Ahozkoaren ulermena
| Entzumenaren didaktika |
|
Ahozkoaren ulermena, irakurmenaren kasuan bezalaxe, ezin da diskurtsoa osatzen duten unitate linguistikoak atzematera mugatu, askoz ere prozesu konplexuagoa baita.
Ahozkoaren ulermen-prozesuan parte hartzen duten osagaietako batzuk, besteak beste, honako hauek izango lirateke: unitate eta blokeen atzematea, hipotesien formulazioa, aurrerapena eta interpretazioa.
Hemen unitate eta blokeen atzematea jorratuko dugu bereziki, gainontzekoen aipu labur batzuk bakarrik eginez. Izan ere, irakurmenaren atalean luze jardun dugu horien gainean.
Ahozkoaren ulermenean ez da behetik gorako prozesurik gertatzen, goitik beherakoa baizik. Esana dugunez, behetik gorako prozesuen bitartez irakurleak grafemak identifikatzen ditu lehenengoz, gero hitzak eta sintagmak, eta perpausak azkenean. Entzulea, ordea, ez dago hotsekin zuzenean kontaktuan, eta beraz, ez ditu hotsak lehenengoz identifikatzen, gero hitzak osatu ahal izateko, eta azkenik hitzei esker enuntziatuak osatu eta ulertzeko. Bestela gertatzen da ahozkoaren ulermenean: entzuleak bloke esanguratsuak —talde fonikoak— atzematen ditu, gero bloke horiek dauzkaten enuntziatuak, eta azkenik, enuntziatua osatzen duten hitzei erreparatu (Cantero, 1998:145).
Horiek horrela, azpimarratzekoa da ahozkoaren ulermena ez dela lineala (unitateak hurrenez hurren identifikatzea), globala baizik: entzuleak enuntziatuaren zentzua ulertzen du, nahiz osatzen duten unitateen ulertze espezifikoa gertatu ez (op. cit.). Canterok, adibide gisa aipatzen du horregatik enuntziatu bat ulertuta ere, gero ezin izaten dugula askotan hitzez hitz errepikatu, edo hitzen bat ulertu ez arren, ez dugula mezua ulertzeko arazorik.
Hipotesiak direla-eta, irakurmenaren atalean esanikoaz gain, ahozkoaren ulermenari gaineratzen zaizkio ahozko interakzioaren berehalakotasuna eta denbora errealean hitz egin / ulertu beharra.
Espektatiben aurrerapena, dakigunez, oso hipotesi zehatzak dira. Ahozkoan gerta daiteke entzuleak espero ez zuena entzun ezean, solaskidearen txanda moztu eta galde egin diezaioke.
Bibliografia
- CANTERO, F. J. (1998): “Conceptos clave en lengua oral”, in A. Mendoza (ed.): Conceptos clave en didáctica de la lengua y la literatura. Barcelona, SEDLL, ICE Universitat de Barcelona, Horsori
