean euskaraz hitz egitea eta elkar ulertzea, gazte euskaldun eta erdaldunez osatutako gazte koadrilen artean.<br />
<br />
===Jardunbide zehatzak===<br />
<br />
Honetan sailkapen hau egitea erabaki dut:<br />
<br />
#Alde batetik ohiko jardun estandarrean (hau da klaseak ematean) txertatu ahal diren proposamenak.<br />
#Bestetik, dedikazio akademikotik kanpo landu beharrekoak<br />
<br />
====Ohiko jardun estandarrarekin lotuak====<br />
<br />
1. Ikasle talde eraginkorrak, berezituak osatzeko ahaleginak egitea... Eskaintza zabaldu, efektu biderkatzailea izan dezaketen ikastaldeei eman lehentasuna. (adibidez, dendariz, kirol-monitorez, gazte-hezitzailez ... osatutako ikastaldeak) Hau ikasturte hasieran burutu beharreko ekintza litzateke eta aurretiaz ondo pentsatu eta erabakitzea ezinbestekoa (argi dago arlo honetarako, kasu askotan, ez dela nahikoa gure asmoa, gure gainetik dagoen beste baten erabakiaren zain. Horrezaz gain, hemen ere elkarlanaren premia nabari-nabaria da euskaltegi bat baino gehiago dagoen herrietan).<br />
<br />
Josune Ariztondok (1999) ideia bera azpimarratzen du:<br />
<br />
''"Euskaltegiek eta erabilera-planak. Euskaltegiek leku oso esanguratsua dute euskararen normalizazioan, euskararen erabilera bermatzeko hizkuntza-gaitasuna ezinbesteko baldintza delako. Hau guztia dela eta, euskaltegiek, euren planifikazioa egiten dutenean kontuan hartu beharko dute lehenetsi egin behar dituztela hainbat ikasle edo ikasle-talde, gehienbat lehentasunezko esparruetakoak direnak eta hain zuzen ere erabilera-planetan parte hartzen dutenak: dendari, sektore sozio-ekonomikokoak, gurasoak, herri-langileak, irakasleak... Honek guztiak ahalegin berezia eska dezake ikas-moduluak antolatzerakoan, ikasmaterialak prestatzerakoan, egutegi eta ordutegi diseinatzerakoan''<br />
2. Eduki soziokulturalak. Badakit hurrengo komunikazioak (ikus Pedro Lonbideren lana) honetaz zabalago hitz egingo duela, baina adibide batzuk jarri nahi nituzke hemen:<br />
<br />
Literatur zaletasuna pizteko "Literatur ibilbideak". Kultur elementu ezberdinak uztartzeko baliabideak dira: hizkuntza, literatura, artea, historia, etnografia ... Ibilbide horiek ongi diseinatuak eta behar duten dokumentu osagarriekin programatuak egon behar dute. (Badira hainbat jardun "aurkikuntza-joko"en tankerakoak, liburutegian edo entziklopedian bilaketak egitekoak ...) Edo-eta literatur tailerrak antolatu<br />
Ikasle bakoitzaren ekarpenak ere bultzatu egin behar dira. Irakasleak ikasle bakoitzak zer eman dezakeen ezagutu behar du eta taldekideen aurrean azaltzeko aukerak sortu.<br />
Historiaren gaineko testuak hizkuntzaren alderditik jorratzeak ikasleen adorea eta jakin mina piztu ditzake.<br />
Publizitatearen lanketa: ikuspuntu soziolinguistikotik sektore jakin batzuei zuzenduriko mezuen erregistro-mota, oraindik bizi-bizirik dauden aurreiritziak edota "euskal produktuek" nortasun-sentimenduekin duten lotura... Ikuspegi linguistiko soiletik ere, trebetasun sortzaile nahiz hartzaileen alderdi guztiak dira jorratzekoak: osagai semantikoak, morfologikoak, ortografikoak, sintaktikoak... Gainera, ikuspegi bikoitzetik, analisiarenetik eta ekoizpenarenetik.<br />
<br />
3. Kultura produkzioa klasera eramatea, klasearen dinamikan txertatzea litzateke, azken batean, hemen proposatzen dena.Baina, kontuz: ondo aukeratu eta erabiliak, kontrako efektua sor ez dezaten.<br />
<br />
Aurreko iradokizun hauek galizieraren irakaskuntzan eta hedapenean lanean ari den Xosé A. Calviñori (1999)zor dizkiot.<br />
<br />
====Klasetik kanpo====<br />
<br />
#Lehenengo eta behin, komunikabideetan eta inguru hurbilean egunero antolatu eta eskaintzen diren ekintza, ospakizun eta kultur saioen berri eman. Hau ilustratzeko gure euskaltegian egiten dugun esperientzia xume baten berri emango dizuet: badugu pasabideetan informazio orokorrerako kortxo handia. Bertan dugu, besteak beste "Gaurko gomendioak" izeneko txoko txiki bat eta berau egunero betetzen saiatzen gara ETBko bizpahiru saio gomendatuz eta inguruan euskaraz antolatzen diren ekitaldien berri eskainiz (hitzaldiak, erakusketa, kontzertu, filmak...).<br />
#Kontsumitzera bultzatu. Honetarako aurrebaldintza egokia litzateke liburu, aldizkari eta disko mailegu zerbitzua antolatzea.<br />
#Euskaltegian bertan klasetik kanpo egoteko gunea sortzea, gure baliabideek aukera hau eskainiz gero (gela txiki bat irakurtzeko, kafea hartzeko ...) Hemen aitortu behar dizuet, nire aspaldiko ametsa dela, gure euskaltegian gauzatzekoa, baina orain arte beteezina. Jabetzen naiz honelako ekimenak martxan jartzeak zer suposatzen duen: kudeaketa egokia, ardurak banatzea, e.a.<br />
#Barnetegiak, txangoak...<br />
#Pertsonaia ezagunak (artistak, ipuin kontalariak, kirolariak...). Arlo honetan ere, beste askotan bezala, ezinbestekotzat jotzen dut elkarlana. Arlo honetan antolatzen dena, gehienbat euskaltegiaren ikuspegitik baino harantzago egin beharko litzateke, gutxienez inguruan euskara ikaste prozesuan dauden guztiei begira eta horretan ari diren guztiekin elkarlanean. Bakoitza bere aldetik aritzea, baliabide asko kontsumitzeaz gain, kalterako izan baitaiteke.<br />
#Gidatutako bisitaldi historikoak: Ikastaroaren osagarri gisa, onuragarriak dira bertako historia, artea, ohitura eta tradizioak ezagutzeko, eta, halaber, kulturaren osagaiez eta nortasun-kontzeptuari batasuna ematen dioten alderdiez jabetzeko.<br />
<br />
<br />
<br />
==BUKATZEKO==<br />
<br />
Nire jardun honetatik bizpahiru gauza azpimarratu nahi nituzke:<br />
<br />
#Orain arte egindako lana aintzat hartu eta baloratu beharrekoa da.<br />
#Hortik hasita, eta gaur egungo egoera soziolinguistikoa ikusirik, ezinbestekotzat jotzen dudala normalizazio arlo honi ekitea, beti ere argi izanik, gure lana ikaslearen beharren betetzetik harantzago doala.<br />
#Arlo honi ekiteko nik hiru elementu hauek lehenetsi nahi ditut:<br />
<br />
Ikasleen beharretatik abiatu eta eguneroko lanaren kalitatea zaindu beharra.<br />
Normalizazio lan honi seriotasunez ekitea, seriotasun hori azalpenean planteatu dudan bezala (programazio baten barruan, dedikazio finko eta iraunkorra ...)<br />
Elkarlana. Tokian tokiko indarrak bildu, metatu eta koordinatu.<br />
<br />
<br />
<br />
4. Azkenik, ezin ahaztu eta saihestu arlo hau guk nahiko genukeen bezain ongi aurrera eramateko faktore garrantzitsu bat: honek behar dituen giza baliabideak eta honekin lotuta, langileon lan baldintzak e.a. Honi aurre egiteko formula magikorik ez dago: ahal den guztia negoziatu (eta honetarako planteamendu serioak aurkeztu) eta lortzen dena lortzen dela, ahalik eta etekinik handiena atera.<br />
<br />
<br />
==OINARRIZKO BIBLIOGRAFIA==<br />
<br />
<br />
ARIZTONDO, J. (1999): "Helduen euskalduntze alfabetatzea eta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia". HIZPIDE. Monografiak 3, 5-12<br />
<br />
<br />
ASKOREN ARTEAN: Euskararen Unibertsoa. Jardunaldiak. Donostia, 1998<br />
<br />
<br />
ASKOREN ARTEAN (2000): Mahaingurua: Euskalduntze-Alfabetatzea. LARRUN 32.<br />
<br />
<br />
CALVIÑO, X. A. (1999): "Helduei galiziera irakasteko curriculumaren berrikuntza: paradigmak eta irakasleen formazioa eta materialak" HIZPIDE. Monografiak 3, 119-135<br />
<br />
<br />
EKB (1990): "Gazteen mundua euskalduntzeko egitasmoa". BAT Soziolinguistika Aldizkaria 7-8, 159-175<br />
<br />
<br />
EUSKO JAURLARITZA: Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia<br />
<br />
<br />
HABE: Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua. Donostia, 1999</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Hizkuntza_didaktikaren_erronka_berriak&diff=3589Hizkuntza didaktikaren erronka berriak2007-11-14T06:45:04Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>==Sarrera==<br />
<br />
Didaktikaren eskuhartze guztietan ''irakaslea'' da elementurik garrantzizkoena eta berak hartuko dituen erabakiak –curriculumaz, irakasteko objektuaz, ikasteko teoriaz, irizpide metodologikoaz...– ikasleen ikaskuntzari eta motibazioari eragingo diote, zalantzarik gabe. Halaber, bere usteak gelan hartuko dituen erabakietan ere islatuko dira, alegia, ikaskuntzaz, irakaskuntzaz, sistemaz, curriculumaz, ikasleaz eta bere formazioaz, portaerez, motibazioaz, nortasunaz eta abarrez dituen usteak. Irakaslearen garrantzia ikusirik, bere profila zehazten saiatuko gara lan honen bukaeran, jakin arren profil hori dinamikoa dela eta hemen egingo diren zehaztapenak osagabeak ere izan daitezkeela. Irakaslearen profila zehaztu aurretik, ordea, gaur egun hizkuntza didaktikak dituen erronka berriez arituko gara.<br />
<br />
Hizkuntzaren didaktikaz jardun aurretik, alabaina, aztertuko dugun eremua zedarritu egingo dugu. Dakizuenez, gure gizarte aldakor eta dinamiko honetan, hainbat urtetan mugiezinak uste genituen kontzeptuak ere etengabe garatzen eta aldatzen ari dira, eta abiada handiz, gainera.<br />
<br />
Gaur egun ezin dugu ezertaz hitz egin kontuan izan gabe gizartean bizi ditugun aldaketa azkarrak. Aldaketa horiek hainbat gertakariren menpe ematen ari dira, baina horietatik nabarmenenak hiru ditugu: ''globalizazioa, migrazioak eta teknologia berriak''. Hiru eragile horiek modu batera edo bestera munduko hiztunengan eta hizkuntzetan eragiten ari dira, eta, ondorioz, hizkuntzekin erlazionatutako kontzeptuak ere aldatzen ari zaizkigu, didaktika barne. Horien artean ditugu eleaniztasunaren kontzeptua, giro-hizkuntzaren kontzeptua, lehenengo eta bigarren hizkuntzen kontzeptuak , etab. Alabaina, zoritxarrez, oraindik ez dakigu hizkuntzetan nolako eragina izango duten fenomeno horiek guztiek, ez hizkuntza handietan ezta txikietan ere. Momentuz, inor ez da ausartzen esatera hizkuntza txikiekin zer gertatuko den eta entzuten ditugun iritziak mota guztietakoak dira. Gauzak horrela, orain dela gutxi Felix Martiri entzundakora lerratuko naiz. Unescoren ordezkari honen ustetan, globalizazioa eta teknologia berriak gutxiengoen mesederako ere erabil daitezke, horiek erabiltzeko moduan dago gakoa, ez honenbeste fenomeno horien baitan. Beraz, iritzi horrekin bat eginez gero, ezer baino lehen teknologia berriak eta globalizazioaren fenomenoak eskaintzen dizkiguten bide eta tresnak ezagutu beharko genituzke eta horiek garatzen eta erabiltzen hasi beharko genuke, gaur bertan, euskararen mesedean. Etorkizunean gerta daitekeenaren inguruko beste hipotesi ezkorragoetara lerratuko bagina, aldiz, ez genuke irtenbiderik aurkituko eta lanerako tresnarik gabe geldituko ginateke. Horregatik, nik behintzat, apustu egingo dut fenomeno horiek guztiek eskaintzen dizkiguten bideak eta tresnak garatzearen alde.<br />
<br />
Honenbestez, hizkuntza didaktikaren gaiari helduko diot, eta bertatik aztertuko ditut aipatutako testuinguru aldakor honetan azken urteotan bizi izan ditugun aldaketak hizkuntzen didaktikan.<br />
<br />
Didaktikak jasan dituen aldaketak izaera anitzekoak izanik ere, irakaskuntza/ikaskuntzaren markoa taxutzen dute guztiek. Horregatik, horiek guztiak biltzeko markorik koherenteena irakaskuntza/ikaskuntzaren marko bera izan da: hiruki didaktikoa (Chevallard, 1985). Dakigunez, irakaskuntza/ikaskuntza fenomeno guztiak hiru elementu hauen interakzioari esker gertatzen dira: irakaslea, ikaslea eta irakas/ikas-gai den objektua –euskara, gure kasuan–. Ikuspuntu eraikitzailea dugu irakaskuntza/ikaskuntza oinarri. Ikuspuntu honetatik begiratuta, ikaskuntza ezin da ulertu ezagutzen transmisio modura. Aldiz, ikasleak bere ezagutza propioak eraikitzen ditu, horien aurretik dituen ezagutzei esker. Hizkuntzaren ikaste prozesua luzea eta korapilatsua da, ez da lineala. Ikasleak, prozesu horretan, eraikuntza eta berreraikuntza eragiketa konplexuak egiten ditu. Ikasle bakoitzak, gainera, bere prozesu propioa egiten du. Bestalde, badakizue, hiruki didaktikoaren elementuak dinamikoak direla (Llobera, 1998): ikasleengan aniztasuna aurkitzen dugu –herri ezberdinetako ikasleak ezberdinak dira, talde bereko ikasleak ezberdinak dira (aurrezagutzetan, erabiltzen dituzten estrategietan, motibazioan...)–, oraingo eta lehengo ikasleak ezberdinak dira –euskara ikasteko motibazioa, duten formazioa, denbora librearen erabilera, adina...–. Eta gauza bera gertatzen da hirukiaren beste bi erpinetan ditugun elementuekin –irakaslearekin eta objektuarekin–, horiek ere aldakorrak dira batetik bestera eta denboran zehar ere aldatuz joan dira. Hiru elementu horien dinamikotasunari erantsi behar diogu, gainera, hirurek interakzionatzeko era ezberdinak, egoera batetik bestera eta denboran zehar. Beraz, hiruki didaktikoaren irudi hori lagun dugula, ikusten dugu jarduera didaktiko guztiak oso dinamikoak eta konplexuak direla. Hemendik aurrera, bada, faktore horiek islatzen eta beren dinamikotasuna ikustarazten saiatuko gara.<br />
<br />
Honako alderdiak aztertuko ditugu:<br />
<br />
#Objektuarekin zerikusia duten ikuspegiak: objektuaren ''transposizio didaktikoa'', hizkuntzaren ''ikuspegi epistemologikoa, euskararen kalitatea'', lehen hizkuntzaren kontzeptua/''atzerriko hizkuntzaren kontzeptua eta giro-hizkuntzaren kontzeptua, ahozko hizkuntza eta idatzizkoa'' eta, azkenik, ''objektua eta hizkuntza didaktikaren berrikuntza''.<br />
#Irakasleari dagokionez, hauek aztertuko ditugu: ''irakaslearen formazioa'' aldaketa azkarren aurrean bere jarduerak egoera berriei egokitzeko, hizkuntzaren didaktikaren autonomia eta ''irakaslearen autonomia'' eta'' curriculuma''.<br />
#Ikasleari dagokionez, hauek aztertuko ditugu: ''ikaslearen ikuspegi dinamikoa, ikasle autonomoa, ikasleen aniztasunari erantzun beharra, testu-generoak'' eta ''ikasleak garatu behar dituen konpetentziak'' eta ikasleak erabiltzen dituen ''estrategiak''.<br />
<br />
Gai horiek garatzen hasi aurretik, halere, esan nahi genuke irakasle-eredurik inon badago, hori "irakasle estrategikoa" dela, hau da, aipatu hiruki dinamiko horri unean-unean egokitzen dakiena. Beraz, hemen esango ditugunak, irakasle estrategikoaren profila definitzeko zertzelada batzuk izango dira.<br />
<br />
<br />
<br />
==Objetuarekin zerikusia duten alderdiak==<br />
<br />
'''Objektuaren transposizio didaktikoa'''<br />
<br />
Objektua aztertzeko, transposizio didaktikoa kontzeptua ekarriko dugu hona (Chevalard, 1985, 1991, 14. or.). Kontzeptu honek balio du hiruki didaktikoaren hiru elementuak harremanetan jartzeko: jakintzak, irakasleak horietan egiten dituen eraldaketak eta ikasleek hizkuntza ikasteko jarraitzen dituzten prozesuak.<br />
<br />
Dakigunez, irakasteko ezinbestekoa da zer irakasten/ikasten den jakitea, gure kasuan hizkuntza, euskara.<br />
<br />
Hizkuntza deskribatzeko, ordea, ez dago modu bakarra. Historian zehar hainbat teoria garatu da eta horietako batean edo bestean oinarrituko da irakaslea hizkuntza irakasteko. Deskribapen horietatik sortutako teoriak eta horretarako erabilitako metodologiak eta tresna guztiak, ordea, ez dira modu berean sortu eta ez zaizkio modu berean egokitu hizkuntza-ikaskuntzari, nahiz eta, guztiak helburu horrekin erabili izan diren.<br />
<br />
Guk oso gertutik bizi izan ditugu horiek guztiak: labur esanda, perpausa mailako unitateetan oinarritutako deskribapenak, hizkuntza funtzio eta nozioetan oinarritutakoak, testu gramatikan oinarritutakoak eta teoria enuntziatiboetan oinarritutakoak. Horietako bakoitza, gainera, metodologia jakin batekin erraz lotuko dugu irakasleok: hurrenez hurren, metodologia tradizionalekin, metodologia audiolingualekin, testu gramatikan oinarritutako metodologiarekin eta hizkuntza jardueran oinarritutako metodologiarekin (metodo komunikatiboekin). Gutariko askok horiek guztiak frogatu eta erabili ditugu, seguruenik.<br />
<br />
Hizkuntza deskribatzen duten teorietara itzuliz, "jakintza zientifikoa" (hizkuntzaren deskribapena) lortzen da hizkuntza bat maila zientifikoan deskribatzen denean. Jakintza horiek, ordea, ez dira sortu irakatsiak izateko, eta irakaskuntzan erabili nahi izanez gero, zenbait eraldaketa jasan behar dute; askotan, ordea, egokitzapen hori ez da egin edo ez da behar bezala egin eta didaktikak era desegokian erabili izan ditu jakintza zientifiko horiek. Beraz, irakatsiko eta ikasiko den objektua teoria zientifiko batean kokatzeaz gain, egokitu ere egin behar da irakatsia eta ikasia izan dadin.<br />
<br />
Gatozen orain Chevallard-en (1985) eskemara eta Bronckart eta Schneuwly-k (1991) ondoren osatu zutenera. (Ikus 1.eskema)<br />
<br />
::'''1.eskema:'''<br />
<br />
::'''Transposizio didaktikoa, Chevallard, Y. (1985)'''<br />
<br />
Jakintza zientifikoari<br />
dagokion Objetu zientifikoa<br />
<br />
<br />
<br />
Erreferentziazko<br />
gizarte jokabideak<br />
<br />
<br />
<br />
1. eraldaketa<br />
<br />
<br />
Hezkuntza testuetan dauden irakasteko jakintzak<br />
<br />
<br />
2. eraldaketa<br />
<br />
Irakaskuntzan/ikaskuntzan benetan erabilitako jakintza<br />
<br />
Eskeman ikus daitekeenez, jakintzaren ibilbidea bi etapatan ematen da. Lehendabizikoan, zientzia jakintza hori maileguan hartzen da eta testu pedagogiko batean kokatzen da (hor aurkituko ditugu irakaskuntzari zuzendutako arauak, curriculuma, programak eta eskuliburuak). Bigarren eraldaketan irakaslearen liburua eta testu-liburuaren arteko aldeak ikusiko dira, eta, halaber, nozioak ikasgelan nola azaltzen diren –bai irakaslearen diskurtsoaren bidez, eta bai ikasleari proposatutako jarduera eta ariketen bidez–. Eskeman ikusten denez, "Erreferentziazko gizarte jokabideak" ere agertzen dira; kontzeptu hori Bronckart eta Schneuwly-k (1991) gehitutakoa da. Autoreontzat, hizkuntzen irakaskuntzaren edukiek erreferentziazko bi iturri dauzkate: bata ''corpus zientifikoa'' eta bestea ''erreferentziazko gizarte jokabideak''.<br />
<br />
2.eskeman ikus daitekeenez, irakaskuntza/ikaskuntza benetan erabilitako jakintzak hiruki didaktikoan integratzen dira.<br />
<br />
Hizkuntza bateko hiztunek garatutako testu-generoetan islatzen dira bi ezaugarri horiek: batetik, ezaugarri testualak eta linguistikoak, eta, bestetik, hiztunek garatutako erabilera sozial anitzak. Horregatik, gaur egun esan ohi da testu-generoak direla hizkuntza ikasteko bitartekaririk egokienak (Schneuwly, 1988).<br />
<br />
Alabaina, transposizio didaktikoak baditu bere arazoak: lehendabiziko eraldaketan ematen den '''maileguak bi arazo sorrarazten ditu''' (Bronckart eta Plazaola, 1996): bata, '''erreferentziazko teoriaren zilegitasuna'''. Eta bestea, '''nozio bat bere testuingurutik ateratzeak''' dituen ondorioak.<br />
<br />
'''Eskola-diziplinaren erreferentziazko teoriaren zilegitasunari''' dagokionez, Bronckart eta Plazaola-ren (1996) ustetan zientzia batzuek –esaterako, matematika eta natur zientziak– gauzatuta dituzte, dirudienez, jakintza-corpus nahiko egonkorrak; beste<br />
<br />
::'''2. eskema:'''<br />
<br />
Transposizio didaktikoa, Bronckart eta Schneuwly (1991), Camps (1999), Sainz (2001)<br />
<br />
batzuek, ordea, –hizkuntzak, esaterako– teorizazio partzialak dauzkate, eta, askotan, elkarturikoak (konkurrenteak). Autoreok diskurtso tipologia jartzen dute adibide modura. Irakaskuntzaren helburuak testu-generoen arabera antolatu nahi badira, lehenengo eta behin, gaur egun ditugun testu tipologia ereduen artean bat aukeratu beharko da, eta badakigu aukera hori ez dela bat ere erraza.<br />
<br />
Osatu beharreko bigarren alderdiak, esan bezala, zientzietatik didaktikara doazen mugimenduekin du zerikusia. Horren gabezia hainbat autorek aipatzen badute ere, Bronckart eta Plazaolaren (1996) proposamen zehatza dakargu hona. Autoreon ustez, proiektu didaktikoa ez da zientziatik sortu behar (goitik behera), hizkuntza baten irakaskuntzak formulatzen dituen galdera zehatzetatik baizik, hau da, irakaskuntzan sortzen diren beharretatik (behetik gora). Eta hori ondoko hiru etapatan hedatzen da:<br />
<br />
#'''Hizkuntza-irakaskuntzaren testuinguruaren ezaugarri eraginkorrak identifikatu eta kontzeptualizatu'''. Horrelako analisiak, lehenengo eta behin, hezkuntza-sistemak dituen helburuak aztertzen ditu; eta, ondoren, helburu horiek ondorengo irakaskuntza-eremuotan aplikatzen dira, hurrenez hurren: programan, curriculumean, marko metodologikoan, irakaskuntza motan eta bitartekoetan eta, halaber, ebaluatzeko moduan. Azkenik, helburuen arabera zehaztuko da hezkuntza sistema osoa (zer irakasle, zer ikasle, zer kontratu didaktiko, etab.). Esandakoagatik, beraz, lehenengo puntu honetan, esku-hartze didaktiko baten baldintzak eta mugak zehazten dira.<br />
#'''Hizkuntza-irakaskuntzen helburuak argitu''', eta, zehazkiago esanda, hiru helburu-mota hauen artean bereizketa egin: "egiten jakin" edo praktikari dagozkion helburuak (esaterako, komunikazio-egoera bati egokitutako enuntziatuak ekoizteko gai izan), arau sozialei dagozkien helburuak (hizkuntzaren erregistroak eta bere egokitasun soziala) eta jakintzei propio dagozkien helburuak (kontzeptu edo nozioen ezagutza, bereziki nozio gramatikalena). Helburuak argitu ondoren, horiek lortzeko teoria zientifiko egokiena aukeratuko da maileguan.<br />
#'''Transposizio beraren prozesua kontrolatu'''. Prozesu hau martxan jartzeko onartu behar da, hasteko, kanpoko jakintza-objektua aldatu egin behar dela eskola-programa batean integratu ahal izateko; horrek esan nahi du, batetik, jakintza-objektuok egokitu egin behar zaizkiola ikasleek (eta irakasleek) ustez duten mailari; eta bestetik, jakintza-objektuok antolatu egin behar direla diskurtso pedagogiko koherente eta homogeneoaren markoan (sekuentziatu egin behar dira curriculumean). Bronckart eta Plazaolarentzat (1996) hezkuntza-jarduera konfiguratzen duten "testu pedagogikoek" irakaskuntzarako eginiko eraikuntzak izan behar dute, eta ez jatorrizko testu zientifikoen kalko soilak.<br />
<br />
Transposizio didaktikoa ebaluatzeko hona hemen Garcia-Debanc-ek (1998, 147.or.) eskaintzen diguna: transposizio didaktikoaren lehen maila aztertzeko –erreferentziazko teoriak eta irakasteko edukien arteko ezberdintasunak ikusteko– honako hiru alderdietan erreparatzea proposatzen du:<br />
<br />
*Irakaskuntza-programen edukien zerrendetan.<br />
*Testu-liburuetako aurkibidean zehazten diren edukietan. Horien arabera dakigu zeintzuk diren autoreak lehenesten edo baztertzen dituen edukiak.<br />
*Testu-liburuen kapituluetan irakasgai moduan martxan jartzen diren edukietan.<br />
<br />
Eta nahi izanez gero, hurrengo zehaztapen maila bat ere badaukagu: ikasleen lanak. Horietan lantzen diren edukien bitartez jakin daiteke programen eta benetako praktikaren artean koherentziarik dagoen.<br />
<br />
'''Hizkuntzaren ikuspegi epistemologikoa'''<br />
<br />
Aurreko puntuan esan bezala, didaktikarako jakintza zientifikoak aukeratu, eskuratu eta eraldatu egin behar dira irakasteko balio dezaten. Baina zein teoriatara joko dugu jakintza horien bila? Aukera asko daude, baina, gaur egun, nagusiki, bi dira ikasmaterialetan eta proposamen didaktikoetan ikusten direnak eta horietara mugatuko gara: biek hartzen dute unitate modura testua; abiapuntua, ordea, guztiz ezberdina da.<br />
<br />
Lehendabizikoarentzat hizkuntza-ekintzaren emaitza da testua, eta beraz, ekoizpen testuingurua kontuan du testuaren funtzionamendua azaltzeko, hala ezaugarri diskurtsiboei nola linguistikoei dagokienez. Hurbilpen honetan kokatzen dugun ekoizleak honako ardurak izango ditu: norentzat eta zertarako hitz egingo dut, nola ekoiztu ohi da honelako testua euskaraz, nola antolatuko dut, zein hizkuntza-unitate behar ditut horretarako, zer egingo dut lehendabizi, nola egokituko diot nire berbaldia entzuleari...<br />
<br />
Bigarren teoria, aldiz, testuaren mugarrietara egokitzen da, kontuan izan gabe ekoizpen testuingurua. Honela, testuan atzemango diren ezaugarriak eta unitateak (antolatze moduak, hizkuntza unitateak –gainegitura, gainegitura erretorikoa, estiloa, alderdi semantikoak, pragmatikoak...– testuaren izaeraren baitan aztertuko dira soilik. Hurbilpen honetan kokatzen dugu A. Van Dijk-ek dioena:'' "(...) lo que un hablante hace mentalmente para poder comprender un enunciado. Para ello hemos partido del hecho de que él conoce una serie de formas de palabras más los significados, igual que conoce también una serie de reglas de combineación e interpretación, y del hecho de que el uso real del lenguaje (hablar o comprender) se basa de tal manera en estos conocimientos, que los segmentos de percepción que surgen se comparan constantemente con estos conocimientos. Lo característico de la elaboración cognitiva de la información es, sin embargo, que fuera de estos conocimientos de las reglas de validez general hay también estrategias para una aplicación eficaz de las reglas.(...)"'' (A. van Dijk, 1979, 180.or.)<br />
<br />
Bada hirugarren ildo bat, jite psikologikoagoa duena, eta, beraz, nagusiki ekoizlearen prozesu kognitiboetan arreta jartzen duena –aurrekoaren antzera–. Modu horretara, testua bere baitako arauen bitartez esplikatzen du. Ekoizleak arazo bati aurre egin behar dio. Bigarren hurbilpen honen ekoizleak honako ardurak eduki ditzake: ''"Gehienetan, guztia askotan idazten dut. Nire pentsamendu guztiak bigarren pentsamenduak dira. Eta orrialde bakoitza behin eta berriro zuzentzen dut, edo egin hala, askotan, berridazten dut. Gauzak atalka azaltzen zaizkit, eta atalak azaltzen zaizkidanean, lanean gogor jarduten naiz zerbait koherentea egin ahal izateko..."'' (Scardamalia eta Bereiter, 1992, 49.or.).<br />
<br />
Hurbilpen horiek guztiak, halaber, horien konbinaketetatik sor daitezkeenak, ongi ezagutu beharko lituzke irakasleak eta ezagutu ezezik, identifikatzen ere jakin beharko lituzke metodologia eta ikasmaterialetan. Guk hemen lehena aztertuko dugu soilik, ustez, hizkuntzaren funtzionamendu sozial eta holistikoa batzen duelako, eta, gainera, didaktikarako ez ezik, gela barruko ikerketarako ere irizpide garbiak eta tresna egokigarriak eskaintzen dituelako.<br />
<br />
'''Hizkuntza-ekintzan oinarritutako marko didaktikoa'''<br />
<br />
Testua unitate modura hartzea, beraz, ez da baldintza nahikoa jarduera komunikatiboaren testuinguru osoa kontuan hartzeko. Askoren artean, Genevako eskola da, Bronckart buru duela, "hizkuntzaren didaktikarako" erreferentziazko diziplina independentea lantzen hasiko den talde bat. Ardatz modura talde honek hartzen dituen hizkuntza-portaera espezifikoek– ikuspuntu formalista eta unibertsalizatzailearekiko menpetasuna hautsi nahi dute, ez bakarrik gramatika sortzailetik etorritako ereduekiko, baita testuaren gramatikatik datozenekiko ere. Formalisten ikuspuntuaren eta aipatu ikuspuntu berri horren arteko desberdintasun nabarmenenak bitara ekar daitezke (Bronckart & Schneuwly, 1991):<br />
<br />
#Hizkuntzaren psikologiaren arazo nagusia ez da gaitasun homogeneoa definituko duen hizkuntz eredu ideala sortzea, '''hizkuntza-praktiken aniztasunaren berri ematea''' baizik: ahozkoa eta idatzizkoa, formala eta ez formala, euskalkiak eta euskara batua, euskaldun berri baten jarduera eta euskaldun zaharrarena, testu generoak (narrazioa, argudioa, azalpena...)...<br />
#Metodologiari dagokionez, hizkuntza testuinguru ezberdinetara nola egokitzen den aztertuko duen '''"kanpoko" ikuspegia aurkitzea''' da, besteak beste, hizkuntza-psikologiaren egitekoa.<br />
<br />
Ekintza kontzeptua argitzeko, prozesu sozialean integratutako ekintzen sistemara jo behar dugu; beraz, historian zehar eraikitako ekintzen sistema dugu hau. Gizakia eta munduaren arteko bitartekari da ekintza eta hainbat forma hartzen ditu. Gizarte harremanetan eta herentziaz jasotako praktiken ondorio dira forma horiek. Ekintza horien artean '''hizkuntza-ekintzak''' daude, eta horiek dira, hain zuzen, hizkuntzaren psikologiaren objektua. Hizkuntza-ekintzok, era berean, '''testu-forma''' hartzen dute, ekoizpen-baldintza sozio-historiakoek artikulatuta (Schneuwly, 1988).<br />
<br />
Testu bakoitzak bere ezaugarri propioak ditu eta, halaber, bere arazo espezifikoak. Bakoitzaren ezaugarriak jakiteko, bere sorburu den hizkuntza-ekintza baldintzatu duten "hizkuntzaz kanpoko" elementu eta dispositiboetara jo beharra dago. Horrela, bada, "linguistikaz" kanpoko teoria bat garatu behar da, formazio sozialaren barnean diskurtsoaren praktikak eta testuan behagarri diren unitate linguistikoak artikulatuko dituena (Schneuwly &Dolz, 1989; Bronckart eta beste batzuk, 1985; Bronckart, 1996)<br />
<br />
Zehazkiago esanda, honelako teoria garatzeko ezinbestekoa da:<br />
<br />
#'''Diskurtso moten eta genero testualen inguruko deskribapenak egitea'''. Modu horretara, testuen ekoizpenean parte hartzen duten eragiketa linguistikoen hipotesiak egin ahal izateko datuak edukiko genituzke.<br />
#'''Adin ezberdinetako ikasleen testuak deskribatu eta interpretatzea'''. Alegia, ikasleen ekoizpenak hartu eta hizkuntza ekoizpen sistemaren funtzionamendu partikular moduan eta ekoizpenaren prozesua bera aztertzea.<br />
#'''Bi alderdi hauek ezagutzea: batetik, irakasleak emandako input-a, nagusiki; eta bestetik, ikasleak ekoizpenerako eskura dituen lanabesak'''. Beste era batera esanda, irakaskuntzaren praktikak aztertzea eta, baita, berauek hizkuntza-gaitasunetan duten eragina ere. (Dolz, Schneuwly, 1996a)<br />
<br />
Teoria honen adibide modura eta didaktikari begira, Bain eta Schneuwly-k (1994, 61. or.) eredu horren eskema sinplifikatu hau eskaintzen digute. (Ikus, 3. eskema)<br />
<br />
::'''3. eskema:'''<br />
<br />
Activités langagières: esquisse d´un modèle (Bain eta Schneuwly,1994)<br />
<br />
CONTEXTE SITUATIONNEL<br />
<br />
<br />
OPERATIONS LANGAGIERES<br />
<br />
<br />
UNITES CARACTERISTIQUES DES TEXTES<br />
<br />
1. Caractéristiques de l´interaction sociale<br />
<br />
<br />
Énonciateur(s)<br />
Destinataire(s)<br />
But(s)<br />
Lieu social<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2. Repéres de la situation matérielle de production<br />
<br />
<br />
Locuteur<br />
Espace<br />
Temps<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
3. Contenu (referents)<br />
<br />
<br />
<br />
1. Opérations de contextualisation<br />
<br />
1. Appréhension des caractéristiques de l´interaction sociale et de la situation matérielle de production (1ére col:1.&2.)<br />
2. Détermination du contenu (1ére col: 3.)<br />
<br />
<br />
<br />
2. Opérations de structuration<br />
<br />
1. Mise en relation de la situation d´interaction sociale et du contenu avec la situation matérielle (1ère col.: 1>2,3>2)<br />
2. Elaboration cognitive du contenu<br />
3. Organisation communicative du contenu<br />
<br />
<br />
<br />
3. Opérations de mide en texte<br />
<br />
1. Articulation des différents parties du texte et éléments du texte: connexion<br />
2. Mise relation des différents parties: cohésion<br />
3. Procédés de relativisation du discours: modalisation<br />
<br />
<br />
Pronoms personnels, pron. et adjectifs possessifs de la 1ère, 2e ou 3e personne: je, tu, il, notre, le vôtre, leur,...<br />
Unités dèfinissant et découpant le temps: aujourd´hui, dans un moment, cet après-midi; un jour, en févier, le 2 mai, ce matin-là,...<br />
<br />
<br />
Unités structurant le texte: d´une part, d´autre part, en outre, finalement, au contraire, or, d´ailleurs,...; tirets, italiques, parenthèses, renvoi à des notes,...<br />
Temps de verbe: présent, passé composé, imparfait, passé simple (à valeur discursive, textuelle)<br />
<br />
<br />
Unités reprennent des éléments déjà introduits dans le texte: cela, cette, elle, qui, ce fait,..<br />
Formes de phrases: interrogatives, impératives, exclamatives; passives, emphases: c´est qui,...<br />
Unités qui relativisent: il est possible que, à mon avis, certainement, on doit, il faut,...<br />
<br />
Elementu horiek guztiek testu-genero mota ezberdinak daudela esaten digute, zeintzuk hizkuntza-ekintzen aniztasuna adierazten baitigute.<br />
<br />
'''Euskararen kalitatea'''<br />
<br />
Kalitatearen kontzeptua gizartearen jarduera guztietara hedatzen ari zaigu, baita hizkuntzara ere. Hizkuntzaren edo euskararen kalitateaz ere hitz egiten hasita gaude. Euskararen kalitatea (izen honekin edo beste batekin) euskaldunok betidanik izan dugun ardura izan da. Hizkuntza minoritarioa izateagatik eta gutxitua egoteagatik edo, betidanik izan dugu ebaluaketak egiteko joera. Euskararen kalitateaz hitz egiten hasi aurretik, ordea, kalitatearen mugarriak ezarri beharko ditugu. Noiz esaten dugu hiztun batek ongi hitz egiten edo idazten duela? Zer da guretzat euskara ongi jakitea/erabiltzea? Larringanek (1999) esaten duen bezala, kalitatea ebaluatzeko irizpideak partzialak izan dira askotan –ardura linguistikoak, alderdi estilistikoak edo estandarizazioari dagozkion alderdiak–. Oso gutxitan izan dira estrategia terminoetan.<br />
<br />
Hizkuntza Politikak eta neurketa soziolinguistiko zenbaitek hiztunen kopuruan oinarritzen dira euskararen osasuna neurtzeko. Neurri hori, ordea, ez dator bat ikuspegi epistemologiko guztiekin. Gainera, helduen ikaskuntzaz arduratzen diren erakundeek askoz gehiago zehaztu beharko lituzkete hizkuntza kalitatearen indikadoreak. Lan honetan aipatutako alderdi guztietan bezalaxe, hemen ere, askotariko ikuspuntuak daude euskararen kalitatea definitzeko eta horietako batera edo bestera lerratu beharko da irakaslea (euskaltegia, curriculuma...) euskararen kalitatea definitzeko. Irakasleak, beraz, bere hautaketaren arrazoiak ematen jakin beharko du. Hautaketa hori bat etorriko da, bestalde, aukeratutako hizkuntzaren ikuspegi epistemologikoarekin; horregatik, barne koherentzia ere gorde beharko dela ikusten da.<br />
<br />
Guk hona Luis Mari Larringanen (1999) ikuspegia ekarri dugu. Larringanentzat (1999) hizkuntzaren kalitatea nozio erlatiboa, irekia eta dinamikoa da, eta, beraz, modu espezifikoan eta erabileren artean bereizketak eginik erabaki behar dena. Kalitate egokia kalitate malgua da. Honako azalpenak ematen ditu autore honek:<br />
<br />
#Ezberdindu egin behar da: ulermena vs ekoizpena eta ahozkoa vs idatzizkoa.<br />
#Horiei, psikologiaren arabera, prozesu ezberdinak dagozkie.<br />
#Gaitasun bakoitzari zeregin pragmatiko ezberdina dagokio (rol soziala eta adierazpenari dagozkionak).<br />
#Hizkuntza kodearen erabilera ezberdina da: ulermenari eta ekoizpenari dagozkienez, morfosintaxia eta hizkuntza aldaerak alderantzizko erlazioan ematen dira; eta idatziari eta ahozkoari dagokienez, modu ezberdinean gauzatzen dira, hala paradigma morfologikoei dagokienean, nola sintaxiari, hiztegiari zein diskurtso motei dagokienean.<br />
#Irakaskuntza/ikaskuntzari dagokionez ere ezberdintasunak daude: ulermena adierazpen aurretik ematen da; ulermenerako erabilitako hizkuntza formak askoz ere ugariagoak dira, baita ezagutza erreferentzialak eta kulturalak ere.<br />
<br />
Beraz, euskararen kalitatea estrategia terminoetan definitu beharko genuke: zein testu mota? Ulermena edo/eta ekoizpena? Ahozkoa edo/eta idatzizkoa?... Hitz batez esateko, ezin da ezagutu euskararen kalitatea edo osasuna hiztunen kopuruaren arabera. Irakasleak honen bueltan dituen usteek ere eragina izango dute berak gela barruan hartzen dituen erabakietan.<br />
<br />
'''Hizkuntzen kontzeptu aldakorra: lehen hizkuntza, bigarren hizkuntza, atzerriko hizkuntza eta giro-hizkuntza versus ez giro-hizkuntza'''<br />
<br />
Hasieran aipatu dugun bezala, hiru faktore direla-eta –globalizazioa, migrazioa eta teknologia berriak– zenbait kontzepturen esanahia aldatzen ari da. Duela gutxi arte, lehen hizkuntza eta bigarrena, esaterako, oso ezberdinduta zeuden, euskara ikastera hurbiltzen ziren pertsona heldu gehienak elebakarrak ziren; gaur egun hiztun asko dira elebidun goiztiar –etxetik edo eskolatik–. Horrez gain, duela gutxi arte euskara eta gaztelera ziren ohiko lehen eta bigarren hizkuntzak; gaur egun, ordea, migrazioak direla-eta, beste hainbat hizkuntza ere izan daitezke lehenak eta, beraz, ikasle taldeak geroz eta heterogeneoagoak izango dira. Errealitate hori eskoletara heltzen ari da dagoeneko eta laster helduen irakaskuntzara helduko da. Helduen irakaskuntzari begiratzeak, momentuz, interes handirik ez badu ere, gatozen ikustera zer gertatzen den giro-hizkuntzarekin. Dakigunez, ezagutzen ditugun lan soziolinguistikoei esker Euskal Herrian zonalde ezberdinak bereizten ditugu. Horietan euskara ala gaztelera izango da giro-hizkuntza nagusia. Halere, badakigu ikaslea bizi den auzoko giroak edo bere testuinguru hurbileko giro-hizkuntzak ere eragin handia izango duela erabiliko duen hizkuntzan eta, halaber, bere motibazioan eta hizkuntzaren ezagutzan. Errealitate hori, ordea, aldatzen ari dela esan daiteke. Giro-hizkuntzaren kontzeptua aldakorra dela esan dezakegu. Gaur egun, teknologi berriak direla eta, ingelesa, esaterako, oso eskura dugu: interneten sartu baino ez daukagu ingelesarekin harremanetan jartzeko, eta hori gure ordenadoretik egin daitekeen gauza da, nor bere etxetik mugitu gabe. Baina ingelesarekiko lor daitekeen hurbiltasun hori euskararekiko ere lor daiteke, horretara jarriko bagina, beti ere. Beraz, giro-hizkuntzaren kontzeptua bera ere aldatzen ari zaigu, kontzeptu dinamikoa da. Zenbateraino onar daiteke Euskal Herrian ondoko taulan adierazten den errealitatea? Hasieran esan bezala, oraindik ez dakigu horrek etorkizunean eduki dezakeen eragina, baina badakigu eragina izango duela.<br />
<br />
KRONOLOGIA<br />
<br />
Haserako ikaskuntza<br />
<br />
<br />
Ondorengo ikaskuntzak<br />
<br />
Lehenengo hizkuntza<br />
<br />
<br />
Bigarren hizkuntza<br />
<br />
<br />
Atzerriko hizkuntza<br />
<br />
Giro-hizkuntzak<br />
<br />
<br />
Ez da giro-hizkuntza<br />
<br />
TESTUINGURU SOZIOLINGUISTIKOA<br />
<br />
'''Ahozko hizkuntza eta idatziz'''<br />
<br />
Ahozko eta idatzizko hizkuntza bereiztea ezinbestekoa da. Ahozkotik idatzizkora pasatzean, subjektuak bere ekoizpen prozesuarekiko erlazioa bera ere aldatu egiten du (Schneuwly, 1988).<br />
<br />
Hizkuntza idatziak erabiltzen duen hizkuntza ''autonomoa'' da, idazlearengandik bereizia. Ahozkoak ez bezala, idatzizkoak ''bere testuinguru propioa sortzen du'' eta testuak bere buruari egiten dio erreferentzia (Vigotsky, 1934, 1984). Idatzia ikusi eta erakutsi egin daiteke. Ezaugarri horiek eragina dute idatziari buruz dugun iritzian: ez da lehendabiziko erantzuna, erantzun landua baizik, ''hizkuntza zaindua eta antolatua''. Hizkuntza idatzia alfabetizazioarekin lotu izan dugun kontzeptua da; zentzu horretan, Wells-ek (1987) alfabetizazio maila ezberdinak daudela esaten du, oinarrizko mailatik hasi eta ''metakognitibo'' deitzen duen mailara arte.<br />
<br />
Schneuwly-k (1985) esaten duen bezala, egoera dialogalak ahalbideratzen du gestioa eta etengabeko kanpoko kontrola. Aurrez aurre hitz egiten gaudenean, elkarri erreferentzia egiten dieten enuntziatuen segida kanpoko kontrolari esker gertatzen da, hots, ekoizpen-egoeraren garapenaren egiturari esker. Idatzizkoaren egoera, aldiz, bestelakoa da: idatzizkoan ez dago ondoz ondoko komunikazio-egoeraren kontrolik; aitzitik, komunikazio-egoeraren ''irudikapen mental abstraktua'' dugu, helburu eta fikziozko hartzailea, edo erdizka irudikatu eta eraikia.<br />
<br />
Hizkuntza idatziaren estatusera etorrita, oso aldakorra da berau kultura batetik bestera eta baita historian zehar kultura beraren barnean ere. Zein da hizkuntza idatziaren tokia giza formazioan, eta zeintzuk dira gizarteak garatzen dituen hizkuntza-portaerak? Aldaketa horiek eragina izaten dute sistema psikikoan ere –ez dira estrategia berberak erabiliko, seguruenik, eskuz, idazmakinaz edo ordenadorez idaztean–. Ezberdintasun horiek "hizkuntza idatzi desberdinak" sortzeraino ere hel daitezke (Schneuwly, 1988).<br />
<br />
Ahozko hizkuntzari buruz gauza asko ikertzen ari da azken urteotan. Nabarmenena, behar bada, bere sintaxiaren inguruan esaten zaiguna da: ahozkoaren sintaxia eta idatzizkoarena ezberdinak direla, alegia. Alabaina, eskola ariketetan ahozkoan naturalak ez diren zenbait menpeko perpausa eta egitura eginarazten zaizkio ikasleari, idatzizkoaren eraginez, antza. Horregatik ahozkoa eta idatzizkoa bereizi beharra dago. Ahozkoan bertan ere bi multzo handi egin daitezke: ahozkoa elkarrekintzan eta ahozkoa/idatzizkoa. Bigarren hori hausnartu eta planifikatutako hizkuntza da, idatzizkotik gertu dagoena (hitzaldia, esaterako). Elkarrekintzan ematen den ahozkoa, ordea, bat-batekoa, bestearekin (besteekin) eta besteari (besteei) esker ekoizten da, aurrera ezina da. Garrantzia du zein ahozko mota landu nahi den. Garcia-Debanc-ek (1999) esaten duenez, ahozkoa lantzeko bi joera daude: 1) ahozko generoak lantzea (Schneuwly eta Dolz, 1998), eta 2) ikasgelako elkarrekintzetan oinarritzea (INRP taldea, Turco&Plane).<br />
<br />
'''Objektua eta hizkuntza didaktikaren berrikuntza'''<br />
<br />
Didaktikaren berrikuntzak eskatzen du ikaskuntza/irakaskuntzaren prozesuan parte hartzen duten faktore guztiak birbegiratzea. Hiruki didaktikoan parte hartzen duten faktore guztiak, alegia: ikas/irakasgai den objektua; irakaslearen formazioa, usteak, metodologia eta ikaslearen izaera, beharrak, motibazioa...; eta ikaskuntzaren teoria. Benetako berrikuntza egin ahal izateko, beraz, ez da nahikoa aurreko uste eta paradigmei eustea eta horien gainean, esaterako, teknologia berriak erabiltzea (ordenadorez jarduerak egin, saio birtualak antolatu...) edo betiko alderdiak lantzeko proiektuen bidezko metodologia indartzea.<br />
<br />
Hizkuntza didaktikaren berrikuntzaz gerta ohi dena nabarmentzeko ondoen ezagutzen dugun eremua aukeratu dugu: eskola. 1980 urtetik hona bi erreforma ezagutu ditu gure eskolak: Programas Renovados de EGB (1980-1982) eta Oinarrizko Curriculum Diseinua (1989). Ezin uka euskararen didaktikan ahalegin handia egin dela, bai hizkuntzaren curriculuma zehazten eta bai didaktika arloan ere. Baina berrikuntzaren hastapenetan gaude oraindik. Gainera, hezkuntzaren azken erreformak (1989), ikuspuntu epistemologikotik begiratuta, ekarpen handiak izan baditu ere, psikologiaren ezaugarri oso markatuak izatea leporatu izan zaio –oso zentratuak ikaskuntza prozesu orokorretan–, diziplinaren didaktikaren kaltetan. Horrekin esan nahi dugu irakaste/ikaste prozesuan irakasgai den objektuan (euskararen deskribapenean) ez dela arreta handirik jarri, nahiz eta jakin horren gainean egiten direla ikaskuntzak –matematika irakatsi/ikasten da, teknologia irakatsi/ikasten da, hizkuntza irakatsi/ikasten da...–. Eta horrek garrantzi handia du, badakigu-eta irakaste/ikaste prozesuak harreman estuan daudela zientzia bakoitzaren izaerarekin, alegia, diziplina-didaktika bakoitzak espezifikotasun handiak dituela: zehazpen curricularrak jakintzatik egiten dira (hizkuntzatik, matematikatik...) eta ez pedagogia edo psikologiatik. Beraz, jatorrizko zientziaren parametroetan formulatzen dira ikasgaien edukiak, ikasleek dituzten lorpenak eta hutsegiteak. Horrela, esango dugu ikasle batek testu jakin bat ongi antolatzen duela, lexiko egokia erabiltzen duela, hartzaileari eta helburuari ongi egokitzen dakiela, hizkuntza-unitate egokiak erabiltzen dituela , etab.<br />
<br />
Hizkuntza berrikuntzaren harira, Bronckart-ek (1986) gogoeta interesgarria egiten du. Autore honentzat hizkuntzaren didaktika berritzeko egin ohi diren ahaleginek ez dute ia inoiz lortu espero zutena. Didaktikan hainbat elementuk eragiten dute: hizkuntzaren deskribapenak, irakaskuntzaren prozedurek, lor-gai diren helburuek, metodoen logikak, jarrera pedagogikoak eta tresneria edo lanerako lanabesek. Horietatik guztietatik, ordea, maiz aldatu gabe gelditu dira hizkuntzaren ikuspegi epistemologikoa, helburuak eta irakaskuntzaren prozedurak. Gainerako faktore eragileak –psikologiaren ekarpen berriak ikaste prozesuan, teknologia berriak hizkuntzaren didaktikan, metodologiaren proposamen berriak...– sartuz joan zaizkigu hizkuntzen didaktikan, baina aldaketa epistemologikoa egin gabe gelditu da.<br />
<br />
Ildo beretik abiatzen da Ferrer (2000, 39.or.) ere, esaten duenean Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzarako eta Erreformaren markoan egin diren proposamen didaktiko askotan itxurazko berrikuntza egin dela. Berak aipatutako testu-liburuak aniztasun diskurtsiboaren arabera antolatzen dira. Kasu gehienetan, ordea, ikuspegi formala da nagusi: testu-generoez ezagutza teorikoa lantzen da eta ondoren eta, nagusiki, morfologia eta sintaxia; azken bi ezaugarriak, gainera, ikastunitatean landutako testu-generoarekin zerikusia ez dutenak.<br />
<br />
Esandakoagatik, hizkuntzaren ikuspegi epistemologikoa izango da gurean ere, euskararen didaktikari zor zaion erronkarik handiena.<br />
<br />
<br />
<br />
==Irakaslea==<br />
<br />
'''Irakaslearen formazioa: etengabeko formazioa'''<br />
<br />
Lanbide guztietako profesionalei bezalaxe, irakasleoi ere heldu zaizkigu gizarte aldakor honen zipriztinak. Ondorioz, gure haserako formazioa zaharkitua gelditu zaigu eta dagoeneko guztiok sentitu dugu gure "jakintzak" eta "egiten jakiteak" etengabe errebisatzen jarduteko beharra. Seguruenik, hainbat formazio saiotan ere aritu gara eta elementu eta portaera berriak integratuz joan gara gure eguneroko jardunean. Alabaina, kezkak hor jarraitzen du, eta hor segituko du, ez baitago modurik egunean egoteko, nork bere formazioa etengabe elikatuz ez bada. Eta horretarako biderik erosoena autonomia da: ikasten ikastea. Beraz, esan daiteke irakaslearen rola zerbait aldatu dela: irakasle-ikertzaile rola da gaur egun irakaslearentzat aldarrikatzen dena. Irakasleak daki, inork baino hobeto, bere gelan (gela fisikoan, gela birtualean...) zer gertatzen den, zer den ikertu behar dena. Horrekin batera, ikasgela fisikoa ikasgela birtual bihurtzeko unea ere helduko zaigu laster, eta, orduan, "irakasle" izatetik "irakasle-tutore" izatera helduko gara, horrek berarekin dakartzan aldaketekin.<br />
<br />
Aldaketa asko dira, beraz, ate joka dauzkagunak eta, horiei behar bezala erantzuteko, ezin egon besteen programapean, inork programatutako formazioari begira, alegia. Horregatik, formazioaren kontzeptua ere aldatzen ari dela esango genuke: kanpotik antolatutako formaziotik, ''besteekin eta besteei esker egiten dugun autoformaziora'' mugitzen ari da. Nola ulertu hori? Nolako tresnak ezagutu beharko ditugu horretarako? Era askotako formazioak ikusten dira, baina eraginkorrena eguneroko lanaren inguruan gogoeta eginarazten diguna izan daiteke, besteak beste, esperientzien elkar trukerako programak eta topaketak (errealak edo birtualak), eztabaidarako foroak, beste irakasle batzuekin "proiektuetan" edo/eta "mintegietan" parte hartzea , etab. Hitz batez, irakasleei autonomia eman behar zaie berrikuntzarako eta ikerketarako portaerak gara ditzaten. Modu horretara irakasleak bere hutsuneak ikusteko aukera izango du, bai eta aurrera egiteko zertan formatu behar duen ere.<br />
<br />
'''Hizkuntzaren didaktika: aplikazionista/inplikazionista'''<br />
<br />
Dakigunez, hizkuntzaren didaktikak harreman mota ezberdinak izan ohi ditu bere erreferentziazko zientziekin. Ildo honetatik, esan beharra dago psikologoak eta didaktak erreferentziazko iturri ezberdinetan oinarritu ohi direla irakaskuntza /ikaskuntza prozesuak ulertzeko, eta, ondorioz, ikuspegi ezberdinak hartu ohi dituztela. Ikuspegi ezberdinotan oinarritzeak ondorio dibergenteetara eraman ditu, askotan, pedagogo eta psikologo kolektiboen usteak, hala eskola mailako eskuartze pedagogikoetan, nola ikerketa alorrean. (Coll, 1993).<br />
<br />
Erreferentziazko zientziak direla-eta sortutako arazoen bueltan, eta irakaskuntza/ikaskuntza prozesuak ulertzeko ezagutzen diren modu ezberdinak sailkatzeko asmotan, hona hemen Abdou (1980) autoreak deskribatzen dituen hiru didaktika-belaunaldiak (1):<br />
<br />
'''Tradizionala''' deituko zaio lehendabizikoari. Hona hemen bere ezaugarri garrantzizkoenak:<br />
*Helburuei dagokienez, behin betiko helburuak dira: gizartea egonkor ikusten duen kolektiboak hezkuntzaren helburuak ere egonkor ikusten ditu. Eredu normatiboa transmititzea da honen helburua.<br />
*Ikaslea ez da kontuan izaten.<br />
*Metodologiari dagokionez, irakasgai diren edukiak konplexutasunaren arabera ordenatzen dira –sinpleenetik konplexuenera–. Eredu honetan egiten den analisia araubidezkoa da eta honen aplikazioa, beraz, memorizazio edo erreprodukzio ariketen bidez gauzatzen da.<br />
<br />
Marko honetan kokatzen diren diziplinen didaktikek eredu zientifikoaren aplikazio hutsa egiten dute, eskola-diziplinaren egoera sozio-historikoa (2) kontuan izan gabe. Eskola-edukien zilegitasuna erreferentziazko zientzien teoriaren zilegitasun hutsean oinarritzen dute.<br />
<br />
Irakaskuntza/ikaskuntza eredu hau gatazkan dago ikasle-irakasleen arteko harremanetan oinarritutako ikuspegi didaktikoekin.<br />
<br />
Bigarrena, '''didaktika kognitibista''' izenarekin ezagutzen dugu. Ikuspegi honen ardurarik handiena curriculumaren edukiak dira –programaren zehaztapenak dira irakaskuntza/ikaskuntzaren elementurik garrantzizkoenak–. Irakaskuntza betebehar kognitibo modura ikusten da –arazoen konponbidea–. Hasiera batean, kognitibismo piagetiarra izango da bere oinarri bakarra; ondoren, ikasleen arteko interakzioari emango zaio garrantzia, baita kontratu didaktikoaren bidezko irakasle-ikasleen arteko elkarrekintzari ere. Bigarren ikuspegi hau, aurrekoa bezalaxe, aplikazio hutsezko teknologia bihurtu da.<br />
<br />
Horren aurrean, '''3. belaunaldiko didaktika''' sortu da. Hizkuntza didaktikaren kasuan pedagogoak dira gai honi soluzioa aurkitu diotenak.<br />
<br />
Hirugarren bide honetan bi puntu nabarmentzen dira:<br />
<br />
#Eskola-materiaren egoeraren analisia (gizarteak espero duena, instituzioaren helburu zehatzak eta eskola-praktika eraginkorrak).<br />
#Bi eskuartze-mota ezberdin: a) praktiken teorizazioa –praktika eta praktikaren inguruko gogoeta– eta b) irakasteko praktiken aldaketak: hizkuntza-didaktika espezifikoa eta autonomoa da, alegia, ''praktikak bere teoria propioa sortzen du.''<br />
<br />
Modu honetara, ekintza-estrategia berriak eta anitzak definitu eta esperimentatzen dira, eta ondoren, horien arrakasta ebaluatzen da.<br />
<br />
Guk, irakasleok, beraz, kontrajarrita dauden bi joera horietako batean kokatuko dugu gure eskuartze didaktikoa: aplikazionismoan (teoria edo materialen aplikazio hutsa egiten dugunean) edo inplikazionismoan (gure ikasgelan gertatzen dena behatu, ondorioak atera eta, ikaskuntza eman dadin, bitartekoak jartzen ditugunean).<br />
<br />
Puren autoreak (1998) gogoeta egiten du bi hurbilpen horien inguruan. Hona hemen:<br />
<br />
Hurbilpen aplikatzailea<br />
<br />
<br />
Hurbilpen inplikatzailea<br />
<br />
Teoriaà Praktika<br />
<br />
<br />
Praktika à Teoria<br />
Objektua da abiapuntua, hizkuntza irakastea da nagusiena<br />
Nola funtzionatzen duen hizkuntzak, hala irakasten da<br />
<br />
<br />
Ikaslearen beharra da nagusiena<br />
<br />
Nola eraikitzen du ikasleak hizkuntza, hala irakasten da.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
APLIKAZIONISMOA<br />
<br />
<br />
<br />
INPLIKAZIONISMOA<br />
<br />
<br />
<br />
WB01434_geziaeskuinera.gif (947 bytes)<br />
<br />
TEORIA » PRAKTIKA<br />
<br />
<br />
<br />
PRAKTIKA » TEORIA<br />
<br />
<br />
<br />
SUBJEKTUA<br />
<br />
<br />
(2.2.1.)<br />
<br />
<br />
(2.2.2.)<br />
<br />
(2.1.) Hurbilpen hau objektu izaerakoa izan daiteke. Hizkuntzalaritza eta ikaskuntzaren psikologia objektuaren (hizkuntzaren) inguruan dauzkaten ezagutzetan edo/eta irakaskuntza/ikaskuntzaren objektuetan oinarrituko dira (didaktikaren eremutik at). Joera honetako eskuartzea normatiboa da. Hurbilpen honetan teoriatik praktikara abiatzen da erabat.<br />
<br />
(2.2.1.) Teoriatik praktikara abiatzen da, baina ikaskuntzatik abiatutako teorietan oinarritzen da: hizkuntzalaritza eta psikologia eremuetako teorietan. Adibidez, eskuliburuen analisietan, gelako diskurtsoan, ikasleen errakuntzetan, ikaskuntza prozesuetan... oinarritutakoa<br />
<br />
(2.2.2.) Praktikatik teoriara abiatzen da: ikasleak eta irakasleak dira teorizatzen dutenak beren praktika propioetatik abiatuz, eta ondoren beren teoriak kanpoko teoriekin alderatuko dituzte.<br />
<br />
Aplikazionismoak ez du inongo interesik Camps-entzat (1999). Autore honen ustetan porrotera daramate ezinbestean ikuspuntu honetatik abiatutako hurbilpenek: ez baitago teoria didaktikorik praktikatik kanpo.<br />
<br />
Antzeko zerbait esan daiteke irakasleengan/ikasleengan oinarritutako metodologiei buruz. Bereizketa honen bueltan ari zaigu Arnau (1997, 17.or.) (3), ikaslearengan eta irakaslearengan ardaztutako hurbilpenen inguruko ikerketa egin ondoren. Ikerketa hori hezkuntza elebidunaren markoan egin zuen Haur Hezkuntzako geletan (4 urteko haurren ikasgeletan). Hona hemen, ondorio modura, ikaslearengan ardaztutako hurbilpenaren abantailak:<br />
<br />
#"Testuinguru" mental aberatsagoa eskaintzen du, eta horrek honako ezaugarriak ditu: ikasleen ezagutza eta trebetasunetara hobeto egokitzen da; ikasleen ezberdintasun indibidualei eta bakoitzaren garapenari hobeto erantzuten zaie; curriculumaren beste alderdiekin harreman estuagoak ditu –irakurketa eta idazketarekin, esaterako.<br />
#"Testuinguru" mental aberats honekin batera, irakaslearen rolak ere aldatu egiten dira: komunikatiboagoa agertzen da, gehiago kolaboratzen du eta ematen duen input-erraztailea askotarikoa da eta eztabaidara bultzatzen duena.<br />
#"Testuinguru" honetan ikasleak rol aktiboagoa eta komunikatzaileagoa hartzen du. Hona hemen rol honen adierazpideak: elkarrizketan ekimen handiagoa du; jarduera komunikatiboak askotarikoak dira eta bere hizkuntzaren maila aberatsagoa da lexiko eta sintaxian. Eta, gainera, malgutasun handiagoz erabiltzen ditu hizkuntza-baliabideak.<br />
<br />
Esandakoagatik, beraz, irakasleak metodologia jakin eta bakar bat baino gehiago, irizpide eragingarriak finkatu eta zaindu beharko ditu bere eskuartze didaktikoan. Sekuentzia Didaktikoaren baldintzak –askoren artean– eredu bat izan daitezke irizpide horiek finkatzeko. Hona hemen:<br />
<br />
'''Sekuentzia didaktikoaren helburuak eta edukiak'''<br />
<br />
Lehenengo eta behin, Sekuentzia Didaktikoa ( hemendik aurrera, SD) ikasleak dakienetik hasi behar da. Horregatik, lortu nahi ditugun '''helburuak''' finkatzea ikasleen zailtasunak ezagutu ondorengo lana izango da.<br />
<br />
Printzipio horri helduz, Delcambre-k (1996) esaten du, besteak beste, ezin dela ekoizpeneko ikaskuntza antolatu ikasleen ekoizpenak dakitenaren edo ez dakitenaren "indikadore" modura irakurtzen ez badakigu. Lan eraginkorra egite aldera, halere, edukiak "a priori" definitu beharko dira, jakinda, baina, hori ez dela nahikoa eta dagokion ikasle taldeari egokitu beharko zaizkiola (Schneuwly, Rosat, Pasquier eta Dolz, 1993). Horrela, ikasleen gaitasunak ezagutu ondoren, hasierako helburuak eta edukiak birdefinitu egingo dira eta ikasleen gaitasunetara egokituko.<br />
<br />
Zentzu honetan generoen inguruan eginiko lanek informazio baliagarria ematen digute. Lanok, ebaluazio formatibo egonkorrari esker, helburuak eta edukiak ikasleen gaitasunetara estuki egokitzen joan dira (Bain & Schneuwly, 1987; Delcambre, 1996, besteak beste).<br />
<br />
Hona hemen SDaren helburuen definiziorako kontuan izan beharrekoak (Schneuwly, 1991a):<br />
<br />
:#'''Helburu gutxi eta zehatzak''' aukeratzea eta unean uneko eremuari dagozkion helburuak lortzeko ikaskuntzaren prozesu sakon eta iraunkorrak ahalbideratzea.<br />
:#Lor-gai diren helburuak SDaren hasieratik '''ikasleentzat ezagunak izatea''' eta, are gehiago, ikasleek horiek definitzen parte hartzea. Modu honetara, ikaskuntzaren kontrola kolektiboa da, eta, horri esker, inplikatuta sentitzen dira bai ikasleak eta baita irakasleak ere.<br />
<br />
Helburuak ikasleen mailara egokitu nahi badira, prozedurarik aproposena analisitik abiatzea da, alegia, aurretestuaren analisitik (ahozkoa zein idatzizkoa). Horrek esan nahi du ikasleek aurreprestakuntzarik egin gabe ekoiztutako testuak aztertu egingo direla eta, ondoren, berauetan ikusten diren gabeziak eta hutsuneak izango direla, hain zuzen, ''"garapen hurbileko eremua"'' (nozio vigotskyarra) finkatzeko neurria; beraz, helburuak ikasleen gaitasunen arabera eta zailtasun partikularren arabera zehaztuko dira.<br />
<br />
Hona hemen, labur-labur, SDak barnean bildu nahi dituen helburuak eta horiek lortzeko erabiltzen dituen bitartekoak. Horretarako, ikaslea hartuko dugu ardatz eta eskuartze pedagogiko honen bidez ikasleengan espero den formazioa zehazten joango gara:<br />
<br />
#'''Ikaslea pertsona gisa''': bere nortasuna errespetatu eta garatu.<br />
#'''Ikaslea ikasle gisa''': bera dagoen tokitik abiatuta, aurrera egin dezan lagundu (aprendizaiaren printzipioa) (Vigotsky, 1934/84; Bain eta Schneuwly, 1993; Delcambre, 1996). Horretarako bere mugak eta errakuntzak ezagutarazi eta aurrera egin dezan tresnak eskuratu eta erabiltzen irakatsi –kanpoko erregulatzaileak: bere ekoizpenak, benetako testuak eta kontrol-zerrenda, besteak beste– (Schneuwly eta Bain,1994).<br />
#'''Ikaslea pertsona sozial gisa''': testu sozialak erabiltzen ikasi eta joko sozialetara ohitu, eta horien balioa esperimentatu eta baloratu kanpoko erregulatzaile modura (ekoizpenak konpartitu eta kritikak onartu) (Schneuwly eta Bain,1994).<br />
#'''Ikaslea etorkizuneko profesional gisa''': lanerako beharrezko izango dituen hizkuntz jarduera sozialetan arrakastaz parte hartzeko tresneriaz hornitzen lagundu. (Schneuwly eta Bain,1994).<br />
<br />
'''Curriculuma'''<br />
<br />
Lehenengo eta behin curriculumaren eta programaren arteko ezberdintasunak nabarmendu nahi ditugu. Dolz eta Schneuwly-rekin (1997) bat gatoz hauxe esaten dutenean: programak edukien barne egituretan ardazten dira batik bat; eta curriculumak, aldiz, ikasleen gaitasunetan eta izan dituzten esperientzietan. Lehendabizikoari, "programan (edo irakaslearengan) ardaztutako curriculuma" deituko diogu, eta bigarrenari "ikaslearengan ardaztutako curriculuma".<br />
<br />
Aurreko puntuan esan dugun eran, ''ikaslearengan oinarritutako curriculumari'' honako abantailak ikusten zaizkio: hobeto egokitzen da ikaslearen mailara –irakaslea eredu honetan komunikatiboago agertzen da, eta beraz, ezinbestean hobeto egokitzen da ikasleen beharretara–; horren ondorioz, ikaslea aktiboago eta komunikatiboago agertzen da. Ezaugarri horiek guztiak lagungarri direnez hizkuntza –eta gainerako eskola diziplina guztiak– ikasteko, horrelako eredu baten alde gaude, eta, beraz, ikaslearengan ardaztutako curriculumaz hitz egingo dugu hemen.<br />
<br />
Baina zer da curriculuma? Zeintzuk dira bere funtziorik garrantzizkoenak? Coll-en (1992) hitzetan hauexek dira curriculumaren funtzioak: 1) hezkuntzaren helburuen arabera eta gizartearen espektatiben arabera ''hezkuntza proiektua deskribatu eta zehaztea'' (intentzioak eta jarduera plana); 2) ''irakasleen praktikak bideratuko dituzten lanabesak sortzea''; 3) ''hezkuntza jarduerak praktikara eramateko'' behar diren ''baldintzak kontuan izatea''; 4) helburuen eta praktiken arteko desbideratzeak ekiditeko ''bideragarritasun baldintzak aurreikustea''. Adierazpena irakasteko curriculumak honako informazioak eman beharko lizkioke irakasleari: lor-gai diren helburuei buruz, lor-gai diren hizkuntza-praktikei buruz eta horiek lortzeko beharrezko diren jakintza eta trebetasunei buruzko informazio zehatzak. Eta horiek guztiak ikasmaila bakoitzerako.<br />
<br />
Baina eskola-curriculuma egitea oso lan konplexua da kontuan izan behar baitira arestian esan dugun transposizio didaktikoa egiteak berarekin daramatzan arriskuak. Horrez gain, kontuan izan beharreko zenbait elementu ditugu: erreferentziazko zientzien egoera epistemologikoa eta horiek "irakasteko/ikasteko jakintzetan"egokitzea, eskola-diziplinaren historia, eskuartze pedagogikoaren pertzepzioa, etab.<br />
<br />
Coll-en ustez (1992), progresioa da curriculumaren arazorik larrienetarikoa. Arazo hori bi mailatan gertatzen da batik bat: derrigorrezko hezkuntzaren ziklo ezberdinetan helburu nagusien banaketa egiterakoan –zikloen arteko progresioa– eta ziklo bakoitzaren barnean diziplinaren helburu eta edukien banaketa egiterakoan –ziklo barneko progresioa.<br />
<br />
Arazo horrez gain, beste batzuk ere sortzen dira irakasteko objektua aukeratu ondoren jarduerak sekuentzializatzerakoan. Arestian ere, transposizio didaktikoaren atalean, hitz egin dugu objektua zatitzeaz; hemen, objektura hurbiltzeko asmotan, zenbait jarduera gauzatu behar dira ildo honetan: egin beharreko lanak zehaztu eta zatitu eta edukiaren elementuen ordena erabaki. Autore honen alde daude Zayas eta Camps (1993). Autore hauek hizkuntzaren curriculumari zehazki zuzendutako zenbait arrisku ikusten diote, transposizio didaktikoarekin zerikusia dutenak guztiak. Hona hemen esaten dutena: ''"Pero el recurso a las disciplinas que tienen como objeto el estudio de los usos lingüísticos no es suficiente; (...) puesto que estas diciplinas no proporcionan todavía un marco teórico coherente, sus resultados son necesariamente provisionales y no tienen como finalidad proporcionar los contenidos y los instrumentos para la intervención didáctica. Por ello, sus aportaciones han de ser reelaboradas a partir de objetivos pedagógicos y con métodos e instrumentos de investigación específicos del campo disciplinar de la didáctica de la lengua y de la literatura"'' (Zayas eta Camps, 1993, 6. or.)<br />
<br />
Beraz, esandako guztiagatik dakigu curriculumaren berrikuntza gerta dadin ez dela nahikoa hizkuntza-zientzien berrikuntza egina izatea –hau beharrezkoa bada ere–. Gainera, zientzietatik mailegutan hartutako jakintzak eraldatu, berrantolatu eta egokitu egin beharko ditugu egoera berrira, hots, eskolaren markoan irakats/ikas daitezen (Chevalard, 1985).<br />
<br />
Oharrak:<br />
<br />
(1) Bronckart (1989) autoreak Abdouren eskemaz baliatuz hizkuntzaren didaktikara egokitzen du sailkapen hau. Gogoan izan behar dugu frantsesari buruz ari dela, baina, ustez, euskararako ere balio du.<br />
<br />
(2) Eskolako materiaren historia bi parametrotan definitzen da: batetik, eskolako materiak eskolaz kanpokoekin harreman sozialak eta kulturalak ditu. Eta, bestetik, eskolako materia guztiek beren historia daukate: urtez urte materia horri curriculumean eman zaion garrantzia edo garrantzirik eza, programak, erabilitako didaktika, materialak, ebaluatzeko modua, etab. (Bronckart, 1989; Johsua & Dupin, 1993)<br />
<br />
(3) Autore honek "ikaslearengan" eta "irakaslearengan" oinarritutako eskuhartze pedagogikoak bereizten ditu. Halere, ikuspuntu orokor batetik ikusita behinik-behin, irakaslearengan oinarritutakoa eta programan oinarritutakoa praktikan antzekoak izan daitezkeela uste da, programan eta irakaslearen usteetan ardaztuko baitira biak.<br />
<br />
<br />
==Ikaslea==<br />
<br />
'''Ikaslearen ikuspegi dinamikoa: Ikasle elebidun /eleaniztuna'''<br />
<br />
Euskara ikastera euskaltegira doazen ikasle guztiek hizkuntza bat menperatzen dute, gutxienez, eta, zenbait kasutan, euskara hirugarren edo laugarren hizkuntza ere izango da. Horrek esan nahi du, zehaztu dugun markoan, ikaslearen ikuspegi dinamiko horretan, alegia, ikaslea elebidun edo eleaniztun bihurtu nahi dugula. Gaur egun zenbait datu daukagu elebitasunaren inguruan eta horietako zenbait erabiliko ditugu euskara ikastera etortzen zaizkigun ikasleengana hobeto hurbiltzeko.<br />
<br />
Cummis eta Swain-ek (1986) bereizketa garrantzitsua egiten dute, eta, eskolaumeei zuzendutakoa bada ere, helduen mundura aplika daitekeela uste dugu. Aipatutako autoreak konturatu ziren, haurrek urte bat edo bi behar zituztela bigarren hizkuntzan elkarrizketa bat mantentzeko; aldiz, lau urte, gutxienez, gaitasun akademikoa eskuratzeko. Ondoko taulan (3.irudia) adierazten diren faktoreak –''inplikazio kognitiboak eta laguntza kontestualak''– erabili zituzten beren teoria oinarritzeko. Aipatutako bi faktoreek eragingarritasun handia dute elkarrizketarako gaitasuna eta gaitasun akademikoa lortzeko: hizkuntza-jarduerak zenbat eta inplikazio kognitibo handiagoa eskatu eta hiztunak zenbat eta laguntza kontestual gutxiago izan hizkuntza jarduera horretan parte hartzeko, orduan eta gehiago hurbilduko gara konpetentzia akademikora. Euskaltegiko ikaslearen helburuak ezagutu beharko ditugu, bada, lortu nahi duena lor dezan.<br />
<br />
- konplexua<br />
<br />
A<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
C<br />
<br />
<br />
<br />
Laguntza kontestual<br />
handia<br />
<br />
B<br />
<br />
<br />
Laguntza kontestual<br />
murritza<br />
<br />
D<br />
<br />
+ konplexua<br />
<br />
4. irudia: Laguntza kontestuala eta eragin kognitiboa eragiketa komunikatiboetan (Cummis eta Swain, 1986).<br />
<br />
Horrez gain, eta ikasleak lortu behar dituen gaitasunekin jarraituz, Long eta Porter (1985) autoreek bi faktore eragile aurkitu zituzten bigarren hizkuntzaren (ingelesa) irakaskuntzan: ''gelako egitura parte-hartzailea'' eta bigarren hizkuntza garatzeko ''ikasleak egiten dituen jarduerak''. Geroztik, Arnauk (1997) gauza bera ikusiko du haurren ikaskuntzari egokituta. Azken autore honek "ikaslearengan" eta "irakaslearengan" oinarritutako eskuartze pedagogikoak bereizten ditu. Halere, ikuspuntu orokor batetik ikusita behinik behin, uste da irakaslearengan oinarritutakoa eta programan oinarritutakoa praktikan antzekoak izan daitezkeela, programan eta irakaslearen ustetan ardaztuko baitira biak.<br />
<br />
Datu horiek guzti hiruki didaktikoaren hirugarren erpinean jarritako "irakaslearengan eta bere didaktikan" eragingo dute, zalantzarik gabe.<br />
<br />
Elebitasunaren eremutik datozkigu baita, ondoko datu interesgarriok ere: ''input ulergarriaren teoria'' (Krashen, 1982, 1985) eta ''output ulergarriaren hipotesia'' (Swain, 1985). Gaur egun biak osagarritzat ikusten dira eta irakaslearen eskuartzean –bai irakasleak erabiliko duen berbaldiaren izaeran, bai erabiliko duen metodologian– sekulako eragina edukiko duten faktoreak ditugu. Input ulergarriaren teoriaren arabera, nahikoa da input ulergarria sortzea bigarren hizkuntza ikasteko. Long-ek (1993) ñabardura garrantzitsua eransten dio teoria horri: bere ustetan, input ulergarria sortzen da, beti ere, esanahiaren negoziazioan ematen diren interakzioaren adostasunei esker. Hori horrela bada, entzutea ez da nahikoa, haratago joan beharra dago, alegia, input ulergarria eman dadin, ikasleak esanahia negoziatzea ahalbideratzen duten aukerak izan beharko ditu ezinbestean.<br />
<br />
Aurrera jarraituz, geroztik badakigu, eta gaur egun horrela onartzen da elebitasunaren ikerketetan, input ulergarria ez dela nahikoa bigarren hizkuntza ikasteko, eta ekoizpena ezinbestekoa dela aldarrikatzen da –output ulergarriaren hipotesia (Swain, 1985)–. Swain konturatzen da input ulergarriak ez duela ahalbideratzen gramatikaren gaitasun nahikoa eta output ulergarriaren teoria formulatzen du. Autore horrek honelako funtzioak ikusten dizkio gramatikaren gaitasunari: 1) komunikazioan hausturak gertatzen direnean, ikasleak modu esanguratsuan erabil ditzake baliabide linguistikoak, komunikazioa arrakastatsu bihurtuko dutenak; 2) gramatikak aukerak ematen dizkio ikasleari hipotesiak –garapen bidean egiten dituenak– frogatzeko; 3) ekoizpen-prozedurek, ulermenekoek ez bezala, alderdi semantikoak eta sintaktikoak garatzeko aukerak ematen dituzte. Arrazoi horiek aipatzen dira, beraz, ekoizpenaren alde egiteko. Oso azaletik bada ere, finkatuta gelditzen dira, bada, elebitasunaren eremutik orain arte esandakoak; hona hemen didaktikari begira atera diren ondorioak:<br />
<br />
#Bigarren hizkuntzaren gaitasuna definitzeko argibideak ematen zaizkigu: gaitasun komunikatibo soila eta gaitasun akademikoa. Biak ezberdinak izanik, dedikazio, ahalegin eta onura ezberdinak ekartzen dizkiote ikasleari.<br />
#Irakaslearentzat nozio garrantzitsuak jasotzen dira eskuartze didaktikorako: hizkuntza-jarduera guztiek ez dute eskatzen inplikazio kognitibo berdina; halaber, komunikazio jaurduren araberakoa izan daiteke laguntza kontestuala. Eta ideia hau borobiltzeko, esan daiteke, laguntza kontestualak erraztu egiten duela hizkuntza-ekoizpena.<br />
#Ulermena eta ekoizpena, biak dira ezinbestekoak bigarren hizkuntza eskuratzeko.<br />
#Ekoizpenak, ulermenak ez bezala, gaitasun gramatikala garatzen du; eta hori ezinbestekoa da bigarren hizkuntza eskuratzeko prozesuan autonomia izateko.<br />
#Eskuartze didaktikoari dagokionez, ikasleak hizkuntzarekin jarduteko askotariko aukerak izan behar ditu. Horretarako, gelako egitura eta ikasleak egiten dituen jarduerak erabakigarriak dira.<br />
<br />
Azpi atal honetan esandakoak beste ataletan bildutakoekin bat egiten dutela ikusi da. Horrekin esan nahi dugu ez dagoela kontraesanik eremu ezberdinetatik datozkigun mezuekin eta iturri guztietatik jasotakoekin funtzionatzeko modu zabal bat adostu beharko genukeela, inoiz ahaztu gabe, ordea, teoria eta proposamen berriak sortzen ari direla –eta sortuko direla– eta horiei begira, zelatan, egotea dela gure patua.<br />
<br />
'''Ikasle autonomoa'''<br />
<br />
Ikasle gazte eta helduaren autonomia da gaur egun lortu nahi den helburuetariko bat: ikasten ikasten dakien pertsonak nahi ditugu. Asko dira ikasten ikasteko proposatutako bideak baina, dirudienez, guztiek ez dute eramaten autonomia maila eta mota berdinera. Henri Holec autoreak (1988) Europako hamabi esperientziatan oinarrituta sailkapen bat egiten du. Esperientzia horiek helduen eta haurren irakaskuntzatik atera ditu. Hona hemen:<br />
<br />
Autonomia prozesu motak<br />
<br />
<br />
1. Prozesua<br />
<br />
<br />
2. Prozesua<br />
<br />
<br />
3. Prozesua<br />
<br />
Autonomiaren definizioa<br />
"Kontsumitzailearen independentzia": irakasleak aurrez prestatutako materialak erabiltzen ditu. "Bere erantzukizuna aktiboki erabiltzen du ikasleak"; bere ekoizpenak ere erabiltzen ditu. "Ikasteko gaitasuna"<br />
<br />
Autonomiaren estatutua<br />
[Ez du estatutu propiorik] Autonorabidea lortzeko erabiltzen da autonomia. Autonomia da helburu nagusia.<br />
<br />
Autonomia ikasteko era<br />
[Ez dago ikaskuntzarik] Inplizitua eta intuitiboa. Esplizitua eta hausnartua.<br />
<br />
Ezaugarri praktikoak<br />
-Irakasleak esaten dio zer egin etxean.<br />
<br />
-Ordenadore bitartezko irakaskuntza.<br />
<br />
-Autoikaskuntza zerbitzuetako baliabideak erabiltzen ditu.<br />
-Ikaskuntza indibiduala edo taldekakoa, "eskaeraren arabera": helburuak, edukiak, metodoak, teknikak, ibilbidea... negoziatu egiten dira. -Ikaskuntza lortzeko bideratutako jarduerak "zer ikasi, nola ikasi eta nola ebaluatu definitzeko balio duten jakintzak eta egiten jakin beharrezkoak"; adibideak:<br />
<br />
-Proposatutako jardueren zergatia eta nola esplizitatu.<br />
<br />
-Ikaskuntza jardueraren ondorengo hausnarketa.<br />
<br />
-Ikaskuntzaren autonorabidearen esperientziak.<br />
<br />
Azaldutako koadroan ikusten denez, guztiek ez dute lortzen ikaslearen autonomia. Hori da irakasleok erabaki behar duguna: zer den guretzat autonomia eta ikasleak horra heltzeko zer bitarteko jarri behar ditugun.<br />
<br />
'''Ikasleen aniztasunari erantzun'''<br />
<br />
'''-Irakaskuntza dibertsifikatu, ikasleen aniztasun objektibora egokitzeko'''<br />
<br />
'''5.eskema:'''<br />
<br />
'''Dimensions de la diversification, Schneuwly, Rosat, Pasquier eta Dolz, 1993.'''<br />
<br />
Schneuwly, Rosat, Pasquier eta Dolz-ek (1993) ikasleen aniztasunari erantzuteko hiru mailatan dibertsifikatu beharra ikusten dute: 1) diskurtso-generoak dibertsifikatu; 2) landuko diren gaitasun-mailak dibertsifikatu (kontestualizazioa, planifikazioa eta testualizazioa) eta 3) jarduera didaktikoak dibertsifikatu (behaketa lanak, idazketa jarduerak, jarduera metalinguistikoak...) (ikus X eskema).<br />
<br />
Laburbilduz, hizkuntzaren didaktikatik ikasleen aniztasunari erantzuteko kontuan izan behar diren baldintzen zerrenda dakargu hona: proiektuen bidezko irakaskuntza proposatu, irakaskuntza ikasleen aniztasunetik abiatu, autoerregulazioa garatzen lagunduko duten lanabesak ikaslearen eskura jarri (bere ekoizpenak, testu sozial anitzak, kontrol-zerrendak, ikaskideen oharrak, etab.), jarduera didaktikoak dibertsifikatu, eskuartze mailak dibertsifikatu eta abar.<br />
<br />
'''Testu-generoak eta ikasleak garatu behar dituen konpetentziak'''<br />
<br />
"Testu-generoak" gaiaren bueltan, didaktikara aplikatzeko egin diren lanak ugariak dira. Ugariak izan dira, halaber, generoen aniztasunaren aurrean igorleak garatu behar dituen gaitasunak definitzeko egindako lanak (Dolz, Pasquier eta Bronckart, 1993). Hona hemen autoreok zerrendatzen dituzten lau gaitasunak: a) instrumentala: ulermena, ekoizpena, ahozko hizkuntza eta idatzizkoa; b) ekintzazko gaitasuna: hizkuntza-ekintzetan eskuratzen da hizkuntza. Beste hiztunekin harremanetan jartzeko moduak; c) gaitasun diskurtsiboak: hainbat ikerketari esker, badakigu garapena ez dela berdin gertatzen diskurtso mota ezberdinetan, eta horrez gain, badakigu diskurtsoen eskurapenean adinak ere eragiten duela; d) gaitasun linguistiko-diskurtsiboak: horien artean, antolaketa-eragiketak, denborazko egituraketa, kohesioa, konexioa eta kontuan hartze enuntziatiborako mekanismoak. Aipatutako lau gaitasunok beren arteko elkarrekintzan eraikitzen dira.<br />
<br />
'''Ikasleak erabiltzen dituen estrategiak'''<br />
<br />
Ikasleak estrategiak erabiltzen ditu bere portaera eta hizkuntza berria erregulatzeko eta ikasteko. Ikasleak hainbat estrategia erabil ditzake: hobeto ulertzeko testuingurua erabili; hizkuntza berria erabiltzeko testuinguru faboragarriak (hiztun petoak) aurkitu eta horiekin interakzioari probetxu atera; arau baten erregulartasunak aurkitu; edo irakasleak eginiko oharrak idatziz jaso. Beraz, ikasteko estrategiak ondoko galdera erantzutera datoz: zer egin dezake ikasle batek euskararen ikaskuntza bihur dezan errazago, atseginago eta azkarrago?<br />
<br />
Dakigunez, ikasle guztiak ez dira estrategikoak eta estrategiak erabiltzen dituztenek ere ez dituzte estrategia berdinak erabiltzen; horren ildotik ditugu hainbat autorek aztertutako ikaste-estiloak. Bestalde, hor ditugu baita ikaslearen usteak hizkuntza bat ikasteko teoriari buruz –pertsona gehienek uste dute badakitela zer egin behar den hizkuntza bat ikasteko.<br />
<br />
Horiek guztiak kontuan izanik, ikaslea bere ikaskuntza prozesuaren erantzule bihurtu nahi badugu, ikaskuntzaren teoriaz hitz egin behar dugu berarekin –adostu egin behar dugu hizkuntza ikasteko erabili dugun metodologia, estrategiak etab.–, baita hizkuntza bat ikasteko garatu eta erabili behar diren estrategiez ere. Estrategia horiek asko ikertu dira azken urteotan eta hemen horietako batzuk aipatu baino ez ditugu egingo: ''estrategia metalinguistikoak'' (erabileran formari erreparatu eta arauak ateratzea: estrategia metadiskurtsiboak, metapragmatikoak, metafonologikoak, metatestualak, metalinguistikoak...), ''konpentsazio estrategiak'' (nor bere mugen kontziente izanik, horiek gainditzeko bideak aurkitzea: parafrasiak, birformulazioak, laguntza eskatzea...), ''estrategia metakognitiboak'' (ikasteko epeak eta helburuak finkatzea, autoebaluatzea, estrategiak kontziente bihurtzea, aukeratzea eta modu estrategikoan erabiltzea...).<br />
<br />
Alabaina, ikasleen behar komunikatiboak ezberdinak direnez ikasle batetik bestera, behar anitzen aurrean hiztunak aukera ditzakeen estrategien inguruan ere trebatze lana egin daiteke euskarazko klaseetan. Strevens (1990, 31.or.) autoreak hainbat egoera definitzen ditu ikasleak estrategia egokiak aukera ditzan ariketa modura. Hona hemen aipatzen duen horietako adibide bat: ''" KOMUNIKAZIOA PRESTATZEN: Zu Hungariar kimikaria zara eta Estatu Batuetan zaude truke programa batean. Zure eginkizuna da ahozko komunikazio zientifiko bat prestatzea zure amerikar kideentzat. Zure komunikazioak 45 minutuko iraupena izango du eta zure ikerketa gaia eta zehaztasunen bat azaldu behar duzu. Zure ahozko ingelesa ez da oso ona, baina ongi ezagutzen duzu hiztegi teknikoa eta nahiko ahaztuta dituzu ingeles gramatikaren arauak. Nahiko urduri zaude. Zeintzuk dira erabili behar dituzun hizkuntza estrategiak?"''<br />
<br />
Érard (1998) autoreak, berriz, ahozkoa lantzeko jarduera linguistiko eta metalinguistikoak konbinatzea proposatzen du. Baina ikasleen jardueretatik ikasten jakiten badugu, ohartuko gara ikasleak taldeka lanean jartzen ditugunean eta irakasleak erabili behar diren estrategiez ezer esan gabe, bi motetako jarduerak egiten dituztela –linguistikoak eta metalinguistikoak– eta hori egiten dutela, askotan, "estrategia modura" lehenengo hizkuntzara joz hizkuntza berriaren jarduera linguistikoa hobeto egiteko. Hona hemen adibide modura elkarrizketa hau (Llobera, 1998); bertan, ikasleek, taldeka, oporretan egin dutenaz ari dira. Jarduera honetan parte hartzen duten ikasleek ez dituzte ongi ezagutzen erabili behar dituzten egitura gramatikalak: "en" eta "a" preposizioak erabiltzen saiatzen dira, frantsesera itzultzen dituzte zenbait gauza eta azkenean, "andaluces" nola esaten den eztabaidatzen dute:<br />
<br />
Lloberak (1998) esaten duen bezala, jarduera linguistiko horrek hamaika kritika jasoko zituen hurbilpen estrukturalisten aldetik, eta egia da, baita ere, irakasleak ez diela ikasleei eman elkarrizketa hori izateko behar dituzten egiturak. Halere, gaur egun, horrelako jarduerak derrigorrezkoak eta saihestu ezinak direla ikusten da. Positibotzat jotzen da, gainera, ikasleek eskura dituzten bitartekoak erabiltzea.<br />
<br />
Gelako grabaketak egingo bagenitu horrelako jarduerak maiz gertatzen direla ikusiko genuke.<br />
<br />
Hona hemen beste grabaketa baten transkripzioa. Bertan ikasleek, taldeka, beste ikasle baten ekoizpena zuzentzen ari dira. Ikasleek ''"Umeak ez zuten eduki"'' perpausarekin topo egiten dute, eta zerbait arraroa ikusten diote ("umeak" plurala ongi ote? Ordena? "umeak ala umerik?"...) eta eztabaidatzen hasten dira. Hona hemen:<br />
<br />
''" — (...)<br />
<br />
— N.: Bai, koma, noski. Gizonak, bere etxera afaltzera gonbidatu zuen. Ondo. Bertan, bere alaba Josefina ezagutu, zetakin, zuen, eta ondo konpontzen zirenez, denbora gutxira ezkondu, zetakin, ziren. Umeak ez zuten eduki, baina... [testua irakurtzen ari da]<br />
<br />
— E.: Umeak, ez zituzten umerik eduki. Umeak ez zituzten eduki. Umeak ez zituzten, ez?<br />
<br />
— N.: Baina hala ere, bai, umeak, ze umeak esaten dau.<br />
<br />
— E.: Eske hori ordena be izan leike.<br />
<br />
— N.: Hemen dau, e, umeak ez zituzten eduki. Baina hobeto egongo zan ez zituzten umerik eduki.<br />
<br />
— I. : Pluralakin? Ez zituzten umerik eduki’<br />
<br />
— E:. Bai!<br />
<br />
— N.: Bai, ze umeak esaten du<br />
<br />
— I :. Baina, ez, posible da; ez zuten umerik eduki, bat bera ere ez, ez?<br />
<br />
— E.: Baina hori ordena, e, ordena gaizki dau, ez?<br />
<br />
— I. : E? Behien kopiatu esaldi osoa, bai.<br />
<br />
— E.: Ez zituzten, ez zuten umerik eduki.<br />
<br />
— N.: Jarri dot "ez zituzten"<br />
<br />
— E.: Ez zuten, zuten esan leike.<br />
<br />
— (...)"''<br />
<br />
(Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako 6. maila, 13 urte)<br />
<br />
Bi adibide horietan ikusi dugun legez, ikasleek estrategiak garatu eta erabiltzen dituzte beren jarduera komunikatiboa bideratzeko. Horiek dira, hain zuzen, irakasgai bihurtu ahal ditugunak hizkuntzaren ikaskuntza errazago eta azkarrago eman dadin.<br />
<br />
<br />
<br />
==Ondorioak: euskara irakasle estrategikoaren zenbait alderdi==<br />
<br />
Esandako guztia laburtu nahian, hona hemen euskara irakasleak gaur egun kontuan izan behar dituen alderdiak:<br />
<br />
#''Hizkuntza baten irakaskuntza/ikaskuntza prozesua luzea eta korapilatsua da'', ez lineala; beraz, irakasleak ez du aurkitu behar bide eta soluzio bakarra, ez baitago bide eta metodologia bakarrik.<br />
#Hizkuntza bat irakasteko, beraz, ''metodologia bat eskuratzea baino egokiago da irizpide sendoak definitzea'': hizkuntzaren deskribapen-ereduaz (zer irakatsi/zer ikasi), ikaskuntza teoriaz (nola ikasten da hizkuntza) eta irizpide metodologikoaz (irakaslearen eta ikaslearen rolak, nola sortu askotariko erabilera-testuinguruak, nola lagundu ikasleari bere prozesuan, nola erraztu euskararen ikaskuntza...).<br />
#Hizkuntzaren irakaskuntza/ikaskuntzari eragiten dioten ''faktoreak dinamikoak'' dira, eta beraz, irakaslearen gaurkotze etengabea eskatzen dute.<br />
#''Irakaslearen formazioari'' dagokionez, bada joera berri bat: ekintza puntuala eta indibiduala izatetik (formazio kurtsoetan parte hartuz entzule modura), autonomoa eta soziala izatera doana (mintegietan eta hobetze proiektuetan parte hartuz beste irakasleekin batera).<br />
#Horrek ''irakaslearen rola aldarazten du'': irakasle soila izatetik irakasle-ikertzaile izatera. Halaber, paradigma aplikatzaile batetik paradigma inplikatzaile batera igarotzea.<br />
#''Hizkuntzaren ikaskuntza fenomeno soziala da''. Honek hiru ondorio dauzka, gutxienez: ikasleen behar sozialei erantzun behar zaie (ikasleek gelatik kanpo euskaraz komunikatzeko dituen beharrei), gela barruan irakasleak erabilera-testuinguruak sortu behar ditu (gelaz kanpoko testuinguruak simulatzeko aukerak ematen dituztenak) eta azkenik, euskara hizkuntza gutxitua izanik, teknologia berriak direla medio, testuinguru birtualak sortu beharko dira ikasleak eta irakasleak euskara eremu ezberdinetan erabil dezaten.<br />
#Hizkuntzaren erabileraz ari garela, ''helburu horri egokitzen zaion objektua aukeratu'' beharko da ikaskuntzarako. Irakasleen hasierako formazioa beste paradigmetan izan denez, horrek paradigma-aldaketa garrantzizkoa eskatzen dio irakasleari. Gainera, frogatuta dago eguneratze epistemologikoa, eskuartze didaktikoan parte hartzen duten gainerakoak –ikaskuntza teoriak eta berrikuntza metodologikoak– baino zailagoa dela.<br />
#''Hizkuntza-ekintzan edo ikuspegi komunikatibotik deskribatutako paradigma eskuratzeak eragina izango du zenbait kontzeptutan'': alderdi metodologikoetan, kontsignetan, eskola jardueretan, ikasleen euskararen kalitatean, ebaluazioan...<br />
#Maileguan hartzen diren ''jakintzak irakasteko jakintza bihurtu behar dira''. Horien eraikuntza bi norabidetan ematen da: erreferentziazko zientzietatik didaktikara eta alderantziz. Transposizio didaktikoa kontrolatu egin behar da eta horretarako etengabe ebaluatu behar da.<br />
#''Testu-generoak dira hizkuntza ikasteko bitartekaririk egokienak''. Testu-generoetan biltzen dira hizkuntza baten alderdi linguistikoak eta praktika sozialak. Bestalde, tresna horiek hizkuntza aniztasunari erantzuteko aukera ematen digute.<br />
#Erabileran oinarritzeak ez du esan nahi gramatika alboratu behar denik; baina gramatikaz baino gogoeta metalinguistikoaz hitz egingo dugu. Erabilera errazteko eta hobetzeko jakin behar ditudan ''ezagutzak aplikatzen jakin behar du ikasleak modu estrategikoan''.<br />
#Ikasleari dagokionez, ''ezberdintasun handia dago ikasle batetik bestera'' hizkuntza bat ikastean. Aldagai horiek izaera askotarikoak dira: beste hizkuntza batzuk ezagutzea –eta horiek beste mota batekoak–, estrategia onak erabiltzea, motibazioa, ikasteko ohiturak izatea, hizkuntza erabiltzeko joera izatea... Irakasleak ezberdintasun horiek ezagutu eta kontuan izango ditu.<br />
#''Ikasleak bere ikaskuntzaren jabe izan behar du'': berak jakin behar du zer egin behar duen (testu idatzi bat ulertzeko, elkarrizketa informal batean parte hartzeko, debate batean parte hartzeko, ideiak ordenatzeko zailtasunak dituenean, ideia bat adierazteko zailtasunak dituenean, unitate linguistiko jakin baten erabileran zailtasunak dituenean...) garatu nahi dituen konpetentziak garatu ahal izateko (etxean familiakoekin komunikatzeko, mediku-lanak egiteko, irakasle-lanak egiteko, bulego bateko leihatilan bezeroekin erabiltzeko...). Horretarako ''hainbat estrategia garatzen lagundu behar dio irakasleak'' eta, halaber, horien inguruan gogoeta egiten.<br />
#''Irakaste/ikaste testuinguruak dinamikoak'' direnez, horiei erantzuteko malgutasuna ere eskatuko zaio irakasleari. Nahi eta nahi ez teknologiaren sasoian bizi gara eta ikaskuntza birtuala ate-atean dugu. Beraz, laster batean ikaskuntza birtualaren (edo mistoaren) aldeko apustua egin beharko dugu eta horretarako ere prestatu egin beharko dugu.<br />
#Azkenik, irakasle estrategikoa da gaur egungo irakaslearen profila: ikaskuntza/irakaskuntzaren testuingurua irakurtzen dakiena eta bertara egokitzen dakiena, ikasle bakoitzak bere laguntzari esker bere ikaskuntza propioa eraiki dezan. Hiruki didaktikora horrelako portaeraz hurbiltzen den irakasleak edozer egoeratara egokitzen jakingo du.<br />
<br />
<br />
==Bibliografia==<br />
<br />
*Abdou, A. (1980). La didactique de II. generation. Des hypothèses aux projects, Etudes de Linguisstique Appliquée, 37, 5-21.<br />
<br />
*Arnau, J. (1997). Aproximación pedagógica, contexto y lenguaje en los programas de inmersión en catalán, Planificación y organización de la escuela plurilingüe, Donostia, Eusko Ikaskuntza.<br />
<br />
*Bain, D. Eta Schneuwly, B. (1987). Vers une pedagogie du texte, Le français audjourd´hui, 79, 13-25.<br />
<br />
*Bain, D. Eta Schneuwly, B. (1993). Pour une évaluation formative integrée dans la pédagogie du français: de la necessité et de l´utilité de modèles de référence, non: L. Allal & al. (eds.), Evaluation formative et didactique du français, Paris, Delachaux & Niestlé, 51-80.<br />
<br />
*Bronckart, J. P. (1986). Hizkuntzaren zientziak: irakaskuntzarako desafioa? HABE, Itzulpen saila, 33.<br />
<br />
*Bronckart, J. P. (1996). Activité langagière, textes et discours, Paris, Delachaux et Niestlé.<br />
<br />
*Bronckart J.P. eta beste (1985). Le foncionnement des discours, Delachaux&Niestlé.<br />
<br />
*Bronckart, J.P. eta Schneuwly, B. (1991). La didactique du français langue maternelle: l´emergence d´une utopie indispensable. Education et recherche, 13 86), 8-26. [Itzulp.: (1992). Ama-hizkuntzaren didaktika: derrigorrezko utopia baten sorrera, Zutabe, 29, 32-47.]<br />
<br />
*Bronckart, J.P. eta Plazaola, I. (1996). Théorie des actes de langage et enseignement de la L2. Un exemple de transposition didactique, non: M. Pujol & F. Sierra (eds.), Las lenguas en la Europa comunitaria II, Diálogos Hispánicos, 18, 13-33.<br />
<br />
*Camps, A. (1999). Introducció: Objecte, modalitat i ámbits de la recerca en didàctica de la llengua, non: A. Camps, I. Rios eta M. Cambra, Recerca i formació en didàctica de la llengua, Barcelona , Graó.<br />
<br />
*Coll, C. (1992). Psicología y curriculum, Barcelona, Paidós.<br />
<br />
*Coll, C. (1993). Psicología y didácticas: una relación a debate, Infancia y Aprendizaje, 62/63, 59-75.<br />
<br />
*Cummis, J. eta Swain, M. (1986).Bilingual education, Essex: Longman Group.<br />
<br />
*Chevallard, Y. (1985-1991). La transposition didactique, su savoir savant au savoir enseigné, Grenoble, Le Pensée sauvage.<br />
<br />
*Dolz, J., Pasquier, A., Bronckart, J.P. (1993). L´adquisition des discours: émergence d´une compétence ou apprentissage de capacités langagières diverses, Etudes de Linguistique appliquée, 92, 23-37.<br />
<br />
*Dolz, J. eta Schneuwly, B. (1996). Apprendre è écrire ou comment étudier la construcyion de capacités langagières?, ELA, 101, 73-86.<br />
<br />
*Dolz, J. eta Schneuwly, B. (1997). Géneros y progresión en expresión oral y escrita. Elementos de reflexión a partir de una experiencia realizada en la Suiza francófona, Textos, 11, 77-98.<br />
<br />
*Érard, S. (1998). Le débat régulé, non: J. Dolz eta B. Schneuwly, Pour un enseignement de l´oral, Paris, ESF éditeur.<br />
<br />
*Ferrer, M. (2000). Libres de text i formació del professorat. Com incorporen els llibres els resultats de la recerca lingüística i didáctica, non: A. Camps, I. Rios eta M. Cambra, Recerca i formació en didàctica de la llengua, Barcelona , Graó.<br />
<br />
*Garcia Aguilera, F.J. (2000). Desarrollo integral de competencias pedagógicas para formadores, Capital Humano, 137, 14-22.<br />
<br />
*Garcia-Debanc, C. (1998). Transposition didactiques et chaîne de reformulation des savoirs: le cas des connecteurs, Pratiques, 97-98, 133-152.<br />
<br />
*Garcia- Debanc, C. (1999). Evaluer l´oral, Pratiques, 103/104, 193-212.<br />
<br />
*Holec, H. (1988). Introduction. Presentation générale. Perspectives, non: Autonomie et apprentissage autodirigé: terrains d´application actuels, Conseil de l´Europe, Strasbourg, 5-18.<br />
<br />
*Krashen, S.D. (1982). Principles and practice in second language learning, Oxford, Pergamon Press.<br />
<br />
*Larringan, L. M. (1999). Hizkuntzaren kalitatea, Ikastaria, 11, Hezkuntza Eleaniztasunari buruzko IV. Nazioarteko jardunaldiak, Gasteiz.<br />
<br />
*Long, M. (1993). Native speaker/non-native speaker conversation and the negotiation of comprehensible input, Applied Linguistics, 4, 126-141.<br />
<br />
*Long, M.& Porter, P.A. (1985). Group work, interlanguage talk, and second language acquisition, TESOL Quarterly, 19 (2).<br />
<br />
*Llobera, M. (1998). Ideaciones sobre la didáctica de lenguas extranjeras y segundas: consideraciones sobre un cambio de paradigma, non: A. Mendoza, Conceptos clave de la didáctica de la lengua y la Literatura, Barcelona, Sociedad Española de la Lengua y la Literatura, ICE/HORSORI, 369-381.<br />
<br />
*Pasquier, A. eta Dolz, J. (1996). Un decálogo para enseñar a escribir, Cultura y Educación, 2, 31-41.<br />
<br />
*Puren, Ch. (1998). Didactique scolaire des langues vivantes étrangères en France et didactique Française du Français langue étrangère, ELA, 11, 359-383.<br />
<br />
*Puren, Ch., Bertocchini, P. Eta Costanzo, E. (1998). Se former en didactique des langues, Paris, Ellipses.<br />
<br />
*Richards, J.C. eta Lockhart, Ch. (1998). Estrategias de reflexión sobre la enseñanza de idiomas, Cambridge University Press, 38-39.<br />
<br />
*Scardamalia, M. Eta Bereiter, C. (1992). Dos modelos explicativos de los procesos de composición escrita, Infancia y Aprendizaje, 58, 43-64.<br />
<br />
*Schneuwly, B. (1985). La construccion sociale du langage écrit chez l´enfant, non: B. Schneuwly & J.P. Bronckart, Vygotski audjourd´hui, Paris, Delachaux et Niestlé, 169-203.<br />
<br />
*Schneuwly, B. (1988). La conception vygotskyenne du langage écrit, ELA, 73, 107-117. [Itzulp.: (1992). La concepción vigotskyana del lengauje escrito, Comunicación, Lenguaje y Educación, 16, 49-59.]<br />
<br />
*Schneuwly, B. eta Dolz, J. (1989). La planification langagière chez l´enfant. Éléments pour une théorie. Revue suisse de psychologie pure et appliquée, 46, 1/2, 55-64.<br />
<br />
*Schneuwly, B. Rosat, M.C., Pasquier, A. eta Dolz, J. (1993). Differencier-Diversifier ou: La didactique et l´hétérogénéité des élèves, non: M. Lebrum& M.C. Paret, L´hétérogénéité des apprenants, Paris, Delachaux et Niestle.<br />
<br />
*Schneuwly, B. eta Bain, D. (1994). Mecanismos de regulación de las actividades textuales: estrategias de intervención en las secuencias didácticas, Textos, 16, 25-46.<br />
<br />
*Schneuwly, B. eta Dolz, J. (1998). Pour un enseignement de l´oral, Paris, ESF.<br />
<br />
*Strevens, (1990). Looking at language. Kearning strategies, non: R.L. Oxford, Languages learning strategies, Heinle&Heinle Publishers<br />
<br />
*Swain, M. (1985). Communicative competence: some roles of comprehensible input and comprehensible output in its development, non: S.M. Gass eta C.G. Madden (eds.). Input in Second Language Acquisition. Rowley, Newbury House.<br />
<br />
*Van Dijk, T. A. (1978). La ciencia del texto, Barcelona, Paidós.<br />
<br />
*Vigotsky, L. S. (1934/ 1984). Pensamiento y lenguaje, Buenos Aires, La Pleyade.<br />
<br />
*Wells, G. (1987). Aprendices en el dominio de la lengua escrita, non: A. Alvarez (comp.). Psicología y Educación. Realizaciones y tendencias actuales en la investigación y la práctica, Madrid, Aprendizaje Visor/MEC<br />
<br />
*Zayas, F. eta Camps, A. (1993). La enseñanza de la lengua. Innovación y Reforma, Aula, 14, 5-10.<br />
<br />
[[Kategoria:Dokumentazioa]]<br />
[[Kategoria:Artikuluak]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Analisi_kontrastiboa&diff=3555Analisi kontrastiboa2007-11-13T16:04:33Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>{{Jabekuntza}}<br />
<br />
==Analisi kontrastiboa==<br />
<br />
Sarritan Analisi Kontrastiboaz egin ohi diren juzkuak negatiboak izan dira oso, berorietan azaleko azalpenak baino agertzen ez direla. Ildo horretan, [[Helduen euskalduntzearen oinarrizko kurrikulua|HEOK]]-ek (1999:24) analisi kontrastiboari muzin egitea planteatzen du:<br />
<br />
::''(...) Erroreak aztertzerakoan bi hizkuntzen konparaziotik abiatu ordez, hau da analisi kontrastibotik egin ordez, ikasleen ekoizpen errealak dira abiapuntu eta aztergai (...).''<br />
<br />
Orri bereko orripeko oharrean honako hau ere esaten du:<br />
<br />
::''Analisi kontrastiboaren arabera, bigarren hizkuntza ikasterakoan sortzen diren erroreen iturri nagusia, agian bakarra, ikaslearen ama-hizkuntzak eragindako interferentzia da. Interferentzia edo transferentzia negatibo hau gertatzen da bi hizkuntzen egiturak diferenteak direnean; elkarren antzekoak direnean, aldiz, transferentzia positiboa ematen da, erraztu egiten da. Ikuspegi honetatik erroreak barkaezinak dira; ohitura txarrak eskuratzearen seinale baitira. Beraz, errepikapenaren bidez, errorerik gabeko hizkuntz eskurapenaren alde apustu egiten du.''<br />
<br />
Hala ere, Lado-k (1957) Analisi Kontrastiboaren Hipotesia plazaratu zuenean, hizkuntzak bere osotasunean alderatzea proposatu zuen —gramatika, fonetika, ortografia, estrategia pragmatikoak...—, baina hasiera-hasieratik hizkuntzen alderdi fonologiko eta morfosintaktikoak alderatzeko baino ez zen erabili (Alcaraz, 1992: 47).<br />
<br />
Analisi kontrastiboaren bi bertsio bereizten dira (Wardhaugh, 1970), gogorra eta ahula:<br />
<br />
* Bertsio gogorrak duen ikaskuntza-teoria konduktismoa izanik, errorearen aurrean ikaragarrizko kezka du eta propio erroreen arazoa saihesteko lan-metodo bezala planteatu zen (Fernández,1997:14). 2H ikasteko zailtasunik handienak ama-hizkuntzaren interferentziak sortzen dituenez, 1H eta 2hren alderaketaren bidez zailtasun horiek aurreikus daitezke. Horretarako, ikas-materiala 1H eta 2Hren arteko aldeei ondo erreparatuta prestatzeak interferentzia horiek murrizten laguntzen du (Richards et. al., 1992). Horretaz gain, paradigma linguistikoa estrukturalismoa izan zen.<br />
<br />
* Bertsio ahularen asmoak apalagoak dira, zeren hainbat erroreren iturria ama-hizkuntzaren interferentziaz sor badaitezke ere, beste hainbat ez baitira horregatik sortuko. Bertsio hau ikasleen erroreetatik abiatuko da eta bi hizkuntzen arteko antzekotasun eta aldeei erreparatuko die erroreak azaldu ahal izateko. Zentzu horretan, AK erroreen analisitik hurbil egongo da (Jessner, 1996:144).<br />
<br />
Ikus dezakegunez, HEOK-ek AKren bertsio gogorrari egiten dio erreferentzia, AKren bilakaera alde batera utzita. Horregatik, bada, HEOK-en ikuspegia oso murritza iruditzen zaigu: AK-ren ustezko baliagarritasuna erroreen alderdira mugatzen du, horretan oinarrituta, arbuiatzeko.<br />
<br />
Gramatika-arauen analisiari dagokionez, irakur dezagun Matte Bon-ek (1988:115) zer dioen:<br />
<br />
::''Cada idioma tiene la capacidad de expresar cosas que no se expresan en otras lenguas. La diferencia que existe en español entre tampoco y ni siquiera no existe en italiano, por ejemplo: este idioma trata estas dos microfunciones como si fueran una sola. Por otra parte, el italiano expresa con un solo y único operador (PROPIO) cosas que en español se expresan de seis a siete maneras distintas. El estudiante extranjero que aprenda a hablar español puede querer expresar esas cosas que expresa en su propia lengua y tardar bastante en entender que en español esas ideas se expresan de varias maneras o no se expresan. También será importante que aprenda a establecer las diferencias que existen en español y no existen en su idioma. Por todos estos motivos, el análisis contrastivo ocupará una posición de relieve a la hora de analizar el sistema español (y el de cualquier otro idioma) (...)''<br />
<br />
Gure ustez, AK oraindik ere oso baliagarria izan daiteke euskara irakatsi eta ikasteko prozesuetan, baldin eta hainbat kontu (ikuspegi konduktista, errorearenganako jarrera negatiboa edo paradigma estrukturala) alde batera uzten badugu.<br />
<br />
[[Kategoria:Jabekuntza]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Analisi_kontrastiboa&diff=3554Analisi kontrastiboa2007-11-13T16:04:19Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>{{Jabekuntza}}<br />
<br />
==Analisi kontrastiboa==<br />
<br />
Sarritan Analisi Kontrastiboaz egin ohi diren juzkuak negatiboak izan dira oso, berorietan azaleko azalpenak baino agertzen ez direla. Ildo horretan, [[Helduen euskalduntzearen oinarrizko kurrikuluak|HEOK]]-ek (1999:24) analisi kontrastiboari muzin egitea planteatzen du:<br />
<br />
::''(...) Erroreak aztertzerakoan bi hizkuntzen konparaziotik abiatu ordez, hau da analisi kontrastibotik egin ordez, ikasleen ekoizpen errealak dira abiapuntu eta aztergai (...).''<br />
<br />
Orri bereko orripeko oharrean honako hau ere esaten du:<br />
<br />
::''Analisi kontrastiboaren arabera, bigarren hizkuntza ikasterakoan sortzen diren erroreen iturri nagusia, agian bakarra, ikaslearen ama-hizkuntzak eragindako interferentzia da. Interferentzia edo transferentzia negatibo hau gertatzen da bi hizkuntzen egiturak diferenteak direnean; elkarren antzekoak direnean, aldiz, transferentzia positiboa ematen da, erraztu egiten da. Ikuspegi honetatik erroreak barkaezinak dira; ohitura txarrak eskuratzearen seinale baitira. Beraz, errepikapenaren bidez, errorerik gabeko hizkuntz eskurapenaren alde apustu egiten du.''<br />
<br />
Hala ere, Lado-k (1957) Analisi Kontrastiboaren Hipotesia plazaratu zuenean, hizkuntzak bere osotasunean alderatzea proposatu zuen —gramatika, fonetika, ortografia, estrategia pragmatikoak...—, baina hasiera-hasieratik hizkuntzen alderdi fonologiko eta morfosintaktikoak alderatzeko baino ez zen erabili (Alcaraz, 1992: 47).<br />
<br />
Analisi kontrastiboaren bi bertsio bereizten dira (Wardhaugh, 1970), gogorra eta ahula:<br />
<br />
* Bertsio gogorrak duen ikaskuntza-teoria konduktismoa izanik, errorearen aurrean ikaragarrizko kezka du eta propio erroreen arazoa saihesteko lan-metodo bezala planteatu zen (Fernández,1997:14). 2H ikasteko zailtasunik handienak ama-hizkuntzaren interferentziak sortzen dituenez, 1H eta 2hren alderaketaren bidez zailtasun horiek aurreikus daitezke. Horretarako, ikas-materiala 1H eta 2Hren arteko aldeei ondo erreparatuta prestatzeak interferentzia horiek murrizten laguntzen du (Richards et. al., 1992). Horretaz gain, paradigma linguistikoa estrukturalismoa izan zen.<br />
<br />
* Bertsio ahularen asmoak apalagoak dira, zeren hainbat erroreren iturria ama-hizkuntzaren interferentziaz sor badaitezke ere, beste hainbat ez baitira horregatik sortuko. Bertsio hau ikasleen erroreetatik abiatuko da eta bi hizkuntzen arteko antzekotasun eta aldeei erreparatuko die erroreak azaldu ahal izateko. Zentzu horretan, AK erroreen analisitik hurbil egongo da (Jessner, 1996:144).<br />
<br />
Ikus dezakegunez, HEOK-ek AKren bertsio gogorrari egiten dio erreferentzia, AKren bilakaera alde batera utzita. Horregatik, bada, HEOK-en ikuspegia oso murritza iruditzen zaigu: AK-ren ustezko baliagarritasuna erroreen alderdira mugatzen du, horretan oinarrituta, arbuiatzeko.<br />
<br />
Gramatika-arauen analisiari dagokionez, irakur dezagun Matte Bon-ek (1988:115) zer dioen:<br />
<br />
::''Cada idioma tiene la capacidad de expresar cosas que no se expresan en otras lenguas. La diferencia que existe en español entre tampoco y ni siquiera no existe en italiano, por ejemplo: este idioma trata estas dos microfunciones como si fueran una sola. Por otra parte, el italiano expresa con un solo y único operador (PROPIO) cosas que en español se expresan de seis a siete maneras distintas. El estudiante extranjero que aprenda a hablar español puede querer expresar esas cosas que expresa en su propia lengua y tardar bastante en entender que en español esas ideas se expresan de varias maneras o no se expresan. También será importante que aprenda a establecer las diferencias que existen en español y no existen en su idioma. Por todos estos motivos, el análisis contrastivo ocupará una posición de relieve a la hora de analizar el sistema español (y el de cualquier otro idioma) (...)''<br />
<br />
Gure ustez, AK oraindik ere oso baliagarria izan daiteke euskara irakatsi eta ikasteko prozesuetan, baldin eta hainbat kontu (ikuspegi konduktista, errorearenganako jarrera negatiboa edo paradigma estrukturala) alde batera uzten badugu.<br />
<br />
[[Kategoria:Jabekuntza]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Analisi_kontrastiboa&diff=3553Analisi kontrastiboa2007-11-13T16:04:04Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>{{Jabekuntza}}<br />
<br />
==Analisi kontrastiboa==<br />
<br />
Sarritan Analisi Kontrastiboaz egin ohi diren juzkuak negatiboak izan dira oso, berorietan azaleko azalpenak baino agertzen ez direla. Ildo horretan, [[Helduen euskalduntzearen oinarrizko kurrukuluak|HEOK]]-ek (1999:24) analisi kontrastiboari muzin egitea planteatzen du:<br />
<br />
::''(...) Erroreak aztertzerakoan bi hizkuntzen konparaziotik abiatu ordez, hau da analisi kontrastibotik egin ordez, ikasleen ekoizpen errealak dira abiapuntu eta aztergai (...).''<br />
<br />
Orri bereko orripeko oharrean honako hau ere esaten du:<br />
<br />
::''Analisi kontrastiboaren arabera, bigarren hizkuntza ikasterakoan sortzen diren erroreen iturri nagusia, agian bakarra, ikaslearen ama-hizkuntzak eragindako interferentzia da. Interferentzia edo transferentzia negatibo hau gertatzen da bi hizkuntzen egiturak diferenteak direnean; elkarren antzekoak direnean, aldiz, transferentzia positiboa ematen da, erraztu egiten da. Ikuspegi honetatik erroreak barkaezinak dira; ohitura txarrak eskuratzearen seinale baitira. Beraz, errepikapenaren bidez, errorerik gabeko hizkuntz eskurapenaren alde apustu egiten du.''<br />
<br />
Hala ere, Lado-k (1957) Analisi Kontrastiboaren Hipotesia plazaratu zuenean, hizkuntzak bere osotasunean alderatzea proposatu zuen —gramatika, fonetika, ortografia, estrategia pragmatikoak...—, baina hasiera-hasieratik hizkuntzen alderdi fonologiko eta morfosintaktikoak alderatzeko baino ez zen erabili (Alcaraz, 1992: 47).<br />
<br />
Analisi kontrastiboaren bi bertsio bereizten dira (Wardhaugh, 1970), gogorra eta ahula:<br />
<br />
* Bertsio gogorrak duen ikaskuntza-teoria konduktismoa izanik, errorearen aurrean ikaragarrizko kezka du eta propio erroreen arazoa saihesteko lan-metodo bezala planteatu zen (Fernández,1997:14). 2H ikasteko zailtasunik handienak ama-hizkuntzaren interferentziak sortzen dituenez, 1H eta 2hren alderaketaren bidez zailtasun horiek aurreikus daitezke. Horretarako, ikas-materiala 1H eta 2Hren arteko aldeei ondo erreparatuta prestatzeak interferentzia horiek murrizten laguntzen du (Richards et. al., 1992). Horretaz gain, paradigma linguistikoa estrukturalismoa izan zen.<br />
<br />
* Bertsio ahularen asmoak apalagoak dira, zeren hainbat erroreren iturria ama-hizkuntzaren interferentziaz sor badaitezke ere, beste hainbat ez baitira horregatik sortuko. Bertsio hau ikasleen erroreetatik abiatuko da eta bi hizkuntzen arteko antzekotasun eta aldeei erreparatuko die erroreak azaldu ahal izateko. Zentzu horretan, AK erroreen analisitik hurbil egongo da (Jessner, 1996:144).<br />
<br />
Ikus dezakegunez, HEOK-ek AKren bertsio gogorrari egiten dio erreferentzia, AKren bilakaera alde batera utzita. Horregatik, bada, HEOK-en ikuspegia oso murritza iruditzen zaigu: AK-ren ustezko baliagarritasuna erroreen alderdira mugatzen du, horretan oinarrituta, arbuiatzeko.<br />
<br />
Gramatika-arauen analisiari dagokionez, irakur dezagun Matte Bon-ek (1988:115) zer dioen:<br />
<br />
::''Cada idioma tiene la capacidad de expresar cosas que no se expresan en otras lenguas. La diferencia que existe en español entre tampoco y ni siquiera no existe en italiano, por ejemplo: este idioma trata estas dos microfunciones como si fueran una sola. Por otra parte, el italiano expresa con un solo y único operador (PROPIO) cosas que en español se expresan de seis a siete maneras distintas. El estudiante extranjero que aprenda a hablar español puede querer expresar esas cosas que expresa en su propia lengua y tardar bastante en entender que en español esas ideas se expresan de varias maneras o no se expresan. También será importante que aprenda a establecer las diferencias que existen en español y no existen en su idioma. Por todos estos motivos, el análisis contrastivo ocupará una posición de relieve a la hora de analizar el sistema español (y el de cualquier otro idioma) (...)''<br />
<br />
Gure ustez, AK oraindik ere oso baliagarria izan daiteke euskara irakatsi eta ikasteko prozesuetan, baldin eta hainbat kontu (ikuspegi konduktista, errorearenganako jarrera negatiboa edo paradigma estrukturala) alde batera uzten badugu.<br />
<br />
[[Kategoria:Jabekuntza]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Errorearen_pedagogia&diff=3550Errorearen pedagogia2007-11-13T15:53:26Z<p>83.213.50.155: /* Ikusi halaber */</p>
<hr />
<div>{{Erroreak}}<br />
Errorearen pedagogiak ikasleen erroreak interpretatzeko marko metodologiko berria ekarri du. Batez ere, azpimarratzekoa da hizkuntz ikasleen produkzioetan sor daitezkeen arazoen birplanteamendua, eta horiek ulertzeko eta tratatzeko ikuspegia.<br />
<br />
Hori horrela, ikas-prozesuan zehar hizkuntza erabiltzean ikasleak egiten dituen erroreak, prozesu horretan duen estadioaren adierazgarri dira. Errore horien analisia, ondorioz, interes handiko tresna didaktikoa bihurtzen da. Horretarako, dena dela, lehenik eta behin erroreak ezdramatizatu behar dira, ikasle askorentzat (baita irakasle askorentzat ere) duten konnotazio negatiboa alde batera utzita. Azken batean erroreak ikas-prozesuaren adierazleak direlako ideia indartu behar genuke. Ildo horretan, hona hemen zer dioten Marcos Marín eta Sanchez-ek (1991):<br />
<br />
::''[el cometer errores] diríamos que es bueno incluso que le ocurra [al alumno] si con ello estimulamos sus deseos de comunicarse''<br />
<br />
Erroreak, beraz, ikaslearen ikas-prozesuan zehar aurrerapena nola doan, nolako errekurrentziak gertatzen diren eta ikaskuntzaren fase bakoitzean nolako trebetasun-maila lortzen ari den adieraziko diguten erreferentzia-puntuak dira (Villanueva et. al., 1983). Gainera, irakaslearentzat euskararen sistema linguistikoa nola eratzen ari den ikusi ahal izateko, eskura dituen seinale bakarretakoak dira erroreak, baina baita ikaslea zer-nolako estrategiak ari den erabiltzen jakiteko modua ere.<br />
<br />
Ondorioz, erroreak onartu eta komunikaziorako trebetasuna garatzeko prozesuan normaltzat jo behar ditugu.<br />
<br />
==Ikusi halaber==<br />
<br />
*[[Analisi kontrastiboa]]<br />
*[[Erroreen analisia]]<br />
<br />
[[Kategoria:Metodologia]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Errorearen_pedagogia&diff=3549Errorearen pedagogia2007-11-13T15:53:17Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>{{Erroreak}}<br />
Errorearen pedagogiak ikasleen erroreak interpretatzeko marko metodologiko berria ekarri du. Batez ere, azpimarratzekoa da hizkuntz ikasleen produkzioetan sor daitezkeen arazoen birplanteamendua, eta horiek ulertzeko eta tratatzeko ikuspegia.<br />
<br />
Hori horrela, ikas-prozesuan zehar hizkuntza erabiltzean ikasleak egiten dituen erroreak, prozesu horretan duen estadioaren adierazgarri dira. Errore horien analisia, ondorioz, interes handiko tresna didaktikoa bihurtzen da. Horretarako, dena dela, lehenik eta behin erroreak ezdramatizatu behar dira, ikasle askorentzat (baita irakasle askorentzat ere) duten konnotazio negatiboa alde batera utzita. Azken batean erroreak ikas-prozesuaren adierazleak direlako ideia indartu behar genuke. Ildo horretan, hona hemen zer dioten Marcos Marín eta Sanchez-ek (1991):<br />
<br />
::''[el cometer errores] diríamos que es bueno incluso que le ocurra [al alumno] si con ello estimulamos sus deseos de comunicarse''<br />
<br />
Erroreak, beraz, ikaslearen ikas-prozesuan zehar aurrerapena nola doan, nolako errekurrentziak gertatzen diren eta ikaskuntzaren fase bakoitzean nolako trebetasun-maila lortzen ari den adieraziko diguten erreferentzia-puntuak dira (Villanueva et. al., 1983). Gainera, irakaslearentzat euskararen sistema linguistikoa nola eratzen ari den ikusi ahal izateko, eskura dituen seinale bakarretakoak dira erroreak, baina baita ikaslea zer-nolako estrategiak ari den erabiltzen jakiteko modua ere.<br />
<br />
Ondorioz, erroreak onartu eta komunikaziorako trebetasuna garatzeko prozesuan normaltzat jo behar ditugu.<br />
<br />
==Ikusi halaber==<br />
<br />
*[[Analisi kontrastiboa]]<br />
*[[Erroreen analisia]<br />
<br />
[[Kategoria:Metodologia]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Errore-motak&diff=3547Errore-motak2007-11-13T15:51:36Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>{{Erroreak}}<br />
Erroreak mota askotakoak izan daitezke. Hona hemen horietako batzuk.<br />
<br />
==Nolakotasuna==<br />
<br />
Nolakotasunari dagokionez, onargarritasuna —enuntziatu ez-gramatikalak— eta egokitasunaren kontrakoak bereizi ohi dira. Tradizioz irakasleen kezka arau formalen desbideratzeak sortarazi badu ere, argi dago askotan egokitasun-erroreen larritasuna askozaz ere handiagoa izaten dela. <br />
<br />
Errore linguistikoak esanda, berehala datozkigu burura gramatika, hiztegia, ahoskera edo ortografia. Hala ere, hizkuntzari buruzko ikuspegi pragmatiko batetik koherentzia eta kohesio-erroreak ere kontuan hartzekoak dira.<br />
<br />
==Sortze-arrazoia==<br />
<br />
Sortze-arrazoiaren arabera ere sailka daitezke erroreak: <br />
<br />
*Ama-hizkuntzaren transferentziaz sorturikoak. Gaur egun transferentzia 2Hren jabekuntzaren azpian dagoen mekanismo kognitibo gisa ikusten da, egituren transferentzia mekanikotzat jo gabe. Ikasten duenaren tarteko hizkuntzak ama-hizkuntzaren aukeraketa aktiboa egiten du hainbat fenomeno gertatuz: arau batzuk luzaroan berregituratzea, elementu batzuk gehiegi erabiltzea beste hainbat inhibitzea... Azken batean transferentzia 2Hn ezagutza eskasa konpentsatzeko estrategia posiblea da. <br />
<br />
*Gainjeneralizazioak sorturikoak. Dakigunez, gainjeneralizazioa oso prozesu ohikoa izaten da. Horren eraginez, gramatika-arau edo elementu linguistiko baten erabilera zabaldu egiten da berez ez dituen kasuetara ere. Oro har, hitz edo egiturak erregularizatzen ditu (Richards et. al., 1992). <br />
<br />
*Fosildutakoak. Azken boladan helduen euskalduntzean asko eta askok fosilizazioari irizten diote izan daitekeenik eta arazo larrienetako bat. Geu, ordea, ez gaude planteamendu horrekin zeharo konforme. Egia da tarteko hizkuntzaren ezaugarrietako bat estadioren batean blokeatzeko arriskua dela, baina a priori, ez da fosilizazio gaindiezinik, eta gainera, ageri-ageriko da hiztun guztiek, jatorrizkoek zein ikasitakoek, fosildutako elementuren izan badutela. Agi denez, gradu-kontua da: ez da munduko arazo larriena, ez eta inolako garrantzirik ez duen arazoa ere.<br />
<br />
*Araua txarto ulertuagatik edo eredu desegokiak jasotzeagatik: Los errores en la adquisición de una segunda lengua responden muchas veces a deficiencias en la enseñanza y no a la incompetencia del alumno o a las posibles interferencias de la lengua materna (Marcos Marín & Sanchez, 1991:61). Fenomeno horri Selinker-ek instrukzioaren transferentzia deitu zion. Horren arrazoiak izan daitezke ikasleak jasotzen duen inputaren pobrezia, ikas-materialen egokitasun-falta edo metodologia bera —adibidez, ikaslea hainbat egitura ekoiztera behartzea horretarako prest ez dagoela, edo txarto diseinatutako atazak egin beharra— (Baralo, 1999:47).<br />
<br />
[[Kategoria:Metodologia]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Txantiloi:Orientabide_orokorrak&diff=3544Txantiloi:Orientabide orokorrak2007-11-13T15:49:46Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>{| style="padding:0.3em; float:right; margin-left:15px; border:1px solid #A3B1BF; background:#f7f8ff; text-align:left; font-size:95%; line-height:1.5em;"<br />
| style="background: #ccf; text-align: center;" | [[Orientabide orokorra|Metodologia: Orientabide orokorrak]] <br />
|-<br />
|<br />
*[[Ikaslearen eta irakaslearen rolak]]<br />
*[[Komunikazio-prozesuak ikasgelan]]<br />
*[[Ikasgelatik komunikazio-egoera errealetarako transferentzia]]<br />
*[[Errorearen pedagogia]]<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Txantiloi:Orientabide_orokorrak&diff=3542Txantiloi:Orientabide orokorrak2007-11-13T15:49:18Z<p>83.213.50.155: New page: {| style="padding:0.3em; float:right; margin-left:15px; border:1px solid #A3B1BF; background:#f7f8ff; text-align:left; font-size:95%; line-height:1.5em;" | style="background: #ccf; text-al...</p>
<hr />
<div>{| style="padding:0.3em; float:right; margin-left:15px; border:1px solid #A3B1BF; background:#f7f8ff; text-align:left; font-size:95%; line-height:1.5em;"<br />
| style="background: #ccf; text-align: center;" | [[Metodologia: Orientabide orokorrak]] <br />
|-<br />
|<br />
*[[Ikaslearen eta irakaslearen rolak]]<br />
*[[Komunikazio-prozesuak ikasgelan]]<br />
*[[Ikasgelatik komunikazio-egoera errealetarako transferentzia]]<br />
*[[Errorearen pedagogia]]<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Komunikazio-prozesuak_ikasgelan&diff=3541Komunikazio-prozesuak ikasgelan2007-11-13T15:48:00Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>{{Orientabide orokorrak}}<br />
Irakasleak ikas-jarduerak planifikatzean kontuan hartu beharreko faktore inportantea izaten da, ezbairik gabe, ikasleak modu argian ikustea dena delako aktibitate didaktikoa amaitutakoan, lehen egiten ez zekien zerbait egiten badakiela, eta hori gainera, ikuspuntu komunikatibo batetik erabilgarria izan daitekeela (Cervantes, 1994:82).<br />
<br />
Gramatika-egitura zein trebetasunen lanketak dimentsio komunikatiboa hartuko du, ikasle eta irakasleen arteko gogoetaren bitartez egitura horiek jarduera komunikatibo zehatzekin nola lotzen diren ikustarazten bada.<br />
<br />
==Komunikazio-prozesuak==<br />
Esana dugu ikasleek euskaraz komunikatu ahal izateko gaitasuna garatu behar dutela. Helburu hori lortzeko, ahal den neurrian, ikasgelako ikas-aktibitateek eguneroko bizimoduan gertatzen diren komunikazio-prozesuen ezaugarriak jaso behar dituzte. Hona hemen (op. cit.) prozesu horien hainbat ezaugarri: <br />
<br />
===Informazio-hutsunea===<br />
<br />
Oro har, eguneroko komunikazioa bi pertsona edo gehiagoren artean gertatzen da. Pertsona horietako batek besteek ez duten informazioa izaten du eta beraz, komunikazioaren helburua solaskideen arteko informazio-hutsune hori betetzea izaten da.<br />
<br />
===Hizkuntzaren elementuak aukeratzeko askatasuna===<br />
<br />
Ahozko komunikazioaren ezaugarrietako bat denbora errealean gertatzea da, hau da, hiztunak adierazi nahi dituen ideiak berehalakoan aukeratu behar ditu, baina baita ideia horiek gauzatzeko erabiliko dituen baliabide linguistikoak ere. Entzutean ere, hiztunak ezin du aurretiaz jakin solaskideak zer eta nola esango duen .<br />
<br />
===Mezuaren asmo komunikatiboa===<br />
<br />
Lehen ere aipatu dugunez , esanahi literalaz gain, enuntziatu bakoitzak asmo komunikatibo jakin bat izango du, entzule edo irakurlearentzat halako eragina sortuz. Horrela, hiztunak zer esaten duen baino, ia beti izaten da inportanteagoa zer esan nahi duen.<br />
<br />
==Printzipio metodologikoak==<br />
<br />
Hona hemen komunikazio-prozesu horien ezaugarrietatik eratortzen diren zenbait printzipio metodologiko:<br />
<br />
===Informazio-transferentziaren printzipioa===<br />
<br />
Ikuspegi komunikatiboaren ezaugarrietako bat informazio jakin bat ulertu eta transmititzea da. Oro har, klaseari begirako jarduera guztiek lortu beharko lukete benetako informazio berria edo errelebantea transmititzea. Transmititze horiek testu/ikasle/irakasleen artekoak izango dira, ahoz eta idatziz egindakoak. Horrek, batetik, benetako komunikazioa ahalbidetuko du eta bestetik ikasleen interesa piztu. Ahozko edo idatzizko testu batetik informazioa lortuta, besteri transmititzea izan daiteke jarduera askoren funtsa. <br />
<br />
===Gap informazioaren printzipioa===<br />
<br />
Gap informazioa printzipioaren arabera, ikasleek duten informazioa partziala izanik, sarritan bikotekide, taldekide, irakasle edo bestelako baliabideei —artikuluak, irratsaioak...— esker osatuko da, ikasleek elkarren beharra izatea lortuko delarik. Horrela gertatzeko eta informazioa osorik jasotzeko modurik ez izateko, ikasleek langai dituzten aho-idatzizko testuak zenbaitetan ezberdinak edo osatugabeak izango dira. <br />
<br />
===Ataza baten dependentzia-printzipioa===<br />
<br />
Honen bitartez ikastaroan zehar edo aurreko ariketaren batean jasotako informazioa beste jarduera bati begira erabiltzea lortuko genuke. Adibidez, ikasleetako batek bestek esandakoa kontuan harturik, informazioren bat osatu behar badu, transmititze- eta ulertze-aktibitatea lehenago gertatuko da, eta ondo egina beharko du izan, bestela gerokoak ez baitu arrakastarik izango. Atazen arteko interdependentziak ikasleen motibazioa areagotzen du.<br />
<br />
===Edukien zuzenketa-printzipioa===<br />
<br />
Momenturen batean ikasleak ekoiztutako hizkuntzaren eraginkortasun komunikatiboa ebaluatu behar da, beti ere burutzen ari den jardueraren aldean. Azken batean trebetasunetan zuzentzea hizkuntz erabilera zuzentzea da. Are gehiago, horixe ebaluatu beharko da sarrien.<br />
<br />
===Esaten dena vs. esan nahi dena ===<br />
<br />
Mezuaren asmo komunikatiboari dagokionez, azpimarratzekoa da enuntziatuen hiru maila horiek kontuan hartzeak komunikazio-prozesuen lanketa mesedetuko duela, ulermenean zein ekoizpenean. Horregatik, klaseko aktibitateetan hiru elementu horien garrantzia agertu beharko da eta horien arabera jokatu.<br />
<br />
[[Kategoria:Metodologia]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Gaitasun_komunikatiboaren_dimentsioak&diff=3540Gaitasun komunikatiboaren dimentsioak2007-11-13T15:45:03Z<p>83.213.50.155: New page: {{Hizkuntza}} Canale eta Swain-ek (1980) gaitasun komunikatiboaren hainbat dimentsio edo azpi-gaitasun zehaztu zituzten. Hala nola: *Gaitasun gramatikala: hizkuntza baten arauei jarraitu...</p>
<hr />
<div>{{Hizkuntza}}<br />
<br />
Canale eta Swain-ek (1980) gaitasun komunikatiboaren hainbat dimentsio edo azpi-gaitasun zehaztu zituzten. Hala nola:<br />
<br />
*Gaitasun gramatikala: hizkuntza baten arauei jarraituz osa daitezkeen eta beren esanahi konbentzionala duten adierazpen egokiak sortu eta interpretatzeko gaitasuna.<br />
<br />
*Gaitasun soziolinguistikoa: komunikazio-egoerari egokitzeko abilezia.<br />
<br />
*Gaitasun diskurtsiboa : testuak taxutzen eta interpretatzen estrategia egokiak erabiltzeko gaitasuna.<br />
<br />
*Gaitasun estrategikoa: hizkuntzaren erabiltzailearen kode-ezagutzan egon daitezkeen hutsuneak edo beste arrazoi batzuk direla-eta, gerta daitezkeen komunikazioaren etena konpontzeko, hitzezko eta hitzik gabeko komunikazio-estrategiak erabiltzeko gaitasuna.<br />
<br />
[[Helduen_euskalduntzearen_oinarrizko_kurrikulua|HEOK ]] eredu horretan oinarritzen bada ere, zenbait aldaketa proposatu ditu. Hona hemen:<br />
<br />
*Gaitasun linguistikoa.<br />
<br />
*Gaitasun testuala.<br />
<br />
*Gaitasun soziopragmatikoa.<br />
<br />
*Gaitasun estrategikoa.<br />
<br />
Amaitzeko, azpimarratu nahi dugu hiztunen gaitasun komunikatiboa funtsean gaitasun testuala dela: testuak (ahozkoak zein idatzizkoak) gizarte batean sortu eta zabaldu ahal izateko, onartu behar da hitz egin eta idazten duten hiztunek halako gaitasun bat badutela. Gaitasun horrek egoeran egoerako testuak ekoitzi eta ulertzeko gaitzen ditu (Villanueva & Serra, 1990:15).<br />
<br />
Izan ere, hiztunek beren hizkuntzako eskema soziokomunikatiboei buruzko ezagutza intuitiboak izaten dituzte. Ezagutza horiek eguneroko komunikazioan hiztunek jokatzen dituzten rol pragmatikoetan era inplizituan islatzen dira (deskribatzean, narrazioak egitean, argudiatzean...) komunikazio-asmo diferenteak dituztela (azaltzea, konbentzitzea... ).<br />
<br />
[[Kategoria:Hizkuntza]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Gaitasun_komunikatiboa&diff=3539Gaitasun komunikatiboa2007-11-13T15:42:29Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>{{Hizkuntza}}<br />
Helduen euskalduntzearen azken helburua, Helduen Euskalduntzerako Oinarrizko Kurrikuluak (HEOK) aitortzen duenez, gaitasun komunikatiboa lortzea da. Helburu nagusia izateaz gain, azken hogeita hamar urteetan hizkuntzalaritza aplikatuak egin dituen aurrerapausoen ondorio dugu gaitasun komunikatiboa, hizkuntzari buruzko ikuspegi berria eskaini diguna.<br />
<br />
Hymes-ek (1971) gaitasun komunikatiboaren kontzeptua formulatu arte, hizkuntzalaritzak testuingurua kontuan hartu gabeko analisiak egiten zituen. Ildo horretan, ezagunak dira, bai Saussure-ren bereizketa (hizkuntza / hizketa), bai eta Chomsky-k gerora egindakoa ere (gaitasun linguistikoa / performantzia). <br />
<br />
Saussurek hizkuntza —hizkuntz komunitate bateko hiztun guztien burmuinean den sistema gramatikala— eta hizketa —sistema horren aktualizazioa norbanakoen hizkuntz ekintzetan— bereizi zituen. Saussure-rentzat hizkuntzalaritzaren aztergai bakarra hizkuntza da. Bere ustez, hizkuntza sinfonia batekin aldera daiteke: <br />
<br />
::''La lengua puede compararse con una sinfonía cuya realidad es independiente de la manera en que se ejecute; las faltas que puedan cometer los músicos no comprometen lo más mínimo esa realidad''. (Curso de lingüística general, 63 or.)<br />
<br />
Chomskyk, bestaldetik, gaitasun linguistikoa kontzeptua sortu zuen. Gaitasuna jatorrizko hiztun idealizatu batek bere ama-hizkuntzaz duen barne-ezagutza izango litzateke. Ikus ditzagun kontzeptu honen hainbat muga: <br />
<br />
* Hiztun-entzule idealak perpausak, ez enuntziatuak, ekoiztu eta ulertzeko gaitasuna deskribatzen da. Hiztun idealik, ordea, ez da eta beraz, maila teorikoa baino ez luke izango.<br />
<br />
* Hiztun-entzule ideala hiztun-komunitate homogeneo batekoa izango litzateke, eta dakigunez, hizketan ez dago komunitate homogeneorik.<br />
<br />
Esan bezala, beraz, estrukturalismoak eta gramatika sortzaileak hizkuntza edo gaitasuna aztertu nahi zuten, hizketa eta performantziari muzin eginik: hizkuntzaren alderdi idealizatuaz baino ez dira arduratzen, erabilera eta testuingurua albo batera utzita. Horregatik, Hymes-en ekarri nagusia , soziolinguistikaren alorretik, testuinguruaren garrantziaren balioa azalaraztea izan zen. Hala, komunikazio-egoera jakinetan hizkuntzaren benetako erabilera zen aztertu beharrekoa.<br />
<br />
Hori horrela, Hymes-entzat gaitasun komunikatiboak giza testuinguru ezberdinetan gertatzen den hizkuntzaren erabilera gidatzen duten arau sozial, kultural eta psikologikoak hartzen ditu kontuan (Alcaraz & Martínez, 1997).<br />
<br />
Cenozek (1996) Chomsky-ren gaitasun linguistikoa eta gaitasun komunikatiboaren arteko aldeak honetara biltzen ditu:<br />
<br />
'''Eskema falta da'''<br />
<br />
Kontzeptu honek, ordea, formulazio bat baino gehiago izan du Hymes-ek sortu zuenetik, hala nola, Canale eta Swain-ek eginikoa (1980), Canale-rena (1983), Van Ek-ena (1986), Bachman-ena (1990) edo Celce-Murcia et al.-ek eginikoa (1995). Hemen ez dugu kontzeptu honen bilakaera aztertuko, eta labur-labur baino ez bada ere, [[Gaitasun komunikatiboaren dimentsioak|gaitasun komunikatiboaren dimentsioak]] zertan diren berrikusiko dugu.<br />
<br />
<br />
[[Kategoria:Hizkuntza]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Txantiloi:Hizkuntza&diff=3538Txantiloi:Hizkuntza2007-11-13T15:39:25Z<p>83.213.50.155: New page: {| style="padding:0.3em; float:right; margin-left:15px; border:1px solid #A3B1BF; background:#f7f8ff; text-align:left; font-size:95%; line-height:1.5em;" | style="background: #ccf; text-al...</p>
<hr />
<div>{| style="padding:0.3em; float:right; margin-left:15px; border:1px solid #A3B1BF; background:#f7f8ff; text-align:left; font-size:95%; line-height:1.5em;"<br />
| style="background: #ccf; text-align: center;" | [[Hizkuntza: Sarrera]] <br />
|-<br />
|<br />
* [[Pragmatika]]<br />
* [[Gaitasun komunikatiboa]]<br />
* [[Hizkuntz analisirako irizpideak]]<br />
|}</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Pragmatika&diff=3537Pragmatika2007-11-13T15:37:57Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>{{Hizkuntza}}<br />
Gure hizkuntzari buruzko ikuspegia hizkuntzalaritzaren paradigma pragmatikoarekin lotzen da bete-betean. Cenoz eta Valenciak (1996) diotenez, pragmatika hizkuntzaren azterketa testuinguruan izango litzateke. Honako hauek dira pragmatikaren bilakaeran formulatu diren teoria behinenak: hizketako egintzen teoria (Austin, 1962; Searle, 1969), kooperazioaren printzipioa (Grice, 1975) eta errelebantziaren teoria (Sperber & Wilson, 1986).<br />
<br />
==Hizketako egintzen teoria ==<br />
<br />
Austin-ek formulatutako hizketako egintzen teoria oinarrizkoa da pragmatikaren barruan. Austin-entzat hizkuntza ez da mundua deskribatzeko tresna bakarrik. Horretaz gain, hitz egitea zerbait egitea da. Horrela, enuntziatu <ref>Enuntziatua sarritan perpausarekin parekatzen bada ere, ez dira pareko kontzeptuak. Izan ere, handiagoa edo txikiagoa izan daiteke eta hitz batek, sintagma batek edo unitate handiago batek osatutakoa. Goiz ederra!; Zigarro bat? ala Madrilgo Burtsak beherakada handia izan du enuntziatuak dira, nahiz egitura ezberdina izan (Alcaraz & Martínez,1997:201).</ref> bakoitzak hiru alderdi izango ditu: <br />
<br />
#Esanahi literala edo proposiziozkoa izango du.<br />
#Asmo jakin bat, eta<br />
#entzulearengan nolabaiteko eragina izango du.<br />
<br />
Bereizketa hau —zer esaten den, zer esan nahi den eta esandako horrek zein efektu lortzen duen— oso garrantzitsua izango da zeren hizkuntz interpretazioa solasaren barruan kokatzeaz gain, enuntziatuen analisian aldagai sozial eta kognitiboak hartuko dituen kontuan (Calsamiglia & Tusón, 1999:22-23).<br />
<br />
Searle-rentzat, Austin-en teoria zabaldu eta ezagutzera eman zuena, hizketako egintzak komunikazio linguistikoaren unitateak dira, hainbat arauren arabera burutuak. Arau horiek zein ziren aztertu ahal izateko, hizketako egintzak generoka multzokatu zituen (hitz eman, agindu, agurtu, eskertu...). <br />
<br />
<br />
==Kooperazioaren printzipioa==<br />
<br />
Grice-k solasa arautzen duten printzipioak aztertu nahi ditu. Ildo horretatik, hitz egiten dugunean, esaten dugunaz gain, badira beste mezu asko esaten dugun horretatik inferitzen direnak. Bestelako informazio hori inplikatura izango da.<br />
<br />
Horretaz gain, solaskideek elkar ulertu ahal izateko, komunikazioan kooperatu egin behar dute eta interakzio horren helburuari egokien lotzen zaizkion kontribuzioak egin. Kontribuzio horiek egin behar dituzte, besteek hori espero dutelako haiengandik. Espero dena esan ezean, inplikatura bat gertatuko da eta hartzaileak ulertuko du igorleak beste zerbait esan nahi duela.<br />
<br />
Beraz, Grice-k Kooperazioaren printzipioaren bitartez hainbat inferentzia —inplikaturak— nola gertatzen diren azaldu nahi du, hau da, hiztunek esanda ez dagoena nola ulertzen duten. Hiztunek enuntziatuak ulertzeko darabiltzaten inferentzia-prozesuak aztertuko ditu, baina gizakiok kooperatu eta ulertzeko errespetatzen ditugun printzipio arrazionalak —maximak — apurtzen dituzten formetan oinarrituz.<br />
<br />
<br />
==Errelebantziaren teoria== <br />
<br />
Sperber eta Wilson-ek formulatutako errelebantziaren teoriak komunikazio-jarduerak ikuspuntu kognitibotik azaldu nahi ditu, hau da, solaskideek zer-nolako buru-eragiketen bitartez interpretatzen dituzten enuntziatuak. <br />
<br />
Gure solaskideari kasu egingo diogu, esango dituen enuntziatuak errelebanteak izango direla uste dugulako. Horrekin batera, entzulearentzat errelebantzia nagusiena gertatuko da transmititu nahi den informazioa prozesatze-kostu txikienarekin eskuragarri dagoenetan. <br />
<br />
[[Kategoria:Hizkuntza]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Ikuspegi_komunikatiboa&diff=3536Ikuspegi komunikatiboa2007-11-13T15:36:37Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>{{Irakaskuntza}}<br />
==Zertan den==<br />
<br />
Richards eta Rodgers-en ustez (1986:85) hizkuntzaren irakaskuntza komunikatiboa metodoa barik, ikuspuntua edo enfokea litzateke zeren bai diseinuaren, bai prozeduraren mailan ohiko metodoek onartzen duten baino aukera gehiago ematen baitu interpretazio eta egokitzapen pertsonalerako.<br />
<br />
Sheils-ek (1988) ondorengo printzipioak aipatzen ditu ikuspegi komunikatiboa deskribatzeko:<br />
<br />
*Helburu komunikatiboz sortutako hizkuntza erabiltzea.<br />
<br />
*Ikaslearengan ardaztutako irakaskuntza izatea.<br />
<br />
*Gaitasun komunikatiboaren garapena funtsezkotzat jotzea.<br />
<br />
*Ikasleen beharrak eta espektatibak kontuan hartzea.<br />
<br />
*Hizkuntzaren lanketan esanahiaren negoziaketa funtsezkoa izatea.<br />
<br />
*Hizkuntzaren alderdi sozio-kulturalaren garrantzia azpimarratzea.<br />
<br />
*Ikaslearen ikas-autonomiaren garapena bultzatzea.<br />
<br />
*Gizabanakoarekiko begirunez jokatzea.<br />
<br />
<br />
==Ikuspegi psiko-pragmatikoa==<br />
<br />
Esan ohi da ikuspegi komunikatiboak hiru aldi izan dituela, baina aldi berean garatu dira prozesu kronologikoari jarraitu gabe (Vez, 1998: 84). Aldi horiei, ordea, izen ezberdinak eman zaizkie autoreen arabera. Vez-ek atazen lehen, bigarren eta hirugarren belaunaldiak aipatzen dituen bitartetan, Villanuevak (1997) ikuspegi nozio-funtzionala, 8. hamarkadako ikuspegi komunikatiboak eta ikuspegi psiko-pragmatikoa deskribatzen ditu.<br />
<br />
Gure ustez, ikuspegi psiko-pragmatikoaren alde egin behar dugu. Villanueva eta Serrak (1990) hizkuntzen ikaskuntza-irakaskuntzarako eredu psiko-pragmatikoa zirriborratzen dute, honako tasun hauek azpimarratuz:<br />
<br />
*Komunikazioa helburu duten Enuntziazio eta Testuaren linguistikak gidatu behar luke eredu hau.<br />
<br />
*Eredu psiko-pragmatikoak kurrikuluaren prozesuzko izaria izan behar du bere baitan. <br />
<br />
Ikus dezagun zehatzago, ezaugarri behinenak aipatuz:<br />
<br />
*Paradigma psikolinguistikoa: kognitibismoa eta konstruktibismoaren garrantzia bereziki azpimarratzekoa da. Lehenago aipatu bezala (1. Ikaskuntza), hainbat kontzeptu ditugu garrantzia horren adierazle: autonomia, ikaskuntza esperimentala, estrategia kognitiboak, ikas-estiloak eta eskemen teoria.<br />
<br />
*Paradigma linguistikoa: testuaren linguistika eta diskurtsoaren analisia oinarri izango dira.<br />
<br />
*Helburuak: helburu komunikatiboen araberako estrategien eskurapena izango da funtsezkoa. Horrekin batera, atzerritar baten komunikazio-estrategiak mesedetuko dira eta autonomiaren garapena.<br />
<br />
*Metodologia: aurkezpen diskurtsiboa, dibertsitatearen trataera, programazio malgu eta negoziatuak, hizkuntza idatziaren ikuspegi komunikatiboa, helburu zehatzei dagokien ikaskuntza, atazak, proiektuak, aktibitate metakognitiboak, e.a.<br />
<br />
==Ikusi halaber==<br />
*'''Amaitu'''<br />
<br />
<br />
[[Kategoria:Irakaskuntza]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Ikuspegi_komunikatiboa&diff=3535Ikuspegi komunikatiboa2007-11-13T15:36:10Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>{{Irakaskuntza}}<br />
==Zertan den==<br />
<br />
Richards eta Rodgers-en ustez (1986:85) hizkuntzaren irakaskuntza komunikatiboa metodoa barik, ikuspuntua edo enfokea litzateke zeren bai diseinuaren, bai prozeduraren mailan ohiko metodoek onartzen duten baino aukera gehiago ematen baitu interpretazio eta egokitzapen pertsonalerako.<br />
<br />
Sheils-ek (1988) ondorengo printzipioak aipatzen ditu ikuspegi komunikatiboa deskribatzeko:<br />
<br />
*Helburu komunikatiboz sortutako hizkuntza erabiltzea.<br />
<br />
*Ikaslearengan ardaztutako irakaskuntza izatea.<br />
<br />
*Gaitasun komunikatiboaren garapena funtsezkotzat jotzea.<br />
<br />
*Ikasleen beharrak eta espektatibak kontuan hartzea.<br />
<br />
*Hizkuntzaren lanketan esanahiaren negoziaketa funtsezkoa izatea.<br />
<br />
*Hizkuntzaren alderdi sozio-kulturalaren garrantzia azpimarratzea.<br />
<br />
*Ikaslearen ikas-autonomiaren garapena bultzatzea.<br />
<br />
*Gizabanakoarekiko begirunez jokatzea.<br />
<br />
<br />
==Ikuspegi psiko-pragmatikoa==<br />
<br />
Esan ohi da ikuspegi komunikatiboak hiru aldi izan dituela, baina aldi berean garatu dira prozesu kronologikoari jarraitu gabe (Vez, 1998: 84). Aldi horiei, ordea, izen ezberdinak eman zaizkie autoreen arabera. Vez-ek atazen lehen, bigarren eta hirugarren belaunaldiak aipatzen dituen bitartetan, Villanuevak (1997) ikuspegi nozio-funtzionala, 8. hamarkadako ikuspegi komunikatiboak eta ikuspegi psiko-pragmatikoa deskribatzen ditu.<br />
<br />
Gure ustez, ikuspegi psiko-pragmatikoaren alde egin behar dugu. Villanueva eta Serrak (1990) hizkuntzen ikaskuntza-irakaskuntzarako eredu psiko-pragmatikoa zirriborratzen dute, honako tasun hauek azpimarratuz:<br />
<br />
*Komunikazioa helburu duten Enuntziazio eta Testuaren linguistikak gidatu behar luke eredu hau.<br />
<br />
*Eredu psiko-pragmatikoak kurrikuluaren prozesuzko izaria izan behar du bere baitan. <br />
<br />
Ikus dezagun zehatzago, ezaugarri behinenak aipatuz:<br />
<br />
*Paradigma psikolinguistikoa: kognitibismoa eta konstruktibismoaren garrantzia bereziki azpimarratzekoa da. Lehenago aipatu bezala (1. Ikaskuntza), hainbat kontzeptu ditugu garrantzia horren adierazle: autonomia, ikaskuntza esperimentala, estrategia kognitiboak, ikas-estiloak eta eskemen teoria.<br />
<br />
*Paradigma linguistikoa: testuaren linguistika eta diskurtsoaren analisia oinarri izango dira.<br />
<br />
*Helburuak: helburu komunikatiboen araberako estrategien eskurapena izango da funtsezkoa. Horrekin batera, atzerritar baten komunikazio-estrategiak mesedetuko dira eta autonomiaren garapena.<br />
<br />
*Metodologia: aurkezpen diskurtsiboa, dibertsitatearen trataera, programazio malgu eta negoziatuak, hizkuntza idatziaren ikuspegi komunikatiboa, helburu zehatzei dagokien ikaskuntza, atazak, proiektuak, aktibitate metakognitiboak, e.a.<br />
<br />
==Ikusi halaber==<br />
<br />
<br />
[[Kategoria:Irakaskuntza]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Ikuspegi_komunikatiboa&diff=3534Ikuspegi komunikatiboa2007-11-13T15:35:54Z<p>83.213.50.155: New page: ==Zertan den== Richards eta Rodgers-en ustez (1986:85) hizkuntzaren irakaskuntza komunikatiboa metodoa barik, ikuspuntua edo enfokea litzateke zeren bai diseinuaren, bai prozeduraren ma...</p>
<hr />
<div><br />
<br />
==Zertan den==<br />
<br />
Richards eta Rodgers-en ustez (1986:85) hizkuntzaren irakaskuntza komunikatiboa metodoa barik, ikuspuntua edo enfokea litzateke zeren bai diseinuaren, bai prozeduraren mailan ohiko metodoek onartzen duten baino aukera gehiago ematen baitu interpretazio eta egokitzapen pertsonalerako.<br />
<br />
Sheils-ek (1988) ondorengo printzipioak aipatzen ditu ikuspegi komunikatiboa deskribatzeko:<br />
<br />
*Helburu komunikatiboz sortutako hizkuntza erabiltzea.<br />
<br />
*Ikaslearengan ardaztutako irakaskuntza izatea.<br />
<br />
*Gaitasun komunikatiboaren garapena funtsezkotzat jotzea.<br />
<br />
*Ikasleen beharrak eta espektatibak kontuan hartzea.<br />
<br />
*Hizkuntzaren lanketan esanahiaren negoziaketa funtsezkoa izatea.<br />
<br />
*Hizkuntzaren alderdi sozio-kulturalaren garrantzia azpimarratzea.<br />
<br />
*Ikaslearen ikas-autonomiaren garapena bultzatzea.<br />
<br />
*Gizabanakoarekiko begirunez jokatzea.<br />
<br />
<br />
==Ikuspegi psiko-pragmatikoa==<br />
<br />
Esan ohi da ikuspegi komunikatiboak hiru aldi izan dituela, baina aldi berean garatu dira prozesu kronologikoari jarraitu gabe (Vez, 1998: 84). Aldi horiei, ordea, izen ezberdinak eman zaizkie autoreen arabera. Vez-ek atazen lehen, bigarren eta hirugarren belaunaldiak aipatzen dituen bitartetan, Villanuevak (1997) ikuspegi nozio-funtzionala, 8. hamarkadako ikuspegi komunikatiboak eta ikuspegi psiko-pragmatikoa deskribatzen ditu.<br />
<br />
Gure ustez, ikuspegi psiko-pragmatikoaren alde egin behar dugu. Villanueva eta Serrak (1990) hizkuntzen ikaskuntza-irakaskuntzarako eredu psiko-pragmatikoa zirriborratzen dute, honako tasun hauek azpimarratuz:<br />
<br />
*Komunikazioa helburu duten Enuntziazio eta Testuaren linguistikak gidatu behar luke eredu hau.<br />
<br />
*Eredu psiko-pragmatikoak kurrikuluaren prozesuzko izaria izan behar du bere baitan. <br />
<br />
Ikus dezagun zehatzago, ezaugarri behinenak aipatuz:<br />
<br />
*Paradigma psikolinguistikoa: kognitibismoa eta konstruktibismoaren garrantzia bereziki azpimarratzekoa da. Lehenago aipatu bezala (1. Ikaskuntza), hainbat kontzeptu ditugu garrantzia horren adierazle: autonomia, ikaskuntza esperimentala, estrategia kognitiboak, ikas-estiloak eta eskemen teoria.<br />
<br />
*Paradigma linguistikoa: testuaren linguistika eta diskurtsoaren analisia oinarri izango dira.<br />
<br />
*Helburuak: helburu komunikatiboen araberako estrategien eskurapena izango da funtsezkoa. Horrekin batera, atzerritar baten komunikazio-estrategiak mesedetuko dira eta autonomiaren garapena.<br />
<br />
*Metodologia: aurkezpen diskurtsiboa, dibertsitatearen trataera, programazio malgu eta negoziatuak, hizkuntza idatziaren ikuspegi komunikatiboa, helburu zehatzei dagokien ikaskuntza, atazak, proiektuak, aktibitate metakognitiboak, e.a.<br />
<br />
==Ikusi halaber==<br />
<br />
<br />
[[Kategoria:Irakaskuntza]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Paradigma_nagusiak&diff=3533Paradigma nagusiak2007-11-13T15:32:59Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>{{Irakaskuntza}}<br />
Erraz asko baiezta daiteke XX. mendean bi paradigma nagusi izan direla 2Hren irakaskuntzan, autorearen arabera izenak aldatzen badira ere. Hona hemen:<br />
<br />
*Paradigma tradizionala / Ikerketara zuzendutako paradigma (Insa, 1994)<br />
*Produktura zuzendutakoa / prozesura zuzendutakoa (Nunan, 1988: Insak aipatua)<br />
*Proposiziozko programak / prozesuzko programak (Breen, 1987)<br />
*A syllabusa / B syllabusa (White, 1988)<br />
<br />
Breen-ek (1987) hizkuntz programen diseinuan proposiziozko programak eta prozesuzkoak bereizi zituen. Lehen paradigmaren baitan programa formalak eta funtzionalak kokatzen dituen bitartean, bigarrenean prozesuetan oinarritutakoak eta atazak agertzen zaizkigu.<br />
<br />
*Proposiziozko programek era formalean azaltzen dute ikaskuntza eta irakaskuntzaren bidez zer lortu behar den. Honela, programa horietan lortu nahi diren ezagutza eta gaitasunak zenbait elementuren arabera antolatuko dira, hala nola, formula, egitura, arau edo eskema logikoen arabera. Programa hauek hizkuntzari buruzko ezagutza eta aktuazio linguistikoaren konbentzioak antolatzen dituzte. <br />
<br />
*Prozesuzko programek zerbait nola egiten den azaltzen dute, edo bestela esateko, ikasle batek nola erabiltzen duen bere gaitasun komunikatiboa zeregin jakin batzuk burutzen dituenean.<br />
<br />
White-k (1988) Breen-i jarraiki, syllabus-diseinuaren ikuspegi biren artean bereizketa bat egiten du: A syllabusa eta B syllabusa. A syllabusak ikasi beharrekoari begiratzen dio, eta ikasi beharreko hori zehaztekotan, hizkuntza egitura-sail bat edo nozio edo funtzio edo dena delakoaren errealizazio-multzo bat ematen ditu. B syllabusa, berriz, atazetan oinarritutako syllabusa dugu. Planteamendu hau ez da hizkuntza beraz arduratzen: aitzitik, hizkuntza erabiliz lortu behar denari begiratzen dio, eta hori zelan lortuko den hartzen du aintzat. Ikasleek hizkuntzaren bidez emaitzak lortzea du arreta-gune. <br />
<br />
A syllabusak, beraz, hizkuntza itemen inventarium ordenatu bat ematen digu: esaldien egiturak, hizkuntz nozio eta funtzioen errealizazioak, edo inventarium horien konbinaketa posible bat. B syllabusak ikasgelan burutu beharreko jarduera-multzo bat eskaintzen du, eta ez du aintzakotzat hartzen horretarako erabil daitekeen hizkuntza. <br />
<br />
Bi ereduen ezaugarri nabarmenenak honela alderatu zituen:<br />
<br />
'''Eskema falta da'''<br />
<br />
Lehen paradigmaren baitan (tradizionala, proposiziozkoa edo A syllabusa) asko dira jorratu diren bideak , baina hizkuntzari buruzko ikuspegi formala izan dute denek. <br />
<br />
Bigarren paradigmaren baitan (prozesura zuzendutakoa edo B syllabusa) batez ere bi programa-mota dira (Breen,1987): <br />
<br />
*Atazatan oinarritutako irakaskuntza<br />
*Prozesuzko programak (Breen eta Candlin)<br />
<br />
Atazak direla-eta, asko dira planteatu diren soluzio metodologikoak. Besteak beste, Willis (1996) eta Zanón (1990), Estarire eta Zanón (1990).<br />
<br />
[[Kategoria:Irakaskuntza]]</div>83.213.50.155http://didakteka.santurtzieus.com/index.php?title=Txantiloi:Irakaskuntza&diff=3532Txantiloi:Irakaskuntza2007-11-13T15:32:37Z<p>83.213.50.155: </p>
<hr />
<div>{| style="padding:0.3em; float:right; margin-left:15px; border:1px solid #A3B1BF; background:#f7f8ff; text-align:left; font-size:95%; line-height:1.5em;"<br />
| style="background: #ccf; text-align: center;" | [[Irakaskuntza: Sarrera|Irakaskuntza]] <br />
|-<br />
|<br />
* [[Paradigma nagusiak]]<br />
* [[Ikuspegi komunikatiboa]]<br />
|}</div>83.213.50.155